Γράφει ὁ κ. Ἀνδρέας Κεφαλληνιάδης,
Δάσκαλος Γ΄ Ἀρσακείου – Τοσιτσείου Δημοτικοῦ Σχολείου Ἑκάλης
Εἶναι γνωστὸ ὅτι καθὼς φτάνουμε στὴν Κυριακὴ τῆς Τυρινῆς κορυφώνονται στὴν πατρίδα μας οἱ λεγόμενες «καρναβαλικὲς ἐκδηλώσεις». Ἂν καὶ εἶναι αὐτονόητο ὅτι ὁ συνειδητὸς χριστιανὸς δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ συμμετέχει σ’ αὐτές, ἂς δοῦμε τὰ βασικὰ τεκμήρια μὲ τὰ ὁποῖα κατοχυρώνεται πλήρως ἡ ἄρνησή του σ’ αὐτὸν τὸν ἑορτασμό.
Ἂς ξεκινήσουμε λοιπὸν μὲ μία σύντομη ἀναφορὰ στὴν προέλευση αὐτῆς τῆς ἑορτῆς. Πρόκειται γιὰ καθαρῶς εἰδωλολατρικὴ ἑορτὴ ποὺ γινόταν στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα καὶ τὴν διεφθαρμένη ἀρχαία Ρώμη. Στὴν Ἑλλάδα ἔφερε τὸ ὄνομα «Διονύσια», ἐνῶ στὴ Ρώμη τὰ ὀνόματα «Λουπερκάλια» καὶ «Σατουρνάλια». Ἔτσι, γιὰ παράδειγμα, κατὰ τὴ διάρκεια τῶν «Διονυσίων» οἱ ὀπαδοὶ τοῦ Διονύσου μεταμφιέζονταν σὲ τράγους, μεθοῦσαν, χόρευαν, βωμολοχοῦσαν καὶ γενικῶς ἀσχημονοῦσαν. Καὶ αὐτὸ ἀποτελοῦσε μέρος τῆς λατρείας τοῦ αἰσχροῦ αὐτοῦ θεοῦ!
Ἂς δοῦμε τώρα τί λένε σχετικὰ οἱ Ἀπόστολοι τοῦ Κυρίου στὶς ποιμαντικές τους ἐπιστολὲς πρὸς τοὺς χριστιανοὺς λαμβάνοντας ἀφορμὴ ἀπὸ αὐτοῦ τοῦ εἴδους τὶς ἀκολασίες. Ὁ Ἀπόστολος Ἰωάννης γράφει: «Τεκνία φυλάξετε ἑαυτοὺς ἀπὸ τῶν εἰδώλων» (Α΄ Ἰωάν. ε΄ 21). Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει: «Ἀποθώμεθα οὖν τὰ ἔργα τοῦ σκότους καὶ ἐνδυσώμεθα τὰ ἔργα τοῦ φωτός. Ὡς ἐν ἡμέρᾳ εὐσχημόνως περιπατήσωμεν, μὴ κώμοις (φαγοπότια) καὶ μέθαις (μεθύσια) μὴ κοίταις καὶ ἀσελγείαις (αἰσχρὲς καὶ ἐξευτελιστικὲς πράξεις)» (Ρωμ. ιγ΄ 13). Μακριὰ λοιπὸν ἀπὸ τὶς συνήθειες τῶν εἰδωλολατρῶν ποὺ ἔχουν ἀναγάγει τὴν ἁμαρτία σέ… λατρευτικὴ πράξη.
Ἡ περίπτωση τοῦ μαρτυρικοῦ θανάτου τοῦ ἐπισκόπου Ἐφέσου Τιμοθέου, μαθητῆ τοῦ ἀποστόλου Παύλου εἶναι χαρακτηριστική. Ὁ ἅγιος Τιμόθεος καὶ οἱ ἄλλοι χριστιανοὶ τῆς Ἐφέσου εἶχαν τὸ θάρρος νὰ ἐλέγξουν τὰ αἴσχη ποὺ γίνονταν κατὰ τὴ διάρκεια τῶν ἑορτῶν πρὸς τιμὴν τῆς θεᾶς Ἄρτεμις στὴν Ἔφεσο. Τότε μανιασμένος ὁ εἰδωλολατρικὸς ὄχλος ὅρμησε κατὰ τῶν ὀλίγων χριστιανῶν καὶ τοὺς κακοποίησε βάναυσα. Ὁ ἅγιος Τιμόθεος καὶ οἱ ἄλλοι χριστιανοὶ ἄφησαν τὴν τελευταία τους πνοὴ στὸ δρόμο, θυσιάζοντας τὴ ζωή τους στὸν ἀγώνα κατὰ τῶν εἰδώλων. Καὶ μόνο ὁ ἡρωικὸς θάνατος τοῦ ἁγίου ἐπισκόπου Τιμοθέου καὶ τῶν ἄλλων χριστιανῶν τῆς Ἐφέσου εἶναι ἀρκετός, γιὰ νὰ ἐλέγξει τὶς συνειδήσεις τῶν σημερινῶν… χριστιανῶν ποὺ εἴτε ἀφελῶς εἴτε συνειδητῶς συμμετέχουν στὰ καρναβάλια.
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ὡς Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας μίλησε μὲ ἰδιαίτερη αὐστηρότητα ἐναντίον αὐτῶν τῶν ἑορτασμῶν καὶ τῆς ροπῆς ποὺ εἶχαν καὶ τότε ὁρισμένοι χριστιανοὶ νὰ συμμετέχουν σ’ αὐτές.
Σύμφωνα ἐπίσης μὲ τοὺς ἱεροὺς κανόνες ποὺ θέσπισαν οἱ πατέρες τῆς Στ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, δὲν ἐπιτρέπεται οἱ ἄνδρες νὰ φορᾶνε γυναικεῖα ροῦχα οὔτε οἱ γυναῖκες ἀνδρικά. Οὔτε ἐπιτρέπεται οἱ χριστιανοὶ νὰ φορᾶνε μάσκες, πρᾶγμα ποὺ μόνο οἱ δαιμονισμένοι σάτυροι τοῦ Διόνυσου ἔκαναν.
Ἂν καὶ βλέπουμε ὅτι ἡ στάση τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι ἐντελῶς ξεκάθαρη ἀπέναντι στὰ καρναβάλια, ὡστόσο ὑπάρχουν ὁρισμένοι ποὺ ἀντιτάσσουν διάφορα …ἐπιχειρήματα, γιὰ νὰ δικαιολογήσουν τὴ συμμετοχή τους σ’ αὐτά! Ποιὰ εἶναι αὐτά; Τὸ πρῶτο λέει: Τὰ καρναβάλια μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου ἔχασαν τὸν ἀρχικὸ ὀργιαστικὸ καὶ εἰδωλολατρικό τους χαρακτήρα κι ἀποτελοῦν ἁπλὲς λαϊκὲς πανηγύρεις! Συνεπῶς δύναται πλέον ἕνας χριστιανὸς νὰ συμμετέχει σὲ αὐτά!
Ἀλλὰ ἕνας συνειδητὸς χριστιανὸς ποὺ ἔχει πάρει στὰ σοβαρὰ τὴν ὑπόθεση τῆς σωτηρίας του δὲν παίζει μὲ τὴ φωτιά. Εἶναι ἀδύνατον νὰ συμμετέχεις σὲ ὅλη αὐτὴ τὴν ἐξαλλοσύνη καὶ νὰ μὴ λερωθεῖς ψυχικά. Καὶ τὸ καρναβάλι ἀποτελεῖ τὴν πιὸ κορυφαία ἐκδήλωση ἀναβίωσης τοῦ διονυσιακοῦ πνεύματος στὴν ἐποχή μας. Μὲ ἄλλα λόγια τὴν πιὸ κορυφαία ἐκδήλωση τοῦ κοσμικοῦ καὶ ἁμαρτωλοῦ πνεύματος, ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους ποὺ βρίσκονται μακριὰ ἀπὸ τὸ Θεό. Κι ἂν δὲν λατρεύεται σ’ αὐτὸ ἐμφανῶς ὁ ἴδιος ὁ θεὸς Διόνυσος, λατρεύεται ὁ βασιλιὰς Καρνάβαλος καὶ κάνει τὸ ἴδιο. Ὅταν ἕνας χριστιανὸς συμμετέχει σὲ ὅλα αὐτὰ εἶναι σὰν νὰ συνευδοκεῖ μὲ αὐτά. Πόσο δύσκολο εἶναι νὰ τὸ καταλάβει;
Οἱ πρῶτοι χριστιανοὶ ποὺ δὲν ἔβαζαν νερὸ στὸ κρασί τους βδελύσσονταν καὶ ἀποστρέφονταν τὶς πομπὲς τῶν εἰδώλων, γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἀρχαία Ἐκκλησία ἔγραψε τὶς πιὸ χρυσὲς σελίδες δόξας στὴν Ἱστορία ὅλης τῆς Ἐκκλησίας. Κι ἂν οἱ κοσμικοὶ ἄνθρωποι ἀναβιώνουν τὴ λατρεία τοῦ θεοῦ Διόνυσου χωρὶς καμία αἰδῶ, ἂς ἀναβιώσουν καὶ οἱ χριστιανοὶ τὸ ἀγωνιστικὸ καὶ ἀντιστασιακὸ φρόνημα τῶν πρώτων χριστιανῶν.
Μία δεύτερη δικαιολογία ποὺ προβάλλουν οἱ θιασῶτες τοῦ καρνάβαλου εἶναι ὅτι οἱ ἑορτασμοὶ αὐτοὶ ἀποτελοῦν ἑλληνικὰ ἔθιμα, τὰ ὁποῖα μᾶς συνδέουν ἱστορικὰ μὲ τοὺς ἀρχαίους προγόνους μας καὶ γι’ αὐτὸ πρέπει νὰ διατηρηθοῦν!
Ἀλλὰ ἂν σαρκικῶς εἴμαστε ἀπόγονοι τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων, πνευματικῶς εἴμαστε ἀπόγονοι τῶν ἀρχαίων χριστιανῶν. Γι’ αὐτὸ καὶ στὴν προκειμένη περίπτωση, τὸ κριτήριο ὀρθότητας δὲν εἶναι ἂν ἕνα ἔθιμο εἶναι ἑλληνικὸ ἢ ὄχι, ἀλλὰ ἂν εἶναι ἀντιχριστιανικὸ ἢ ὄχι. Καὶ ἐφόσον οἱ καρναβαλικὲς ἐκδηλώσεις συνδέονται εὐθέως μὲ τὴν λατρεία τῶν δαιμονικῶν θεοτήτων καὶ τὴν ἔξαρση τῶν παθῶν δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ εἶναι ἀπορριπτέες γιὰ ἕνα χριστιανό. Μὲ τὸ ἴδιο σκεπτικό (τῆς διατήρησης τῶν ἀρχαίων ἐθίμων) ἂς ξαναγυρίσουμε στὸ καθεστὼς τῆς δουλείας, τῆς ὑποτίμησης τῆς γυναίκας, τῆς ἐγκατάλειψης τῶν παιδιῶν, στὶς βδελυρὲς ἀνθρωποθυσίες καὶ σὲ κάθε ἄλλου εἴδους παθογένειες τοῦ ἀρχαίου κόσμου. Ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους κρατᾶμε ὅ,τι καλὸ μᾶς παρέδωσαν καὶ ἀπορρίπτουμε ὅ,τι κακό. Καὶ τὰ ἀρχαῖα ἔθιμα ποὺ ὑποβαθμίζουν καὶ εὐτελίζουν τὸ ἀνθρώπινο πρόσωπο, ἀνήκουν ὁπωσδήποτε στὸ κακό.
Ἕνα τελευταῖο ἐπιχείρημα ποὺ θὰ σχολιάσουμε εἶναι ὅτι οἱ ἄνθρωποι μὲ τὶς καρναβαλικὲς ἐκδηλώσεις διασκεδάζουν καὶ ξεφεύγουν ἀπὸ τὴν πεζὴ καθημερινότητα. Γιατί λοιπὸν νὰ μὴ συμμετέχουν;
Ἀλλὰ ἂν γιὰ τοὺς ἀνθρώπους τοῦ κόσμου ἡ διάπραξη τῆς ἁμαρτίας ἀποτελεῖ… διασκέδαση, γιὰ τοὺς ἀνθρώπους τοῦ Θεοῦ ὄχι. Καὶ τὸ κλίμα ποὺ διαμορφώνεται κατὰ τοὺς ἑορτασμοὺς αὐτοὺς ἀποδεδειγμένα συντελεῖ στὴ χαλάρωση τῶν ἠθῶν καὶ ὁδηγεῖ στὴν ξεδιάντροπη διάπραξη κάθε ἁμαρτίας.
Ὁ χριστιανὸς ἔχει στὴν ψυχή του τὴ μόνιμη καὶ ἀληθινὴ χαρά, ποὺ τοῦ δίνει ὁ Χριστὸς καὶ δὲν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ τὰ εὐτελῆ καὶ ψεύτικα ὑποκατάστατα τῆς «χαρᾶς» ποὺ θέλει νὰ τοῦ δώσει ὁ διάβολος. Γνωρίζει ὅτι οἱ χαρὲς τοῦ κόσμου εἶναι κούφιες καὶ παροδικὲς κι ὅταν κάποτε τελειώνουν ἀφήνουν στὴν ψυχὴ μεγαλύτερο κενὸ ἀπὸ αὐτὸ ποὺ ὑπῆρχε. Γι’ αὐτὸ καὶ φεύγει μακριὰ ἀπό… διασκεδάσεις ποὺ τὸν λυποῦν πνευματικὰ καὶ τὸν φθείρουν σωματικά.
Πῶς εἶναι ἄλλωστε δυνατὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ἡ Ἐκκλησία μᾶς καλεῖ νὰ ἐντείνουμε τὸν πνευματικό μας ἀγώνα, γιὰ νὰ ὑποδεχθοῦμε τὴν ἁγία καὶ μεγάλη Τεσσαρακοστή, ἐμεῖς νὰ συμμετέχουμε εὐωχούμενοι στὰ αἰσχρὰ καρναβάλια;
Ὁ ἀπόστολος Παῦλος μᾶς συνιστᾶ νὰ μὴ συσχηματιζόμαστε μὲ τὰ φρονήματα καὶ τὸν τρόπο ζωῆς τοῦ παρόντος αἰώνα, τοῦ ἀπατεώνα, ἀλλὰ νὰ καταλαβαίνουμε ποιὸ εἶναι τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, τὸ ὁποῖο εἶναι πάντοτε ἀγαθό, εὐάρεστο καὶ τέλειο (Ρωμ. ιβ΄ 2). Καὶ ὁ κάθε συνειδητὸς χριστιανὸς εὔκολα καταλαβαίνει ὅτι, τόσο τὸ καρναβάλι, ὅσο καὶ τὰ παρεπόμενά του, κάθε ἄλλο παρὰ ἀγαθά, εὐάρεστα καὶ τέλεια εἶναι μπροστὰ στὸ Θεό.
