Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή Δρ.Θ.
Αναβίωση αρχαίων αιρέσεων με νέο προσωπείο
Για τους αρχαίους Γνωστικούς, αιρετικούς των πρώτων αιώνων, η σωτηρία που προσέφερε ο Ιησούς Χριστός δεν ήταν η κατάργηση τον θανάτου και του Διαβόλου δια του σταυρικού Του θανάτου (Εβρ.2,14-15) αλλά η μετάδοση μιας απόκρυφης γνώσης για την οποία μάλιστα κόμπαζαν ότι είναι οι μοναδικοί κάτοχοι.
Αυτοί οι αιρετικοί, επειδή θεωρούσαν το υλικό σώμα εκ φύσεως κακό, υποστήριζαν ότι ο Ιησούς δεν είχε υλικό σώμα αλλά πνευματικό και ως εκ τούτου ήταν αδύνατον να σταυρωθεί. Μάλιστα, για να μην έρχονται σε αντιπαράθεση με τις διηγήσεις των Ευαγγελίων υποστήριζαν ότι δεν σταυρώθηκε πραγματικά ο Ιησούς αλλά στη θέση του σταυρώθηκε ο Σίμων ο Κυρηναίος!
Η άρνηση του σημείου του Σταυρού δεν συναντάται μόνο σε αυτούς τους αρχαίους αιρετικούς αλλά και σε σύγχρονους όπως οι Μάρτυρες του Ιεχωβά. Αν και ο ιδρυτής της αίρεσης, Κάρολος Ράσελ αποδέχονταν το σύμβολο του Σταυρού, το οποίο μάλιστα εμφανιζόταν και στο εξώφυλλο της «Σκοπιάς», όμως ο διάδοχος του Ιωσήφ Ρόδερφορντ, το 1931, το απέρριψε και μαζί με αυτό και οτιδήποτε το χριστιανικό είχε απομείνει σε αυτήν την αίρεση υποστηρίζοντας ότι «ο Χριστός πέθανε πάνω σε ένα ξύλινο δοκάρι, όχι σε σταυρό αποτελούμενο από δύο δοκάρια» (βλ.το βιβλίο Διαγγελείς 1993, σελ. 200), δηλαδή ο Σταυρός ήταν ένας κάθετος πάσσαλος, χωρίς το οριζόντιο σκέλος. Τα δε χέρια του Ιησού, υποστηρίζουν, ήταν καρφωμένα επάνω από το κεφάλι Του. Αντικατέστησαν μάλιστα αυθαίρετα τη λέξη «Σταυρός» του κειμένου της Καινής Διαθήκης με τη φράση «ξύλο του βασανισμού» και τη λέξη «σταυρώθηκε» με τη φράση «κρεμασμένος επάνω στο ξύλο του βασανισμού» με σκοπό να διαγράψουν εντελώς την λέξη «Σταυρός» και να εξαλείψουν οποιοδήποτε σωτηριολογικό νόημα αυτή φέρει.
Δεν θα προσκομίσουμε εναντίον της αιρετικής άποψης επιχειρήματα λεξικολογικά καθώς όταν αναφερόμαστε στη λέξη «Σταυρός» εννοούμε δυο σκέλη, κάθετο και οριζόντιο, και όχι μόνον έναν κάθετο πάσσαλο, ούτε επιχειρήματα ιστορικά-αρχαιολογικά καθώς όταν οι αρχαίοι Ρωμαίοι εφάρμοζαν αυτήν τη θανατική καταδίκη προσήλωναν τον κατάδικο επάνω στο σταυρό με τα χέρια απλωμένα σε οριζόντια στάση, αλλά θα επιχειρηματολογήσουμε θεολογικά καθώς το μυστήριο του Σταυρού, όπως σκιαγραφείται μέσα στην Ορθόδοξη πίστη, ενεργείται από καταβολής κόσμου και το σχήμα του προτυπώνεται ακόμη και πριν την Σταύρωση του Ιησού μυστικώς και συμβολικώς.
Έτσι ο άγιος Eιρηναίος Λουγδούνου αναφέρει ότι ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο κατά τον τύπον του Σταυρού καθώς όταν ο άνθρωπος εκτείνει τα χέρια του σχηματίζει με το σώμα του έναν Σταυρό. Κατά τους χρόνους της Παλαιάς Διαθήκης πολλά θαυμαστά γεγονότα ενεργήθηκαν δια του σημείου του Σταυρού. Ο Μωυσής, αφού χάραξε με τη ράβδο του καθέτως την Ερυθρά θάλασσα, αυτή άνοιξε στα δύο για να περάσει ο Ισραήλ. Έπειτα, τη χάραξε οριζοντίως, σχηματίζοντας έτσι το σημείο του Σταυρού, και η θάλασσα έκλεισε και πάλι διασώζοντας τον λαό από τους Αιγυπτίους, όπως αναφέρει ο Κοσμάς ο μελωδός στον υπέροχο κανόνα «Σταυρόν χαράξας Μωσῆς».
Ο Γρηγόριος Παλαμάς αναφέρει ότι ο λαός του Ισραήλ σώθηκε από την επίθεση των Αμαληκιτών δια του σημείου του Σταυρού καθώς ο Μωυσής αφού έστησε όρθια τη ράβδο του, άπλωσε πάνω σε αυτήν τα χέρια του σχηματίζοντας έτσι έναν σταυρό(Ἐξ. 17, 8). Ο προφήτης Δανιήλ, ο οποίος ρίχτηκε μέσα στο λάκκο των λεόντων, σώθηκε «σταυροειδώς εκπετάσας» τα χέρια του, σχηματίζοντας το σημείο του Σταυρού και ο προφήτης Ιωνάς, μέσα στην κοιλιά του κήτους, «σταυροειδῶς διεκπετάσας» τις παλάμες του, άπλωσε σταυροειδώς τα χέρια του και προτύπωσε τη Σταύρωση του Χριστού, όπως ψάλλουμε στον κανόνα της Κυριακής της Σταυροπροσκυνήσεως.
Δεν είναι απλά το σημείο του Σταυρού που οι αιρετικοί απορρίπτουν αλλά απορρίπτουν και τη θαυματουργική δύναμη του και ταυτόχρονα και τη δυνατότητα της σωτηρίας. Διότι εάν ο Σταυρός δεν είχε αυτό το σχήμα που γνωρίζουμε αλλά ήταν ένα κάθετο δοκάρι, όπως αυθαίρετα υποστηρίζουν, τότε πώς οι Απόστολοι, οι Μάρτυρες, οι Όσιοι, νίκησαν δια αυτού του σημείου του Σταυρού τον Διάβολο και τις πλάνες του και ενήργησαν θαύματα και ιάσεις;
Όταν ο άγιος Νεκτάριος ταξίδευε με πλοίο στους Αγίους Τόπους έπιασε μεγάλη τρικυμία και τότε ο άγιος έριξε στο φουρτουνιασμένο πέλαγος το σταυρουδάκι που του είχε δώσει η γιαγιά του και η τρικυμία κόπασε. Αλλά ο Άγιος ήταν θλιμμένος επειδή το φυλακτό του χάθηκε. Όταν το πλοίο αγκυροβόλησε, ο καπετάνιος προσπάθησε να δει από που προέρχονταν τα χτυπήματα που ακουγόταν στα ύφαλα του πλοίου. Με έκπληξη τότε διαπίστωσε ότι ήταν κολλημένο, σ’ εκείνο το σημείο, το σταυρουδάκι του αγίου Νεκταρίου το οποίο και του το παρέδωσε. Αυτή είναι η δύναμη της αγιότητας, αυτή είναι η δύναμη του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού.
