του κ. Γεωργίου Θ. Μηλίτση, διδασκάλου – Ειδικού Παιδαγωγού
Αφορμή για να γραφεί το άρθρο αυτό έδωσαν ανακοινώσεις από αρμόδιες υπηρεσίες που είδαν το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες ημέρες. Οι ανακοινώσεις έλεγαν: «Το φαινόμενο της βίας ανηλίκων έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις σε όλο τον κόσμο. Σε διεθνή έρευνα που έγινε βρέθηκε ότι περίπου 75% των εφήβων ανέφεραν συμμετοχή σε “βία μεταξύ συνομηλίκων τους” το προηγούμενο έτος. Ενώ σε μία αντίστοιχη μελέτη πρώιμης εφηβείας (10-14 ετών) το 26% των αγοριών και το 18% των κοριτσιών ανέφεραν ότι είχαν διαπράξει κάποια μορφή βίας κατά τους προηγούμενους έξι μήνες. (…)
Στην Πατρίδα μας σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ., η νεανική παραβατικότητα, ιδίως κατά το 2023 και το 2024, παρουσιάζει ιδιαίτερα ανησυχητική αύξηση, με εκτόξευση του αριθμού των σοβαρών περιστατικών σωματικής βίας, μείωση του ορίου ηλικίας στην εμπλοκή σε παραβατικές συμπεριφορές, συχνότερη εμπλοκή και των κοριτσιών και επαναληπτικότητα στη συμπεριφορά των δραστών. (…)
Επίσης σύμφωνα με τα στοιχεία της ΠΟΕΔΗΝ, μόνο στα δύο παιδιατρικά νοσοκομεία της Αττικής – «Αγία Σοφία» και «Αγλαΐα Κυριακού» – διακομίζονται κάθε χρόνο 800 έως 850 ανήλικοι, τραυματισμένοι από συμπλοκές μεταξύ παιδιών σε σχολεία, πλατείες και δρόμους. Από αυτούς, περίπου 200 περιστατικά προέρχονται από ενδοσχολικές συμπλοκές.
Συνολικά, σε όλη τη χώρα, πάνω από 2.000 ανήλικα παιδιά προσέρχονται κάθε χρόνο στα νοσοκομεία μετά από περιστατικά ξυλοδαρμού. Από αυτά, περίπου 400 σχετίζονται με βία εντός σχολείων. Ορισμένα παιδιά έχουν νοσηλευτεί σε ΜΕΘ, ενώ, σύμφωνα με την ΠΟΕΔΗΝ, ορισμένα παιδιά κατέληξαν μετά από τέτοια περιστατικά.
Είναι φυσικό κάθε λογικός άνθρωπος να αναρωτηθεί «ποιος ευθύνεται για όλα αυτά τα αποτελέσματα;» Πολλοί είναι οι υπεύθυνοι, αλλά οι βασικοί υπεύθυνοι είναι κυρίως οι γονείς. Οι γονείς παίζουν σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού. Μέσα στην οικογένεια δημιουργούνται οι βάσεις και τα θεμέλια και κτίζονται το οικοδόμημα της προσωπικότητας και του χαρακτήρα του παιδιού. Η οικογένεια είναι η κύρια πηγή ανάπτυξης της προσωπικότητας ενός παιδιού ενώ όλοι οι άλλοι παράγοντες, σχολείο, κοινωνία κλπ. συμπληρώνουν την όλη προσπάθεια.
Πολλές φορές στην ανατροφή του παιδιού παίρνουν μέρος, εκτός από τους γονείς, ο παππούς με τη γιαγιά και άλλα πρόσωπα που συγκατοικούν μαζί τους. Όλοι αυτοί θα πρέπει να ακολουθούν πιστά το παράδειγμα των γονέων και να μην παρεκκλίνουν κάνοντας ή υποχωρώντας στα θελήματα του παιδιού.
Πολλοί γονείς είτε από άγνοια, είτε από παθολογική αγάπη ενώ θέλουν να βοηθήσουν τα παιδιά τους να μεγαλώσουν ευτυχισμένα και χαρούμενα και να γίνουν επιτυχημένα στη ζωή τους με την συμπεριφορά τους και τις εκδηλώσεις τους κάνουν μεγάλο κακό στα παιδιά τους και έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτό που επιδιώκουν και θέλουν.
Βασικά λάθη στην ανατροφή του παιδιού
Πριν δούμε λάθη που κάνουν πολλοίς γονείς στην ανατροφή του παιδιού τους θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ο χαρακτήρας του καθένα μας αρχίζει να δημιουργείται, οι περισσότεροι Παιδαγωγοί και Ψυχολόγοι λέγουν ότι από την ώρα της συλλήψεως, από την ώρα της γεννήσεως μας μέχρι την ηλικία των πέντε ή των επτά το πολύ ετών και διαμορφώνεται σταδιακά καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Γι̉ αυτό η περίοδος αυτή θεωρείται από όλους βασική.
Ας δούμε βασικά λάθη που κάνουν οι γονείς και εκείνοι που ασχολούνται με την ανατροφή ενός παιδιού.
1. Δεν βάζουν όρια. Όλοι μας παρατηρήσαμε ότι τα μικρά παιδιά τα θέλουν όλα δικά τους και απαιτούν να τους ικανοποιηθούν όλες τους οι απαιτήσεις. Πολλοί γονείς για να μη χαλάσουν την διάθεση ή για να μη στεναχωρήσουν το παιδί τους ικανοποιούν αμέσως την επιθυμία του. Η αντιμετώπιση αυτή των επιθυμιών του παιδιού δεν είναι σωστή. Βέβαια οι λογικές απαιτήσεις του παιδιού θα πρέπει να ικανοποιούνται, αλλά μέχρι ενός σημείου. Αν το παιδί κλαίει, φωνάζει, χτυπά τα πόδια για να μας εξαναγκάσει να του δώσουμε αυτό που θέλει, κι εμείς πιστεύουμε ότι δεν είναι σωστό να το κάνουμε, δεν πρέπει με κανένα τρόπο να υποχωρήσουμε και να ικανοποιήσουμε το καπρίτσιο του. Οι απαγορεύσεις και η μη ικανοποίηση των απαιτήσεων του παιδιού είναι πολύ σημαντικό για την ανάπτυξη του παιδιού. Η ικανοποίηση όλων των επιθυμιών και των απαιτήσεων του παιδιού θα γίνει αιτία να αναπτύξει σοβαρές ανασφάλειες σε όλη του τη ζωή, καθώς δεν θα ξέρει τι είναι σωστό ή λάθος, ούτε ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να τοποθετηθεί σε μελλοντικές καταστάσεις.
Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς; Να βάλουν όρια και να μην υποχωρούν. Δεν πρόκειται να πάθει κάτι το παιδί αν κλάψει, θα προσπαθήσουν να αποσπάσουν την προσοχή του από αυτό που τόσο πολύ θέλει. Θα πρέπει να ξέρουμε ότι η επιβολή ορίων σε ένα παιδί δεν είναι αρνητική πράξη αλλά ένας πολύ όμορφος τρόπος για να δείξουμε την αγάπη μας σ̉ αυτό.
2. Δεν λέγουν την αλήθεια στα παιδιά τους. Πολλές φορές τα παιδιά ζητούν να μάθουν πράγματα που δεν πρέπει να γνωρίζουν, για πολλούς λόγους, ή κλαίνε γιατί θέλουν κάτι, τότε οι γονείς αναγκάζονται να «μπαλώσουν» τα πράγματα λέγοντας κάποιο ψεματάκι. Αυτό είναι μοιραίο σφάλμα!
«Αυτά τα ψέματα, όσο μικρά κι αν είναι, καταλήγουν να επηρεάζουν τη σχέση εμπιστοσύνης του παιδιού με τους γονείς του. Εξάλλου, πώς μπορείς να μάθεις στα μικρά να μην λένε ψέματα, όταν εσύ ο γονέας ή ο οικείος τα λέγεις ψέματα; ».
Τι θα κάνουμε; Πρέπει να εξηγήσουμε στο παιδί, με λέξεις που μπορεί να κατανοήσει, ότι αυτό που θέλει να μάθει δεν είναι της ηλικίας του. Αργότερα που θα μεγαλώσει θα δοθεί η ευκαιρία να το μάθει ή ότι ο χρόνος αυτός δεν είναι ο κατάλληλος για να του πάρουμε κάτι που επίμονα θέλει.
3. Δεν ασχολούνται με τα παιδιά τους. Όλοι μας γνωρίζουμε ότι το παιδί για να μεγαλώσει ψυχολογικά σωστά έχει ανάγκη από την αγάπη και τη στοργή των γονέων του.
Δυστυχώς στις μέρες μας, αυτό το τόσο βασικό, το ξεχνούν οι περισσότεροι γονείς. Θεωρούν περισσότερο αξιόλογο να πάνε επίσκεψη σε κάποιο φιλικό σπίτι ή να καθίσουν στον καναπέ και να δούνε στην τηλεόραση κάποιο σήριαλ ή να απασχολούνται με το κινητό τους παρά να πάρουν στην αγκαλιά τους το παιδί τους και να παίξουν μαζί του ή να το ρωτήσουν πως πέρασε την ημέρα του.
Οι περισσότεροι γονείς επειδή έχουν τύψεις για αυτή τους τη συμπεριφορά προσπαθούν να αντισταθμίσουν την αγάπη που τα στερούν με δώρα ή άλλα υλικά αγαθά.
Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούμε ότι η αγάπη και η στοργή είναι ισόκυρα με την προσοχή και όχι με ένα νέο παιχνίδι. Η αγάπη και η στοργή είναι το συναισθηματικό θεμέλιο και τα απαραίτητα για την ομαλή ψυχολογική ανάπτυξη του παιδιού.
Αν το παιδί σας δείξει καλή συμπεριφορά ή μια στάση που αξίζει να επιβραβευτεί, μη διστάσετε να το επαινέσετε, να το αγκαλιάσετε, να το χαμογελάσετε. Έτσι, το παιδί θα νιώθει περήφανο για τον εαυτό του και θα αντιδρά καλά στις επόμενες προκλήσεις που θα έρθουν. Ένα παιδί που νιώθει ότι το αγαπούν, αισθάνεται συναισθηματική ασφάλεια, είναι γεμάτο αυτοπεποίθηση και νοιώθει ευτυχισμένο.
Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούμε ότι η αγάπη που πρέπει να δείχνουνε στο παιδί μας δεν αντισταθμίζετε με τίποτε άλλο˙ δεν πρέπει όμως να υπερβαίνει τα όρια που θέσαμε.
4. Εξηγήστε το. Τα παιδιά πολλές φορές ζητούνε με πείσμα και επιμονή διάφορα πράγματα από τους γονείς τους. Όπως είναι φυσικό οι γονείς δεν μπορούν να ικανοποιήσουν πάντοτε τις απαιτήσεις τους με αποτέλεσμα τα παιδιά να κλαίνε και να φωνάζουν. Πολλοί γονείς υποχωρούν μπροστά στις απαιτήσεις των παιδιών τους και ικανοποιούν χωρίς πολλές σκέψεις. Αυτό είναι ολέθριο για το παιδί. Αν από μικρό του γίνονται όλα τα χατίρια και εκπληρώνονται όλες οι επιθυμίες του, αργότερα θα γίνει ένας «τύραννος» μέσα στην οικογένεια και το περιβάλλον του.
Δεν πρέπει σαν γονείς να ξεχνούμε ότι εκτός από το « ναι» στην διαπαιδαγώγηση των παιδιών χρειάζεται και είναι πολλές φορές επιβεβλημένο και το «όχι». Βέβαια το παιδί θα κλάψει, θα πεισμώσει και γενικά θα αναστατώσει το περιβάλλον του, οι γονείς δεν πρέπει να υποχωρήσουν.
Οι ψυχολόγοι συμβουλεύουν: «όταν αντιμετωπίζετε μια τέτοια κατάσταση το ιδανικό είναι να δοθεί μια συνοπτική και ξεκάθαρη εξήγηση, ώστε το παιδί να καταλάβει τον λόγο της άρνησης και ταυτόχρονα να δείξτε του στοργή και αγάπη, ώστε να καταλάβει ότι η άρνηση να ικανοποιήσετε την επιθυμία του επιβάλλεται από αγάπη και φροντίδα».
Με τις κατάλληλες και πειστικές εξηγήσεις και το παιδί θα ηρεμήσει αλλά και οι γονείς δεν θα είναι εκνευρισμένοι και στεναχωρημένοι.
5. Μη συνθλίβεται τα συναισθήματά του. Πολλές φορές θα δούμε το παιδί μας να είναι στεναχωρημένο, πικραμένο, λυπημένο, φοβισμένο ή ακόμα να κλαίει για κάτι που συνέβη π. χ. σε ένα φίλο του ή σε συμμαθητή του κλπ. τότε ως γονείς δεν πρέπει να το πούμε: «μη λυπάσαι γι′ αυτό» ή «δεν είναι και τόσο σημαντικό», γιατί του στέλνουμε το μήνυμα ότι τα συναισθήματα δεν έχουν σημασία και ότι είναι καλύτερο να τα καταπιέζουμε.
Αν το ξέσπασμα μιας μπόρας συνοδεύεται από μπουμπουνητά, αστραπές και κεραυνούς και καταλάβετε ότι φοβάται πείτε του «Ξέρω ότι φοβάσαι». Στη συνέχεια, ρωτήστε το τι πιστεύει ότι θα το βοηθούσε να μην φοβάται. Μʹ αυτό το διδάσκουμε πώς να διαχειρίζεται και πως να αντιμετωπίζει τα συναισθήματά του μόνο του.
Ο στόχος μας είναι να το βοηθήσουμε να αναζητεί λύσεις μέχρι να βρει τον τρόπο να κυριαρχήσει στα συναισθήματά του.
5. Βοηθήστε το να μάθει να δέχεται και τις αποτυχίες. Όπως όλοι μας στη ζωή μας δεν έχουμε μόνον επιτυχίες αλλά έχουμε κι αποτυχίες το ίδιο θα συμβεί και με το παιδί μας. Αποτυχίες μπορεί να έχει π.χ. στο σχολείο ή το απόγευμα στην ξένη γλώσσα ή στα παιχνίδια του κλπ. Αν για οιονδήποτε λόγο δεν τα πάει καλά στο σχολείο, μην λύνεται εσείς, στο σπίτι, τα προβλήματα ή μη συμπληρώνετε το φυλλάδιο που τυχόν έχει, γιατί αυτό είναι καταστρεπτικό για το παιδί σας. Αυτό δεν μπορεί να το κάνετε όταν είναι στο σχολείο. Πρέπει να μάθει να στηρίζεται στις δυνάμεις του, έστω και αν αποτύχει. «Η αποτυχία είναι ένα μεγάλο μέρος της επιτυχίας». Πρέπει να ξέρουμε ότι: «αν δεν δοθεί ποτέ στα παιδιά η ευκαιρία να μάθουν τα μαθήματα που δυσκολεύονται και αποτυγχάνουν, δεν θα αναπτύξουν ποτέ την επιμονή που χρειάζονται για να σηκωθούν ξανά μετά από μια αποτυχία».
6. Μην ικανοποιείτε όλες του τις επιθυμίες. Τ α παιδιά, όσο μικρά κι αν είναι, ότι δούνε το θέλουν και οι περισσότεροι γονείς, καθώς και ο παππούς και η γιαγιά, προκειμένου να μην στεναχωρηθεί «ο κανακάρης τους» αμέσως εκπληρώνουν την επιθυμία του. Το παιδί επειδή δεν ξέρει με τι ιδρώτα και κόπο οι γονείς του αποκτούνε τα χρήματα συνεχώς ζητάει για να καλύψει, όπως νομίζει διάφορες ανάγκες του. Για παράδειγμα να πάρει γλυκίσματα, παιχνίδια κλπ. Οι γονείς δεν πρέπει να υποχωρούνε στις «τρελές» απαιτήσεις του και να του εξηγούνε γιατί δεν πρέπει να ξοδεύει τα χρήματά του άσκοπα και πολλές φορές για επιζήμιες απολαύσεις του.
Έρευνες που έγιναν έδειξαν ότι: «όταν δίνουμε στα παιδιά μας ό,τι επιθυμούν, χάνουν δεξιότητες που σχετίζονται με την ψυχική δύναμη, όπως η αυτοπειθαρχία.»
Ο Επίσκοπος Αικατερίνμπουργκ κ. Ειρηναίος στο βιβλίο του: «Πώς να… καταστρέψετε αποτελεσματικά το παιδί σας!», γράφει: «Από μικρό να μην του αρνείστε τίποτα. Δίνετέ του ό,τι επιθυμεί, ό,τι ζητάει, ιδίως όταν πεισματώνει και κλαίει. Έτσι θα μεγαλώσει και θα πιστεύει πως οι άλλοι του οφείλουν τα πάντα, πως έχει μόνο δικαιώματα.»
7. Μην ζητάτε την τελειότητα. Οι περισσότεροι γονείς βάζουν για τη ζωή του παιδιού μεγάλους στόχους και επιμένουν να τους πραγματοποιήσει το παιδί τους. Είναι σωστό αυτό; Ασφαλώς, όχι. Οι λόγοι είναι πολλοί. Ο κυριότερος είναι ότι το παιδί μπορεί να μην έχει τις δυνατότητες και τις ικανότητες να τις πραγματοποιήσει. Το να βάζουμε πολύ υψηλά τον πήχη μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης αργότερα στη ζωή του.
Οι γονείς θα πρέπει να προσφέρουν στα παιδιά τους ψυχική δύναμη και οι προσδοκίες τους για αυτό πρέπει να είναι ρεαλιστικές. Θα πρέπει να ξέρουν ότι ακόμα κι αν τα παιδιά τους δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες τους, οι αποτυχίες που αντιμετωπίζουν θα τους διδάξουν πολύτιμα μαθήματα ζωής και πώς να πετύχουν την επόμενη φορά.
8. Βοηθήστε το να αισθάνεται άνετα. Πολλές φορές το παιδί όταν βρεθεί ή αντιμετωπίζει μία νέα κατάσταση δεν αισθάνεται άνετα, π.χ. να δοκιμάσει νέα φαγητά, να κάνει νέους φίλους, να παίξει ένα νέο άθλημα ή να μετακομίσει και να
πρέπει να πάει σε νέο σχολείο, τότε δεν πρέπει να πανικοβάλλετε.
Όπως ακριβώς η αποτυχία έτσι και η αποδοχή των άβολων στιγμών μπορούν να ενισχύσουν την ψυχική δύναμη του. Πρέπει να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να δοκιμάζουν νέα πράγματα. Να τα βοηθούμε να ξεκινήσουν να κάνουν κάτι που τα κάνει άβουλα, γιατί αυτό είναι το πιο δύσκολο κομμάτι. Μόλις το παιδί κάνει το πρώτο βήμα, μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι τόσο δύσκολο όσο νόμιζε.
9. Να θέτετε όρια γονέα - παιδιού. Αφήστε τα παιδιά σας να παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις, όμως θα πρέπει να ξέρουν ότι εσείς είστε το αφεντικό. Για παράδειγμα, αν ορίσετε την ώρα που πρέπει ο δωδεκάχρονος γιός σας να επιστρέψει στο σπίτι το βράδυ, βεβαιωθείτε ότι το τηρεί κάθε βράδυ. Τα παιδιά που είναι ψυχικά δυνατά κατανοούν τους γονείς τους και τη σημασία των ορίων και της συνέπειας. Δεν πρέπει να υποκύπτετε και να επιτρέπετε τα όρια να αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης γιατί αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αγώνες εξουσίας μεταξύ εσάς και του παιδιού σας.
10. Μην τα κάνετε κοινωνούς των προβλημάτων σας. Είναι φυσικό μέσα στην οικογένεια να υπάρχουν διάφορα προβλήματα, όπως π.χ. οικονομικά, κοινωνικά, ... . Ένα μικρό παιδί δεν μπορεί να τα καταλάβει κι όταν τα μάθει λυπάται με αποτέλεσμα, αυτό να έχει συναισθηματικές επιπτώσεις σʹ αυτό.
Οι γονείς πρέπει να κάνουν τα παιδιά κοινωνούς των προβλημάτων της οικογένειας έχοντας υπόψη την ηλικία τους.
11. Μην ξεσπάτε σʹ αυτά. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γονείς καθημερινά είναι πολλά και είναι φυσικό να είναι θυμωμένοι και αγχωμένοι. Δεν πρέπει όμως ποτέ να ξεσπούν στα παιδιά, τα οποία δεν ευθύνονται.
Εάν, για οιονδήποτε λόγο, αισθάνεστε συναισθηματικά αναστατωμένοι, μιλήστε στο παιδί σας και πείτε του ότι τώρα δεν μπορείτε να μιλήσετε μαζί του, αν το ζητήσει, και ότι χρειάζεστε λίγο χρόνο για να ηρεμήσετε. Αργότερα κουβεντιάστε μαζί του για το πρόβλημα που το απασχολεί. Έτσι ξεκαθαρίζετε ότι χρειάζεστε λίγο χρόνο πριν λύσετε το πρόβλημά του με αποτέλεσμα να μειώσετε τις πιθανότητες να θυμώσει.
Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι πολλοί γονείς, κάτω από την πίεση των προβλημάτων τους χτυπούν, βρίζουν, προσβάλλουν, τιμωρούν αυστηρά τα παιδιά τους. Οι αψυχολόγητες αυτές τιμωρίες μπορεί να αφήνουν ανεπανόρθωτα σημάδια στα συναισθήματα των παιδιών σας.
Έρευνες που έγιναν έδειξαν ότι η ενδοοικογενειακή βία στην παιδική ηλικία και την εφηβεία μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες τα παιδιά να εμφανίσουν παραβατική και δυσπροσαρμοστική συμπεριφορά.
Πολλοί γονείς χτυπούν τα παιδιά τους βίαια για να τα «φρονηματίσουν», όπως λέγουν, αλλά στην πραγματικότητα μπορεί να έχουμε το αντίθετο αποτέλεσμα, δηλαδή, όταν μεγαλώσουν να δείξουν επιθετική συμπεριφορά.
Πολλές φορές τα παιδιά αντιδρούν στα όρια που θέτουν οι γονείς και δεν τα τηρούν, με αποτέλεσμα οι γονείς να τα τιμωρούν. Το πρόβλημα στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι η επιβολή ορίων, αλλά μάλλον ο τρόπος με τον οποίο γίνεται. Το να λέμε απλώς «μην το κάνεις αυτό» δεν είναι σωστό. Πρέπει με διάλογο να λύσουμε το πρόβλημα. Πρέπει να ξέρουμε ότι η απαγόρευση χωρίς εξήγηση μπορεί να κεντρίσει την περιέργεια, οδηγώντας το παιδί σας να κάνει ακριβώς αυτό που θέλετε να αποφύγει.
12. Ακούστε τα. Πολλοί γονείς συμπεριφέρονται στα παιδιά τους αυταρχικά. Άλλο αυταρχισμός και άλλο γονική εξουσία. Όταν οι γονείς συμπεριφέρονται αυταρχικά το παιδί συνήθως αισθάνεται ότι βρίσκεται σε μία «δικτατορία» όπου δεν μπορεί να μιλήσει, να σκεφτεί και το μόνο που πρέπει να κάνει είναι να αποδεχτεί, χωρίς αντίρρηση, αυτό που θέλουν οι γονείς του, αν θέλει να αποφύγει επιθετικές συνέπειες.
Οι γονείς πρέπει να συζητήσουν με το παιδί τους, να ακούσουν τις απόψεις του και να το βοηθήσουν να κατανοήσει τους λόγους για τους οποίους κάτι πρέπει ή δεν πρέπει να γίνει Η δικτατορική στάση των γονέων μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην κοινωνικότητα του παιδιού και να έχει επιπτώσεις στην αυτοεκτίμησή του, μειωμένη αυτοπεποίθηση, να αισθάνεται φόβο και ανασφάλεια, θυμό και εξέγερση κ.λπ.
13. Μην διαφωνείτε μπροστά του. Είναι φυσικό ανάμεσα στο ανδρόγυνο να υπάρχουν διαφωνίες πάνω σε διάφορα θέματα που αφορούν το παιδί ή την οικογένεια.
Οι διαφωνίες θα πρέπει να λύνονται μακριά από τα παιδιά και όσον είναι δυνατόν ήρεμα, αν τα παιδιά βλέπουν τους γονείς τους να μαλώνουν θα τραυματιστούν ψυχολογικά με όχι καλά αποτελέσματα, για όλους.
14. Μην το συγκρίνεται με άλλα παιδιά. Πολλές φορές συγκρίνουμε ένα παιδί με τα αδέλφια του ή με το φίλο του ή το συμμαθητή του. Αυτό είναι σοβαρό παιδαγωγικό λάθος. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και ανεπανάληπτος. Η σύγκριση μπορεί να μειώσει την αυτοεκτίμηση, να αυξήσει την αντιπαλότητα, να τροφοδοτήσει τον τοξικό οικογενειακό ανταγωνισμό και ούτω καθεξής. Επομένως, αυτό δεν πρέπει να συμβαίνει μέσα στην οικογένεια.
15. Μην του στερείται την θρησκευτική διαπαιδαγώγηση. Πολλοί γονείς από άγνοια ή από κακή πληροφόρηση ή και για άλλους λόγους δεν πηγαίνουν με το παιδί τους στην εκκλησία ή δεν το στέλνουν σε χριστιανικές συντροφιές με αποτέλεσμα αυτό να μεγαλώνει χωρίς πίστη στο Θεό. Τα αποτελέσματα της νοοτροπίας αυτής τα βλέπουμε καθημερινά στα δελτία ειδήσεων αλλά και στη ζωή μας. Το παιδί που δεν γνωρίζει τον Θεό Πατέρα, νεκρώνει μέσα του κάθε τι το υψηλό και συμπεριφέρεται απάνθρωπα όχι μόνον στους συνανθρώπους τους αλλά και στους ίδιους τους γονείς του.
Η ανατροφή ενός παιδιού δεν είναι εύκολο πράγμα αλλά αξίζει κάθε προσπάθεια, κόπο και θυσία. Όπως ένα δένδρο για να έχει ίσιο κορμό το βάζουμε στηρίγματα, τον ίδιο ρόλο στη διαπαιδαγώγηση του παιδιού παίζουν και όσα προαναφέραμε. Η εφαρμογή εκ μέρους των γονέων που μεγαλώνουν παιδιά όλων όσων προαναφέραμε μπορεί να στεναχωρούν αυτούς και το παιδί τώρα, αλλά αργότερα θα δούνε τους γλυκείς καρπούς των προσπαθειών τους, θα δούνε ότι μεγάλωσαν ένα παιδί ισορροπημένο, ευτυχισμένο και χαρούμενο και που όλοι το χαίρονται, το θαυμάζουν και το δείχνουν για πρότυπο.
Δεν αξίζει να υποβληθούν οι γονείς στον κόπο και στις θυσίες;
1. https:babyfirsttv.com, 40 Parenting Mistakes That All Of Us Are Making and How to Overcome Them, U.S.A.
2. Sean Grover, Top Ten Parenting Mistakes, https://www.psychologytoday.com, 2018
3. Pauline Foret, Top 10 des erreurs commises par les parents en 2022, https://www.gostudent.org
4. Нурмухаммад Изудинов, Воспитание детей: 10 самых опасных ошибок родителей, 2025
5. Marcus Hedén, De vanligaste misstagen föräldrar gör, https://www.epochtimes.se, 2017
