15 Αὐγούστου! ἑορτὴ καὶ πανήγυρις μεγάλη. Σήμερα εἶνε ἡ Κοίμησις τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου. Θ᾿ ἀπευθύνω στὴν ἀγάπη σας λίγες λέξεις, πρὸς ὕμνον τῆς Παναγίας.
Ἦταν, ἀγαπητοί μου, κάποτε ἐποχή, ποὺ ἐπάνω στὸν φλοιὸ τῆς γῆς δὲν ὑπῆρχε ἄνθρωπος. Τώρα ὑπάρχουν δισεκατομμύρια. Ποιός ἔφτειαξε τὸν ἄνθρωπο; Ὁ Θεός. Πρῶτα δημιουργήθηκε ὁ ἄντρας, ὁ Ἀδάμ, ποὺ ζοῦσε στὸ ἰδανικὸ περιβάλλον τοῦ παραδείσου. Ἐκεῖ ὁ Ἀδὰμ ἦταν εὐχαριστημένος; Ὄχι ἀπολύτως. Αἰσθανόταν μοναξιά· ἤθελε σύντροφο. Καὶ ὁ Θεός, ἀνταποκρινόμενος στὴν ἐπιθυμία του, δημιούργησε τὴν Εὔα. Πῶς τὴν δημιούργησε; Ὁ Ἀδὰμ βυθίστηκε σὲ ὕπνο, «καὶ ἔλαβε» τότε ὁ Θεὸς μία πλευρά του, καὶ ἀπὸ αὐτὴν «ᾠκοδόμησε», δημιούργησε, τὴ γυναῖκα, τὴν Εὔα (βλ. Γέν. 2,21-22). Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς παρατηρεῖ, ὅτι ὁ Θεὸς δὲν πῆρε τμῆμα οὔτε ἀπὸ τὸ κεφάλι οὔτε ἀπὸ τὰ πόδια, ἀλλὰ πῆρε ἀπὸ τὴν πλευρὰ τοῦ ἀνδρός. Καὶ αὐτὸ γιὰ νὰ διδάξῃ, ὅτι δὲν πρέπει νὰ ἐπικρατῇ οὔτε ἀνδροκρατία οὔτε γυναικοκρατία, ἀλλὰ ἡ γυναίκα πρέπει νά ᾿νε κοντὰ στὴν καρδιὰ τοῦ ἀνδρός· σύντροφος, βοηθός, ἄγγελος παραστάτης.
Ὅταν ξύπνησε ὁ Ἀδὰμ ἔμεινε ἔκπληκτος. Πολλὰ ἦταν τὰ ὡραῖα τῆς γῆς· ἀλλὰ τὸ ὡραιότερο ἀπ᾿ ὅλα ἦταν ἡ γυναίκα. Καὶ τότε ἔψαλε τὸ μεγαλεῖο της. Αὐτή, εἶπε, εἶνε «ὀστοῦν ἐκ τῶν ὀστέων μου καὶ σὰρξ ἐκ τῆς σαρκός μου»· κι ὅτι ὁ δεσμὸς μεταξὺ γυναικὸς καὶ ἀνδρὸς θὰ εἶνε τόσο στενὸς καὶ ἱερός, ὥστε ὁ ἄνδρας θὰ ἐγκαταλείψῃ τὸν πατέρα καὶ τὴ μητέρα του «καὶ προσκολληθήσεται πρὸς τὴν γυναῖκα αὐτοῦ, καὶ ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν» (ἔ.ἀ. 2,23-24).
Ἀλλὰ δυστυχῶς ἡ γυναίκα δὲν πρόσεξε. Ὅπως λέει ἡ Γραφή, τὸ ἀδιάψευστο αὐτὸ βιβλίο, ἐκεῖ στὸν παράδεισο συνέβη κάτι τραγικό. Ἡ Εὔα ἔπεσε θῦμα τῆς πονηρίας τοῦ διαβόλου. Αὐτὸς τὴν παρέσυρε σὲ ἀνυπακοὴ καὶ παρέβη τὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ. Καὶ μόνο αὐτό; Παρέσυρε κι αὐτὴ κατόπιν τὸν Ἀδὰμ στὴν παρακοή. Τότε πλέον ὁ Θεὸς τοὺς ἔδιωξε ἀπὸ τὸν παράδεισο καὶ ἄρχισε ἡ μακρὰ περίοδος τῆς θλίψεως σ᾽ αὐτὴ τὴν «κοιλάδα τοῦ κλαυθμῶνος» (Ψαλμ. 83,7) ποὺ λέγεται γῆ. Αὐτὴ εἶνε ἡ πτῶσις. Τὸ μόνο παρήγορο ἦταν ἡ ὑπόσχεσι, ποὺ ἔδωσε τότε ὁ Θεός, ὅτι ἕνας ἀπόγονος τῆς Εὔας θὰ λυτρώσῃ τὴν ἀνθρωπότητα.
Εὔα εἶνε ὄνομα ἑβραϊκό· ἑλληνικὰ σημαίνει «ζωή». Καὶ εἶνε ὄντως θαυμαστὸ ὅτι ἀπὸ μία γυναῖκα προῆλθαν, σὰν ἀπὸ πηγή, τὰ ἑκατομμύρια καὶ δισεκατομμύρια τῶν ἀνθρώπων!
5.000 χρόνια περίμεναν τὴν ἐλπίδα αὐτὴ οἱ λαοὶ Ἀνατολῆς καὶ Δύσεως. Καὶ ὄντως, μέσα στὰ ἑκατομμύρια τῶν γυναικῶν, βρέθηκε μία ποὺ ἄξιζε νὰ γίνῃ μητέρα τοῦ Θεοῦ· γυναίκα μὲ ὅλη τὴ σημασία καὶ μεγαλοπρέπεια τῆς λέξεως. Καὶ αὐτὴ εἶνε ἡ ὑπεραγία Θεοτόκος. Ποιός ῥήτορας, ποιός ζωγράφος, ποιός ποιητής, ποιός ἄγγελος καὶ ἀρχάγγελος μπορεῖ νὰ ψάλῃ τὸ μεγαλεῖο της; Δὲν εἶνε ἁπλῶς ἡ ἁγία· εἶνε ἡ «ἁγία ἁγίων μείζων», ὅπως ψάλλει ἡ Ἐκκλησία μας (Ἀκάθ. ὕμν. Ψ 1). Εἶνε ἡ βασίλισσα τῶν οὐρανῶν. Εἶνε λαμπροτέρα τοῦ ἡλίου, «καθαρωτέρα λαμπηδόνων ἡλιακῶν», ὅπως ψάλλουμε στὴν Παράκλησί της (μεγαλυν.).
Ἡ ὑπεραγία Θεοτόκος εἶνε ἡ νέα Εὔα, τὸ ἀντίθετο τῆς παλαιᾶς· ἡ Εὔα δὲν ὑπάκουσε
στὸ
Θεό, ἡ Παναγία ὑπάκουσε. «Γένοιτό μοι κατὰ τὸ ῥῆμά σου», εἶπε στὸν
ἀρχάγγελο Γαβριὴλ ὅταν τῆς ἔφερε τὸ φοβερὸ ἐκεῖνο μήνυμα, ὅτι «Ἰδού
συλλήψῃ ἐν γαστρὶ καὶ τέξῃ υἱόν» (Λουκ. 1,38,31), ποὺ θὰ σώσῃ τὸν κόσμο.
Ἡ Παναγία ἦταν ἁγνή, κρυστάλλινη, καθαρὴ σὰν τὰ ἀπάτητα χιόνια τῶν
κορυφῶν. Ἡ Παναγία ἦταν τὸ σπάνιο ἄνθος ποὺ φυτρώνει πάνω στοὺς
παγετῶνες τῆς ἀνθρωπότητος. Μία λέξι τὰ συνοψίζει ὅλα· εἶχε ταπείνωσι·
«Ἰδού ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ῥῆμά σου» (ἔ.ἀ.). Ὑπερήφανη
καὶ ἁνυπάκουη ἡ Εὔα, ταπεινὴ καὶ ὑπάκουη ἡ Παναγία.
Μπροστά μας, ἀδελφοί μου, παρουσιάζονται δύο εἰκόνες· οἱ δύο μητέρες τοῦ γυναικείου φύλου. Ἡ μία εἶνε παλαιὰ Εὔα, ἡ ἄλλη εἶνε νέα Εὔα, ἡ Παναγία. Μὲ ποιά ἀπὸ τὶς δύο μοιάζουν οἱ σημερινὲς γυναῖκες; Ζῆτε μέσα στὴν κοινωνία, μπορεῖτε νὰ μαρτυρήσετε.
Ἡ γυναίκα σήμερα ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον μοιάζει μὲ τὴν παλαιὰ Εὔα, ποὺ δὲν ὑπάκουσε στὸ Θεό· καὶ ἡ σημερινὴ γυναίκα δὲν ὑπακούει. Θέλετε παραδείγματα; Μυριάδες. Μία μικρή, εὔκολη, ἐντολὴ ἔδωσε τότε ὁ Θεὸς στὴν Εὔα. Ποιά; Ἐνῷ εἶχε δικαίωμα νὰ φάῃ ἀπ᾿ ὅλους τοὺς καρποὺς τοῦ παραδείσου, ἦταν δύσκολο νὰ στερηθῇ ἕνα καρπό; Ἀλλ᾿ ἔτσι ἔδειξε τὴν ἀνυπακοή της.
Καὶ στὶς σημερινὲς λοιπὸν γυναῖκες θὰ ὑπενθυμίσω μία μικρή, εὔκολη, ἐντολή. Ὦ γυναῖκες, δὲν σᾶς λέω κάτι δύσκολο· μία πολὺ μικρὴ ἐντολὴ σᾶς ὑπενθυμίζω, ὅπως ἐκείνη στὴν Εὔα. Ποιά ἐντολή; Νὰ ντύνεστε σεμνά. Ὑπάρχει ὡραιότερο πρᾶγμα ἀπὸ τὸ νὰ σκεπάζεται ἡ γυναίκα μὲ σεμνότητα; Ὦ πατρίδα μου, ποῦ κατήντησε ἡ Ἑλληνίδα, ποὺ ἄλλοτε ντυνόταν σὰν τὴν Παναγία! Ὅταν πάω σὲ μερικὰ χωριὰ στοὺς πρόποδες τοῦ Βιτσίου, ἐκεῖ ὅταν μπαίνω στὴν ἐκκλησία δακρύζουν τὰ μάτια μου· βλέπω γυναῖκες ντυμένες ὅπως ἡ Παναγία. Ἔλειψε πλέον ἡ εἰκόνα αὐτὴ τῆς σεμνὰ ντυμένης Ἑλληνίδας. Ἐδῶ οἱ γυναῖκες ξεγυμνώθηκαν· μοιάζουν μὲ κρέατα ποὺ κρεμάει ἀπ᾿ τὰ τσιγγέλια ὁ χασάπης πρὸς ἐπίδειξιν καὶ πώλησιν. Γύμνια, ἀπαίσια γύμνια.
Θέλετε ἄλλη εὔκολη ἐντολή; Ἐκκλησιάζεσθε. Εἶνε ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ. Ὅταν ἀκοῦς τὰ σήμαντρα νὰ χτυποῦν, σὺ γυναίκα, σὰν ἄλλη μυροφόρος, πήγαινε νὰ ἐπισκεφθῇς τὸ μνῆμα, τὴν ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Ἐκεῖ νὰ προσευχηθῇς, νὰ λειτουργηθῇς, νὰ ἐξομολογηθῇς τ᾿ ἁμαρτήματά σου, νὰ κοινωνήσῃς τὰ ἄχραντα μυστήρια. Καὶ νὰ λές· «Ὡς ἀγαπητὰ τὰ σκηνώματά σου, Κύριε τῶν δυνάμεων» (Ψαλμ. 83,2). Τὸ κάνεις; Τώρα οἱ γυναῖκες ἀντὶ τῆς ἐκκλησίας προτιμοῦν τὶς ἐκδρομές, κι ἀντὶ τοῦ ναοῦ τοῦ Θεοῦ προτιμοῦν τὰ κέντρα διασκεδάσεως. Γυρίζουν δεξιὰ κι ἀριστερὰ μὲ τὸ τσιγάρο στὸ στόμα. Κάθονται διπλοπόδι. Χρησιμοποιοῦν λεξιλόγιο μὲ αἰσχρὲς ἀκατονόμαστες λέξεις. Ἐμπαίζουν καὶ περιπαίζουν τὰ πάντα. Ἄθεες καὶ ἄπιστες κατήντησαν. Ἔφτασαν στὸ ἄκρον ἄωτο τῆς ἀσεβείας· γυναίκα στὴν Ἑλλάδα, δῆθεν μορφωμένη καὶ καθηγήτρια, παρουσιάστηκε ἀπὸ τὸ ῥαδιόφωνο καὶ εἶπε, ὅτι τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, τὸ βάπτισμα καὶ ὁ γάμος, εἶνε «μασκαραλίκια»! Ἀκοῦτε; Γυναῖκες ἐπίσης φώναζαν, ὅτι θέλουν πολιτικὸ «γάμο»· καὶ τὸ πέτυχαν. Ἀλλὰ ὁ πολιτικὸς «γάμος» εἶνε γάμος κατ᾿ εὐφημισμόν. Δὲν εἶνε γάμος αὐτός, εἶνε κάτι ἄλλο. Τολμῶ νὰ πῶ, ὅτι εἶνε «γαϊδουρόγαμος»! Ἀλλὰ θυμηθῆτε –ἐγὼ σήμερα ζῶ, αὔριο πεθαίνω– ὅτι θὰ κλάψουν. Ὄχι οἱ ἄντρες· μὲ τὸν πολιτικὸ «γάμο» θὰ κλάψουν οἱ γυναῖκες. Διότι τὸ πρωὶ θὰ παντρεύωνται καὶ τὸ βράδυ θὰ ξεπαντρεύωνται. Κόλασι θὰ γίνῃ αὐτὸς ὁ κόσμος.
Νά λοιπὸν ἡ σύγχρονη Εὔα· περπατάει ἀνάμεσά μας.
Ἀλλά, δόξα τῷ Θεῶ! Παρ᾿ ὅλα τὰ σκάνδαλα, παρ᾿ ὅλη τὴν ἀπιστία καὶ ἀθεΐα, ὑπάρχει καὶ ἡ ὑγιὴς μερίδα. Ὑπάρχουν πολλὲς ἐκλεκτὲς γυναῖκες, ποὺ τιμοῦν τὸ φῦλο τους, ἀγαποῦν τοὺς ἄντρες καὶ τὰ παιδιά τους. Ὑπάρχουν καὶ ἄγαμες γυναῖκες, ποὺ σὰν ἄγγελοι στέκουν τὴ νύχτα δίπλα στοὺς ἀσθενεῖς καὶ τοὺς περιποιοῦνται. Ὑπάρχουν γυναῖκες ποὺ σκορποῦν ἄρωμα γύρω τους, ἀκολουθοῦν τὴ νέα Εὔα, τὴν Παναγία μας. Θέλεις νὰ διακρίνῃς ποιά γυναίκα ἔχει ἀξία; Πάρε ζύγι καὶ ζύγισε. Ποιό εἶνε τὸ μεγαλεῖο τῆς γυναίκας; Ἡ ταπείνωσι. Ὅταν δῇς γυναῖκα ὑπερήφανη καὶ ἐγωίστρια, σὰ νὰ βλέπῃς διάβολο· ὅταν δῇς γυναῖκα ταπεινή, σὰ νὰ βλέπῃς ἄγγελο.
Μιὰ παράδοσι λέει, ὅτι ἡ Παναγία μπῆκε σ᾿ ἕνα περιβόλι μὲ ἄνθη καὶ πλησίασε ἕνα ἀπ᾿ αὐτά. Ἦταν ὡραῖο, ἀλλὰ δὲν εἶχε εὐωδιά. Τότε, λέει, ἅπλωσε τὸ ἅγιο χέρι της, καὶ μόλις τὸ ἄγγιξε, τὸ λουλούδι ἀπέκτησε θεῖο ἄρωμα. Ἔτσι εἶνε. Κ᾿ ἐσύ, ὅσο ὡραία κι ἂν εἶσαι, ἂν δὲν ἔχῃς τὸ ἄρωμα τῆς ταπεινώσεως, ποὺ εἶχε ἡ Παναγία, δὲν εἶσαι τίποτε. Βρώμα καὶ δυσωδία, βόθρος καὶ κάτι χειρότερο ἀπὸ βόθρο.
Εἶνε στὴ φύσι τῆς γυναίκας ἡ φιλαρέσκεια, γι᾿ αὐτὸ ὅλες οἱ γυναῖκες θέλετε νὰ βλέπετε τὸ πρόσωπό σας στὸν καθρέφτη. Σᾶς παρακαλῶ, λοιπόν, δίπλα στὸν καθρέφτη σας, οἱ ὀρθόδοξες Ἑλληνίδες νὰ βάλετε ἕναν ἄλλο κρυστάλλινο καθρέφτη. Εἶνε ἡ εἰκόνα τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου! Κοιτάζετέ την καὶ μιμηθῆτε την. Τότε δὲν θὰ γίνετε Εὖες, νὰ σκορπίζετε ὄλεθρο, ἀλλὰ τότε ἡ καθεμιὰ ἀπὸ σᾶς θὰ γίνῃ μία μικρὴ Παναγία, παράδειγμα λαμπρό, πρὸς δόξαν τῆς ἁγίας Τριάδος· ἀμήν.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
