Ο νέος μεσάζοντας προς τον Θεό;
ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ ΜΕ Τ.Ν
Η εισβολή της τεχνητής νοημοσύνης (AI) στους χώρους λατρείας αποτελεί μια από τις πιο ενδιαφέρουσες εξελίξεις της σύγχρονης εποχής, συνδυάζοντας την παράδοση με την καινοτομία. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η θρησκευτική ποικιλομορφία είναι έντονη, θρησκευτικοί ηγέτες πειραματίζονται με AI για να εκσυγχρονίσουν τις πρακτικές τους, προκαλώντας συζητήσεις για το αν η τεχνολογία μπορεί να αντικαταστήσει το ιερό δεσμό μεταξύ ανθρώπου και θεϊκού. Αυτή η τάση, παρόμοια με την εισαγωγή του ραδιοφώνου ή του διαδικτύου στις θρησκευτικές τελετές, φέρνει νέες δυνατότητες αλλά και ηθικά διλήμματα.
Στο Χιούστον του Τέξας, ο ραβίνος Josh Fixler έχει δημιουργήσει το “Rabbi Bot“, ένα chatbot που παραδίδει κηρύγματα βασισμένα στα γραπτά του. Το Rabbi Bot, εκπαιδευμένο σε παλιά κηρύγματα του Fixler, χρησιμοποιεί ακόμα και μια κλωνοποιημένη εκδοχή της φωνής του για να απευθύνεται στους πιστούς. Κατά τη διάρκεια μιας τελετής, ο Fixler αλληλεπιδρά ζωντανά με το bot, θέτοντας ερωτήσεις που απαντώνται άμεσα. Αυτή η πρωτοβουλία έχει προκαλέσει περιέργεια στους πιστούς, αλλά και ερωτήματα. Μπορεί η AI να μεταφέρει την πνευματική ουσία ενός κηρύγματος; Ο Fixler, ραβίνος στο Temple Emanu-El, βλέπει το AI ως εργαλείο για να φτάσει σε περισσότερους ανθρώπους, αλλά παραδέχεται ότι δεν αντικαθιστά την ανθρώπινη αλληλεπίδραση.
Παρόμοιες πρωτοβουλίες έχουν εμφανιστεί και αλλού. Το 2023, ο πάστορας Jay Cooper της Violet Crown City Church στο Όστιν του Τέξας χρησιμοποίησε το ChatGPT για να συντάξει ολόκληρη την κυριακάτικη λειτουργία, συμπεριλαμβανομένων προσευχών, ύμνων και κηρύγματος. Το πείραμα έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από το εκκλησίασμα, που το βρήκε “ενδιαφέρον”, αλλά ο Cooper παραδέχτηκε ότι ήταν “ρηχό” και δεν θα το επαναλάβει σύντομα. “Ήταν μια ευκαιρία να εξερευνήσουμε την τεχνολογία, αλλά η πίστη χρειάζεται ανθρώπινη καρδιά”, δήλωσε.
Η AI χρησιμοποιείται συχνά για πρακτικούς σκοπούς στις θρησκευτικές κοινότητες, με άμεσες μεταφράσεις κειμένων, αναζητήσεις σε ιερά βιβλία ή ακόμα και δημιουργία περιεχομένου. Ωστόσο, η χρήση της για τη σύνταξη κηρυγμάτων εγείρει ηθικά ζητήματα. Ο ραβίνος Oren Hayon από το Menlo Park προειδοποιεί: “Ο ρόλος μας είναι να ανταποκρινόμαστε στα ανθρώπινα βάσανα, όχι να τα αυτοματοποιούμε”. Παρόμοια, ο πάστορας Thomas Castello εκφράζει ανησυχίες ότι η υπερβολική εξάρτηση από την AI μπορεί να στερήσει από τους ηγέτες τη δημιουργικότητα και την προσωπική σύνδεση με τις κοινότητές τους.
Επιπλέον, η AI δεν είναι αλάνθαστη. Το Rabbi Bot και άλλα παρόμοια εργαλεία έχουν “επινοήσει” ψευδείς παραπομπές σε ιερά κείμενα, αποκαλύπτοντας περιορισμούς όπως η έλλειψη πραγματικής κατανόησης. Ο Joe Suh, ιδρυτής της Pastors.ai –μιας πλατφόρμας που χρησιμοποιεί AI για να συνοψίζει κηρύγματα και να απαντά σε ερωτήσεις βασισμένες σε διδασκαλίες παστόρων– αναγνωρίζει αυτές τις ατέλειες. “Βλέπουμε ένα μέλλον όπου οι πνευματικές ερωτήσεις θα γίνουν πιο σημαντικές, αλλά προς το παρόν, η τεχνολογία είναι μπροστά από την εποχή της”, λέει ο Suh, του οποίου η εταιρεία έχει κερδίσει βραβεία σε hackathons για AI μεταφράσεις κηρυγμάτων σε πολλές γλώσσες.
Μέχρι πρόσφατα, οι εταιρείες AI με εστίαση στην πίστη στόχευαν κυρίως Χριστιανούς και Εβραίους, αλλά το 2025 βλέπουμε επέκταση σε άλλες παραδόσεις. Για τους Μουσουλμάνους, η σαουδαραβική Humain λάνσαρε το Humain Chat, ένα chatbot βασισμένο σε ισλαμικές αξίες, που προσφέρει συμβουλές σύμφωνα με το Κοράνι. Παρόμοια, η πλατφόρμα Muslim AI Companion, διαθέσιμη σε 34 χώρες συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης, βοηθά Μουσουλμάνους να συνδεθούν, να μελετήσουν και να βρουν πνευματική στήριξη μέσω AI.
Στον Βουδισμό, chatbots όπως αυτά που γράφουν “ιερά κείμενα” έχουν ξεπεράσει τις προσδοκίες, δημιουργώντας διαλογισμούς και διδασκαλίες βασισμένες σε βουδιστικά κείμενα. Εκατομμύρια άνθρωποι στρέφονται σε AI chatbots για πνευματική καθοδήγηση και εξομολόγηση, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του New York Times, με bots εκπαιδευμένα σε θρησκευτικά κείμενα να προάγουν θετικές αξίες όπως ο σεβασμός σε διαφορετικές πίστεις.
Το 2025, η συζήτηση για την AI στη θρησκεία εντείνεται. Συνέδρια όπως το Notre Dame Summit on AI, Faith and Human Flourishing συγκεντρώνουν ηγέτες από διάφορες πίστεις για να συζητήσουν πώς η τεχνολογία μπορεί να ενισχύσει την πνευματικότητα χωρίς να την υπονομεύσει. Εφαρμογές όπως το Hallow και το Abide προσφέρουν 24/7 πνευματική στήριξη μέσω καθοδηγούμενων προσευχών, ενώ προειδοποιήσεις αφορούν κινδύνους για την ελευθερία της θρησκείας, όπως η “φιλτραρισμένη πίστη” από αλγόριθμους.
Ορισμένοι βλέπουν την AI ως “νέο μεσάζοντα προς τον Θεό“, με ρομποτικούς ιερείς και ψηφιακούς θεούς να εμφανίζονται σε ναούς. Ωστόσο, θεολόγοι προειδοποιούν για την απώλεια αυθεντικότητας και την πιθανή εκμετάλλευση της πίστης από τεχνολογικές εταιρείες.
Η AI προσφέρει εργαλεία για να κάνει την πνευματικότητα πιο προσβάσιμη, αλλά δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ανθρώπινη εμπειρία. Καθώς εξελίσσεται, θρησκευτικοί ηγέτες καλούνται να βρουν ισορροπία, διασφαλίζοντας ότι η τεχνολογία υπηρετεί την πίστη και όχι το αντίστροφο. Σε έναν κόσμο όπου η AI γίνεται όλο και πιο “ιερή”, η πραγματική πρόκληση είναι να διατηρήσουμε το ανθρώπινο στοιχείο στην αναζήτηση του θείου.
Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ
ΠΗΓΕΣ:
- Religious Leaders Experiment with A.I. in Sermons – The New York Times
- AI and Faith: The Rise of ‘Rabbi Bot’ and the AI Transformation in Religious Practices! | AI News
- The rehumanizing project: A Jewish response to artificial intelligence – eJewishPhilanthropy
- When the Word Is Not Just Flesh: Reporting on A.I. in Religion – The New York Times
- Heavenly Bytes: Is AI the new Medium to God? – Sify
- Boulder Becomes First City Where Residents Can Chat With Every Pastor at Once
