Φανούλα Αργυρού
Αναφέρομαι στο άρθρο του κ. Αντώνη Σιβιτανίδη στη «Σημερινή» 16.7.2025, « 1974 – Εισβολή: Ψέματα και Αλήθειες».
Σέβομαι το δημοκρατικό δικαίωμα του κάθε πολίτη να εκφράζει την άποψή του. ΄Όμως στο συγκεκριμένο άρθρο και θέμα υπάρχουν ανακρίβειες σοβαρές.
Στην πρώτη ερώτηση αν η Τουρκία είχε δικαίωμα εισβολής, ξεκάθαρο ότι δεν είχε.
Από τη δεύτερη παράγραφο και μετά ο αρθρογράφος χρησιμοποιεί ημιτελή γραφόμενα σε βιβλίο του Τούρκου δημοσιογράφου Μεχμέτ Αλί Μπιράντ (Mehmet Ali Birand) ο οποίος πέθανε το 2013.
(Σημ.: Ο Μπιράντ υποστήριζε εγκάρδια το «Σχέδιο Ανάν» και έγραψε ότι εξασφάλιζε το 99% των τουρκικών απαιτήσεων).
Τα γεγονότα δεν ήταν όπως τα παρουσίασε ο κ. Σιβιτανίδης βασιζόμενος στα όσα επικαλείται τον Μ.Α.Μπιράντ.
1) Η δήλωση του Τζέιμς Κάλαχαν, τότε Υπουργού Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας της «εγγυήτριας» Βρετανίας στις 16 Ιουλίου 1974 από τη Βουλή των Κοινοτήτων, ότι σύμφωνα με τη συνθήκη εγγύησης η Αγγλία δεν είχε άλλο δικαίωμα από τις επαφές και συζητήσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη για την επίλυση του ζητήματος, ήταν απλή στερεότυπη ενημέρωση προς το Κοινοβουλίο καθώς ήταν ξεκάθαρες και γνωστές οι τουρκικές ετοιμασίες για εισβολή. Στις 16 Ιουλίου ήταν που ο Ετζεβίτ ζήτησε συνάντηση με τη βρετανική κυβέρνηση στην οποία η τελευταία απάντησε θετικά. Ο Ετζεβίτ έφθασε στο Λονδίνο στις 17 Ιουλίου με την κουστωδία του, πολιτική και στρατιωτική, και μπήκαν στο 10 Downing Street το απόγευμα (μετά την συνάντηση Γουίλσον με Μακάριο) και ξεκίνησαν οι συζητήσεις και συνεννοήσεις με γεύμα και… βγήκαν μετά τα μεσάνυχτα, αφού ο σφαγέας Ετζεβίτ εξασφάλισε το πράσινο φως για την «επιχείρησή» του. Ψέμα και παραπλανητικό να παρουσιάζεται ωσάν και η συνάντηση τελείωσε αφού ο βρετανός πρωθυπουργός Γουίλσον τού αρνήθηκε να χρησιμοποιήσει τις αγγλικές βάσεις σαν ορμητήριο και να συμμετάσχει σε στρατιωτική επιχείρηση και ότι η Συνθήκη Εγγύησης δεν παρέχει τέτοιο δικαίωμα!
Η βρετανική κυβέρνηση, (πρωθυπουργός και υπ. Εξωτερικών) αρνήθηκε να συμμετάσχει λόγω των ειδικών συμφερόντων της Βρετανίας στην Κύπρο όπως και του είπαν, αλλά ταυτόχρονα ΔΕΧΘΗΚΑΝ να αφήσουν τη Τουρκία να προχωρήσει μονομερώς νοουμένου δεν ενοχλούσε τις βρετανικές βάσεις και δεχόμενοι το αίτημα του Ετζεβίτ τουλάχιστον να βοηθούσαν εμποδίζοντας ελληνική βοήθεια να έφθανε στην Κύπρο!
Τεκμήριο ‘αγγλικό έγγραφο’ τα πρακτικά της πολύωρης συνάντησης των δύο κυβερνήσεων στο 10 Downing Street και η συνεννόησή τους. Στην οποία ο Ετζεβίτ να σημειωθεί (βρετανικό έγγραφο 10 Αυγούστου 1974) τους είχε εξηγήσει μάλιστα και μέχρι που θα έφθανε η γραμμή Αττίλα του. Τα έγγραφα αυτά είναι αποδεσμευμένα με ελεύθερη πρόσβαση από τις 30 Δεκεμβρίου 2004! Εκτός των δικών μας ανταποκρίσεων και αναλύσεων και των επίσημων πρακτικών της συνάντησης, παραθέτω και την ανταπόκριση της Μέττας Τσικρικά, της τότε ελληνικής υπηρεσίας του BBC, 30 Δεκεμβρίου 2004, τίτλος « Η Βρετανία γνώριζε».
Έγραψε η κα Τσικρικά μεταξύ άλλων:
«…Στη συνάντηση του Λονδίνου, ο Μπουλέντ Ετζεβίτ ζητά τη συνεργασία της Βρετανίας, ώστε η τουρκική εισβολή να γίνει μέσα από τις βρετανικές βάσεις στην Κύπρο.
Η Βρετανία αρνείται να διευκολύνει τους Τούρκους μέσα από τις βάσεις της, αφήνει όμως αφενός να εννοηθεί ότι δεν θα εμποδίσει την τουρκική εισβολή και αφετέρου ανοικτό το ενδεχόμενο να εμποδίσει την Ελλάδα να αποστείλει βοήθεια στην Κύπρο…
Αντιθέτως όταν, μετά την τουρκική εισβολή και την πτώση της χούντας στην Ελλάδα, η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή σκεπτόταν να αποστείλει βοήθεια στην Κύπρο, ο Χάρολντ Γουίλσον στέλνει επιστολή προς τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, στις 16 Αυγούστου, και τον καλεί να μην στείλει ενισχύσεις στην Κύπρο…»
https://www.bbc.co.uk/greek/fooc/story/2005/01/041228_fo_archives.shtml
Τα όσα δε παρέθεσε ο Μεχμέτ Αλί Μπιράντ ότι ζήτησε ο Ετζεβίτ από τον Αμερικανό Τζόζεφ Σίσκο στις 18 Ιουλίου στο Λονδίνο, είναι αξιοπερίεργο γιατί δεν αναφέρεται ότι τα ίδια με περισσότερες μάλιστα λεπτομέρειες ο Ετζεβίτ είχε συζητήσει με τους Βρετανούς το προηγούμενο βράδυ (17 Ιουλίου) στο Λονδίνο, όταν συνεννοήθηκαν για την εισβολή και είχε πάρει ήδη το πράσινο φως και την… βοήθειάς τους, να εμπόδιζαν την Ελλάδα από το να στείλει βοήθεια στην Κύπρο για να ήταν ελεύθερος να κάνει την «ειρηνευτική του επιχείρηση» …
Πέραν αυτών, υπάρχει και η ωμή ομολογία του υποκριτή Τζέιμς Κάλαχαν στην Επιτροπή του Βρετανικού Κοινοβουλίου όταν ρωτήθηκε γιατί η Βρετανία δεν επενέβη να σταματήσει την τουρκική εισβολή. Ομολόγησε ότι είχαν συμφωνήσει με την τουρκική θέση ότι το σύνταγμα της ΚΔ είχε καταρρεύσει προ δεκαετίας και έπρεπε να αντικατασταθεί. Η Επιτροπή προστάτευσε τον Κάλαχαν και δεν το ανέφερε στο επίσημο πόρισμά της, όμως τα βρετανικά έγγραφα κατέγραψαν την αλήθεια η οποία αποδεσμεύθηκε. Τη βρήκε η γράφουσα και τη δημοσίευσε.
«Οι πραγματικές προθέσεις του Λονδίνου», «Σημερινή» 10 Σεπτεμβρίου 2015.
https://simerini.sigmalive.com/article/2015/9/10/oi-pragmatikes-protheseis-tou-londinou/
2) Όσον αφορά τη θέση του αρθρογράφου ότι δεν υπάρχει κανένα αποδεσμευμένο αγγλικό έγγραφο ότι ο Μακάριος συμφώνησε την εισβολή με τον Γουίλσον και Ετζεβίτ στο Λονδίνο, τα πράγματα δεν είναι καθόλου τόσο απλά. Ήδη τα αποδεσμευμένα έγγραφα είναι πληθώρα στο Βρετανικό Εθνικό Αρχείο όσον αφορά τη συμφωνία Γουίλσον/Ετζεβίτ για εισβολή και όχι μόνο.
Όσο δε αφορά τα θαλασσώματα Μακαρίου εξίσου αρκετά και αποκαλυπτικά.
Καταρχήν ο Μακάριος δεν είδε τον Ετζεβίτ στο Λονδίνο. Αλλά με παρότρυνση Ετζεβίτ τον προσέγγισε η τουρκική αντιπροσωπεία στα Ηνωμένα Έθνη για να τον προλάβουν να μην καταφερόταν εναντίον της Τουρκίας στην ομιλία του. Ο Μακάριος όμως είχε ήδη κάνει γνωστό στους Βρετανούς ότι δεν θα καταφερόταν εναντίον της Τουρκίας εφόσον .. ευελπιστούσε στη βοήθειά της! Έτσι έγινε και ο Μακάριος χάρηκε και ευχαρίστησε την Τουρκία που υποστήριζε την αποχώρηση των Ελλήνων αξιωματικών που ζητούσε ο ίδιος γιατί είχε την ψευδαίσθηση ότι ο Ετζεβίτ θα … πήγαινε περίπατο στην Κύπρο με την αρμάδα του για να τον αποκαταστήσει ως πρόεδρο όλων των Κυπρίων! (Βλέπε απομνημονεύματα Μπαρουτσού σε συνέχειες στη «Σημερινή» 1993).
Όταν δε στη συνάντηση Μακαρίου/Γουίλσον που προηγήθηκε εκείνης του Ετζεβίτ, ο Γουίλσον είπε στον Μακάριο ότι η σκιαγράφηση των γεγονότων που του αφηγήθηκε ήταν σαν η Ελλάδα να έκανε εισβολή, ο Μακάριος συμφώνησε και του είπε ότι ακριβώς έτσι θα την κατηγορούσε στο Σ.Α. Και το έκανε. Κατηγόρησε την Ελλάδα 7 φορές ως εισβολέα. Θεωρούσε τους Έλληνες αξιωματικούς ως εισβολείς. (βλέπε και βιβλία Κώστα Ν. Χατζηκωστή «6 Προεδρικά Πορτραίτα» και «7 Προεδρικά Πορτραίτα»).
Στη ξεχωριστή στη συνέχεια συνεδρία που είχε ο Μακάριος με τον Τζέιμς Κάλαχαν, δέχθηκε να συνεργαζόταν η Βρετανία με τον Ετζεβίτ, όταν ο Κάλαχαν τον ρώτησε πώς θα εκλάμβαναν στην Κύπρο τη ‘συνεργασία αυτή’, ο Μακάριος του είπε «να τους πείτε ότι ήταν με την «συναίνεσή» μου («with my consent»). Όταν ο κόσμος το είχε τούμπανο ότι η Τουρκία ήταν έτοιμη για εισβολή για μέρες με αποκορύφωμα τις μέρες εκείνες…
Τέλος, ο κ. Σιβιτανίδης και πάλι επικαλούμενος τον Τούρκο δημοσιογράφος Αλί Μπιράντ έγραψε, για να απαντήσει στο δικό του ερώτημα «αν ο Μακάριος στην ομιλία του προσκάλεσε τους Τούρκους»:
«…Ο Μακάριος μίλησε στον ΟΗΕ, 19/7/1974, 16:30 ώρα Νέας Υόρκης, δηλαδή 23:30 ώρα Κύπρου.
Βάση διαταγής του Ετζεβίτ από τις 18/7/1974, η οποία έλεγε ότι, εάν δεν πάρετε άλλη διαταγή ξεκινάτε στις 19/7/1974, η ώρα 8:30 το πρωί, η Τουρκική αποβατική αρμάδα σήκωσε άγκυρα. Πρώτα τα πολεμικά πλοία και με καθυστέρηση δύο ωρών, δηλαδή στις 11:30 το πρωί, τα αποβατικά. Η καθυστέρηση οφειλόταν στον αργό ρυθμό επιβίβασης του στρατού εισβολής. Δηλαδή τα πλοία έφυγαν από την Μερσίνα, 12-14 ώρες προτού ο Μακάριος εκφωνήσει τον λόγο του στον ΟΗΕ (Μπιράντ, 1984, σ. 91)».
Η αλήθεια είναι ότι ο Μακάριος εκτός του ότι κατηγόρησε την Ελλάδα 7 φορές για εισβολή, είπε επίσης ότι κινδύνευαν και οι Τούρκοι της Κύπρου όχι μόνο οι Έλληνες της Κύπρου και ότι ο κίνδυνος από την Τουρκία ήταν λιγότερος από εκείνη των Ελλήνων αξιωματικών.
Πρώτα απ όλα, η Ελλάδα δεν είχε κάνει εισβολή. Δεύτερο δεν κινδύνευαν οι Τούρκοι, το επιβεβαίωσαν τόσο ο Ραούφ Ντενκτάς όσο και ο Οσμάν Ορέκ που ήταν Υπ. Άμυνας της ΚΔ στον βρετ. Υπ. Αρμοστή το ίδιο και ο Σίσκο. Επομένως ήταν τρομερό έχοντας υπόψη τη διαχρονική τουρκική πολιτική και τις καθ’ αυτό προετοιμασίες εισβολής από το 1964 και το 1967 τουλάχιστον αλλά και την πλήρη ενημέρωση για την ετοιμότητα της Τουρκίας για εισβολή, που τους έκανε ο επιτήδειος βρετανός στρατιωτικός Στόκερ 1973 (βλέπε βιβλίο Χρ. Βενιαμίν επιμέλεια Πέτρου Παπαπολυβίου), ο ίδιος ο Μακάριος να πει από το βήμα του Συμβουλίου Ασφαλείας ότι κινδύνευαν οι Τούρκοι αφενός και αφετέρου ότι ο κίνδυνος από την Τουρκία ήταν λιγότερος και δικαιώθηκε στη θέση του αυτή! Δεν βοήθησαν αυτά την Τουρκία, δεν ενίσχυσαν το έργο της στα σχέδιά της; Δεν είναι αλήθειες όσο πικρές και αν είναι, δεν πρέπει να λέγονται και για 51 χρόνια να αποφεύγονται; Όταν η Τουρκία τότε διατυμπάνιζε ότι εισέβαλε για να σώσει τους Τούρκους της Κύπρου;
Εδώ η τεκμηρίωση για δήλωση Ρ. Ντενκτάς, ότι το πραξικόπημα ήταν μια εσωτερική σύγκρουση της ελληνοκυπριακής κοινότητας και πώς αντέδρασε η Τουρκία!
Εδώ η τεκμηρίωση από Βρετανό Ύπ. Αρμοστή διά Οσμάν Ορέκ και Σίσκο.
1974 – Μέρες πριν από από την πρώτη βάρβαρη τουρκική εισβολή… Το ΑΚΕΛ είχε όπλα – Η Τουρκία εισβάλλει Μέρος Γ’ «Σημερινή», 20/7/2025.
Ολόκληρη η ομιλία του Μακαρίου απευθείας από το Αρχείο του ΟΗΕ στα αγγλικά εδώ
https://digitallibrary.un.org/record/523143?ln=en&v=pdf#files
και στα ελληνικά στα βιβλία του Κώστα Ν. Χατζηκωστή («6 Προεδρικά Πορτραίτα» και «7 προεδρικά Πορτραίτα)».
Τέλος ας δούμε και που στέκει η ώρα που ο Μεχμέτ Αλί Μπιράντ, που χρησιμοποιεί ο κ. Σιβιτανίδης, θεωρεί ότι ξεκίνησαν τα πλοία του Ετζεβίτ από τη Μερσίνα. Γράφει «… Δηλαδή τα πλοία έφυγαν από τη Μερσίνα, 12-14 ώρες προτού ο Μακάριος εκφωνήσει τον λόγο του στον ΟΗΕ».
Λοιπόν, η συνεδρία του Σ.Α σύμφωνα με τα πρακτικά του ΟΗΕ, ξεκίνησε στις 3.45 ώρα Νέας Υόρκης. Πιστεύεται ήταν 10.45 ώρα Τουρκίας. Υπήρχαν 7 ώρες διαφορά. Από τις πληροφορίες που υπάρχουν ο τουρκικός στόλος ξεκίνησε από τη Μερσίνα στις 11.30 μ.μ., στις 19 Ιουλίου 1974, επομένως αμέσως μετά που ολοκλήρωσε την ομιλία του ο Μακάριος.
Όμως υπήρξε πρόσφατα μια νέα μαρτυρία από Έλληνα διαχειριστή ραντάρ σε πλοίο, ότι ο τουρκικός στόλος ξεκίνησε στις 9 μ.μ., τοπική ώρα στις 19 Ιουλίου. Αυτή δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στη ηλεκτρονική Καθημερινή, στις 20 Ιουλίου 2023 και στα ελληνικά αμφότεροι σύνδεσμοι ακολουθούν:
«Είδα πρώτος στο ραντάρ τις τουρκικές αποβατικές δυνάμεις» | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Ο ναύτης Γιώργος Κρεμαστούλης (σε φωτογραφία) την εποχή που υπηρετούσε στην Κύπρο, στο ραντάρ «Δόξα». Σχεδόν μισό αιώνα μετά, μετανάστης στο Μεξικό ο ίδιος, μιλάει στην «Κ» για την εισβολή στη Μεγαλόνησο.
Η ομιλία του Μακαρίου σύμφωνα με το βίντεο πιο κάτω διήρκεσε 18 λεπτά.
1974: ΜΑΚΑΡΙΟΣ στον ΟΗΕ – YouTube
Αν λοιπόν η συνεδρία ξεκίνησε στις 3.45 ώρα Νέα Υόρκης, φαίνεται ότι ο Μακάριος ξεκίνησε περίπου στις 3.50 μ.μ., και ολοκλήρωσε στις 4.08 μ.μ. Δηλαδή 11.08 ώρα Τουρκίας. Η συνεδρία του Σ.Α έκλεισε στις 6.50 μ.μ. ώρα Ν.Υ ή λίγο πριν τις 2 π.μ. 20 Ιουλίου ώρα Τουρκίας.
Αν ο τουρκικός στόλος ξεκίνησε στις 11.30 ώρα Τουρκίας βασικά 20 λεπτά μετά που τελείωσε ο Μακάριος την ομιλία του, ή 2 ώρες και 30 λεπτά πριν κλείσει η συνεδρία του Σ.Α.
Μία άλλη εκδοχή που είχα πάρει και περιέλαβα στο τελευταίο μου βιβλίο ήταν η μαρτυρία του Δρα Mustafa Tarakci στο βιβλίο του «Kibris Baris Harekan» ότι ο στόλος βρισκόταν σε αναμονή μέχρι τις 11.15 και (όταν) ο Διοικητής των Μονάδων ανάθεσης διέταξε την έναρξη της επιχείρησης… Από τις 11.30 μ.μ,. ξεκίνησε η επιχείρηση».
Όμως αν ο τουρκικός στόλος ξεκίνησε στις 9 μ.μ. ώρα Τουρκίας σύμφωνα με τον ‘Έλληνα διαχειριστή ραντάρ, αυτό σημαίνει ότι ήταν περίπου 1 ώρα και 50 λεπτά πριν ξεκινήσει ο Μακάριος την ομιλία του.
Και εφόσον ο τουρκικός στόλος έφθασε στην Κερύνεια περίπου στις 5.30 η πλησιέστερη σωστή εκδοχή φαίνεται να είναι του Έλληνα διαχειριστή ραντάρ (Καθημερινή 20.7.2023 σύνδεσμος πιο πάνω).
Αδιάφορο βέβαια αν τα πλοία του Ετζεβίτ ξεκίνησαν πριν ή μετά την ομιλία του Μακαρίου, όταν ο Ετζεβίτ ισχυριζόταν (και ακόμα το χρησιμοποιούν προπαγανδιστικά οι Τούρκοι διεθνώς) ότι τάχα έκανε την εισβολή για να σώσει τους… Τούρκους της Κύπρου!
Όλα οδηγούν πίσω στις 17 Ιουλίου και την συνεννόηση Ετζεβίτ με βρετανική κυβέρνηση στο 10 Downing Street…
(Πηγές Βρετανικό Εθνικό Αρχείο στο βιβλίο Φ.Α. «Διζωνική vs Δημοκρατία 1955-2019» και διαχρονικά άρθρα στην Σημερινή»).
Βλέπε και σχετικό « Τι ακριβώς έγινε το 1974» Λεωνίδα Λεωνίδου 21 και 22/7/2025.
https://simerini.sigmalive.com/article/2025/7/21/ti-akribos-egine-to-1974/ Μέρος Α’
Μέρος Β’
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
H αποκαλυπτική παράγραφος στα πρακτικά όπου έγινε η τραγική και μυστική συνεννόηση μεταξύ Ετζεβίτ και βρετανικής κυβέρνησης Γουίλσον/Κάλαχαν 17/7/74, στο 10 Downing Street, με το πράσινο φως στον Ετζεβίτ. Ιδού το ‘αγγλικό έγγραφο’!
