Αὐτὸ ἀκριβῶς, καλοί μου, εἶπε ὁ Θεὸς στὸν Μωυσῆ τότε ποὺ τὸν κάλεσε νὰ τοῦ παραδώσει τὶς δέκα ἐντολές. Συγκεκριμένα τοῦ εἶπε: «Ἀνέβα σ’ Ἐμένα στὸ ὄρος Σινᾶ καὶ μεῖνε ἐκεῖ, γιὰ νὰ σοῦ δώσω τὶς λίθινες πλάκες, τὸ νόμο καὶ τὶς ἐντολὲς ποὺ ἔγραψα, γιὰ νὰ διδάσκεται ὁ λαὸς» (Ἔξ. 24,12). Δὲν τοὺς τὶς παρέδωσε ἐκεῖ κάτω στὸ ἴσωμα ποὺ ἦταν, ἀλλὰ τοῦ ζήτησε νὰ ἀνέβει πρὸς Αὐτόν, διὰ τῆς ἀναβάσεως τοῦ ὄρους. «Καὶ ὁ Μωυσῆς ἀνέβηκε στὸ ὄρος, γιὰ νὰ συναντήσει τὸν Θεό», μᾶς πληροφορεῖ ἡ Ἁγία Γραφὴ (Ἔξ.19,3).
* * *
Τί ὑπέροχες ποὺ εἶναι οἱ κορυφές, τί θεσπέσια ποὺ εἶναι τὰ ὄρη!
Στὸ ὄρος διέταξε ὁ Θεὸς τὸν Ἀβραὰμ νὰ προσφέρει τὴ θυσία του!
Στὸ ὄρος κατέφυγε ὁ Λὼτ γιὰ νὰ σωθεῖ ἀπ’ τὴ φλεγόμενη πόλη του!
Στὸ ὄρος ποὺ βρισκόταν ὁ Ἠλίας, ναὶ ἐκεῖ, τοῦ ἐμφανίστηκε ὁ Θεός!
Ἐπὶ τοῦ ὄρους μεταμορφώθηκε ὁ Χριστὸς δείχνοντας τὸ μεγαλεῖο τῆς Θεότητάς Του!
Ἐπὶ τοῦ ὄρους ἀπηύθυνε ὁ Χριστὸς ἐκείνη τὴν ἀξεπέραστη ὁμιλία Του!
Ἐπὶ τοὺς ὄρους τῶν Ἐλεῶν προσευχόταν καὶ βρισκόταν συχνὰ μὲ τοὺς μαθητές Του!
Ἆραγε γιατί στὰ ὄρη ἀποκαλύπτεται περισσότερο ὁ Θεὸς καὶ μάλιστα κατὰ μοναδικὸ τρόπο; Ἐπειδὴ ὁ Ἴδιος βρίσκεται ψηλά, γι’ αὐτὸ καὶ τὰ ὄρη εἶναι ἐκεῖνα ποὺ Τὸν συμβολίζουν. Ἑπομένως κι ἐμεῖς πρέπει νὰ ἀφήσουμε τὰ χαμηλὰ καὶ τὶς ψευδοτέρψεις τοῦ κόσμου καὶ γιὰ τὰ ψηλά, τὰ ὡραῖα καὶ τὰ μεγάλα νὰ βαδίζουμε. Νὰ ὑψωνόμαστε ἀδιάκοπα στὰ οὐράνια.
Μάλιστα τὶς κορυφὲς τῶν ὀρέων, σὰν ἄλλα σκαλοπάτια τὶς ἔθεσε μπροστά μας, καὶ μὲ τὴ δίψα ποὺ μᾶς ἔβαλε γιὰ τὴν κατάκτησή τους, μᾶς παροτρύνει νὰ φθάσουμε στὴν ψηλότερη, τὴν ὀμορφότερη, τὴν τελειότερη, τὴν ἁγιότερη, ποὺ στὴν οὐσία, Αὐτὸς ὁ ἴδιος εἶναι!
Ἀναφέρει ὑπέροχα ὁ Ἅγ. Γρηγόριος Θεολόγος: «Ὁ Θεὸς μὲ διατάζει ν’ ἀνεβῶ στὸ ὄρος (Ἔξ 19, 3. 24, 18), νὰ εἰσέλθω στὴ νεφέλη, νὰ Τὸν πλησιάσω».
Νὰ γιατί μᾶς τονίζει ὁ ἱ. Χρυσόστομος πὼς «σὲ μεγάλο ὕψος ἀνεβαίνει αὐτὸς ποὺ εἶναι ἐνάρετος», τὴν δὲ κορυφὴ τὴν θεωρεῖ «ὡς τὴν αὔξηση τῆς τελειότητας».
Κι ἀλλοῦ τονίζει τοῦτο τὸ ὑπέροχο:
«Αὐτὸς ποὺ θ’ ἀνεβεῖ ψηλὰ τίποτα ἀπ’ τὰ βιοτικὰ πράγματα δὲν θὰ θαυμάσει. Ἀλλ’ ὅπως ὅταν ἀνέλθουμε στὴν κορυφὴ τῶν ὀρέων, μᾶς φαίνονται καὶ τὰ τείχη καὶ ἡ πόλη μικρά, καὶ σὰν μυρμήγκια μᾶς φαίνονται οἱ ἄνθρωποι ποὺ βαδίζουν ἐπάνω στὴ γῆ, ἔτσι ἀκριβῶς ὅταν ἀνέλθεις στὴν ὑψηλὴ σκέψη τῆς Χριστιανικῆς φιλοσοφίας, τίποτα ἀπ’ τὰ ἐπίγεια δὲν θὰ μπορέσει νὰ σοῦ προξενήσει ἔκπληξη, ἀλλ’ ὅλα θὰ σοῦ φαίνονται μικρά, καὶ ὁ πλοῦτος, καὶ ἡ δόξα, καὶ ἡ δυναστεία, καὶ ἡ τιμὴ καὶ κάθε παρόμοιο μὲ αὐτά, ὅταν βλέπεις τὰ οὐράνια».
Καὶ πῶς μπορεῖ νὰ ὑψωθεῖ κανείς; Νὰ ἡ ἀπάντηση τοῦ Ἁγ. Γρηγορίου Θεολόγου: «Ὑψώσου μὲ τὴ διαγωγή»!
Ἐξάλλου ὁ ἀνήφορος ἔχει καὶ μία ἄλλη ἔννοια ἢ ἂν θέλετε μονάχα αὐτή. Εἶναι ὁ Σταυρός μας! Λέγει ὁ Ἅγ. Ἰσαὰκ ὁ Σύρος τοῦτο: «Ὁ δρόμος τοῦ Θεοῦ εἶναι καθημερινὸς σταυρός. Κανένας μὲ ἄνεση δὲν ἀνέβηκε στὸν οὐρανό». Ὡστόσο, ὅπως ὡραῖα εἶπαν, «Οἱ κορυφὲς ποτὲ δὲν πρέπει νὰ μᾶς φοβίζουν. Ἕνα πρᾶγμα μόνο πρέπει νὰ μᾶς φοβίζει. Νὰ πιστεύουμε ὅτι τὶς φθάσαμε!».
Καὶ ποιὸς βρίσκεται τόσο ψηλά, ποὺ νὰ μὴ μπορεῖ ν’ ἀνεβεῖ ψηλότερα;
* * *
Στ’ ἀλήθεια, τί θυμίζουν ὅλα αὐτά; Μὰ τοὺς ὀρειβάτες, τοὺς ἀναρριχητές, τοὺς ἀλπινιστές. Καὶ τοὺς Ἁγίους! Καὶ βεβαίως τὸ ἴδιο τὸ ἀνέβασμα ποὺ πρέπει νὰ διακρίνει τὴ ζωή μας. Αὐτὸ ποὺ πρέπει νὰ εἶναι ὁ μεγάλος μας πόθος. Τὸ ὡραιότερο ὅραμά μας. Τῆς ψυχῆς μας τὸ μεγαλεῖο.
Ὄχι! Ἡ ἀνάβαση δὲν εἶναι ἕνα ἄθλημα κάποιων φανατικῶν τῶν «extreme ports», ὅπως λέγονται. Εἶναι ἕνα ἄθλημα γιὰ ὅλους μας.
Ὄχι! Ἡ ἀνάβαση δὲν εἶναι μόνο γιὰ κάποιες ἡλικίες, εἶναι γιὰ ὅλες. Ὅμως, ὅπως καὶ νὰ τὸ κάνουμε, εἶναι κι αὐτὸ ἄθλημα ἰδιαίτερα νεανικό.
Ὄχι! Δὲν μᾶς καταπιέζει, ὅσο κουραστικὸ κι ἂν φαίνεται. Ἀντίθετα μᾶς ἐκτονώνει, μᾶς ἀπαλλάσσει ἀπὸ πολλὰ ἄγχη καὶ βάρη, μᾶς ὠφελεῖ πολύ, γιατί μᾶς κάνει νὰ ξεπερνᾶμε ἀκόμη καὶ τὸν ἴδιο μας τὸν ἑαυτό. Αὐτὴ κι ἂν εἶναι ἀνάβαση!
Νὰ γιατί εἶπαν τοῦτα τὰ ὄντως ὑπέροχα:
Ἀνάβαση ἀπ’ τὰ χαμηλὰ στὰ ψηλὰ καὶ στὰ ἀκόμη ψηλότερα!
Ἀνάβαση ἀπ’ τὰ φθαρτὰ τοῦ κόσμου στὰ μεγάλα καὶ αἰώνια!
Ἀνάβαση ἀπ’ τὰ γήινα στὰ οὐράνια!
Ἀνάβαση ἀπ’ τὰ πάθη στὴν ἄσκηση τῆς ἀρετῆς!
Ἀνάβαση ἀπ’ τοὺς πονηροὺς λογισμοὺς στοὺς ἀγαθούς!
Ἀνάβαση ἀπ’ τὴν τρυφηλὴ ζωή, στὴ ζωὴ τῆς ἐγκράτειας!
Ἀνάβαση μὲ τὴ μετάνοια!
Ἀνάβαση σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς!
Ἀνάβαση μὲ συνέχεια, συνέπεια καὶ χωρὶς διακοπή!
Ὁ Ἅγ. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος τονίζει πάλι τοῦτο: «Τὸ ἀνέβασμα ἂς εἶναι ἡ χαρά σου»! Καὶ ὁ Ἅγ. Ἰωάννης τῆς Κλίμακας προτρέπει ὡς ἑξῆς: «Ἀναβαίνετε, ἀναβαίνετε, ἀδελφοί, ἀναβάσεις λαμπρές». Σ’ ἕνα βράχο τοῦ Ἁγίου Ὄρους εἶναι γραμμένο: «Ἀναβαίνετε, ἀναβαίνετε ἀναβάσεις προθύμως»…
* * *
Καὶ τελικὰ τί εἶναι ὁ ἀνήφορος; Μὰ ὁ σωστὸς δρόμος! Καὶ γι’ αὐτὸ θὰ πρέπει νὰ εἶναι ὁ δρόμος μας!
Ναί, αὐτὸς ὁ δρόμος εἶναι ὁ μόνος ποὺ μπορεῖ νὰ μᾶς ἀνεβάσει πράγματι. Μᾶς κάνει νὰ παλεύουμε, νὰ μοχθοῦμε καὶ ν’ ἀγωνιζόμαστε. Μᾶς μαθαίνει ν’ ἀντέχουμε στὶς κακουχίες, τὶς θύελλες καὶ τὰ ξεροβόρια. Μᾶς δυναμώνει τόσο, ποὺ μᾶς κάνει νὰ τὰ ξεπερνᾶμε ὅλα, ἀκόμη καὶ τὸν ἴδιο μας τὸν ἑαυτό! Μᾶς σκληραγωγεῖ ἀφάνταστα, μοναδικά. Καὶ μᾶς χαρίζει μοναδικὲς χαρὲς μέσα ἀπ’ τὸ ἀνέβασμα ποὺ πετυχαίνουμε μὲ τὸν ἀγώνα μας.
Ὁ ἄλλος δρόμος, ὁ ἴσιος, τί κάνει; Μᾶς ὁδηγεῖ στόν… κάμπο! Μὲ τίποτα δὲν μπορεῖ νὰ μᾶς πάει ψηλά. Κι ὁ κάμπος δὲν εἶναι τίποτ’ ἄλλο παρὰ ἡ ζωὴ δίχως ἐπιδιώξεις καὶ ἀξιώσεις. Μπορεῖ νὰ εἶναι καὶ ἡ χαμοζωή. Κάποτε καὶ αὐτὸ τὸ τέλμα! Γι’ αὐτὸ καὶ εἶπαν «στὴ ζωὴ δὲν εἶναι νὰ διαβαίνεις κάμπο»! Καὶ ὁ Κρυστάλλης λέει στὸν ὑψιπέτη ἀετό: «Πάρε με πάνω στὰ βουνά, τί θὰ μὲ φάει ὁ κάμπος»!
Πολλοὶ εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ προτιμοῦν τὴ λύση τῆς… γκαμήλας! Ὅταν τὴ ρώτησαν τί προτιμᾶ, τὸν ἀνήφορο ἢ τὸν κατήφορο, ἐκείνη βρῆκε ὡς τρίτη λύση τὸ ἴσωμα! Γι’ αὐτὸ καὶ βαδίζει πάντα στὶς ἐρήμους…
Δὲν συζητᾶμε καθόλου βέβαια γιὰ τὸν τρίτο δρόμο, τὸν κατήφορο. Αὐτὸν ποὺ γρήγορα κι ἀκούραστα σὲ φθάνει στὸν πυθμένα! Ποὺ μπορεῖ νὰ εἶναι καὶ στὸ τέλος μίας χαράδρας ἢ καὶ ἡ κατάληξη μίας ἀβύσσου. Θεέ μου!
Ἀλλὰ ἂς ἐπιστρέψουμε στὸν ἀνήφορο…
Καὶ ποιὸς δὲν τὸ ἔχει προσέξει! Μὲ τὰ πρῶτα βήματά μας πρὸς τὰ ἄνω, νοιώθουμε ἀμέσως τὴν ὑψομετρικὴ διαφορά. Κάτι βλέπουμε παραπάνω, ὅλο καὶ πιὸ δυνατοὶ αἰσθανόμαστε, ἔχουμε μία εὐφορία κι ἕνα ἐνθουσιασμὸ στὴν ψυχή. Τὸ δὲ φορτίο – τὸ ὅποιο φορτίο – ὅλο καὶ πιὸ ἐλαφρὺ μᾶς φαίνεται πὼς γίνεται. Ναί! Νὰ γιατί ἔλεγε ὁ Γκαῖτε: «Πάντα ψηλότερα νὰ ἀνεβαίνω, πάντα μακρύτερα νὰ κοιτάζω»! Καὶ κοιτάζουμε μακρύτερα, ὅσο ἀνεβαίνουμε…
Ὅπως καὶ νὰ τὸ κάνουμε, τὸ νὰ θέλει νὰ φθάσει κανεὶς σὲ μία κορυφὴ καὶ νὰ ἀγωνίζεται γι’ αὐτό, στὰ σίγουρα συνιστᾶ μία αὐθυπέρβαση. Ἕνα ὅλο καὶ μεγαλύτερο ξεπέρασμα τοῦ ἑαυτοῦ του. Λένε: «Ὅσο προοδεύει ὁ ἀθλητής, τόσο μὲ ἰσχυρότερο ἀντίπαλο τὸν βάζουν καὶ παλεύει». Αὐτὸ δέ, εἶναι καὶ ἡ καταξίωσή του. Νὰ γιατί λέει ὁ ποιητής: «Μὴν τονὲ κλαῖς τὸν ἀετὸ/ ὅπου πετᾶ στὰ ὕψη/ κλαῖγε τὸ μικρὸ πουλὶ/ ὁπού φτερὰ δὲν ἔχει». Στὰ σίγουρα εἶναι γιὰ τοὺς ἀετοὺς δηλαδὴ οἱ κορυφὲς καὶ γιὰ ὅσους θέλουν νὰ γίνουν ἀετοί!
Ἐκεῖνος ποὺ φοβᾶται ἢ θέλει νὰ ἀποφεύγει τὸν ἀνήφορο, δύσκολα θὰ μπορέσει νὰ μείνει καὶ στὸ ἴσωμα ποὺ προτίμησε. Τὸ πλέον σίγουρο εἶναι πώς, ἂν ἐπιμείνει, ἀργὰ ἢ γρήγορα, θὰ πάρει τὸν κατήφορο. Ναί!
* * *
Ἀλλὰ μὲ ὄρος δὲν συμβολίζεται μόνον ὁ Θεός. Συμβολίζεται καὶ ἡ ἴδια ἡ Ἐκκλησία Του, ὅπως καὶ οἱ Ἅγιοί Του, ξέρετε. Πόσο ψηλὰ κατόρθωσαν νὰ φθάσουν κι αὐτοί! Καὶ γιὰ νὰ ἐπανέλθουμε στὸν Μωυσῆ, μόνον ἂν ἀνέβαινε πρὸς τὸν Θεὸ θὰ μποροῦσε νὰ ἀνεβάσει καὶ τὸν λαό του. Βλέπετε τὸ ἀνέβασμα καὶ ὁ ἀνήφορος εἶναι μονόδρομος γιὰ ὅλους μας. Καὶ βέβαια γιὰ ἐκείνους ποὺ ἡγοῦνται ἀνθρώπων. Ἀκόμη κι ἂν εἶναι κάποιοι ἁπλοὶ καὶ ταπεινοὶ οἰκογενειάρχες… Ὁπότε εἶναι γιὰ ὅλους μας τοῦτος ὁ λόγος τοῦ ποιητῆ: «Ἀνάβαση θέλω νὰ γίνει ἡ ζωή μου, κοντά Σου Θεέ μου νά ’ρθῶ»!
Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλος
