Λόγος εἰς τὸ Ἅγιον Πάσχα – Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου
Μὲ ἔχρισε τὸ μυστήριο τῆς Ἱερωσύνης, καὶ δίστασα γιὰ λίγο μπροστὰ στὸ μυστήριο αὐτό, γιὰ νὰ ἐξετάσω τὸν ἑαυτό μου.1 Μὲ τὸ μυστήριο τῆς ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ παρουσιάζομαι πάλι, χρησιμοποιώντας ὡς καλὸ βοηθό γιὰ τὴ δειλία καὶ τὴν ἀδυναμία μου τὴ γιορτή, ὥστε ὁ Χριστός, πού σήμερα ἀναστήθηκε ἀπὸ τοὺς νεκρούς, νὰ ἀνακαινίσει καὶ ἐμένα μὲ τὸ Πνεῦμα, καὶ ἀφοῦ μὲ ντύσει μὲ τὸν νέο ἄνθρωπο, νά μέ παραδώσει στήν καινούρια κτίση, σ’ ἐκείνους ποὺ ἔχουν γεννηθεῖ ἀπὸ τὸν Θεό, ὡς καλό δημιουργὸ καὶ διδάσκαλο, ποὺ μὲ προθυμία πεθαίνει καὶ ἀνασταίνεται μαζὶ μὲ τὸν Χριστό.
Χθές σφαζόταν ὁ ἀμνός, καὶ χρίονταν οἱ παραστάτες τῶν θυρῶν καὶ ἡ Αἴγυπτος θρήνησε τὰ πρωτότοκα παιδιά της, κι ἀπὸ κοντά μας πέρασε ὁ ἐξολοθρευτής χωρὶς νὰ μᾶς πειράξει, ἐπειδὴ ἡ σφραγίδα τοῦ αἵματος ἦταν φοβερή καὶ σεβαστή, καὶ τὸ αἷμα αὐτό ἦταν σάν τεῖχος ποὺ μᾶς κάλυπτε. Σήμερα φύγαμε ὁλότελα ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο, κι ἀπὸ τὴν ἐξουσία τοῦ πικροῦ Φαραώ, κι ἀπὸ τοὺς σκληρούς ἐπιστάτες, καὶ ἀπὸ τὸν πηλὸ καὶ τὴν κατασκευὴ πλίνθων (Ἔξ. α΄ 14), καὶ κανένας δὲν θὰ μᾶς ἐμποδίσει να γιορτάσουμε στὸν Κύριο καί Θεό μας γιορτὴ γιὰ τὴν ἔξοδο, καὶ νὰ γιορτάσουμε «ὄχι μὲ τὴν παλιά ζύμη τῆς κακίας καὶ τῆς πονηρίας, ἀλλὰ μὲ τὰ ἄζυμα τῆς εἰλικρίνειας καὶ τῆς ἀλήθειας» (Α΄ Κορ. ε΄ 8), χωρὶς νὰ φέρουμε μαζί μας οὔτε ἴχνος ἀπὸ τὸ ἄθεο Αἰγυπτιακό προζύμι.2
Χθές σταυρωνόμουν μαζὶ μὲ τὸν Χριστό, σήμερα δοξάζομαι μαζί Του. Χθὲς νεκρωνόμουν μαζί Του, σήμερα ζωοποιοῦμαι μαζί Του. Χθές θαπτόμουν μαζί Του, σήμερα ἀνασταίνομαι μαζί Του. Ὅμως ἂς καρποφορήσουμε στὸν Χριστὸ ποὺ γιὰ χάρη μας ἔπαθε καὶ ἀναστήθηκε! Ἴσως νά νομίσετε πώς λέω γιὰ χρυσάφι ἢ ἀσήμι ἢ ὑφάσματα, ἢ γιὰ διαφανεῖς καὶ πολύτιμους λίθους, δηλαδὴ τὴ ρευστὴ ὕλη τῆς γῆς, ποὺ μένει κάτω, τῆς ὁποίας πάντοτε τὸ περισσότερο μέρος κατέχουν οἱ κακοί, καὶ ὅσοι εἶναι δοῦλοι τῶν γηίνων πραγμάτων καὶ τοῦ κοσμοκράτορα- διαβόλου. Ἄς προσφέρουμε ὡς καρποὺς τοὺς ἴδιους τοὺς ἑαυτούς μας, ποὺ εἶναι τὸ πολυτιμότερο καὶ τὸ ἀγαπητότατο κτῆμα τοῦ Θεοῦ. Ἂς ἀποδώσουμε στὴν εἰκόνα, ποὺ εἶναι ὁ Χριστός, τὸ «κατ’ εἰκόνα» (Γέν. α΄ 26), ἄς κατανοήσουμε τὸ ἀξίωμά μας, ἂς τιμήσουμε τό πρωτότυπο τῆς εἰκόνας μας, δηλαδή τόν Χριστό, ἂς γνωρίσουμε τὴ δύναμη τοῦ μυστηρίου, καὶ γιὰ χάρη τίνος πέθανε ὁ Χριστός.
Ἄς γίνουμε ὅπως ὁ Χριστός, γιατὶ καὶ ὁ Χριστὸς ἔγινε ὅπως ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι. Ἄς γίνουμε θεοὶ γι’ αὐτόν, ἐπειδὴ καὶ Ἐκεῖνος ἔγινε ἄνθρωπος γιὰ χάρη μας. Ἔλαβε τό χειρότερο, γιὰ νὰ μᾶς δώσει τό καλύτερο. Ἔγινε πτωχός, γιὰ νὰ πλουτίσουμε ἐμεῖς μὲ τὴ πτώχεια Του (Βλ. Β΄ Κορ. η΄ 9). Ἔλαβε μορφή δούλου (Φιλιπ. β’ 7), γιὰ νὰ ἀπολαύσουμε ἐμεῖς τὴν ἐλευθερία. Κατέβηκε, γιὰ νὰ ὑψωθοῦμε. Ὑπέμεινε πειρασμούς, γιὰ νὰ νικήσουμε τούς πειρασμούς. Ὑπέμεινε τὴν ἀτίμωση, γιὰ νὰ μᾶς δοξάσει. Πέθανε, γιὰ νὰ μᾶς σώσει. Ἀνέβηκε, γιὰ νὰ μᾶς ἀνεβάσει πρὸς τὸν ἑαυτό του, ἐμᾶς ποὺ βρισκόμασταν κάτω στήν πτώση τῆς ἁμαρτίας. Ἄς δώσει ὁ καθένας τὰ πάντα. Ἄς δώσει ὡς καρπό τά πάντα στὸν Χριστὸ ποὺ ἔδωσε τὸν ἑαυτό του λύτρο καὶ ἀντάλλαγμα γιά χάρη μας (Ματθ. κ΄ 28)! Καὶ δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ προσφέρει τίποτε καλύτερο ἀπό τόν ἑαυτό του, ἀφοῦ θὰ ἔχει ἐννοήσει τὸ μυστήριο καὶ θὰ ἔχει γίνει ὅλα ὅσα ἔγινε Ἐκεῖνος γιὰ χάρη μας.
Σ’ ἐσᾶς, βέβαια, ὅπως βλέπετε μπροστά σας, ὁ Πατέρας μου προσφέρει ἐμένα ὡς ποιμένα. Διότι αὐτὸ ἐλπίζει καὶ εὔχεται καὶ ζητᾶ ἀπὸ ἐσᾶς, ὁ καλὸς ποιμένας, ποὺ προσφέρει τήν ψυχή του γιά τά πρόβατα. Καὶ σᾶς δίνει τὸν ἑαυτό του ὄχι μιὰ φορὰ μόνος Του, ἀλλὰ δύο φορές, μαζί μ’ ἐμένα. Ἐμένα ποὺ εἶμαι ἡ ράβδος ποὺ στηρίζει τὰ γηρατειά Του, τήν κάνει ράβδο τοῦ πνεύματος, καὶ προσθέτει στόν ἄψυχο ναό πού βρισκόμαστε, ἐμένα τὸν ἔμψυχο, στὸν δὲ πανέμορφο καὶ οὐράνιο ναό προσθέτει τὸν ὁποιονδήποτε ἀπό ἐσᾶς, ὁ ὁποῖος, ὅσο μικρὸς καὶ νά ’ναι, εἶναι γι’ αὐτὸν τὸ πολυτιμότατο πρᾶγμα, ποὺ ἔγινε ἔτσι μέ πολὺν ἱδρώτα καί κόπους, καὶ μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι ἀξίζει αὐτοὺς τοὺς κόπους. Καὶ τί μεγάλη ποὺ εἶναι ἡ μεγαλοψυχία Του, ἤ γιὰ νὰ πῶ πιὸ σωστὰ ἡ ἀγάπη Του πρὸς τὰ πνευματικά Του τέκνα, ποὺ σᾶς προσφέρει ὅλα τὰ δικά Του, τὰ γηρατειά, τή νεότητα, τὸν ἀρχιερέα, τὸν κληροδότη, τὸν κληρονόμο, τά λόγια πού ποθούσατε. Κι ἀπὸ τὰ λόγια, ὄχι τά τυχαῖα, ποὺ πετοῦν στὸν ἀέρα καὶ σταματοῦν στὰ αὐτιά, ἀλλὰ ἐκεῖνα πού γράφει τὸ Πνεῦμα καὶ τὰ τυπώνει σέ λίθινες, θέλω νὰ πῶ σὲ σαρκικές πλάκες, καὶ τὰ ὁποῖα λόγια δέν χαράζονται στὴν ἐπιφάνεια οὔτε σβήνονται εὔκολα, ἀλλὰ χαράσσονται βαθιὰ μὲ τὴ χάρη καὶ ὄχι μὲ μελάνι.
Ὅλα αὐτά, λοιπόν, σᾶς τὰ προσφέρει ὁ πατέρας μου, αὐτὸς ὁ σεμνὸς Ἀβραάμ, ὁ Πατριάρχης, ὁ τίμιος καὶ σεβάσμιος, ποὺ περιέχει ὅλα τὰ καλά, τὸ ὑπόδειγμα τῆς ἀρετῆς, ἡ ἐκπλήρωση τῆς ἱερωσύνης, αὐτὸς ποὺ προσφέρει σήμερα ὡς ἐθελοντική θυσία στὸν Κύριο τὸν μονογενῆ γιό του, ποὺ μὲ ἀπέκτησε μετὰ ἀπὸ ὑπόσχεση τοῦ Θεοῦ. Καὶ ἐσεῖς προσφέρετε στὸν Θεὸ καὶ σ’ ἐμᾶς τὸ ὅτι ποιμαίνεσθε καλῶς, μὲ τὸ νὰ κατασκηνώσετε σέ δροσερό τόπο, καὶ μὲ τὸ νὰ πίνετε νερὸ ποὺ σᾶς ἀναπαύει, νά γνωρίζετε καλὰ τὸν ποιμένα καὶ νὰ γνωρίζεσθε ἀπὸ αὐτόν, καὶ νὰ τὸν ἀκολουθεῖτε μὲ τὴ θέλησή σας ἐλεύθερα καὶ νὰ μπαίνετε ἀπὸ τὴ θύρα, ὅταν σᾶς καλεῖ ὡς ποιμένας. Νὰ μὴ ἀκολουθεῖτε ξένους ποιμένες ποὺ μπῆκαν στὴν αὐλὴ ἀπὸ τὸν φράκτη πηδώντας τον, ὅπως οἱ ληστὲς καὶ οἱ ὕπουλοι, οὔτε νὰ ἀκοῦτε ξένη φωνὴ ποὺ σᾶς κλέβει τὸν νοῦ καὶ σᾶς ἀπομακρύνει ἀπὸ τὴν ἀλήθεια στά βουνά (Προβλ. Ἰεζ. λδ’ 6) καὶ στὶς ἐρημιὲς καὶ στὰ βάραθρα καὶ σέ τόπους ποὺ δὲν ἐπισκέπτεται ὁ Κύριος, καὶ σᾶς ἀπομακρύνει ἀπὸ τὴν ἀληθινὴ πίστη πρὸς τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱὸ καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ποὺ εἶναι μιὰ δύναμη καὶ μιὰ θεότητα (φωνὴ ποὺ πάντοτε ἄκουγαν καὶ ἀκοῦνε τὰ πρόβατά μου), καὶ μὲ ψεύτικα καὶ διεφθαρμένα λόγια κλέβει καὶ ἀπομακρύνει ἀπὸ τὸν ἀληθινὸ καὶ πρῶτο Ποιμένα, τὸν Χριστό. Μακάρι ὅλοι ἐμεῖς, καὶ οἱ ποιμένες καὶ τὸ ποίμνιο, νὰ βόσκουμε τούς ἑαυτούς μας καὶ τοὺς ἄλλους μακρυὰ ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς ψεύτικους λόγους, σὰν νὰ ἦταν δηλητηριῶδες καὶ θανατηφόρο φυτό, ὥστε νὰ εἴμαστε ὅλοι ἑνωμένοι μὲ τὸν Χριστό (Ἰωάν. ιζ’ 21), στὸν Ὁποῖον ἀνήκει ἡ δόξα καὶ ἡ δύναμη στοὺς ἀτέλειωτους αἰῶνες, καὶ τώρα καὶ στὴν μετὰ θάνατον ἀνάπαυση. Ἀμήν.
- Σημ.: 1. Ὁ Ἅγ. Γρηγόριος ὑπαινίσσεται ἐδῶ τὴν φυγήν του εἰς τὸν Πόντον ἀμέσως μετὰ τὴν χειροτονίαν του. Διὰ τὴν φυγὴν αὐτὴν ἐξεφώνησε βραδύτερον τὸν Ἀπολογητικὸν τῆς εἰς τὸν Πόντον φυγῆς. 2. Εἰς τὸ σημεῖον αὐτὸ ὑπονοεῖ προφανῶς ὁ Ἅγ. Γρηγόριος τὴν αἵρεσιν τοῦ Ἀρείου, ἡ ὁποία, ὡς γνωστὸν ἐνεφανίσθη τὸ πρῶτον καὶ διεδόθη εἰς τὴν Αἴγυπτον.
