Γράφει ὁ κ. Ἀνδρέας Κεφαλληνιάδης, Δάσκαλος Γ΄ Ἀρσακείου – Τοσιτσείου Δημοτικοῦ Σχολείου Ἑκάλης
Μὲ ἀφορμὴ τοὺς Ὀλυμπιακοὺς ἀγῶνες ποὺ ἔγιναν πέρυσι στὸ Παρίσι, κρίναμε σκόπιμο νὰ ποῦμε λίγα λόγια γιὰ τὴ σχέση Χριστιανισμοῦ καὶ ἀθλητισμοῦ, καθὼς καὶ τοὺς λόγους γιὰ τοὺς ὁποίους ὁ αὐτοκράτορας Μ. Θεοδόσιος ὁδηγήθηκε στὴν κατάργηση τῶν ἀρχαίων Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων.
Ὁ Χριστιανισμὸς καταφάσκει πρὸς τὴν ἰδέα τοῦ ἀθλητισμοῦ. Στὸ Χριστιανισμὸ βέβαια δίνεται προτεραιότητα στὸν πνευματικὸ ἀγῶνα τοῦ Χριστιανοῦ κατὰ τῶν παθῶν καὶ τῆς ἁμαρτίας, ἀλλὰ δὲν ἀποκλείεται καὶ ἡ ὠφελιμότητα τῆς σωματικῆς γυμνασίας. Ὁ Χριστιανισμὸς ἁπλῶς προτάσσει τὴ γυμνασία τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὴ γυμνασία τοῦ σώματος, διότι θεωρεῖ ὅτι ἡ ψυχὴ εἶναι ἀθάνατη, ἐνῷ τὸ σῶμα ὑπόκειται στὴ διαδικασία τῆς φθορᾶς καὶ τοῦ θανάτου (Α΄ Τιμόθ. δ΄ 8 ). Ἀλλὰ ἀπὸ αὐτὸ τὸ σημεῖο μέχρι τὸ νὰ ὑποστηρίζει κανεὶς ὅτι ὁ Χριστιανισμὸς θεωρεῖ ἁμαρτία καὶ ἀπαγορεύει τὸν ἀθλητισμό, ὑπάρχει σαφέστατη διαφορά. Μάλιστα ὁ ἀπόστολος Παῦλος δανείζεται τὴν ἀθλητικὴ ὁρολογία, γιὰ νὰ τὴν προσαρμόσει, στὸν πνευματικὸ ἀγῶνα τῶν Χριστιανῶν. Ἂν ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἦταν ἀντίθετος μὲ τὸ ἀθλητικὸ ἰδεῶδες θὰ ἀπέφευγε νὰ χρησιμοποιήσει τοὺς ἀθλητικοὺς ὅρους τῆς ἐποχῆς του. Ἔτσι γιὰ παράδειγμα, γιὰ νὰ προτρέψει τὸν μαθητή του Τιμόθεο σὲ ἐπίμονους πνευματικοὺς ἀγῶνες, τοῦ γράφει ὅτι, ὅπως ὁ ἀθλητὴς δὲν στεφανώνεται ἂν δὲν ἀγωνιστεῖ σκληρὰ (Β΄ Τιμ. β΄5 ), ἔτσι καὶ ὁ Χριστιανὸς ὀφείλει νὰ πράξει τὸ ἴδιο. Ἄλλοτε πάλι, συγκρίνει τὸ στεφάνι τῶν ἀθλητῶν τοῦ στίβου ποὺ μαραίνεται κάποτε, μὲ τὸ στεφάνι τῶν ἀγωνιστῶν Χριστιανῶν ποὺ παραμένει ἀμάραντο (Α΄ Κορ. θ΄ 25). Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ Ἐκκλησία ὀνομάζει τοὺς μάρτυρες «ἀθλητὲς» τοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι οἱ ἀθλητικὲς ἔννοιες συνεχίζουν νὰ χρησιμοποιοῦνται, ἀλλὰ παίρνουν τώρα καινούριο περιεχόμενο, πνευματικὸ αὐτὴ τὴ φορά. Ἀκόμα καὶ κάποιοι ἀρχαῖοι συγγραφεῖς φαίνεται νὰ ἔχουν μία παρόμοια θέση. Ὁ Ἰσοκράτης, γιὰ παράδειγμα, ἀναρωτιέται πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ βραβεύονται ὅσοι ἔχουν καλὲς σωματικὲς ἐπιδόσεις, ἐνῷ ὅσοι καλλιεργοῦν τὸ πνεῦμα τους περνοῦν σχεδὸν ἀπαρατήρητοι ἀπὸ τὴν πολιτεία.
Συναφὲς μὲ ὅλα τὰ παραπάνω εἶναι τὸ γνωστὸ ζήτημα τῆς κατάργησης τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων ἀπὸ τὸ Μέγα Θεοδόσιο τὸ 393 μ.Χ., γιὰ τὸ ὁποῖο καὶ πάλι ἐπικρίθηκε ὁ Χριστιανισμός. Πρέπει λοιπὸν νὰ ἐπισημάνουμε ὅτι ἡ κατάργηση αὐτὴ δὲν ἔγινε ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν κρατικὴ ἐξουσία. Πρέπει ἐπίσης νὰ ποῦμε ὅτι οἱ ἀγῶνες καταργήθηκαν ὄχι ὡς ἀθλητικὸ γεγονὸς ἀλλὰ ὡς εἰδωλολατρικὴ ἐκδήλωση, ἀφοῦ ὡς γνωστὸν γίνονταν πρὸς τιμὴ τοῦ Δία, ἐνῷ στὴν Ὀλυμπία τελοῦνταν μεγάλες θυσίες καὶ ὑπῆρχαν ἄφθονοι ναοὶ καὶ βωμοὶ θεῶν[1]. Ἀλλὰ ἐκτὸς ἀπὸ τὸ εἰδωλολατρικὸ χαρακτῆρα ποὺ εἶχαν οἱ Ὀλυμπιακοὶ ἀγῶνες, ὑπῆρχαν καὶ πολλὲς ἄλλες ἀθέατες πλευρές, οἱ ὁποῖες ἀποκρύπτονται ἐπιμελημένα. Ἀνάμεσα στὰ πολλὰ τρωτὰ σημεῖα τῶν ἀγώνων αὐτῶν ἀναφέρουμε τὰ ἑξῆς:
Ὅπως βέβαια γνωρίζουμε, στοὺς Ὀλυμπιακοὺς Ἀγῶνες ὄχι μόνο ἀπαγορευόταν νὰ συμμετάσχουν γυναῖκες, ἀλλὰ οὔτε καὶ ἡ παρακολούθηση τῶν ἀγώνων ἐπιτρεπόταν. Καὶ τὸ χειρότερο ἦταν ὅτι ὑπῆρχε κανονισμὸς ποὺ ὅριζε ὅτι οἱ γυναῖκες ποὺ θὰ συλλαμβάνονταν νὰ παρακολουθοῦν τοὺς ἀγῶνες, ἔπρεπε νὰ ριχθοῦν στὸ γκρεμὸ τοῦ Τυπαίου ὄρους!
Σὲ ὁρισμένα ἀθλήματα, ὅπως ἡ πυγμαχία, ἡ πάλη καὶ τὸ παγκράτιο, κάποιοι ἀθλητὲς τραυματίζονταν βαριά, ἔμεναν ἀνάπηροι ἢ ἀκόμα πέθαιναν. Παραμορφωμένα πρόσωπα, κατάγματα, συντριβὴ ὀστῶν, τυφλώσεις, στραγγαλισμοὶ καὶ θάνατοι ἦταν τὸ ἀποτέλεσμα πολλῶν ἀγώνων καὶ μάλιστα μὲ τὴν ἀνοχὴ ἑλλανοδικῶν καὶ τῶν θεατῶν. Στὰ παραπάνω ἀγωνίσματα δὲν μετεῖχαν μονάχα οἱ ἄνδρες, ἀλλὰ καὶ οἱ ἔφηβοι καὶ τὰ παιδιά! Ἡ βαρβαρότητα δηλαδὴ σὲ ὅλο της τῆς μεγαλεῖο, ἀκόμα καὶ στὶς τρυφερὲς ἡλικίες!
Ἡ παρακολούθηση τῶν ἀγώνων ἰσοδυναμοῦσε μὲ πραγματικὸ μαρτύριο γιὰ τοὺς θεατές, μία ποὺ δὲν ὑπῆρχαν στέγαστρα. Οἱ ἀγῶνες γίνονταν τέλη τοῦ Ἰουλίου καὶ ἡ δοκιμασία τῆς ἀνυπόφορης ζέστης ἦταν φοβερή. Λέγεται μάλιστα ὅτι ὁ φιλόσοφος Θαλὴς πέθανε ἀπὸ τὸν καύσωνα, ἐνῷ παρακολουθοῦσε τοὺς ἀγῶνες. Μὲ ἄλλα λόγια οἱ ἀγῶνες δὲν σέβονταν οὔτε τὴ ζωὴ τῶν θεατῶν!
Μερικοὶ ἀθλητὲς προκειμένου νὰ στεφθοῦν νικητές, δὲν δίσταζαν νὰ δωροδοκήσουν τοὺς ἀντιπάλους τους. Ὁ νικητὴς τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων ἀπολάμβανε πολλὰ προνόμια κι ἐξασφάλιζε μία ζωὴ πλούσια καὶ ἄνετη (ἰσόβια σίτιση, οἰκονομικὲς ἀπολαβές, φορολογικὴ ἀπαλλαγὴ κ.ἄ.). Τὸ γεγονὸς αὐτὸ ἀποτελοῦσε ἰσχυρότατο κίνητρο, ὥστε νὰ προσπαθήσουν νὰ ἐξαγοράσουν τὴ νίκη. Ἀπὸ τὰ στοιχεῖα ποὺ ἔχουμε στὴ διάθεσή μας φαίνεται καθαρὰ ὅτι ἡ δωροδοκία δὲν ἀφοροῦσε μόνο κάποιους ἀθλητές, ἀλλὰ καὶ προπονητὲς καὶ ἑλλανοδίκες. Ἀρκετὲς ἑλληνικὲς πόλεις, γιὰ νὰ ἐξασφαλίσουν ὀλυμπιακὲς νίκες, δὲν δίσταζαν νὰ ἐξαγοράσουν ἀθλητὲς ἀπὸ ἄλλες πόλεις καὶ νὰ τοὺς ἐμφανίσουν ὡς δικούς τους πολίτες. Ἑπομένως, τὸ ὑποτιθέμενο εὐγενὲς πνεῦμα ἅμιλλας μεταξὺ τῶν ἀθλητῶν καὶ ἡ ἀνιδιοτέλεια τοῦ ἀγώνα τους πάνε… περίπατο!
Τὰ πολλὰ καὶ διάφορα τρωτὰ τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων καυτηριάστηκαν κι ἀπὸ πολλοὺς φιλοσόφους. Ὁ Πλάτωνας στηλιτεύει τὸ γεγονὸς ὅτι στοὺς ἀθλητικοὺς ἀγῶνες μετράει μόνο ἡ πρωτιὰ καὶ ἡ συμμετοχὴ ἀπὸ μόνη της δὲν ἔχει καμία ἀξία. Συγκεκριμένα ἐπισημαίνει ὅτι οἱ ἡττημένοι γίνονται καταγέλαστοι ἀπὸ τοὺς θεατὲς καὶ ὅσοι δρομεῖς ἔρχονται τελευταῖοι, ἀπὸ τὴ ντροπή τους τρέχουν νὰ φύγουν μὲ σκυμμένους τοὺς ὤμους[2]. Στὴν πραγματικότητα λοιπόν, οἱ Ὀλυμπιακοὶ Ἀγῶνες δὲν καλλιεργοῦσαν τὸ πνεῦμα τοῦ ἀθλητισμοῦ, ἀλλὰ τοῦ πρωταθλητισμοῦ.
Θὰ πρέπει ἀκόμα νὰ γνωρίζουμε ὅτι οἱ Ὀλυμπιακοὶ Ἀγῶνες ἀπὸ τὴ ρωμαϊκὴ ἐποχὴ εἶχαν πιὰ μετατραπεῖ σὲ θέαμα, μία παράσταση γιὰ ἁπλὴ διασκέδαση. Ὅταν ἔγινε αὐτοκράτορας ὁ Νέρωνας, ἦλθε στὴν Ἑλλάδα, γιὰ νὰ συμμετέχει στοὺς Ὀλυμπιακοὺς Ἀγῶνες καὶ βγῆκε νικητὴς σὲ 1.808 ἀθλητικοὺς καὶ καλλιτεχνικοὺς διαγωνισμούς[3]! Ὅπως μποροῦμε νὰ καταλάβουμε, ὁ Νέρωνας στεφόταν παντοῦ νικητὴς ἀπὸ τοὺς ἑλλανοδίκες, μόνο καὶ μόνο ἐπειδὴ ἦταν αὐτοκράτορας. Ποῦ εἶναι λοιπὸν ἡ δικαιοσύνη, μὲ τὴν ὁποία ἔπρεπε νὰ κρίνουν τοὺς ἀγῶνες οἱ ἑλλανοδίκες;
Ὅλα τὰ παραπάνω, καὶ πολλὰ ἄλλα ἀκόμα, φανερώνουν ὅτι οἱ ἀρχαῖοι Ὀλυμπιακοὶ Ἀγῶνες δὲν ἦταν καὶ τόσο…ἰδανικοί, ὅσο θέλουν νὰ μᾶς τοὺς παρουσιάζουν. Δὲν περιεῖχαν μονάχα ἀθλήματα, ἀλλὰ καὶ …ἀθλιότητες. Εἰδικὰ μάλιστα μετὰ τὴ ρωμαϊκὴ κατάκτηση εἶχαν πέσει σὲ πλήρη ἀνυποληψία καὶ βρίσκονταν στὴ φάση τῆς ἀπόλυτης παρακμῆς. Ἔτσι, αὐτὸ ποὺ πραγματικὰ ἔκανε ὁ Μέγας Θεοδόσιος, παρὰ τὶς ἔντονες ἐπικρίσεις τῶν ἀρχαιολατρῶν, δὲν ἦταν παρὰ νὰ βάλει τὴν ὑπογραφή του στὴ ληξιαρχικὴ πράξη θανάτου τους.
Σημειώσεις:
1. Στὴν τελετὴ ἔναρξης τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων τοῦ Παρισιοῦ ( 2024 μ.Χ.), οἱ Γάλλοι διοργανωτὲς φρόντισαν νὰ ἀναβιώσουν τὸ εἰδωλολατρικὸ πνεῦμα τῶν ἀγώνων μὲ τὴν προβολὴ τοῦ ἀνδρόγυνου καὶ φαλλικοῦ θεοῦ Διονύσου, τοῦ θεοῦ τῆς μέθης, τῶν ὀργίων, τῆς φρίκης καὶ τῆς ὠμοφαγίας! Δὲν παρέλειψαν ἐπίσης νὰ διακωμῳδήσουν τὸν Χριστιανισμό, ἀναπαριστώντας τὴ σκηνὴ τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου, βάζοντας στὴ θέση τοῦ Κυρίου καὶ τῶν μαθητῶν Του, διάφορους τραβεστί!!!
2. Γιὰ περισσότερα, διάβασε τὸ βιβλίο τῆς Ἑλένης Νικολαΐδου καὶ τοῦ Χρήστου Κάτσικα, Οἱ Ὀλυμπιακοὶ Ἀγῶνες στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα. Οἱ ἀθέατες πλευρές, ἔκδ. Σαββάλας.
3. Βλ. Σαράντος Καργάκος, Ὀλυμπία καὶ Ὀλυμπιακοὶ Ἀγῶνες, ἔκδ. Ἰ. Σιδέρης, σελ. 41.
