Νέα Εποχή - Αποκρυφισμός

Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ

ΥΠΝΩΤΙΣΜΟΣ:

ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗ

    Κατά τη διάρκεια του 19ου αι., επινοήθηκε ο όρος ύπνωση που περιγράφει ένα φαινόμενο που πηγαίνει πίσω στους «ναούς ύπνου» της αρχαίας Αιγύπτου και των Ασκληπιείων της αρχαίας Ελλάδας. Και παρόλο που εν μέρει συγκαλυφθεί από πολλούς σύγχρονους πνευματικούς «δασκάλους», η ύπνωση βρίσκεται επίσης στη βάση του σύγχρονου αποκρυφισμού. Ας δούμε εν συντομία αυτή την ιστορία:

Στη Γαλλία, κατά τη διάρκεια του 18ου αι., ο χριστιανός μυστικιστής Louis Claude de Saint-Martin (1743-1803) προσχώρησε στην Εταιρεία Αρμονίας στο Παρίσι. Αυτό είχε ιδρυθεί από τον διάσημο υπνωτιστή Anton Mesmer για να διδάξει την πρακτική του υπνωτισμού. Τα γραπτά του Saint-Martin αποτέλεσαν αργότερα τη βάση της μυστικιστικής παράδοσης του «Μαρτινισμού», η οποία στοχεύει να «επιδιορθώσει» το ρήγμα μεταξύ ανθρώπου και Θεού που συνέβη (κατά την άποψη του Saint-Martin) με την πτώση και την εκδίωξη του Αδάμ και της Εύας από τον Κήπο της Εδέμ. Ο Saint-Martin αργότερα άρχισε να ανησυχεί ότι ο Μεσμερισμός θα μπορούσε να εκθέσει τους ασκούμενους στην επιρροή των πνευμάτων ή των «αστρικών νοημόνων». Αλλά άλλοι πνευματικοί αποστάτες ανακάλυπταν τον Μεσμερισμό περίπου την ίδια εποχή και, επιπλέον, εισήγαγαν τις τεχνικές του στον γαλλικό «υψηλού επιπέδου» Ελευθεροτεκτονισμό.

Ο Ελευθεροτεκτονισμός είχε προκύψει από τη συντεχνία των λιθοξόων της Μεγάλης Βρετανίας το 1717, αλλά, μέσα σε λίγες δεκαετίες, απολάμβανε τεράστια δημοτικότητα στην ηπειρωτική Ευρώπη. Εκεί δημιουργήθηκαν κάθε είδους νέα και ανταγωνιστικά Τεκτονικά Τάγματα και Ιεροτελεστίες. Τα Τάγματα αυτά καθώς και οι Ιεροτελεστίες επηρεάστηκαν από τον Ροδοσταυρισμό, την αλχημεία, τον Ερμητισμό και την Καμπάλα, μεταξύ άλλων εσωτερικών πνευματικών παραδόσεων. Οι υπνωτικές τεχνικές του Μέσμερ επέτρεψαν στους πιο μυστικιστικά διακείμενους Ελευθεροτέκτονες να εμποτίσουν το τελετουργικό με έκσταση, ειδικά με στόχο το άνοιγμα της συνείδησης στη θεϊκή επιρροή ή αποκάλυψη.

Τελικά, στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, από τον Τεκτονισμό προέκυψαν μαγικά Τάγματα όπως το Ερμητικό Τάγμα της Χρυσής Αυγής και το Ordo Templi Orientis. Ωστόσο, μέχρι τότε, η πτυχή της έκστασης είχε ήδη γίνει πιο περίπλοκη. Μαζί με τις πνευματικές έννοιες του Βουδισμού (Ντάρμα) και του Ινδουισμού (Σανατάνα Ντάρμα), οι ανατολικές τεχνικές διαλογισμού είχαν αρχίσει να πλημμυρίζουν τις δυτικές πνευματικές παραδόσεις: 

     Το ξεχασμένο πλέον κίνημα της Θεοσοφίας (που ιδρύθηκε στη Νέα Υόρκη από τη Ρωσίδα μετανάστρια Έλενα Μπλαβάτσκυ είχε δανειστεί σε μεγάλο βαθμό από τον Ινδουισμό.

        Ο Arthur Avalon είχε εισαγάγει την πρακτική του διαλογισμού τσάκρα στον αγγλόφωνο κόσμο. 

Και, έχοντας μάθει βουδιστικές τεχνικές διαλογισμού στα Ιμαλάια, ο διαβόητος μάγος που αναζητούσε δημοσιότητα Aleister Crowley τις περιέγραψε στο βιβλίο του Magick (1913). Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Crowley παρουσίασε επίσης τον διαλογισμό και τα στάδια του ως θεμελιώδη στοιχεία της δυτικής τελετουργικής μαγείας. Και όμως, γνώριζε ότι τέτοιες πρακτικές ήταν παρόμοιες με την ύπνωση. Ως εκ τούτου, στο ποίημά του «Πεντηκοστή», που δημοσιεύθηκε στο Ξίφος του Τραγουδιού (1904), ο Crowley λέει:

Με κουράζεις με αρκετές
αποδείξεις ότι όλα αυτά τα πράγματα
διαλογισμού είναι αυτο-ύπνωση. Ας είναι έτσι!
Υποθέτετε ότι δεν ήξερα;

Συνδεδεμένος για λίγο με τον Crowley, ο Austin Osman Spare (1886-1956) ήταν ένας οραματιστής καλλιτέχνης και αποκρυφιστής που χρησιμοποίησε αυτόματο σχέδιο (όπως έκαναν αργότερα οι σουρεαλιστές) και αυτόματη γραφή. Το τελευταίο είχε, φυσικά, χρησιμοποιηθεί σε πνευματιστικές συναθροίσεις. Αλλά είχε επίσης μελετηθεί στον ιατρικό υπνωτισμό.

Ο Spare δημιούργησε τη δική του μαγική τεχνική για να επηρεάσει την πραγματικότητα. Θα έγραφε την επιθυμία του και, από αυτήν, θα δημιουργούσε ένα “sigil” (ένα είδος αφηρημένου, γεωμετρικού σχήματος) ή, μερικές φορές, ένα είδος αφηρημένου μάντρα. Στη συνέχεια, μπαίνοντας σε μια αλλαγμένη κατάσταση συνείδησης, θα εστίαζε όλη την προσοχή του στο σιγίλιο, για παράδειγμα, εμφυτεύοντάς το στο «ασυνείδητο» (μια έννοια που πιθανότατα προήλθε από τον Φρόιντ, ο οποίος, όπως και ο Γιούνγκ, είχε ασκήσει υπνωτισμό νωρίς στην καριέρα του).

Οι προηγούμενοι μάγοι είχαν προσπαθήσει να επικοινωνήσουν με εξωτερικές, θεϊκές διάνοιες, φυσικά. Οι προσπάθειες του Spare να επηρεάσει το υποσυνείδητο, ενώ βρίσκεται σε κατάσταση έκστασης, παραλληλίζεται ακριβώς με την πρακτική του υπνωτισμού και σίγουρα προήλθε (άμεσα ή έμμεσα) από αυτήν.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι ο Gerard Encausse (γνωστός και ως Papus) ήταν υπνωτιστής και ο George Ivanovich Gurdjieff ήταν επίσης εν ενεργεία υπνωτιστής Schrodter.

Βρίσκουμε σημαντικές ενδείξεις ή αναφορές στον υπνωτισμό αλλού στη δυτική εσωτερική παράδοση: το Ροδοσταυρικό Τετράδιο του Willy είναι γεμάτο αναφορές στον Μεσμέρ. Η πρακτική της Fraternitas Saturni για το εκκρεμές και η έννοια των «μαγνητικών περασμάτων» (που επηρεάζουν ένα άλλο άτομο με λεπτή, εσωτερική ενέργεια) μπορούν να αναχθούν στον Μεσμέρ. Τέλος, ο Israel Regardie αναφέρει επίσης τον υπνωτισμό εν συντομία στα έντονα επηρεασμένα από το Ζεν, τους Ινδουιστές και την Καμπάλα Θεμέλια της Πρακτικής Μαγείας.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων αιώνων, η «δυτική εσωτερική παράδοση» έχει προσελκύσει όλα τα είδη πνευματικών παραδόσεων (από όλο τον κόσμο), μαζί με ιδέες από την ψυχολογία, την επιστήμη, τους αρχαίους πολιτισμούς και τη λαϊκή κουλτούρα. Αλλά, στις ρίζες του, ο δυτικός εσωτερισμός είναι μια συγχώνευση του «υψηλού βαθμού» Ελευθεροτεκτονισμού με τον υπνωτισμό.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

Η χρήση υπνωτικών τεχνικών σε θρησκευτικές ομάδες είναι μια πρακτική που μετατρέπεται σε μέσο χειραγώγησης. Ιδιαίτερα σε κλειστές οργανώσεις όπου υπάρχει αυστηρός έλεγχος και συγκεντρωτική εξουσία, η μέθοδος μπορεί να προκαλέσει βαθιές πληγές στην προσωπικότητα και την ελευθερία του ατόμου αφού μπορεί να δημιουργεί μια ψυχολογική κατάσταση στην οποία το άτομο χάνει την κριτική του ικανότητα και παραδίδεται ουσιαστικά στον έλεγχο του ηγέτη ή της ομάδας. Πολλοί πρώην οπαδοί τέτοιων ομάδων έχουν περιγράψει πώς μετά από διαδοχικές τελετές και προσευχές σε κατάσταση υπνωτισμού, ένιωθαν ότι «ξεχνούσαν ποιοι ήταν» και δεν μπορούσαν να αρνηθούν ούτε μια εντολή, όσο και αν εσωτερικά διαφωνούσαν με αυτή!

Παραδείγματα από Μαρτυρίες Πρώην Μελών

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση μιας ομάδας νέων γυναικών που φοίτησαν στο Regnum Christi Boarding High School στο Ρόουντ Άιλαντ. Μέσω του διαδικτυακού τους μπλογκ «49 weeks…», καταθέτουν τις εμπειρίες τους, αποκαλύπτοντας πως υπέστησαν σοβαρή ψυχική και πνευματική βλάβη κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής τους, όπως:

    Εκδήλωση βαριάς κατάθλιψης με σκέψεις και απόπειρες αυτοκτονίας.

    Ψυχολογική απομόνωση και κατάχρηση από «πνευματικούς οδηγούς» που ήταν κακοποιητικοί.

    Πνευματική χειραγώγηση που οδηγούσε τα μέλη να αισθάνονται ότι ήταν «μέσα σε ένα σύστημα» όπου το άτομο δεν είχε αξία πέρα από τη χρησιμότητά του στην ομάδα.

    Σοβαρά ψυχοσωματικά προβλήματα, όπως ανορεξία, με περιστατικά όπου η διατροφική κατάσταση αγνοούνταν ή επιδεινώνονταν από τους υπεύθυνους.

Σεξουαλική κακοποίηση μέσω υπνωτισμού
 Ένα από τα πιο σοβαρά περιστατικά κακοποίησης θυμάτων με χρήση υπνωτισμού αφορά τον Dr. Bernard Baran, ψυχίατρο που καταδικάστηκε για σεξουαλική κακοποίηση ασθενών του, τις οποίες υπνώτιζε για να τις ελέγχει και να τις χειραγωγεί. Το ρεπορτάζ του The New York Times (1997) περιγράφει λεπτομερώς τις μεθόδους του και τις ψυχολογικές επιπτώσεις στα θύματα. (The New York Times, “Psychiatrist Used Hypnosis to Abuse Patients,” 1997).

Ψευδείς αναμνήσεις και δικαστικές υποθέσεις
 Η έρευνα της Elizabeth Loftus έχει αποδείξει ότι η χρήση υπνωτισμού μπορεί να προκαλέσει ψευδείς αναμνήσεις που έχουν οδηγήσει σε λάθος καταδίκες, ειδικά σε περιπτώσεις παιδικής κακοποίησης. Σε ένα κλασικό άρθρο της στο Journal of Psychology (1997), αναλύει τον μηχανισμό της δημιουργίας ψευδών αναμνήσεων και προειδοποιεί για την προσοχή που πρέπει να δείχνουν οι ψυχολόγοι. (Loftus, E. F. (1997). “Creating False Memories.” Journal of Psychology, 85(3), 244–258).

Κακοποίηση ανηλίκων σε ψυχιατρικές κλινικές
 Στην έρευνα του Kluft (1999) παρουσιάζονται καταγραφές πολλαπλών περιπτώσεων παιδιών και εφήβων που υπεβλήθησαν σε υπνωτική θεραπεία και υπέστησαν ψυχικές βλάβες, καθώς και ψυχολογική εκμετάλλευση από τους θεραπευτές τους. Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στο American Journal of Clinical Hypnosis και αναλύει τις συνέπειες της μη επαρκούς κατάρτισης των υπνωτιστών. https://doi.org/10.1080/00029157.1999.10403519 

Κατάχρηση υπνωτισμού σε ψυχιατρικές κλινικές
 Στο βιβλίο του Barber (1996), The Hypnotic Reliving of Trauma, καταγράφεται η ιστορική χρήση υπνωτισμού για ψυχιατρικό έλεγχο και την αφαίρεση ελευθεριών ασθενών, κάτι που σήμερα θεωρείται κατάχρηση και παραβίαση δικαιωμάτων. Η έρευνα αυτή έγινε βάση μαρτυριών από πρώην ασθενείς. (Barber, J. (1996). The Hypnotic Reliving of Trauma. Guilford Press).

Θεολογικό Υπόβαθρο

Πολύ σωστά, ο γνώστης του αποκρυφιστικού χώρου κ. Ι. Μηλιώνης, συσχετίζει τον υπνωτισμό με τον διαλογισμό «θὰ διαπιστώσαμε ὅτι τὸ αὐτοϋπνωτιζόμενο πρόσωπο χρησιμοποίησε τὴν βαθιὰ χαλάρωση καὶ τὴν «κατευθυνόμενη φαντασία», πιστεύοντας ὅτι ἡ συχνὰ ἐπαναλαμβανόμενη αὐτὴ διαδικασία θὰ ἀποφέρει τοὺς καρποὺς τῶν ἐπιδιώξεών του μέσω τῆς διαδικασίας τῆς «θετικῆς σκέψης», ἡ ὁποία «ἕλκει θετικὴ ἐνέργεια» καὶ «ὑλοποιεῖ» τὴν ἐπιθυμία ἀπὸ τὸ «διανοητικὸ πεδίο» στὸ «φυσικὸ πεδίο» ὕπαρξης. Ὡς σύνοψη ὅλων τῶν ἀνωτέρω μποροῦμε νὰ θεωρήσουμε τὴν πρακτική τοῦ Διαλογισμοῦ».

Η Εκκλησία αντιμετωπίζει με μεγάλη επιφύλαξη την ύπνωση, καθώς τη θεωρεί επικίνδυνη πνευματικά. Η ύπνωση, με την αλλαγή της συνειδησιακής κατάστασης, αφήνει τον άνθρωπο ευάλωτο σε πνευματικές επιθέσεις ή ψευδαισθήσεις και σε δαιμονική επενέργεια. Στην Ορθοδοξία ο άνθρωπος καλείται να έχει συνειδητή συμμετοχή στη ζωή του και στη σχέση του με τον Θεό και όχι να εισέρχεται σε καταστάσεις υπνωτικής χειραγώγησης, που ακυρώνουν την ελεύθερη βούληση.

Η ύπνωση συχνά δημιουργεί ψευδείς μνήμες ή «πνευματικές» εμπειρίες που δεν ανταποκρίνονται στην αλήθεια. Αυτό μπορεί να παραπλανήσει τον πιστό και να τον οδηγήσει σε πλάνη. Η πνευματική ζωή στηρίζεται στην μετάνοια, στην προσευχή και στη θεία χάρη, όχι σε τεχνικές που βασίζονται σε ψυχολογικούς χειρισμούς.

Η ύπνωση συχνά χρησιμοποιείται σε αποκρυφιστικές και μυστικιστικές πρακτικές, όπως στον αποκρυφισμό, τη θετική σκέψη, το διαλογισμό, οραματισμό κλπ. Θεωρείται εργαλείο για την αλλαγή συνειδησιακών καταστάσεων, την αυθυποβολή ή την πνευματική «απελευθέρωση».  Σε κάποιες μορφές διαλογισμού ή τεχνικών εσωτερισμού, υπάρχουν στοιχεία που μοιάζουν με ύπνωση ή υπνωτική κατάσταση.

Εδώ πρέπει να τονίσουμε για άλλη μια φορά την σημασία και τον ρόλο της φαντασίας στις τεχνικές του υπνωτισμού και πόσο ζημιογόνος είναι για την πνευματική πορεία του πιστού. Ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος λέγει ότι «και όσα ομοιώματά τινα νομίζει ο νους υπέρ αυτών ποιείσθαι, φαντασία λέγεται και ουκ αλήθεια… Η αιτία της φαντασίας των ει­κόνων η ασθένεια, και ούχ η καθαρότης εστί τού νοός». (ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ, ΦΑΝΤΑΣΙΑ, ΦΑΝΤΑΣΜΑ) και ο άγιος Νικόδημος: «Πάνω ἀπὸ ὅλα σου λέω, ὅτι γιὰ νὰ πολεμᾷς καὶ νὰ προφυλάγεσαι καλά, μὴν ἀφίνης τὴν φαντασία καὶ τὴν ἐνθύμησί σου νὰ θυμᾶται ὅλα ἐκεῖνα, ποὺ εἶδες ἢ ἄκουσες ἢ μυρίστηκες ἢ γεύτηκες ἢ ἔπιασες καὶ ἰδιαιτέρως, τὰ ἄσεμνα καὶ κακά. Γιατὶ ἔχει ἐπιβεβαιωθῆ μὲ τὴν δοκιμή, πὼς περισσότερο πόλεμο κάνει κάποιος νὰ ἐλευθερωθῆ ἀπὸ τὴν φαντασία καὶ τὴν ἐνθύμησι ἑνὸς πράγματος, παρὰ ἀπὸ τὴν ἰδία τὴν αἴσθησί του». 

 

 

Πηγές:

https://www.entaksis.gr/hypnotism/