Μαρούσι, Σεπτέμβριος 2025
Θλίψη καὶ προβληματισμό μᾶς προξένησε ἡ ἀνάγνωση τοῦ Ἐγκυκλίου Σημειώματος 1511/30-06-2025 τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου σχετικὰ μὲ τὸν Προσωπικὸ Ἀριθμό. Ἕνα μείζονος σπουδαιότητας ζήτημα ποὺ ἀνησυχεῖ χιλιάδες ὀρθοδόξων Ἑλλήνων ἀντιμετωπίζεται μὲ μία ὑποτονική, τηλεγραφικὴ ἀνακοίνωση 2 σημείων καὶ ἑνὸς βιαστικοῦ συμπεράσματος, ἀντιγραφὴ ἀπὸ τὴ συνοδεύουσα Γνωμοδότηση 75/2025 τοῦ Εἰδικοῦ Νομικοῦ Συμβούλου αὐτῆς.
Θὰ σχολιάσουμε τὶς ἐν λόγῳ τοποθετήσεις ὄχι πρὸς πρόκληση ταραχῆς, ἀλλὰ γιὰ νὰ συνδράμουμε τὸ κατὰ δύναμιν στὴν καλύτερη ἐνημέρωση σχετικὰ μὲ τὸ θέμα.
Τὸ πρῶτο ἐκ τῶν δύο σημείων ἰσχυρίζεται ὅτι στὶς συναλλαγὲς μὲ τὸ Δημόσιο, ἡ ταυτοποίηση δὲν θὰ γίνεται ἀποκλειστικὰ ἀπὸ τὸν Π.Α. ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὰ ληξιαρχικὰ στοιχεῖα. Ἡ θέση αὐτὴ στηρίζεται σὲ ἐσφαλμένο συμπέρασμα τῆς ἄνω γνωμοδότησης ἡ ὁποία ἂν καὶ τὴν ἀναφέρει, παρανοεῖ τὴν βασική, οὐσιώδη χρήση τοῦ Π.Α ὡς τοῦ μοναδικοῦ ὑποχρεωτικοῦ στοιχείου γιὰ τὴν ἐπαλήθευση τῆς ταυτότητας τῶν φυσικῶν προσώπων. Ὁ Π.Α. δὲν ἀποτελεῖ δεδομένο ταυτοποίησης ὅπως τὰ ληξιαρχικά, ἀλλὰ στοιχεῖο ἐπαλήθευσης[1] . Τοῦτο μπορεῖ νὰ γίνει καλύτερα κατανοητὸ μόνον ὅταν ὁλοκληρωθεῖ ὁ Ψηφιακὸς Μετασχηματισμὸς καὶ ἡ συγκρότηση τοῦ Ψηφιακοῦ Κράτους. Ὅταν δηλαδὴ ὁ παραδοσιακὸς τρόπος ταυτοποίησης, ποὺ αὐτὴ τὴ στιγμὴ εἶναι μεταβατικὸς καὶ προϋποθέτει ὑπάλληλο καὶ πολίτη, ἀντικατασταθεῖ ἀπὸ τὸν ψηφιακὸ ποὺ ἀπαιτεῖ ἠλεκτρονικὸ ἀποθηκευτικὸ μέσο (τσὶπ) καὶ τερματικὸ ἀνάγνωσής του. Σὲ ἐκείνη τὴ φάση δὲν θὰ χρειάζεται κἂν ὁ ὑπάλληλος γιὰ τὴ διαδικασία ταυτοποίησης ἐφόσον ὅλα τὰ ἀναλαμβάνουν οἱ νέες ταυτότητες μὲ τὸν ΠΑ στὸ τσὶπ καὶ τὰ τερματικὰ ποὺ τὶς διαβάζουν (ἀφοῦ πρῶτα ἐξασφαλίσουν τὴν ἐγκυρότητά τους μὲ μηχανισμοὺς κρυπτογράφησης, δημόσια κλειδιὰ κλπ).
Ὅπως ἀκριβῶς συμβαίνει καὶ στὶς συναλλαγὲς μὲ τὰ ΑΤΜ. Ἐκεῖ τὰ ληξιαρχικὰ στοιχεῖα εἶναι ἐντελῶς ἀδιάφορα, μολονότι ὑπάρχουν, διότι ἀρκεῖ ἡ πιστοποίηση ἐγκυρότητας τῆς κάρτας μὲ ἕναν μηχανικὸ τρόπο ἀνάγνωσης καὶ ἡ εἰσαγωγὴ PIN. Τὸ ἴδιο καὶ ὅταν πληρώνει κανεὶς μὲ πιστωτικὴ ἢ χρεωστικὴ κάρτα σὲ μία ἐμπορικὴ συναλλαγή: δὲν ἀσχολεῖται κανεὶς μὲ ὀνοματεπώνυμα, ἀλλὰ μόνο μὲ τὴν ἐγκυρότητα τοῦ μέσου κατ' ἀρχὴν καὶ τὸν ἀριθμὸ κάρτας. Ἡ διαδικασία αὐτὴ στηρίζεται σὲ ἀριθμοὺς ἀποκλειστικά. Στὴν καθημερινὴ πράξη τὰ λοιπὰ στοιχεῖα εἶναι «γιὰ τὴν ἱστορία». Τὸ ὄνομα περνᾶ σὲ δεύτερη μοῖρα. Αὐτὸ εἶναι τὸ νόημα τῆς ψηφιακῆς ταυτοποίησης: ἡ ἀριθμοποίηση καὶ ἡ μετακύλιση τοῦ ἐνδιαφέροντος στὴν μηχανική-ψηφιακὴ ἐξασφάλιση ἐγκυρότητας τοῦ διαπιστευτηρίου.
Ἔκπληξη προκαλεῖ ὅτι ἐνῷ στὴν ὀλιγόλογη ἀνακοίνωση δὲν προσδιορίζεται ποιό θεολογικὸ θέμα θὰ μποροῦσε νὰ εἶναι τὸ ἐγεῖρον ἐπιφυλάξεις, ἡ ἐπισυναπτόμενη Γνωμοδότηση τοῦ Εἰδικοῦ Νομικοῦ Συμβούλου ἀποφαίνεται ὅτι ὁ ΠΑ «δὲν ὁδηγεῖ σὲ ἀριθμοποίηση». Ἀφοῦ λοιπὸν καταλάβαμε «διὰ τῆς πλαγίας» σὲ ποιά θεολογικὴ ἐπιφύλαξη ἀναφέρεται ἡ Διαρκής, ἀποροῦμε μὲ τὴν ἐμπιστοσύνη τῶν Ποιμένων μας στὴν αὐθεντία ἑνὸς προσώπου ποὺ ἀναλαμβάνει τὴ συνολικὴ εὐθύνη γιὰ τὴν τελικὴ τοποθέτηση ἀπέναντι σὲ ἕνα τόσο σοβαρὸ ποιμαντικὸ ζήτημα. Ὑπονοεῖται δὲ ὅτι μοναδικὸ σημεῖο θεολογικοῦ ἐνδιαφέροντος εἶναι ἡ κατηγορία της ἀριθμοποίησης, ἡ ὁποία τελικῶς ὄχι ἁπλῶς ἐπισυμβαίνει, ἀλλὰ γίνεται ἀφετηρία ἄλλων, πολὺ σοβαρότερων θεμάτων θεολογικοῦ προβληματισμοῦ, ὅπως θὰ φανεῖ.
Στὸ δεύτερο σημεῖο τῆς ἀνακοίνωσης ἀναφέρεται ὅτι ὁ Π.Α. ὑποκαθιστᾶ τοὺς ἤδη ὑφισταμένους ΑΔΤ, ΑΦΜ καὶ ΑΜΚΑ καὶ ἄρα, ὅπως ἀφήνεται νὰ ἐννοηθεῖ, δὲν ἀλλάζει κάτι ἰδιαίτερο. Ὅμως γιὰ νὰ εἴμαστε ἀκριβεῖς, οἱ ἤδη ὑφιστάμενοι τομεακοὶ αὐτοὶ ἀριθμοὶ δὲν ὑποκαθίστανται οὔτε ἀντικαθίστανται ἀλλὰ περιλαμβάνονται σὲ ἕνα νέο μητρῶο, αὐτὸ τοῦ Προσωπικοῦ Ἀριθμοῦ μαζὶ μὲ κάποια δημοτολογικὰ στοιχεῖα. Μὲ τὴν τακτοποίηση αὐτή, ἐπιτυγχάνεται ἡ περιπόθητη διαλειτουργικότητα καὶ διασύνδεση τῶν βάσεων δεδομένων διὰ μέσου τοῦ προσωπικοῦ ἀριθμοῦ. Σ’ αὐτὴν ἀκριβῶς τὴν ἀρχιτεκτονικὴ ἄσκησε κριτικὴ ἡ προηγούμενη Γνωμοδότηση 1/2024 τῆς ΑΠΔΠΧ, ἐκφράζοντας τὸν σκεπτικισμό της γιὰ τὴν συγκέντρωση ὅλων τῶν ἐπί μέρους τομεακῶν ἀριθμῶν σὲ ἕνα κεντρικὸ Μητρῶο[2] , καθὼς τοῦτο δὲν ἐναρμονίζεται μὲ τὴν λεγόμενη ἀρχὴ τῆς ἐλαχιστοποίησης. Περισσότερα γιὰ τὸ θέμα στὸ ἄρθρο μας Μία έρευνα για τον Προσωπικό Αριθμό.
Ἡ τοποθέτηση τοῦ Εἰδικοῦ Νομικοῦ Συμβούλου τῆς ΔΙΣ ὅτι ἡ ἀνωτέρω γνωμοδότηση τῆς ΑΠΔΠΧ ἐκφράστηκε θετικὰ γιὰ τὸ σχέδιο τοῦ Πρ. Διατάγματος, εἶναι μόνο ἐν μέρει καὶ τυπικὰ σωστὴ διότι ἡ Ἀρχὴ δὲν ἔκρινε μὲν παράνομο τὸ σχέδιο, ἀλλὰ κατ’ οὐσίαν καυτηρίασε ὄχι μόνο τὸν τρόπο λειτουργίας τοῦ ΠΑ ὡς εἴδαμε, ἀλλὰ καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ ἴδια παραγκωνίστηκε κατὰ τὴν ψήφιση τοῦ καθιερώνοντος αὐτὸν διά τοῦ ἄρ. 11 τοῦ Ν. 4727/2020[3] . Τὸ νέο σχέδιο ποὺ καταρτίστηκε στὴ συνέχεια, τίποτε τὸ οὐσιῶδες δὲν ἄλλαξε ἀναφορικὰ μὲ τὰ παραπάνω ἢ μὴ μόνον τὰ περὶ ἀναγραφῆς τοῦ Π.Α. στὶς ταυτότητες. Μόλις ἀποσπᾶ τὴν ἔγκριση τῆς Ἀρχῆς διὰ τῆς Γνωμ. 1/2025, ἀκολουθεῖ καὶ ἡ αἰνιγματικὴ παραίτηση τοῦ Προέδρου αὐτῆς.
Βρισκόμαστε μπροστὰ σὲ ἕνα καινούριο Ψηφιακὸ Κράτος θεμελιωμένο στὴν διαλειτουργικότητα ποὺ συνιστᾶ τὸ μεῖζον θέμα, διότι παρέχει τὴν τεχνολογία ποὺ διασυνδέει τὶς βάσεις δεδομένων χωρὶς νὰ καταργεῖ τὴν αὐτοτέλεια ἀλλὰ μόνον τὰ στεγανά τους, ἐν ἀντιθέσει μὲ τὸ προηγούμενο, χοντροκομμένο καὶ ἄκομψο ἐγχείρημα τοῦ 1986 ποὺ ἐπιχειροῦσε νὰ τὶς τοποθετήσει ὅλες συλλήβδην κάτω ἀπὸ τὸν ἑνιαῖο κεφαλικὸ ἀριθμὸ ΕΚΑΜ, ὡς ὑπερμητρῶο. Καὶ καθὼς αὐτὴ ἡ δυνατότητα τῆς ἀπ' εὐθείας συγκέντρωσης ὅλων τῶν πληροφοριῶν σὲ ἕνα σημεῖο συνιστοῦσε ἐξόφθαλμα παραβίαση τῆς προστασίας τῶν προσωπικῶν δεδομένων στηλιτευομένη ὡς φακέλωμα, ἐγκαταλείφθηκε μετ’ οὐ πολὺ καιρό. Μετὰ τὶς διάφορες τεχνολογικὲς βελτιώσεις ποὺ ἐπῆλθαν ἀπὸ τότε, σήμερα ἡ οὐσία παραμένει ἡ ἴδια: ὁ Προσωπικὸς Ἀριθμὸς εἶναι ἕνας μοντέρνος καὶ ἐκλεπτυσμένος, ἕνας «ἀστραφτερὸς» ΕΚΑΜ.
Ὁ φόβος καὶ οἱ ἀντιδράσεις παγκοσμίως ἀπέναντι στὴν διαχείριση καὶ ἐπεξεργασία τῶν προσωπικῶν δεδομένων τῶν πολιτῶν -ἰδιαίτερα τὴν τάση κεντρικοποίησης αὐτῶν- ἑστιάζουν στὸν κίνδυνο ποὺ περιγράφεται ἀπὸ τὴν ὄχι καὶ τόσο νεόκοπη ὅσο ἀκούγεται φράση "function creep". Τὴν ἀνεπαίσθητη δηλαδὴ σὺν τῷ χρόνῳ παρατηρούμενη διολίσθηση ἀπὸ τὸν ἀρχικὸ σκοπὸ ἢ τρόπο λειτουργίας ἑνὸς συστήματος πρὸς ἕτερο, ἡ ὁποία ἐκδηλώνεται ἐν τοῖς πράγμασι ὅταν προκύπτουν καὶ ἐπικρατοῦν χρήσεις τῶν συστημάτων διαφορετικὲς ἀπὸ τὶς προβλεπόμενες. Εἶναι ἡ ροπὴ ἀπὸ τὴν ἀρχικὰ σχεδιασμένη χρήση πρὸς μία διαφορετικὴ βολικότερη, χρηστικότερη, ἢ πιὸ βελτιωμένη.
Μεγάλος ὁ «πειρασμὸς» νὰ μὴν προχωρήσουν οἱ ὑπεύθυνοι στὴν ἀπόλυτη καὶ ὁλοκληρωτικὴ συγκέντρωση δεδομένων, ἀπὸ τὴν ἀποσπασματικὴ καὶ ἐπὶ ἑνὶ σκοπῶ (ταυτοποίηση) ἐπεξεργασία αὐτῶν, ὅταν αὐτὸ εἶναι ἀπόλυτα ἐφικτό, βολικὸ καί... χρήσιμο. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα function creep στὴν βιβλιογραφία εἶναι ἡ περίπτωση τοῦ Ἀριθμοῦ Κοινωνικῆς Ἀσφάλισης τῶν ΗΠΑ (SSN), ποὺ ἐνῷ ἀρχικὰ καθιερώθηκε γιὰ τὴ διαχείριση τοῦ συνταξιοδοτικοῦ προγράμματος, ἄρχισε νὰ χρησιμοποιεῖται σταδιακὰ γιὰ σκοποὺς ἄσχετους μὲ τὴν κοινωνικὴ ἀσφάλιση, χωρὶς ἀλλαγὲς στὴ νομοθεσία, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ καταλήξει τὸ de facto καθολικὸ ἀναγνωριστικὸ τῶν ἀμερικανῶν πολιτῶν.
Στὸν χῶρο τῶν νέων τεχνολογιῶν καὶ ἰδιαίτερα τῆς Τεχνητῆς Νοημοσύνης, τὸ function creep ἀποτελεῖ νομοτέλεια, ἐφόσον τὰ συστήματα εἶναι δομημένα μὲ τρόπο ὥστε νὰ ἀνακαλύπτουν ἀρτιότερους τρόπους λειτουργίας καὶ νὰ αὐτοβελτιώνονται μαθαίνοντας ἀπὸ τὰ λάθη τους. Εἶναι κατὰ κάποιο τρόπο προσδοκώμενο ἀποτέλεσμα. Συχνότατα οἱ καινοτομίες καὶ οἱ δυνατότητες ποὺ παρέχουν εἶναι τόσο καταιγιστικὲς ὥστε ἡ τρέχουσα νομοθεσία ἀδυνατεῖ νὰ τὶς προλάβει καὶ ὁριοθετήσει.
Εἴχαμε κι ἐμεῖς στὴν πατρίδα μας πρόσφατο καὶ ἰδιαίτερα ἐπώδυνο παράδειγμα τοιαύτης παρέκκλισης ὅταν στὰ πλαίσια τῆς διαχείρισης τοῦ Covid-19 παρακολουθήσαμε τὸν ΑΜΚΑ νὰ διολισθαίνει σὲ ἐργαλεῖο ἐλέγχου εἰσόδου, ἀκόμα καὶ δικαιώματος στὴν ἐργασία. Μὲ τὴν ἐλάχιστη προσπάθεια ἢ καὶ ἐντελῶς αὐτοματοποιημένα τὰ συστήματα δύνανται πλέον νὰ περιορίσουν τὶς ἐλευθερίες, ὅποτε αὐτὸ κρίνεται ἀναγκαῖο. Ὁ Προσωπικὸς Ἀριθμὸς μαζὶ μὲ τὴν νέα ἠλεκτρονικὴ ταυτότητα εἶναι τὸ ἐπιστέγασμα τοῦ κυβερνητικοῦ ψηφιακοῦ ἐποικοδομήματος. Ὀφείλουμε νὰ συνειδητοποιήσουμε ὅτι ὁ ἐν ἐξελίξει εὑρισκόμενος Ψηφιακὸς Μετασχηματισμὸς δὲν σημαίνει, ὅπως ἐπικοινωνιακὰ προβάλλεται, ἕνα ἀναβαθμισμένο Δημόσιο ποὺ θὰ διευκολύνει τὸν Πολίτη στὶς συναλλαγές του μὲ αὐτό[4]. Σημαίνει ἕνα νέο κοινωνικὸ συμβόλαιο, ὅπου χάριν μίας διαρκῶς ἐπανανοηματοδοτούμενης κανονικότητας στὴν ὁποία πρέπει νὰ ἐπιστρέφουμε, παραχωροῦμε ἀκόμα περισσότερες ἐλευθερίες.
Σὲ μία ἄλλη ὀπτικὴ τῶν πραγμάτων, ὅσο κι ἂν παρουσιάζονται οἱ νέες τεχνολογίες ὅτι κατοχυρώνονται μὲ λαμπεροὺς νόμους ποὺ διασφαλίζουν τὰ προσωπικὰ δεδομένα τῶν πολιτῶν, μὲ αὐστηροὺς περιορισμούς, νομοθετικὰ πλαίσια κλπ., τόσο ὑπάρχουν καὶ τὰ «σύντομα μονοπάτια» (shortcuts), ποὺ λειτουργοῦν σκιωδῶς στὸ παρασκήνιο γιὰ τὴν ἀπόκτηση πρόσβασης στὰ δεδομένα.
Ὅταν στὶς ἀρχὲς τῆς Πανδημίας εἶχαν μόλις ψηφιστεῖ οἱ νόμοι περὶ Ψηφιακοῦ Μετασχηματισμοῦ ἡ Ἑλληνικὴ Κυβέρνηση ἀπέκτησε δωρεὰν (γιὰ δοκιμὴ ὅπως γράφτηκε) μία πλατφόρμα προσπέλασης καὶ ἐπεξεργασίας δεδομένων ποὺ τῆς πρόσφερε γιὰ διάστημα ὀλίγων μηνῶν ἡ Palantir, ἕνας Ἀμερικάνικος Τεχνολογικὸς κολοσσὸς μὲ «ἐκλεκτὴ» πελατεία ὅπως μυστικὲς ὑπηρεσίες, στρατοί, ὑπουργεῖα ἀνὰ τὸν κόσμο κ.ἄ. Ἡ πλατφόρμα τῆς Palantir παρεῖχε τὴ δυνατότητα ἀνάλυσης καὶ ἐπεξεργασίας δεδομένων ἀπὸ τὶς πιὸ ἀπομακρυσμένες βάσεις, γιὰ τὴ σύνθεση νέων πρὸς διαχείριση τῶν Lock Down καὶ τῆς Πανδημίας ἐν γένει. Ἡ ὑπόθεση δὲν κατάφερε νὰ πάρει τὴν ἔκταση ποὺ τῆς ἀναλογοῦσε ἐπειδὴ ὁ λοιμὸς μονοπωλοῦσε στὰ ΜΜΕ, ἕως ὅτου λησμονήθηκε.
Ἡ περίπτωση Palantir φανερώνει ὅτι ὑπάρχουν πάντα καὶ ἐναλλακτικοί, ἀδιαφανεῖς τρόποι διαχείρισης τῶν προσωπικῶν δεδομένων. Ἡ ἀνησυχία τῶν Ἑλλήνων, ὀρθοδόξων καὶ μή, δὲν εἶναι ἀνεδαφικὴ καὶ οὔτε χρειάζεται νὰ κάνουμε τὶς «Κασσάνδρες». Ὑπάρχει ἤδη τὸ παράδειγμα ἀπὸ τοὺς σημερινοὺς πρωταγωνιστὲς στὰ πράγματα! Ἡ πατρίδα μας εἶναι γεμάτη μελανὲς στιγμὲς προδοσιῶν καὶ μειοδοσιῶν. Ἔχει καεῖ στὸ χυλὸ ὁ λαός μας, δὲν θὰ φυσήξει καὶ τὸ γιαούρτι;
Λαοὶ ποὺ ἀπέκτησαν ἴδια ἐμπειρία ὁλοκληρωτικῶν καθεστώτων ἀνέπτυξαν ἰδιαίτερη κουλτούρα ἀπέναντι στὰ θέματα διαχείρισης τῶν προσωπικῶν τους δεδομένων καὶ δὲν ἔχαναν εὐκαιρία νὰ ἐναντιώνονται σὲ κυβερνητικὲς πρωτοβουλίες παρόμοιες μὲ τὴν ὑπόθεση Π.Α. Ἡ Γαλλία σύσσωμη ἀντέδρασε στὸ Σχέδιο Safari γιὰ τὴν δημιουργία ἑνὸς ἑνιαίου ἀναγνωριστικοῦ ἀριθμοῦ καὶ τὴν ἑνοποίηση τῶν βάσεων δεδομένων στὶς ἀρχὲς τῆς δεκαετίας 70. Ἡ Αὐστραλία, τὴ δεκαετία 80 γιὰ τὴν αὐστραλιανὴ κάρτα. Ἡ Γερμανία εἶναι σταθερὰ ἀντίθετη στὴν καθιέρωση ἑνὸς ἑνιαίου ἀριθμοῦ γιὰ ὅλα, γιὰ προφανεῖς ἱστορικοὺς λόγους. Ὁ «κόσμος» πάντα ἀντιδροῦσε.
Τὸ ἴδιο καὶ στὴν Ἑλλάδα μας, ὅταν τὸ 1986 ἐπιχειρήθηκε ἡ καθιέρωση τοῦ ἑνιαίου ἀριθμοῦ ΕΚΑΜ. Ἡ χώρα μας τότε δὲν εἶχε μόνο νωπὰ τὰ πολλαπλᾶ παραδείγματα ὁλοκληρωτισμοῦ σὲ βάθος πεντηκονταετίας, ἀλλὰ κυρίως -καὶ αὐτὸ τὴν κάνει νὰ ξεχωρίζει ἀπὸ τοὺς ἄλλους λαούς- διατηρεῖ διαχρονικὰ μνήμη ἐκκλησιαστική, τοὐτέστιν καὶ ἐσχατολογική. Εἶναι ἀδύνατον γιὰ τὸν Ἕλληνα νὰ ἀξιολογεῖ τὴν ἱστορία μακριὰ ἀπὸ τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ καὶ τὶς Γραφές, γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἀντίδραση τοῦ λαοῦ μας ἦταν πρωτίστως ἐκκλησιαστική.
Οἱ δημοκρατικὲς κυβερνήσεις σέβονται τὶς εὐαισθησίες τῶν λαῶν τους καὶ ἀναθεωροῦν, προσαρμόζονται. Γιατί στὴ χώρα μας τέτοια ἀπαξίωση; Γιατί νὰ στοχοποιοῦνται οἱ χριστιανοὶ ποὺ ἔχουν τὴν καλὴ ἀνησυχία τὴν πηγάζουσα ἀπὸ τὰ Ἱερὰ Κείμενα τῆς Ἐκκλησίας; Ὁ ἐξοχώτατος Πρωθυπουργός μας δὲν χάνει εὐκαιρία νὰ ἐπιδεικνύει τὴν «χριστιανική» του ταυτότητα, ἐκκλησιαζόμενος στὶς μεγάλες ἑορτὲς μπροστὰ στὶς κάμερες. Ἀναρωτιόμαστε, ἄλλη Ἁγία Γραφὴ διαβάζει; Δὲν ὀφείλει ἡ Ἐκκλησία μας νὰ διαβιβάζει τὴν ἔντονη ἀνησυχία καὶ προβληματισμὸ τῶν τέκνων της πρὸς τοὺς ἄρχοντες τοῦ τόπου ὥστε νὰ μὴν ἐνθαρρύνεται ὁ ἄδικος ὀνειδισμὸς καὶ περιθωριοποίησή τους ὡς δῆθεν παραθρησκευτικῶν, ζηλωτῶν, «ψεκασμένων», παρεκκλησιαστικῶν, συνωμοσιολόγων κλπ;
Ὅταν ὁ ἄθεος καὶ κοσμικὸς περίγυρος ἀντιδρᾶ σταθερὰ καὶ τεκμηριωμένα ἀπέναντι στὶς μεθοδεύσεις γύρω ἀπὸ τὴ διαχείριση τῶν προσωπικῶν του δεδομένων, πῶς εἶναι δυνατὸν ἡ ἐκκλησιαστική μας συνείδηση νὰ ἐφησυχάζει χωρὶς κἂν νὰ ἐπιφυλάσσεται σὲ ἐπίπεδο θεολογικό, νομικὸ ἢ τεχνολογικὸ γιὰ τὴν καθιέρωση καὶ λειτουργία τοῦ Προσωπικοῦ Ἀριθμοῦ καὶ τῶν ἠλεκτρονικῶν ταυτοτήτων; Αἰσθανόμενοι τὴν εὐθύνη, πρὸ τῆς ὁποίας μᾶς θέτει ὁ Ἅγιος Γέρων Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης, ἐλεγχόμαστε ἀπὸ τὴ διαμαρτυρία του: «Ἀπορῶ! δὲν τοὺς προβληματίζουν ὅλα αὐτὰ τὰ γεγονότα; γιατί δὲν βάζουν ἔστω ἕνα ἐρωτηματικὸ γιὰ τὶς ἑρμηνεῖες τοῦ μυαλοῦ τους; Κι ἂν ἐπιβοηθοῦν τὸν ἀντίχριστο γιὰ τὸ σφράγισμα, πῶς παρασύρουν καὶ ἄλλες ψυχὲς στὴν ἀπώλεια;»[5]
Ὁ θεολογικός - ἐκκλησιαστικὸς προβληματισμὸς δὲν μπορεῖ νὰ περιορίζεται μόνο στὴν ἀριθμοποίηση, ἀλλὰ πρωτίστως ἑστιάζει στοὺς παραπάνω λόγους τοῦ Ἁγίου. Τὰ δεδομένα γιὰ τὴ χρήση τοῦ Π.Α. εἶναι σφόδρα ἀνησυχητικά: Δὲ μιλοῦμε γιὰ ἕναν «χρηστικὸ ἀριθμό», ἀλλὰ γιὰ ἕνα νέο σύστημα διακυβέρνησης καὶ σὲ εὐρύτερη κλίμακα, ἕνα παγκόσμιο μοντέλο ταυτοποίησης ποὺ ἔχει τὴν δυνατότητα νὰ λειτουργήσει ἐπιθετικὰ (ὅποτε χρειαστεῖ) στὶς ἀτομικὲς ἐλευθερίες καὶ τὴν ἰδιωτικότητα τῶν ἀνθρώπων. Ἕνα ἐργαλεῖο ἱκανὸ νὰ ὑλοποιήσει μαζικὰ καὶ αὐτόματα τὸ μή ἀγοράσαι ἢ πωλῆσαι . [6]
Ἡ μοναδικότητα καὶ καθολικότητα τοῦ προσώπου ποὺ ἀντανακλᾶται στὸ ὄνομά του, τὸ γλωσσικὸ σημεῖο τῆς καθολικῆς του παρουσίας, μετακυλίεται σὲ ἕναν ἀριθμό. Ἕναν καθολικὸ ἀριθμὸ ποὺ δίνει πρόσβαση στὶς ταξινομημένες γιὰ τὸ ἄτομο πληροφορίες τοῦ κυβερνητικοῦ συστήματος. Τὰ μοντέλα διαχείρισης πληροφοριῶν καὶ διακυβέρνησης δὲν στηρίζονται σὲ ὀνόματα, εἶναι γνωστὸ αὐτό. Μετά την «ἀριθμοδοσία» τους οἱ πολῖτες ἐφοδιάζονται μὲ τὰ κυβερνητικὰ ἐργαλεῖα ποὺ κάνουν αὐτόματη τὴν ἀναγνώρισή τους, δηλαδὴ τὶς ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες καὶ τὰ ψηφιακὰ πορτοφόλια τῶν ὁποίων ἡ χρήση ἀναπόφευκτα θὰ γενικευθεῖ σὲ ἕνα εὐρύτερο φάσμα ὑπηρεσιῶν. Εἴτε τὰ ἐργαλεῖα αὐτὰ εἶναι κινητὲς συσκευὲς (κάρτες, τηλέφωνα) εἴτε -ἐνδεχομένως- μόνιμα στὸ σῶμα μελλοντικά, ἡ προσοχὴ τῶν συστημάτων δίδεται πρώτιστα στὴν ἐπικύρωση τῆς γνησιότητας αὐτῶν καὶ μετὰ στὴν ἀνάγνωση τοῦ περιεχομένου τους (ἀριθμὸς ταυτοποίησης). Δύο ἑπομένως ταυτοποιήσεις θὰ λαμβάνουν χώρα, ἡ μία γιὰ τὸ μέσον καὶ ἡ ἄλλη γιὰ τὸ περιεχόμενο αὐτοῦ. Διερευνήθηκε ποτὲ τὸ μέσον;
Ὡς ἐκ τῶν ἀνωτέρω, δὲν διαφωνοῦμε μόνον μὲ τὸν τρόπο ποὺ ἀντιστοιχιζόμαστε καὶ ταυτοποιούμαστε καθολικὰ ἀπὸ τὰ συστήματα πληροφοριῶν, διαφωνοῦμε καὶ μὲ τὸ τεχνολογικὸ μέσον στὸ ὁποῖο καταχωρίζονται τὰ στοιχεῖα μας. Τὸ πρῶτο (Π.Α. διαλειτουργικότητα) δημιουργήθηκε καὶ διαμορφώθηκε ἀποκλειστικὰ γιὰ νά λειτουργήσει τὸ δεύτερο (νέες ταυτότητες) ποὺ εἶναι ὡς φαίνεται καὶ τὸ ἀρχικὸ πεδίο τοῦ ἀποκαλυπτικοῦ χαράγματος, ὅπως ἔχει προειδοποιήσει καὶ ὁ Ἅγιος Παΐσιος.
Διαφωνοῦμε μὲ τὸν Προσωπικὸ Ἀριθμὸ καὶ κάθε ἄλλη μεθόδευση ποὺ ἐπιχειρεῖ ὑπερσυγκέντρωση ἢ ἑνοποίηση δεδομένων μέσῳ διαλειτουργικότητας ποὺ νομοτελειακὰ ὁδηγεῖ σὲ φακέλωμα καὶ ἐξ ἀποστάσεως καθολικὴ διαχείριση - ἀκόμα καὶ περιορισμοὺς πρόσβασης σὲ ὑπηρεσίες καὶ ἀγαθά. Ἀπορρίπτουμε τὸ θεμέλιο γιὰ νὰ ἀποτρέψουμε τὸ οἰκοδόμημα.
Ἀντιλαμβανόμαστε ὅτι κατὰ τόν περασμένο Ἰούνιο ὅπου ἡ Διαρκὴς Ἱερὰ Σύνοδος συνῆλθε γιὰ τὴν ἐξέταση τοῦ θέματος, τὰ στοιχεῖα ἦταν ἐμφανῶς ἐλλιπῆ καὶ ὁ χρόνος ἀπόκρισης λίγος. Προσδοκοῦμε μία γενναία καὶ στιβαρὴ ἀνακοίνωση ἀπὸ τὴν μέλλουσα κατὰ τὸν Ὀκτώβριο νὰ συγκληθεῖ τακτικὴ Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας. Μία τοποθέτηση ποὺ θὰ μᾶς θὰ δώσει τὴν εὐκαιρία νὰ καμαρώσουμε τοὺς Πατέρες μας «νὰ ἀνησυχοῦν πνευματικά, καὶ νὰ βοηθοῦν τοὺς Χριστιανοὺς μὲ τὴν καλὴ ἀνησυχία, καὶ νὰ τοὺς τονώνουν στὴν πίστη, νὰ νιώθουν θεϊκὴ παρηγοριά».[7]
Ἡ ἱστορικὴ μνήμη ξεθωριάζει καὶ μαζὶ της ἀλλοιώνεται ἡ κοσμικὴ ταυτότητα, ἀλλὰ ἡ ἐκκλησιαστικὴ μνήμη εἶναι ἡ αὐτοσυνειδησία καὶ αἰώνια ταυτότητά μας, ὡς βαπτισμένων στὸ ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν.
[1] Ἡ ΑΠΔΠΧ ἐπιμένει σταθερά καί στίς δύο Γνωμοδοτήσεις της ὅτι ὁ Π.Α. ὡς στοιχεῖο ἐπαλήθευσης ταυτότητος δέν ἐπιτρέπεται νά ἀναγράφεται σέ δημόσια ἔγγραφα, νά καταχωρίζεται καί νά ἀποθηκεύεται ἀπό τούς φορεῖς τοῦ Δημοσίου. Ἐξαίρεση, ἡ κατά παρέκκλιση πρόβλεψη καταχώρισής του στά Ἀστυνομικά Τμήματα μόνο γιά τόν σκοπό τῆς ἔκδοσης Δελτίου Ταυτότητας.
[2] «Ἡ σχεδιαστικὴ ἐπιλογὴ τήρησης τῶν προβλεπόμενων δεδομένων ὅλων τῶν πολιτῶν στὸ μητρῶο ΠΑ ἔχει ὡς συνέπεια τὴ συγκέντρωση, σ’ ἕνα κεντρικὸ σημεῖο, δεδομένων ὅπως τὸ ὀνοματεπώνυμο, πατρώνυμο, μητρώνυμο, τόπος γέννησης, ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν τομεακῶν ἀναγνωριστικῶν τὰ ὁποῖα χρησιμοποιοῦν οἱ πολῖτες γιὰ διαφορετικοὺς σκοποὺς σὲ διαφορετικοὺς τομεῖς (Ἀριθμὸς Φορολογικοῦ Μητρώου, Ἀριθμὸς Δελτίου Ταυτότητας, Ἀριθμὸς Μητρώου Κοινωνικῆς Ἀσφάλισης). Ἐπισημαίνεται ὅτι ἐὰν τὰ προσωπικὰ δεδομένα «ὄνομα – ἐπώνυμο – πατρώνυμο – μητρώνυμο – ἠμ/γέννησης - τόπος γέννησης» ἦταν ἐπικαιροποιημένα σὲ ὅλα τὰ ἐπί μέρους μητρῶα (κάτι ποὺ θεωρεῖται οὕτως ἢ ἄλλως βασικὴ προϋπόθεση γιὰ τὴ σωστὴ λειτουργία τοῦ ΠΑ ὡς μεθόδου ἐπαλήθευσης ταυτότητας), τότε θὰ μποροῦσε, ἐνδεχομένως, νὰ εἶχε ἐξεταστεῖ μία διαφορετικὴ ἀρχιτεκτονικὴ καὶ νὰ μὴν ἦταν ἀναγκαία ἡ τήρηση ὅλων τῶν ἐπί μέρους τομεακῶν ἀναγνωριστικῶν στὸ κεντρικὸ μητρῶο ΠΑ. Τὸ ζήτημα αὐτὸ εἶχε ἤδη ἐπισημάνει κατὰ τὸ παρελθὸν ἡ Ἀρχή, καὶ μάλιστα πρὸ τοῦ ΓΚΠΔ (βλ. Ἐτήσια Ἔκθεση τῆς Ἀρχῆς γιὰ τὸ 2012, σελ. 61)", ΑΠΔΠΧ Γνώμ. 1/2024.
[3] «Ἡ Ἀρχὴ ἐπισημαίνει ὅτι τὸ περιεχόμενο τοῦ ἄρθρου 11 του ν. 4727/2020, μὲ τὸ ὁποῖο ρυθμίστηκαν οἱ βασικὲς ἀρχὲς χρήσης τοῦ ΠΑ, περιῆλθε σὲ γνώση της μὲ τὴν ἀνάρτηση τῶν πρὸς ψήφιση διατάξεων σὲ δημόσια διαβούλευση. Μὲ πρωτοβουλία τῆς Ἀρχῆς ζητήθηκε ἐνημέρωση καὶ πληροφορίες σχετικὰ μὲ τὰ βασικὰ στοιχεῖα τῆς σχεδιαζόμενης ρύθμισης. Ἀκολούθησε ἀνταλλαγὴ διευκρινιστικῶν ἐγγράφων κατὰ τὸ διάστημα Ἰουλίου-Σεπτεμβρίου 2020 (βλ. ἔγγραφα μὲ ἀρ. πρωτ. Γ/ΕΞ/5099/20-07-2020, Γ/ΕΙΣ/5571/10-08-2020, Γ/ΕΞ/5571-1/13-08-2020 καὶ Γ/ΕΙΣ/6117/09-09-2020). Σημειώνεται ὅτι ὁ νόμος κατατέθηκε καὶ ψηφίστηκε χωρὶς νὰ ζητηθεῖ ἢ νὰ ἐκδοθεῖ Γνωμοδότηση ἀπὸ τὴν Ἀρχὴ καὶ ἐνῷ ἐκκρεμοῦσαν διευκρινίσεις σὲ ἐρωτήματα ποὺ εἶχαν τεθεῖ», ὅ.π.
[4] Μόνη της ἡ ΑΠΔΠΧ καταρρίπτει τὸν μῦθο τῆς διευκόλυνσης τοῦ Πολίτη, παρατηρώντας σχετικὰ μὲ τὸν σκοπὸ τῆς ἀναγραφῆς τοῦ ΠΑ στὸ ΔΤ ὅτι «εἶναι καλύτερο νὰ ἀναδιατυπωθεῖ σέ "...μὲ σκοπὸ τὴν παροχὴ Ὑπηρεσιῶν Ἠλεκτρονικῆς Διακυβέρνησης καὶ τὴ διευκόλυνση τῶν συναλλαγῶν τοῦ Δημοσίου μὲ τοὺς πολῖτες", προκειμένου νὰ ἀντανακλᾶται ἀκριβέστερα ὁ προσδοκώμενος σκοπὸς τῆς ἐν λόγῳ διάταξης». (Γνωμ. 1/2025)
[5] Ἁγ. Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου, Σημεῖα τῶν Καιρῶν, 1987
[6] Ἀποκ. 13,17
[7] Ἁγίου Παΐσίου, ὅ.π.
