Εἰς τὰς ἡμέρας μας οἱ δημοκρατικοὶ θεσμοὶ ἔχουν καταλυθῆ καὶ ἄρα φέρουν γονότυπον δικτατορίας!
ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΑΠΟΣΤΑΓΜΑΤΑ ΣΟΦΙΑΣ ΠΕΡΙ ΔΗΜΑΓΩΓΙΑΣ
«Πρέπει νὰ γίνουμε ἀμείλικτοι ἐχθροὶ τοῦ ψεύδους, γιατί αὐτὸ δημιουργεῖ καὶ στηρίζει τὶς δικτατορίες. Κάθε ψέμα, ποὺ λέγεται καὶ δὲν βρίσκει διάψευση, εἶναι ἕνα λιθάρι στὸν δρόμο τῆς ἀνατροπῆς τῆς Δημοκρατίας».
Γράφει ὁ κ. Κωνσταντῖνος Βαθιώτης,
τέως Ἀναπληρωτὴς Καθηγητὴς Νομικῆς Σχολῆς Δ.Π.Θ.
Στὸ βιβλίο «Ἀποστάγματα μίας ζωῆς», τὸ ὁποῖο ἐξέδωσε τὸ 1985 ὁ Γεώργιος Π. Δράκος, ὁ πρωτοπόρος τῆς ἑλληνικῆς βιομηχανίας καὶ ἰδιοκτήτης τῆς ΙΖΟΛΑ, ὑπάρχουν μικρὰ δοκίμια ἔμπλεα σοφίας ποὺ 40 χρόνια μετὰ τὴν δημοσίευσή τους παραμένουν ἐπίκαιρα ὅσο ποτὲ ἄλλοτε.
Ἕνα ἀπὸ τὰ δοκίμια τοῦ βιβλίου ἀφορᾶ τοὺς δημαγωγοὺς ἤ, ὅπως θὰ τοὺς λέγαμε σήμερα, τοὺς προπαγανδιστές. Ὁ Δράκος ἐπικεντρώνεται στὸ κακὸ εἶδος δημαγωγοῦ, δηλ. στὸν πολιτικὸ ἐκεῖνον ποὺ ἐπιδιώκει νὰ ἀναλάβει πάσῃ θυσίᾳ τὰ ἡνία τῆς ἐξουσίας, χρησιμοποιώντας ἰδίως τὴν τέχνη τῆς πειθοῦς.
Ὁ δημαγωγὸς ποὺ ὑπόσχεται λαγοὺς μὲ πετραχήλια εἶναι πιθανὸ νὰ ἐξελιχθεῖ σὲ δικτάτορα, ἀφοῦ δὲν θὰ μπορεῖ νὰ ὑλοποιήσει τὶς ὑποσχέσεις του, χάρη στὶς ὁποῖες ἐξελέγη ἀπὸ τὸν λαό. Πολὺ σημαντικὴ εἶναι ἡ διευκρίνιση τοῦ Δράκου ὅτι ἕνας τέτοιος δικτάτορας δὲν χρειάζεται νὰ κατεβάσει στοὺς δρόμους τεθωρακισμένα ἅρματα, ἀφοῦ ἔχει τὴν δυνατότητα, ἀπὸ τὴν μία πλευρά, νὰ ἐκμεταλλευθεῖ τὰ Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης (ἀκριβέστερα: Ἐξαπάτησης), ὥστε νὰ προβάλεται μὲ ἀνάποδο τρόπο ἡ κακὴ κατάσταση τῆς χώρας του (ἡ ἀποτυχία βαπτίζεται ἐπίτευγμα, ἡ ὀπισθοδρόμηση πρόοδος, ἡ ἀνασφάλεια ἀσφάλεια καὶ ἐν γένει ἡ νύκτα γίνεται μέρα) καί, ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρά, νὰ δωροδοκεῖ τὸν λαὸ καὶ νὰ τὸν μετατρέπει σὲ κομματικὸ στρατό, ὥστε νὰ ἔχει ἐξασφαλισμένη τὴν ἀνοχή του.
Ἡ ἐπισήμανση αὐτὴ συμπορεύεται ἀπολύτως μὲ τὰ μοντέρνα πορίσματα, στὰ ὁποῖα ἔχουν καταλήξει πολιτικοὶ ἐπιστήμονες ποὺ μελετοῦν τὴν πορεία ἐξέλιξης τῶν δημοκρατιῶν μέχρι τὸν 21ο (ἀπατ)αἰώνα. Χαρακτηριστικὰ παραδείγματα ἀποτελοῦν οἱ καθηγητὲς Ντέιβιντ Ράνσιμαν καὶ Κόλιν Κράουτς, οἱ ὁποῖοι συγκλίνουν πρὸς τὴν κοινὴ διαπίστωση ὅτι οἱ σημερινὲς δημοκρατίες ἔχουν μετεξελιχθεῖ σὲ ἔξυπνα ὑβρίδια: ἀποτελοῦν μεταδημοκρατίες, ἄρα ψευδοδημοκρατίες, ποὺ λειτουργοῦν μὲν κατὰ τὸν φαινότυπο δημοκρατικά, ὅσοι, δηλαδή, βρίσκονται στὴν ἐξουσία τηροῦν τὰ προσχήματα τῶν δημοκρατικῶν διαδικασιῶν, πλὴν ὅμως στὴν οὐσία τους οἱ δημοκρατικοὶ θεσμοὶ ἔχουν καταλυθεῖ καὶ ἄρα φέρουν γονότυπο δικτατορίας.
Καίρια εἶναι ἡ παρατήρηση τοῦ Δράκου καὶ γιὰ τὸ καθῆκον τῶν πνευματικῶν ἡγετῶν νὰ λειτουργοῦν ὡς ἀνάχωμα ἐνάντια στοὺς δημαγωγοὺς καὶ ὑποψήφιους δικτάτορες. Ἐσχάτη προδοσία, ὑπογραμμίζει, δὲν τελοῦν μόνο οἱ πολιτικοὶ ποὺ διαβρώνουν ἐκ τῶν ἔνδον τοὺς πυλῶνες τῆς δημοκρατίας, ἀλλὰ καὶ ὅσοι διανοούμενοι παραμένουν σιωπηλοὶ στὸ καβούκι τους!
Χαρακτηριστικὲς εἶναι οἱ ἐξομολογήσεις ποὺ κάνει ὁ Γεώργιος Π. Δράκος στὸν πρόλογο τοῦ βιβλίου του, ὅπου ἀπαριθμεῖ τὶς πολλὲς ἀνησυχίες ποὺ τὸν ὤθησαν στὴν συγγραφή του:
Βλέπω μαχητικὲς μειοψηφίες νὰ ἐπιβάλονται στὶς ἀδρανοῦσες πλειοψηφίες, καὶ ἀνησυχῶ. Βλέπω τὴν πνευματικὴ ἡγεσία νὰ περιορίζεται σὲ ρόλους παθητικοὺς ἀντὶ νὰ μπαίνει μπροστὰ κρατώντας τὴν σημαία τῶν ἠθικῶν καὶ πολιτιστικῶν ἀξιῶν – καὶ ἀνησυχῶ. Βλέπω νὰ παραποιεῖται ἡ ἱστορία, νὰ παραμορφώνεται ἀπὸ ἀνθρώπους ποὺ θέλουν νὰ τὴν ταιριάξουν ἀναγκαστικὰ στὶς προσωπικές τους θεωρίες καὶ θέσεις, νὰ μὴ διαμαρτύρονται οἱ ἡγέτες μας, καὶ ἀνησυχῶ. Βλέπω νὰ γκρεμίζονται ἰδανικά, νὰ ἀνατρέπονται σύμβολα ποὺ χρόνια ἐξέθρεψαν τὸν ἑλληνισμό, νὰ μὴ μπαίνει στὴν θέση τους τίποτα ποὺ νὰ μπορεῖ νὰ ἐμπνεύσει σὲ ἀγῶνες, σὲ δημιουργία, κανεὶς νὰ ἀντιδρᾶ, καὶ ἀνησυχῶ. Πολλές, πολλὲς ἀνησυχίες μπορῶ νὰ περιλάβω μέσα σ’ αὐτὲς τὶς γραμμές.
Ὁ Δράκος συνεχίζει μὲ παράπονο τὴν ἐξομολόγησή του, στηλιτεύοντας τὶς δύο ἐκεῖνες συνθηματικὲς λέξεις ποὺ ἀλλοτριώνουν συστηματικὰ τοὺς μαζανθρώπους, καθὼς οἱ ἐπιτήδειοι δημαγωγοὶ-προπαγανδιστὲς «ἐμβολιάζουν» τὸν ἐγκέφαλό τους μὲ τὸ παραπλανητικὸ τρίπτυχο «γρήγορα-εὔκολα-σίγουρα», τὸ ὁποῖο ἀποτελεῖ ἀναποδογύρισμα τῆς εὐαγγελικῆς ρήσης «στενὴ ἡ πύλη καὶ τεθλιμμένη ἡ ὁδὸς ἡ ἀπάγουσα εἰς τὴν ζωήν, καὶ ὀλίγοι εἰσὶν οἱ εὑρίσκοντες αὐτὴν» (Κατὰ Ματθ. 7, 14). Γράφει:
Στὶς πρῶτες δεκαετίες αὐτοῦ τοῦ αἰώνα ἡ δική μας γενιὰ ἐμεγάλωσε μὲ ἄλλες ἀρχές. Οἱ δικοί μας γονεῖς ἐνστάλαξαν στὴν ψυχή μας ἀπὸ τὰ μικρά μας χρόνια τὴν ἀνάγκη γιὰ σκληρὴ καὶ ἀνελέητη ἐργασία. Μὲ συστηματικὴ διδασκαλία, ἀλλὰ προπαντὸς μὲ τὸ ζωντανό τους παράδειγμα μᾶς ἔμαθαν ὅτι: «Τίποτα δὲν σᾶς εἶναι δεδομένον ἄνωθεν πρέπει νὰ ἐργασθεῖτε, γιὰ νὰ ἀπολαύσετε κάθε ὑλικὸ ἢ πνευματικὸ ἀγαθό! Ὅποιο τάλαντο σᾶς ἔδωσε ὁ Θεὸς πρέπει νὰ τὸ καλλιεργήσετε, γιὰ νὰ ἀποδώσει πολλαπλάσια γιὰ τὸ γενικὸ καλό. Ὅλα ὅσα ἔχετε, τὰ χρωστᾶτε στὸ Θεό».
Οἱ γονεῖς μας δὲν εἶχαν διαβάσει Βέμπερ, δὲν εἶχαν ἀκούσει γιὰ τὸν Φράνκλιν, δὲν ἤξεραν τὴν ὕπαρξη τοῦ Μπάξτερ, καὶ ὅμως τὰ διδάγματα αὐτῶν τῶν σοφῶν μᾶς μετέδιναν, καὶ ὅταν μᾶς ἔλεγαν νὰ ἀποφεύγουμε τὰ εὔκολα καὶ τὰ γρήγορα κέρδη, γιατί αὐτὰ χαλοῦν τοὺς ἀνθρώπους, ποὺ ἀλλοῦ μᾶς ὁδηγοῦσαν παρὰ στὸν «ἔλλογο μετριασμὸ τοῦ ἄλογου κερδοσκοπικοῦ κινήτρου;» (Βέμπερ). Καὶ ὅταν μᾶς προέτρεπαν γιὰ ἀρετὴ καὶ προκοπὴ στὴν ἐπαγγελματική μας ζωή, τί ἄλλο μᾶς ἐδίδασκαν παρὰ τὸ Α καὶ τὸ Ω τῆς ἠθικῆς τοῦ Φράνκλιν; Καὶ ὅταν ἔβαζαν στὴν ψυχή μας τὴν ἀγάπη γιὰ τὸ ἐπάγγελμά μας ποὺ τὸ ἐξίσωναν μὲ ἀποστολὴ ἔργου θεϊκοῦ, τὴν ἱκανοποίηση νὰ δημιουργοῦμε ἀπασχόληση γιὰ ἄλλους ἀνθρώπους καὶ τὸ παθιασμένο τους κήρυγμα γιὰ σκληρὴ καὶ ἀδιάκοπη ἐργασία, τί ἄλλο μᾶς ἐμάθαιναν παρὰ τὰ διδάγματα τοῦ Μπάξτερ; Ὄχι, ὅλα αὐτὰ δὲν τὰ εἶχαν διαβάσει. Δὲν τὰ ἐγνώριζαν οἱ πατέρες μας. Ἔβγαιναν μέσα ἀπὸ τὴν ψυχή τους σὰν ἀποστάγματα τῆς ἰδικῆς τους ζωῆς.
Ἂς παραθέσουμε, λοιπόν, τώρα κάποια ἀντιπροσωπευτικὰ ἀποσπάσματα ἀπὸ τὶς καίριες θέσεις ποὺ εἶχε διατυπώσει ὁ ὀξυδερκὴς Γεώργιος Π. Δράκος στὸ δοκίμιό του γιὰ τοὺς «Δημαγωγοὺς» (οἱ τίτλοι ἔχουν τεθεῖ ἀπὸ τὸν γράφοντα).
ΔΗΜΑΓΩΓΟΣ-ΔΙΚΤΑΤΩΡ ΚΑΙ ΑΝΑΠΟΔΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
Ὁ δημαγωγός, ἀφοῦ ὑποσχεθεῖ τὸν οὐρανὸ μὲ τ’ ἄστρα, δὲν ἔχει ἄλλη διέξοδο. Ἢ θὰ ρεζιλευθεῖ ὅτι δὲν μπόρεσε νὰ ἐκτελέσει τὰ ὅσα ὑποσχέθηκε, καὶ θὰ πέσει ἢ θὰ γίνει δικτάτωρ! Καὶ δὲν ἔχει πάντοτε ἀνάγκη νὰ κατεβάσει τάνκς, γιὰ νὰ διοικήσει ἀπολυταρχικά. Ἀφοῦ μὲ τὴν δημαγωγία ἐπέτυχε δημοκρατικότατα νὰ καταλάβει τὴν ἀρχή, ἔχει ἕνα σωρὸ μέσα στὴν διάθεσή του, γιὰ νὰ διοικήσει ἀπολυταρχικά. Διαθέτοντας τὸν κρατικὸ μηχανισμό, μπορεῖ νὰ ἐπηρεάζει τὰ μέσα δημοσιότητας καὶ ἄμεσα καὶ ἔμμεσα. Διαθέτοντας μιὰ καλὰ ὀργανωμένη κομματικὴ ὀργάνωση καὶ ἄφθονα οἰκονομικὰ μέσα μπορεῖ νὰ ἐξασφαλίσει τὴν ἀνοχὴ τοῦ λαοῦ.
Καὶ μὴ διαθέτοντας οὔτε ἴχνος φιλότιμο, μπορεῖ χωρὶς κανένα ἐνδοιασμὸ νὰ χαρακτηρίζει μιὰ ἀποτυχία του ὡς ἐπίτευγμα, μιὰ ἀνεκτέλεστη ὑπόσχεση ὡς εὐθύνη τῶν ἀντιπάλων του (ποὺ δὲν τοὺς δίνει τὰ μέσα νὰ ἀπολογηθοῦν), ἀκόμη καὶ τὴν νύκτα μέρα μπορεῖ νὰ προβάλει ἀνερυθρίαστα.
Η ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΑΓΩΓΟΥ
Ὁ Τζὼν Κέννεντυ, στὸ βιβλίο του Σκιαγραφίες Γενναίων, λέει ὅτι ὁ λαὸς μπορεῖ νὰ σφάλλει, ὁπότε θὰ ἀποκτήσει τὴν κυβέρνηση ποὺ τοῦ ἀξίζει. Αὐτὸ εἶναι προτιμότερο ἀπὸ τοῦ νὰ ἰδιοποιεῖται κάποιος τὸ δικαίωμα νὰ λέει ὅτι ξέρει καλύτερα ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν λαὸ τί εἶναι γιὰ τὸ καλό του. Ὁ λαὸς ἔχει μιὰ ἀνώτερη συναίσθηση τοῦ δικαίου, ξέρει νὰ τιμᾶ τοὺς τολμηρούς, νὰ σέβεται τὴν λογικὴ καὶ ἀργὰ ἢ γρήγορα νὰ θυσιάζει τὰ προσωπικά του συμφέροντα γιὰ τὸ καλὸ τοῦ ἔθνους.
Δὲν ὑπάρχει τρόπος νὰ καταπολεμήσουμε ἕνα δημαγωγό, ἅμα καταφέρει νὰ καταλάβει τὴν ἀρχή, παρὰ μόνο μὲ ἐπανάσταση. Δὲν ἔχει δώσει ὁ λαὸς σὲ καμιὰ τάξη τὸ δικαίωμα νὰ ἐπαναστατεῖ γιὰ λογαριασμό του, ὅταν διαπιστώνει ὅτι ὁ δημαγωγὸς ποὺ βρέθηκε στὰ πράγματα, θὰ ὁδηγήσει τὴν χώρα σὲ δικτατορία. Αὐτὸ εἶναι ἕνα ἀναφαίρετο δικαίωμα τοῦ λαοῦ ποὺ δὲν σηκώνει ἐξουσιοδότηση σὲ τρίτον. Ὁ μόνος τρόπος εἶναι νὰ ἐμποδισθεῖ ὁ δημαγωγὸς νὰ καταλάβει τὴν ἀρχή, καὶ τὸ ἐμπόδιο αὐτὸ μπορεῖ νὰ προέλθει μόνον ἐὰν κλείνουμε τὰ αὐτιά μας σὲ ὑποσχέσεις ἀνεφίκτων καὶ παραπλανητικῶν πραγμάτων. Ὅταν μᾶς ὑπόσχονται τὸν οὐρανὸ μὲ τ’ ἄστρα, ὅταν μᾶς λένε ὅτι θὰ διορθωθοῦν τὰ πάντα ὡς διὰ μαγείας, ἂν τοὺς ψηφίσουμε. Ὅταν μᾶς λένε ὅτι ὅλα θ ἀλλάξουν, οἱ κακοὶ θὰ γίνουν καλοί, οἱ καλοὶ θὰ γίνουν καλύτεροι, ὁ κόσμος ὅλος θὰ γίνει ὁ καλύτερος τῶν κόσμων, ἐκείνη εἶναι ἡ ὥρα ποὺ πρέπει νὰ προσέξουμε, γιατί μόνο ἐκείνη τὴν ὥρα καταπολεμοῦνται οἱ δημαγωγοί. Τότε καὶ μόνο πρέπει μὲ ψυχρὸ νοῦ νὰ σκεφθοῦμε ἂν ὅλα ὅσα μᾶς λέει καὶ ποὺ μᾶς ἀρέσουν νὰ τὰ ἀκοῦμε, εἶναι δυνατά, ἂν μποροῦν νὰ γίνουν. Ἂν μὲ τὴν κοινὴ λογικὴ καὶ μὲ τὸ πολιτικὸ αἰσθητήριο ποὺ ἔχει ὁ λαὸς ἀπορρίψουμε τὶς παραπλανητικὲς ὑποσχέσεις καὶ ψηφίσουμε ἐκεῖνον ποὺ μᾶς λέει ὅτι ἔχουμε μπροστὰ μας δυσκολίες καὶ προβλήματα, τότε μόνο μποροῦμε νὰ σωθοῦμε ἀπὸ τὸν δημαγωγὸ καὶ τὴν δικτατορία του!
ΚΑΘΗΚΟΝ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΩΣ ΤΩΝ ΔΗΜΑΓΩΓΩΝ
Πρέπει νὰ παρακολουθοῦμε πολὺ κοντὰ τοὺς δημαγωγούς. Λαός, πολιτικοὶ ἡγέτες, ἐκπρόσωποι κοινωνικῶν καὶ παραγωγικῶν τάξεων, ἔχουμε ὅλοι τὸ καθῆκον νὰ ἀποκαλύπτουμε τὴν δημαγωγικὴ συμπεριφορά. Καὶ οἱ πνευματικοί μας ἡγέτες περισσότερο ἀπὸ κάθε ἄλλον! Σιωπηλὴ παραμονὴ στὸ καβούκι μας, ἐνῶ ἀπολαμβάνουν τὰ ἀγαθὰ ποὺ ἡ κοινωνία τοὺς εἶχε ἐξασφαλίσει, εἶναι πράξη ἐσχάτης προδοσίας! Ἂς ἀναλογισθοῦμε ὅσοι ἐζήσαμε τὶς περιόδους πρὶν νὰ κηρυχθοῦν δικτατορίες στὴν πατρίδα μας. Ἡ δημαγωγία εἶχε γίνει δεκτὴ ἀπὸ ὅλους! Κανένας δὲν διεμαρτύρετο γιὰ τὶς ὑπερβολές, γιὰ τὰ ψέματα, γιὰ τὶς ἀνακρίβειες μὲ τὶς ὁποῖες ἐτρέφετο καθημερινὰ ὁ λαὸς – καὶ τὸ ἀποτέλεσμα ἐπῆλθε κατὰ ἱστορικὴ ἀναγκαιότητα: Οἱ δικτάτορες δὲν χρειάσθηκε παρὰ νὰ ρίξουν τὴν χαριστικὴ βολὴ στὴν Δημοκρατία, ὅπως προσφυέστατα ἐλέχθη. Δὲν θὰ ἦταν τίμιο καὶ δίκαιο νὰ καθίσουν στὸ σκαμνὶ τῆς Δικαιοσύνης, ὄχι μόνο οἱ κινηματίες ἀλλὰ καὶ ὅσοι μὲ τὴν ἀρνητικὴ στάση τους συνετέλεσαν στὶς δικτατορίες; Εἶναι λάθος νὰ θεωρηθοῦν ὅλοι αὐτοὶ ἠθικοὶ αὐτουργοί;
Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΗΓΕΤΩΝ
Τὴν πιὸ μεγάλη εὐθύνη ἀπὸ ὅλους ἔχουν οἱ πολιτικοί μας ἡγέτες. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι στὸ δημοκρατικό μας πολίτευμα ἔχουν λίγο πολὺ ὅλοι ἀποδεχθεῖ ὅτι ἡ σκοπιμότητα ἔχει τὸν πρῶτο λόγο. Ὅτι κριτήριο γιὰ κάθε ἀπόφαση δὲν εἶναι ἡ ὀρθότητά της, ἀλλὰ ὁ ἀντίκτυπος ποὺ θὰ ἔχει στὸ κοινό. Ὅτι ἐπικρατεῖ πάντοτε ὄχι ἡ καλύτερη, ἀλλὰ ἡ δεύτερη λύση. Ὅτι εἶναι μιὰ συνεχὴς ἐπιλογὴ ἀνάμεσα σὲ δύο ἐνδεχόμενα σφάλματα. Ὅτι ἀκολουθοῦν ἑπόμενες ἐκλογὲς καὶ πρέπει νὰ ἐπανεκλεγοῦμε. Ἀκόμη, κατὰ πῶς εἶπε ὁ Φρὰνκ Κέντ, τὸ πολιτικὸ ἐπάγγελμα δὲν εἶναι ἀνήθικο – ἁπλῶς δὲν ἔχει ἠθική!
ΑΜΕΙΛΙΚΤΟΙ ΕΧΘΡΟΙ ΤΟΥ ΨΕΥΔΟΥΣ
Ὅλα αὐτά, ἴσως ὄχι ὅλα σωστά, ἔχουν γίνει ὅλα δεκτά, στὴν καθημερινή μας ζωή. Γιὰ ἕνα πρᾶγμα πρέπει νὰ γίνουμε ἀνένδοτοι: νὰ μὴ ἀφήνουμε τὸ ψέμα νὰ κυκλοφορεῖ! Πρέπει νὰ γίνουμε ἀμείλικτοι ἐχθροὶ τοῦ ψεύδους, γιατί αὐτὸ δημιουργεῖ καὶ στηρίζει τὶς δικτατορίες. Κάθε ψέμα ποὺ λέγεται καὶ δὲν βρίσκει διάψευση, εἶναι ἕνα λιθάρι στὸν δρόμο τῆς ἀνατροπῆς τῆς Δημοκρατίας, εἶναι δυναμίτης στὰ θεμέλιά της! Καὶ δυστυχῶς, εἶναι πολλοὶ οἱ δυναμιτιστὲς γύρω μας!
