ΟΙ ΣΗΜΕΡΙΝΟΙ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΙ

«Πνευματική φαρέτρα τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ» 

ὑπό Γέροντος π. Ἀρσενίου ρουμάνου ἀσκητοῦ.

Ὅταν ἐδιάβασα γιά πρώτη φορά τό Αἰγυπτιακό Γερον­τικό, είδα τί δύναμι κρύβεται σέ μία φράσι έν συγκρίσει μέ άλλα συγγράμματα τῆς έποχής μας. Κι αύτή ή πνευματι­κή αξία μιας φράσεως δηλώνει τά βιώματα τών Αγίων μας. Γι' αύτό ό Μέγας Βασίλειος στόν 87ον Κανόνα του λέγει τά έξης: «Οποιοσδήποτε λόγος τών Αγίων Πατέρων έχει κανονική ισχύ», άκόμη κι άν δέν έγράφη σάν κανόνας, διό­τι δέν μάς έδωσαν ὅλοι οι άγιοι Πατέρες κανόνες. Ο,τι δη­λαδή είπαν οί Ἅγιοι είναι άληθινό καί αιώνιο.

1. Πώς πρέπει νά συμμετέχη ένας διανοούμενος στήν ζωή τής Έκκλησίας καί ποιά πρέπει νά είναι ή προσφορά του;

Νά συμμετέχη, όπως ένας μή διανοούμενος, νά συμμε­τέχη μέ ταπείνωσι στήν χριστιανική διδασκαλία, νά λαμβάνη μέρος στήν Λειτουργία μέχρι τό τέλος, νά έξομολογήται κι αύτός, όπως ό κάθε χριστιανός. Δέν μάς ενδια­φέρει άμεσα, έάν είναι διανοούμενος ή όχι. Δέν έχει τόσο ενδιαφέρον έάν γνωρίζω τά βάθη τής Άγιας Τριάδος, έάν δέν εχώ τήν άγια Τριάδα στήν καρδιά μου. Μπορεί νά είναι κι ένας άγράμματος καί νά έχει τήν Άγια Τριάδα στήν καρδιά του.

2. Μέ ποιά άρετή καί μέ ποιό δρόμο μπορεί νά βοηθή- ση ό διανοούμενος στήν κατάρτησι τών μελών τής έκκλη­σίας;

Υπάρχει μία καί μόνη οδός: ή ταπείνωσις. Πολύ ωραίο έργο είναι νά μάθη νά εξηγεί τίς χριστιανικές διδασκαλίες, άλλά νά επιζητεί άπό τόν Θεό μέ κάθε τρόπο ταπείνωσι καί υποταγή.

Δέν τόν λέγω έγώ αύτό τόν λόγο. Τόν είπαν άλλοι, πριν άπό μένα, οί όποιοι είχαν πνευματικά βιώματα καί κατέ­ληξαν στό συμπέρασμα ότι δέν έγκειται ή άξια τού άνθρώ­που στήν συσσώρευσι γνώσεων καί έπιστημών, άλλά -είμαι ύποχρεωμένος νά τό ειπώ- στήν ταπείνωσι, έπειδή όσο πε­ρισσότερο ταπεινώνεται ό άνθρωπος τόσο εύκολώτερα λύο­νται τά πολλά του προβλήματα. "Ομως είναι πολύ δύσκο­λο, ένας διανοούμενος νά δεχθή νά άγωνισθή γιά νά ζήση τά βιώματα τής προσευχής. Άλλά καί άπό τόν μορφωμέ­νο ζητεί ή κοινωνία μας μία σωστή καί πνευματική πα­ρουσία, διότι δέν ημπορούμε νά διαλύσουμε τίς άξιες, τούς βαθμούς καί τίς διακρίσεις. Λέγει άκόμη ένας άγιος Πα­τήρ ότι ή ρίζα όλων τών κακιών είναι ή άγραμματοσύνη. Καί έχει δίκαιο. Άλλά έδώ γίνεται λόγος γιά τήν έπιστήμη τής σωτηρίας καί όχι τήν θεωρητική επιστήμη, τήν δια­νοητική- διότι ήμπορεῖς άκόμη καί μέ τόν Χριστό στό χέ­ρι- νά καταδικασθής!

Ό διανοούμενος νά είναι πεπεισμένος ότι ό Θεός τοῦ έδωσε τήν δύναμι νά γράφη, ό,τι γράφει. Τό συνδυάζω έδώ μέ τόν Χριστό, ό όποιος άν θά γινόταν πιό σεβαστός άπό τούς άνθρώπους, θά τούς έκρατοῦσε σέ μία στάσι περισσοτέρας πνευματικής έγρηγόρσεως καί εσωτερικού Αγώνος. Ό ίδιος λέγει: «άνευ έμοῦ ού δύνασθε ποιεῖν ουδέν». Τε­λείωσε! «Έγώ ειμί ἡ "Αμπελος, ύμεῖς τά κλήματα». Έσεῖς είσθε οί βλαστοί. Πώς θά μπορούσαν νά γίνουν οί βλαστοί, έάν δέν υπήρχε ή άμπελος; Ό Χριστός είναι έντιμος καί θά μάς βοηθήση πολύ, διότι τό τελικό άποτέλεσμα είναι τά κλήματα νά καρποφορήσουν. Συνεπώς, ό σκοπός σου είναι καί σκοπός Του καί ό σκοπός Του είναι καί σκοπός σου. Δυστυχώς τό έργο αύτό περνά άπό τούς άνθρώπους απα­ρατήρητο. Ό άνθρωπος λέγει ότι αύτός «κάνει». Λέγει στήν άλαζονεία του: «Εκανα, έδιώρθωσα...». Τό έτος 490 στήν πόλι Καρθαγένη τής βορείου Αφρικής έγινε μία το­πική σύνοδος. Στόν κανόνα 124 είναι γραμμένο τό έξής: "Ὅποιος λέγει ότι ημπορεί νά κάνη κάτι, χωρίς τόν Χρι­στό, νά έχη τό ανάθεμα"».

Βλέπετε πόση προσοχή δίνει ἡ Έκκλησία σ' αύτό τό χω­ρίο; Διότι, έάν σύ γνωρίζης ότι ό Θεός σέ βοηθεῖ, τότε έσύ πάντοτε παρών, διότι, όπου έσύ, είναι μαζί σου καί ό Θε­ός ώς διά τών θείων καί άκτίστων ενεργειών του παντα­χού παρών. Καί έάν ενδεχομένως έλθη ξαφνικά ό θάνατος, ό Θεός θά σέ πάρη στήν κατάστασι πού σέ εύρήκε· θά σέ μακαρίζη ή θά σέ καταδικάζη. Ετσι καί ό διανοούμενος, έκεῖ πού ευρίσκεται, νά πιστεύη άκραδάντως ότι αύτό πού κάνει, τό κάνει μέ τήν Χάρι τού Θεού, ότι ό Θεός τόν βοη­θεῖ. Δέν τοῦ ζητεί νά κάνει χιλιάδες μετάνοιες. Τοῦ ζητεῖ όμως νά έχη μία πνευματική παρουσία στόν τόπο πού ζή.

Κάθε στιγμή μπορεί νά γίνει χρόνος καί κάθε στεναγ­μός νά είναι μία προσευχή. Αύτά γιά τόν Θεό! Υπάρχει ό μοναχικός κόσμος πού ξεχωρίζει άπό τόν κόσμο τών λαῖκών, παρ' όλο πού μοναχός σημαίνει χριστιανός άγωνιζόμενος γιά τήν τελειότητα. Διότι ό Θεός δέν έκανε ειδικές προσευ­χές γιά τούς μοναχούς. Ομως ό μοναχικός βίος δέν ή μπο­ρεί νά περικλεισθή μόνο σ’ αύτά τά λόγια μου, ούτε περιέχε­ται μέσα σέ μία φιλοσοφία. Ευρίσκεται πέρα άπό κάθε κατανόησι, διότι είναι μία συνεχής μάχη μέτόν Θεό. Ό άνθρω­πος δημιουργήθηκε άπό τόν Θεό μέ τήν ελεύθερη βούλησι, μέ λογική καί μέ συναίσθημα. Επομένως, όταν πηγαί­νης στό μοναστήρι μέ τήν θέλησί σου, είσαι σέ πάλη μέ τόν

Δημιουργό, ό Όποιος σέ άφησε στήν ελεύθερη θέλησί σου...' Καί τότε πρέπει νά νικάς μέ κάθε τρόπο καί αύτός ό αγώνας σου πολύ άρέσει στόν Θεό. Οπως ό Ιακώβ έπάλεψε μέτόν Θεό καί τόν ένίκησε, μέ τήν έξής έννοια: Πρέπει νά χάσης; τόν εαυτόν σου γιά νά τόν εύρης! Πρέπει μέ κάθε θυσία νά διαμορφώσης μία άγγελική προσωπικότητα. Όμιλώ τώρα γιά μοναχούς, άλλά δέν άπαγορεύεται καί στόν λαῖκό νά λεπτύνεται, στήν συνείδησί του, όσο ημπορεί περισσότε­ρο.

Μ' αύτό τόν τρόπο, κύριε επιστήμων, πρέπει νά δώσης τό παρόν σου στόν Θεό, νά έχης μέσα στόν νού σου στιγ­μές αύτογνωσίας καί νά λέγης: «Κύριε, συγχώρεσέ με..,». Κι αύτό είναι πολύ μεγάλο έργο. Έγώ δέν σοῦ ζητώ χίλιες μετάνοιες, άλλά σ' έρωτώ: Γιατί παραμένεις ράθυμος καί κοιμάσαι χωρίς νά λέγης έστω μία φορά: «Κύριε καί Θεέ μου, φρόντισε Έσύ γιά μένα, διότι έγώ μέ τά μυαλά πού έχω άπέτυχα στήν ζωή μου!»... Κάθε άτομο μέ τόν τρόπο του θά πρέπει νά διατηρήση μιά σχέσι μέ τόν Θεό.

Έάν μ' ερωτούσε κάποιος νά τοῦ ειπώ μέ μία λέξι τί εί­ναι πολιτισμός, θά τοῦ άπαντοῦσα: Αρμονία! Έάν μ' έρωτοῦσε κάποιος άλλος πιό απαιτητικός νά τοῦ ειπώ: Τί είναι Άγια Γραφή, θάτοῦ άπαντοῦσα: Αρμονία! "Ετσι λοιπόν, έάν είσαι σοφός, διατήρησε μ' Εκείνον πού σέ έδημιούργη­σε άρμονία.

3. Τί νά κάνουμε μέ τούς φιλοσόφους;

Οί φιλόσοφοι, έπί τοῦ παρόντος γιά νά μιλήσω λίγο σκληρά, δέν έδημιούργησαν τίποτε παρά μερικές έννοιες, άλλά δέν έλυσαν κανένα πρόβλημα.

4. Έχάλασαν πάρα πολύ;

Όχι, δέν έχάλασαν προσπαθούμε νά αγαπούμε κι αύτούς, διότι ομιλούν πολύ ώραῖα, άκόμη κι άν είναι μπροστά στά γεγονότα.

5. Είναι κάπως ωφέλιμοι;

Ενα είναι, όπως λέγη καί ό Κάντ. «Γιά δύο έργα γεμί­ζει ἡ ψυχή άπό θαυμασμό: άπό τόν έναστρο ούρανό έπάνω άπό τό κεφάλι μου καί άπό τόν ηθικό νόμο τοῦ άνθρώ­που!» Αύτό τό λέγει ένας μεγάλος φιλόσοφος.

Επομένως, μ' αύτό σημαίνει ότι, τελικά αύτός ξεπέρα­σε μιά ολόκληρη σειρά άπό έργα καθέδρας (κουλτούρας) γιά τόν κόσμο, ό όποιος επιθυμεί νά τόν άκούη λέγοντας τέτοια σοφά λόγια. Άλλά ένας άληθινός χριστιανός βάζει τό χέρι στήν σκηνή, στέκεται μέσα στήν σκηνή καί όχι μό­νο τά θαυμάζει. Όπότε, ιδού τί σημαίνει νά ζής έν Χριστώ.

6. Πώς βλέπετε τήν συμπαράστασι της Έκκλησίας στά προβλήματα τής κοινωνίας;

Λέγω κι έγώ αύτό πού λέγει κάποιος: «Πάτερ, πότε νά πάμε στήν έκκλησία; Οταν κτυπούν οί καμπάνες».

Πρώτ' άπ' όλα πρέπει νά κάνουμε γνωστή στούς άνθρώ­πους τήν χριστιανική διδασκαλία, διότι μάς λέγει καί ό Απόστολος Παῦλος, ότι «ή πίστις δι' άκοής έρχεται».

Άλλά άναριοτιέμαι: Γιατί δέν γνωρίζει, τήν διδασκαλία τοῦ Χριστού ό άνθρωπος τού εικοστού αιώνος; Δέν άκου­σε κανείς τό κτύπημα των καμπάνων; Οί καμπάνες δέν κτυ­πούν γιά διασκέδασι. Κτυπούν γιά κάποιο έργο πνευμα­τικής φύσεως, τό όποιον μάς τραβά τήν προσοχή. Καλοῦν τούς ζωντανούς, κλαίνε τούς νεκρούς καί σκορπίζουν τούς δαίμονες.

Έπέρασαν από τό μυστήριο τοῦ Βαπτίσματος καί τώ­ρα θέλουν νά κάνουν μία άνεύθυνη ζωή. Νά προσέχουν σ' αύτό πού κηρύσσει ή Έκκλησία. Νά πηγαίνουν εκεί καί νά άκούουν τό Ευαγγέλιο, όπως καί οί άλλοι χριστιανοί. Έπειδή έχουμε έλευθερία, μήπως πρέπει νά τρώνε άπό τόν άπηγορευμένο καρπό; Οχι! Εχουμε ορισμένες έντολές, οί όποιες μάς κρατούν σέ κάποια έγκράτεια έν όψει τής ψυ­χικής μας άρμονίας.

7. Μοῦ φαίνεται ότι ό ατομισμός είναι μία άρρώστεια τής κοινωνίας μας. Προσβάλλει άκόμη καί τούς πιστούς χριστιανούς;

Ναι. Είναι ένα μεγάλο έλάττωμα στήν ιστορική στιγμή πού ζούμε. "Ομως δέν θέλω νά πιστεύω ότι αύτό είναι αθε­ράπευτο.

Ό άτομικισμός δέν έκανε άλλο τίποτε, παρά νά άπομονώση έναν άπό τούς βασικούς σκοπούς τής δημιουργίας τοῦ άνθρώπου. Ό άνθρωπος δέν δημιουργήθηκε γιά τόν εαυτό του, άλλά γιά ολόκληρη τήν άνθρωπότητα. Διότι τήν τραγωδία ολοκλήρου τής άνθρωπότητος πρέπει νά τήν ζήση κανείς σάν μιά δική του δυστυχία. Φέρουμε κι έμεῖς μιά ευθύνη καί γι' αύτούς πού είναι δίπλα μας.

Αύτή είναι ή έννοια τής χριστιανικής άγωγής σχετικά μέ τήν δημιουργία, τήν οποία πρέπει νά γνωρίζουμε. Άπό τήν στιγμή πού ό άνθρωπος άπομονώνεται, κάνει ένα ήμι­συ νεταιρισμό μέ τόν διάβολο, διότι άκούει μόνο τούς εδι­κούς του λογισμούς.

Τό πρωταρχικό έργο στήν χριστιανική άντίληψι είναι ή θυσία- ή προϋπόθεσις γιά νά σωθής, παράλληλα νά φωτισθής γιά νά ξέρης έτσι νά θυσιάζεσαι.

Ό Απόστολος Πέτρος στήν Μεταμόρφωσι τοῦ Χριστού, χό «Κύριε, καλόν έστιν ημάς ώδε είναι. Ποιήσωμεν τρείς σκηνάς...» (Ματθ. 17, 4). Ένόμιζε κανείς ότι ήθελε νά ένώση τήν γη μέ τόν ούρανό. "Ομως ό Σωτήρ τοῦ είπε: «Καλά Πέτρε· τί κάνουμε όμως μέ τήν θυσία τοῦ Γολγοθά»; Μία ομοιότητα μέ τήν ιδέα τής θυσίας έχουμε καί μέ τό κε­ρί. "Ενα φυτίλι γιά νά φώτιση πρέπει νά άνάψη. Προϋπόθεσις γιά νά φώτισης είναι νά θυσιασθής, Αύτή είναι ή έξήγησις τοῦ κεριού ή τοῦ κανδηλιοῦ. Καί έάν δέν ξέρου­με νά θυσιαζώμεθα, μένουμε στόν τόπο.

Ό άτομικισμός είναι μία άπώλεια χρόνου, ζωής καί αίωνιότητος. Ατομικισμός σημαίνει νά άπομονωθής άπό τόν Δημιουργό σου καί νά πάρης τά άκρα, ένώ τά άκρα, όπως ξέρουμε, είναι τοῦ διαβόλου, όπως λέγουν οι Αγιοι Πα­τέρες.

8. Πώς εξηγούμε τήν έλλειψι πρωτοβουλίας καί τήν αδράνεια τών ανθρώπων σήμερα στήν Έκκλησία;

Ή άφεντιά σας μήν έπηρεάζεσθε άπό μερικά λάθη γιά νά δημιουργήσετε άπ’ αύτά ένα πρόβλημα καί μία έρώτησι. Διότι έγώ, όταν ήλθε ό καιρός νά πάω στό μοναστήρι πριν 50 χρόνια, ήθελαν νά μ’ έμποδίσουν πολλά άτομα· μά­λιστα ένας άπ' αύτούς μέ μεγάλο όνομα, υπουργός τών Θρησκειών τότε, λέγοντάς μου ότι στό μοναστήρι υπάρ­χουν πτώσεις καί καταπτώσεις διάφορες. Ομως έγώ τοῦ άπήντησα ότι πηγαίνω στό μοναστήρι γιά τόν Χριστό. Δέν μ' ένδιαφέρει τί είναι έκεῖ, άλλά ή διδασκαλία τής Γραφής πού λέγει: «Πάς ός άφήκεν...πατέρα ή μητέρα, ή γυναίκα ή τέκνα... έκατονταπλασίονα λήψεται καί ζωήν αίώνιον κληρονομήσει». (Ματ. 19,29). Συναντήθηκα μ' αύτούς με­τά άπό δέκα χρόνια. Μέ έρώτησαν: «Τί είδες έκεῖ; Ο,τι είπατε έσεῖς έκεῖ βρήκα, άλλά δέν περίμενα νά εύρω και αγίους».

Συνεπώς, τό σημείο προσανατολισμού είναι ή χριστια­νική διδασκαλία, είναι οι άγιοι του Θεοῦ, οί όποιοι είναι όμοιοι μας, άλλά χωρίς ελαττώματα καί πάθη. Έάν καί άγγελοι άκόμη έπεσαν, άπόστολοι ήσαν καί μερικοί έπε­σαν, δέν σημαίνει ότι αυτές οί πτώσεις χαρακτηρίζουν τήν σωτηριώδη διδασκαλία τοῦ Σωτήρος μας Χριστοῦ. Άλλά, έάν είσαι έξυπνος, ήμπορεῖς πολλά νά διδαχθής άπό τίς πτώσεις, διότι σέ όδηγοῦν στήν μετάνοια ή θά μπορής νά άντιληφθής πώς, πλαγίως ό διάβολος δίνει μαρτυρίες γιά τόν Θεό, μέσω τών πειρασμών. Διότι ή ίδια ή ῦπαρξίς του άποδεικνυει τήν υπαρξι τοῦ Θεοῦ γιά τήν οποία δέν θέλει αύτός νά γνωρίζουν καί πιστεύουν οί άνθρωποι. Διότι καί τώρα άκόμη λέγουν μερικοί ότι δέν υπάρχει Θεός.

Πώς νά τολμήσουμε νά χαρακτηρίσουμε ημείς ένα άνθρω­πο, ό όποιος τολμά καί λέγει τέτοια λόγια; Άλλ' όμως ό Θεός τόν υπομένει...

9. Πιστεύετε ότι ημπορεί νά ζήση κάποιος μιά ζωή έντελώς μακριά άπό τόν Θεό;

Δέν είναι δυνατόν! Μακριά άπό τήν Έκκλησία δέν υπάρ­χει τίποτε, δέν υπάρχει σωτηρία. Δέν υπάρχουν παρά άποτυχίες καί, άν θέλης νά τό ειπώ, έκτός Έκκλησίας, υπάρ­χει μόνο ή κόλασις. Έάν έσεῖς προσφέρετε όλες τίς σκέψεις σας στήν υπηρεσία τοῦ Θεοῦ, τότε πράγματι είσθε ό άνθρω­πος τοῦ Χριστοῦ, ό άξιος άνθρωπος τής Έκκλησίας. Καί, γιά νά είσαι άνθρωπος τοῦ Χριστού, είναι άνάγκη νά γνωρίζης άληθινά νά ταπεινώνεσαι. Ας μή πιστεύση κανείς ότι χωρίς τήν ταπείνωσι. θά λάβη, έστω καί λίγο τήν εύφροσύνη τοῦ παραδείσου καί τίς αιώνιες ευτυχίες. Δέν ύπάρχει αγαπητοί μου, δυνατότης. Καί τελικά, άν ζήσης οσο τό δυνατόν μιά χριστιανική ζωή, τής άγάπης καί ταπεινώσεως τοῦ Χριστοῦ, ήδη είσαι στήν αιωνιότητα τής μαχαοιότητος, ήδη ιχνογραφείται ορατά πλέον μέσα σου ή βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

Έμεῖς δέν πρέπει νά όμιλοῦμε γιά τήν αιώνια βασιλεία τοῦ μέλλοντος, άλλά πρέπει νά όμολογοῦμε καί νά γνωρί­ζουμε αισθητά ότι αύτή ή μακαριότης υπάρχει μέσα μας. Άλλά πάνω άπ' όλα, δέν πρέπει νά σκεπτώμεθα στήν σω­τηρία, άλλά πώς θά κατακτήσουμε τόν Θεό μέσα μας, πού πραγματοποιείται διά μέσου τής ταπεινώσεως, καί τότε έχουμε έξασφαλίσει τήν σωτηρία μας.

10. Πώς βλέπετε τήν πρόοδο τοῦ πολιτισμού μας σήμε­ρα;

"Αλλο πράγμα είναι πολιτισμός καί άλλο πράγμα είναι χριστιανικό βίωμα. Ομως, ένας πολιτισμένος άνθρωπος ημπορεί εύκολώτερα νά προσαρμόζεται στήν χριστιανική διδασκαλία, ή οποία είναι τόσο δεδικαιωμένη, έχει μιά με­γάλη άρμονία καί τόσα έπιχειρήματα, ώστε δέν ήμπορεῖς νά μήν τήν πιστεύσης.

Πρόσεξε, λέγεται ότι ό ρωμαῖκός λαός ήτο πολύ δίκαι­ος, δημιουργικός, κατακτητικός καί πολιτισμένος. Πριν άπό τήν έλευσι τοῦ Σωτήρος είχαν νίκες αύτοί οί Ρωμαίοι, νά ειπώ έτσι, γιά νά προετοιμασθή όλος σχεδόν ό τότε κό­σμος νά δεχθή τήν έξαιρετική χριστιανική διδασκαλία, διό­τι αυτοί ήσαν πιό πολιτισμένοι άπό τούς άλλους λαούς.

Συνεπώς, ό πολιτισμός παίζει ένα θετικό ρόλο, άλλά όχι σιοτήριο. Καί αυτός διδάσκει νά μή κλέπτη κάποιος, νά μήν είναι... παρ’ όλα αύτά όμως οί άμαρτίες έφθασαν στό άκρότατο σημείο τους μέσα σ' αύτό τόν πολιτισμό, διότι δέν υπήρχε ή χριστιανική εγκράτεια.

Ό πολιτισμός πρέπει νά είναι βοηθητικό, διότι ύπήρξαν λαοί δίκαιοι, άλλά όχι καί δυνάμενοι νά σώσουν άλλους ή νά σωθοῦν οί ίδιοι άπό τήν άμαρτία καί τό κακό πού τούς έβασάνιζε. Μού άρέσει νά περπατώ στόν δρόμο μέ σένα διότι ξέρω ότι δέν θά μέ κλέψης, δέν θά μέ έγκαταλείψηςι διότι ξέρω ότι είσαι άνθρωπος πολιτισμένος.

Βλέπετε κι έσεῖς ότι ή Χριστιανική Έκκλησία δέν δι­δάσκει μόνο, άλλά καί αγιάζει! Διότι σέ προτρέπει όχι μό­νο νά κατακτήσης τήν γή, άλλά τήν Βασιλεία τών ουρανών.

Ό εκσυγχρονισμός δέν είναι ένοχος, διότι έσύ είσαι τε­μπέλης καί δέν ξέρω τί άλλο μπορεί νά είσαι μέ τά πού­πουλα στό κρεββάτι καί νά προσεύχεσαι στόν Χριστό καί είσαι τό ίδιο μ' αύτόν πού κοιμάται στήν σανίδα.

Δέν συστήνω τόν υπερβολικό εκσυγχρονισμό, διότι μπο­ρεί νά σέ όδηγήση στήν ραθυμία, τήν οκνηρία καί στά έλαττώματα.

Νά γνωρίζης ότι οί πόνοι σέ λεπτύνουν περισσότερο καί σέ κάνουν άξιο τοῦ χριστιανικού σου ονόματος. Τελικά σέ κάνουν άνθρωπο αιώνιο καί άξιο σωτηρίας.

11. Πώς βλέπετε τήν άνάμειξι ενός χριστιανού στήν πο­λιτική τής χώρας του;

Στό ερώτημα σας φαίνεται ότι ή πολιτική γιά ένα χρι­στιανό είναι λάθος. Ομως δέν είναι καθόλου λάθος. Πο­λιτική σημαίνει νά κρατάς στό χέρι σου μιά ζυγαριά καί νά κρίνης πάντοτε τά πράγματα μέ δικαιοσύνη. Οί περισ­σότεροι χριστιανοί στήν πολιτική είναι πολύ καλοί, κι έχουν συνείδησι τής αληθείας.

12. Ημπορείτε νά μάς πείτε ποιες είναι οί συνέπειες τοῦ εύσεβισμοῦ στήν Εκκλησία;

Αγαπητέ μου, ή Εκκλησία δέν ημπορεί νά είναι νικη­μένη μέ τήν ανδρεία τής πίστεως τών χριστιανών της, στίς οποίες περιστάσεις καί Ιστορικές στιγμές παρουσιάσθη­καν. Είναι ανίκητη μέχρι τό τέλος τών αιώνων. Μακάριος είναι έκεῖνος πού αντιλαμβάνεται αύτό τό πράγμα, όπότε καί μπορεί νά σώσει τήν ψυχή του. Ω καί νά γνωρίζατε την άξια τοῦ άνθρώπου τήν οποία τοῦ έχάρισε ό Θεός! Δέν πρέπει νά κοιτάξη κανείς καί νά δημιουργήση άπόψεις ή προσανατολισμούς άπό αρνητικά στοιχεία, τά όποια υπάρ­χουν παντού. Υπάρχουν χιλιάδες αιρέσεις, άλλά αύτό δέν σημαίνει ότι ή Όρθόδοξη Έκκλησία, δηλαδή ή Εκκλη­σία τής Αληθείας, δέν θά νικήση.

13. Νομίζετε ότι ό εύσεβισμός θά ημπορούσε νά είναι μία αιρετική ομάδα ανθρώπων;

Ή αφεντιά σας πρώτ' άπ' όλα άσχοληθήτε μέ τίς ψυχές σας καί μήν καταγράφετε τά ελαττώματα έδώ κι έκεῖ τών άνθρώπων. Διότι μάς λέγει ό Σοοτήρας μας Χριστός. «Πά­ντα όσα άν είπωσιν ύμῖν τηρεῖν τηρείτε καί ποιείτε, κατά δέ τά έργα αυτών μή ποιείτε...» (Ματθ. 23, 3). Καί μ' αύτό τόν λόγο Του δέν ήθελε νά μάς είπή νά σταματήσουμε τήν ζωή μας, έπειδή βλέπουμε άλλων τά πάθη καί τίς άδυναμίες. Είναι πρόβλημα δικό τους. Πρέπει νά συνηθίσετε νά ελέγχετε τήν ιδιωτική σας ζωή. Πρέπει νά λέγουμε όλοι ότι αυτές οι τραγωδίες πού ζει ό κόσμος οφείλονται καί σέ προσωπικά μας ελαττώματα καί άμαρτίες. Τήν τραγωδία τής άνθρωπότητος πρέπει νά τήν κλαίμε σάν δική μας προ­σωπική δυστυχία. Δέν πρέπει νά κρίνουμε, διότι είναι πολ­λές οί αδυναμίες καί οί αιτίες. Έπί πλέον, όταν έσύ βλέπης αύτά τά έργα, μπορείς νά κρίνεις υποκειμενικά. Διότι συμ­βαίνει νά λάβει κάποιος μιά άπόφασι γιά τήν έπίλυσιμιας υποθέσεως, τήν οποία έσύ δέν γνωρίζεις άμεσα, καί βλέ­ποντας τό έργο νά μήν άντιλαμβάνεσαι τήν τακτική πού εκείνος χρησιμοποιεί γιά νά σώση τήν κατάστασι. Όπότε τόν έκρινες άρνητικά.

14. Τί ημπορείτε νά μάς πήτε γιά τήν δυνατότητα κρι­τικής μέσα στήν Έκκλησία. Υπάρχει εποικοδομητική κρι­τική στήν Έκκλησία;

Ή λέξις κριτική δέν σημαίνει παρά νά κρίνης κάποιον. Ή κριτική όμως προσδιορίζει τό έργο.

Τήν άλήθεια πρέπει νά υπερασπίζεται ό χριστιανός μέ κάθε τρόπο. Διότι, άκόμη καί γιά ένα κληρικό, πού δέν θά ύπεστήριζε τήν άλήθεια -μιλώ γιά τήν όρθόδοξη καί σωτηριώδη άλήθεια- ημπορεί νά τόν άντιμετωπίζη κανείς, όχι πλέον σάν κληρικό ορθόδοξο, άλλά σάν αιρετικό, προ­κειμένου γιά τήν άλήθεια.

Επιτρέπεται ή κριτική όχι όμως ή κρίσις... Κοιτάζεις μέ τά μάτια σου τόν άλλο καί δέν κοιτάζεις τόν έαυτό σου!...

Τό μυστήριο τής σωτηρίας τού άνθρώπου γιά κάθε άνθρωπο έπιτελεῖται έπί τοῦ σταυρού, μέ τήν έννοια ότι ό σταυρός είναι ή μεγαλύτερη δωρεά έπί τής γης. Προσφέ­ρεις θυσία στόν Χριστό, όταν δέν κρίνεις εκείνον πού είδες ότι έσφαλλε. Ένώ έάν είσέλθης στήν έκκλησία πού είναι ή Χάρις τοῦ Θεού καί κρίνεις τόν ιερέα, έσφαλες πικρώς! Νά συνηθίζετε όλοι νά βλέπετε έκεῖ τόν Χριστό νά λειτουργή καί όχι έναν άνθρωπο. "Έτσι δέν θά κρίνετε.

Όλόκληρη ή τραγωδία τής άνθρωπότητος έξαρτάται άπό τήν δυστυχία της ιδικής μας ζωής. Έάν ύπάρχη άγά­πη, μάς ανταποδίδεται άγάπη καί δέν παίξουμε πλέον άλλο. Έάν είμαι άνθριοπος, είμαι άνθρωπος μέ καρδιά, μέ χέρια καί μέ δάκτυλα! Δέν έχει κανείς δικαίωμα νά άκρωτηριάζη τόν συνάνθρωπο του, διότι έμμεσα κρίνει τόν Δημι­ουργό. Ή χριστιανική διδασκαλία σέβεται τήν άκεραιότητα τής άνθρωπίνης υπάρξεως. Κρίσις σημαίνει νά έμποδίζης τήν πρόοδο τής ζωής σου.

15. Μερικοί λέγουν ότι δέν ευθύνονται παρά μόνο γιά τά προσωπικά τους άμαρτήματα. Τί έχετε νά μάς πήτε Γέ­ροντα;

Δέν μ' ενδιαφέρει τί λέγουν οί άλλοι. Μόνο ό Χριστός μ' ενδιαφέρει τί λέγει. Καί ό Χριστός λέγει: «Αγαπάτε άλλήλους» (Ἰωάν. 13,34) καί «Αγαπάτε τούς έχθρούς υμών, ευλογείτε τούς καταρωμένους υμάς...» (Ματθ. 5,44). Αύτή είναι ή άπάντησις.

"Οσο «σπυριάρης» καί νά είναι ό ιερεύς, έχει τήν χάρι νά λύνη καί νά δένη. Πρέπει μέ κάθε τρόπο νά άποφεύγουμε νά κρίνουμε τόν κλήρο. Ή Έκκλησία πρέπει νά χα­ρακτηρίζεται άπό τά λεγόμενα τοῦ Σωτήρος. Κανένας δέν ξεκίνησε νά ύπηρετήση τήν διδασκαλία τοῦ Σωτήρος χω­ρίς τήν άδεια καί τήν κλήσι τοῦ Σωτήρος. Άλλά, ιδού στόν δρόμο συνέβησαν πολλά γεγονότα: ένας Πέτρος τόν άρνήθηκε, άλλά αύτό δέν σημαίνει ότι ή χριστιανική διδασκα­λία δέν είναι άληθινή. Άλλά ό Πέτρος σηκώθηκε άπό τήν πτώσι του καί άποκαταστάθηκε στήν πρό τής πτώσεώς του θέσι καί άξίωμα.

Ό Θεός μάς άγαπά περισσότερο άπ' ό,τι μάς μισεί ό διά­βολος! Αυτό σημαίνει γιά έμάς μιά εξαιρετική προτροπή τήν οποία πρέπει νά άποδεχώμεθα.

Ή αφεντιά σας νά γνωρίζετε τί λέγω έγώ τώρα: Είσθε ένοχοι διότι, άλλος είναι ένοχος! Αύτή είναι ή άπάντησις! Δηλαδή πρέπει νά τόν άγαπάς, νά μή τόν μισής καί όσο γιά τήν ηθική του κατάστασι και τήν χριστιανική του δια­γωγή, τόν βοηθεῖ κι αύτόν ή Χάρις τοῦ Θεοῦ, άκόμη καί άν έσύ δέν τοῦ είπες κανένα λόγο συμβουλευτικό, άλλ' όμως είχες τό κουράγιο νά τόν τιμήσης, νά τόν ύπομείνης, νά μή τόν μισήσης καί αύτό τόν βοήθησε περισσότερο άπό όλα. Αρχισες ν' άγαπάς τόν έχθρό σου; Μέ κάθε τρόπο μήν άπομονώνεσαι. Τό δάκτυλο αύτό πού είναι μικρότερο καί φαί­νεται γιά ασήμαντο άποτελεῖ μιά άξια στήν σύνθεσι τής σωματικής σου υπάρξεως.

Έάν προσπαθήτε νά άγαπάτε τούς άνθρώπους σάν τόν Χριστό, τότε δέν έχετε νά ίδήτε πάλι σφάλματα στούς άλλους. Είναι κρίμα διότι, δέν πονά ή καρδιά σας γιά αύτόν πού έσφαλλε σέ κάτι, άλλ' έχοντας καθοδηγό τόν διάβολο, βγά­ζετε τά πορίσματά σας ότι ό τάδε καί ό τάδε έκανε τό τά­δε καί τό τάδε άξιον κολάσεως έργο.

 

Μετάφρασις ἀπό τά ρουμανικά Μον. Δαμασκηνός Γρηγοριάτης

Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου