Απόστολος: Εβρ. ζ΄ 7-17
Ευαγγέλιον: Λουκ. β΄ 22-40
2 Φεβρουαρίου 2025
Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, δέσποτα, κατὰ τὸ ῥῆμά σου ἐν εἰρήνῃ»
Σήμερα δεν εορτάζει άγιος, σήμερα εορτάζει ο βασιλεύς των αγίων, ο αρχηγός της πίστεως μας, ο Κύριος Ιησούς Χριστός. Σήμερα είναι δεσποτική εορτή, η εορτή της Υπαπαντής ή αλλιώς της συναντήσεως του Χριστού με τον προφήτη Συμεών, στο ναό του Σολομώντα, σαράντα μέρες μετά την γέννηση Του. Η είσοδος του Χριστού στον Ναό του Σολομώντα ως βρέφος φανερώνει το ότι το «παιδίον» αποτελεί την σωτηρία και το φως όλων των εθνών, κατά την προφητεία του Προφήτου Συμεών και τις προρρήσεις της προφήτιδος Άννας.
Η ανάγνωση της Αποστολικής Περικοπής στην Θεία Λειτουργία από την προς Εβραίους επιστολή, μας υπενθυμίζει ότι Αυτός που εισέρχεται στο Ναό την ημέρα αυτή είναι ο Μέγας Αρχιερέας που προσφέρεται στον Σταυρό καταστρέφοντας τη δύναμη της αμαρτίας και του θανάτου δια της ένδοξης ανάστασης Του. Αυτή η υπόμνηση μας οδηγεί στην πορεία μας για την εν Χριστώ ζωή για να εισέλθουμε στο επουράνιο θυσιαστήριο και στην κοινωνία μετά του εν Τριάδι Θεού. Ο Χριστός αγαπητοί μου, δεν ήταν μόνο άνθρωπος, ήταν και Θεός. Και ως Θεός δεν υπάρχει στιγμή του χρόνου που να μην υπάρχει. Υπάρχει πάντοτε. Είναι αυτό που λέμε «νῦν καὶ ἀεί». Εμείς είμαστε στο «νῦν», στο τώρα δηλαδή, ενώ ο Χριστός είναι στο «ἀεί», δηλαδή πάντοτε «νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων». Ως Θεός λοιπόν είναι αιώνιος, ως άνθρωπος όμως, που φόρεσε σάρκα, μπήκε στην ιστορία, στο χρόνο. Γεννήθηκε σε ορισμένο χρόνο και τόπο, σε ένα μικρό χωριό. Γεννήθηκε σαν ένα φτωχό νήπιο. Η Μάνα του δεν είχε που να τον βάλει, και τον έβαλε στο παχνί των ζώων. Γεννήθηκε σε μια σπηλιά, σ’ ένα στάβλο. Πέρασαν από την γέννηση Του σαράντα ημέρες, την τεσσαρακοστή ημέρα είχαν τότε συνήθεια, όπως και τώρα, να πηγαίνουν το βρέφος στο ναό. Το πήγαιναν για να το αγιάσουν, να το καθαρίσουν, να σαραντίσει η μάνα.
Το γεγονός της Υπαπαντής του Χριστού με τον προφήτη Συμεών, στο ναό του Σολομώντα, διασώζει στο κείμενο του μόνο ο Ευαγγελιστής Λουκάς, όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς διαβάζοντας το σχετικό χωρίο «Καὶ ὅτε ἐπλήσθησαν αἱ ἡμέραι τοῦ καθαρισμοῦ αὐτῶν κατὰ τὸν νόμον Μωϋσέως, ἀνήγαγον αὐτὸν εἰς Ἱεροσόλυμα παραστήσαι τῷ κυρίῳ». Κατά τη διάταξη του Μωσαϊκού νόμου «δοῦναι θυσίαν … ζευγος τρυγονων δυο νοσσους περιστερῶν» Η προσφορά θυσίας για την γέννηση, είτε αρσενικού είτε θηλυκού τέκνου, ορίζεται σαφώς από τον νόμο, ως μια διαδικασία, αφενός ευχαριστιακή και δοξολογική προς τον Θεό, αφετέρου, ως πράξη έμπρακτης μετάνοιας για τον καθαρμό από την σεξουαλική πράξη που οδηγεί στην τεκνογονία. Είναι σαφής ο ορισμός του νόμου, ως πράξη αγιαστική, εξιλεωτική και καθαρτική. Μετά την γέννηση του τέκνου, η μητέρα όφειλε να παρουσιαστεί στον ναό με το νεογέννητο τέκνο προς καθαρισμό της και προς ευλογία του παιδιού της, προσφέροντας παράλληλα κάποια δώρα με στόχο την εξιλέωση της, όπως για παράδειγμα, είτε αμνός ενός έτους «ἄμωμος ἀμνός ἐνιαύσιος» όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει το βιβλίο του Λευιτικού, είτε ένα ζεύγος από περιστέρια ή από τρυγόνια. Παράλληλα, αν το πρωτότοκο τέκνο, ήταν αρσενικό, δεχόταν επιπρόσθετη ευλογία, εις ανάμνηση της λυτρωτικής πράξεως
της σωτηρίας των πρωτοτόκων των Ισραηλιτών κατά τους χρόνους της εξόδου, όπως γράφεται στο σχετικό απόσπασμα του βιβλίου της Εξόδου.
Λαβών δε ο πρεσβύτης Συμεών τον Κύριο της δόξης στα χέρια του είπε το «Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, δέσποτα, κατὰ τὸ ῥῆμά σου ἐν εἰρήνῃ» Τώρα, δηλαδή, Κύριε, ας πεθάνω, αφού είδα τον Σωτήρα του κόσμου. Διότι αυτό περίμενε χρόνια ο δίκαιος Συμεών να δει με τους οφθαλμούς του τον Κύριο και Θεό του. Και πλέον ευτυχισμένος μπορούσε να υπάγει εις τας αγκάλας του Θεού. Το όνομα Συμεών, δεν αναφέρεται για πρώτη φορά στο σχετικό χωρίο του Ευαγγελιστή Λουκά, αντιθέτως η χρήση του, συμπεριλαμβανομένης και αυτής του χωρίου της συναντήσεως στον Ναό με τον Χριστό αριθμεί συνολικά έξι φορές. Υπάρχουν τρεις αναφορές στον όνομα του Συμεών στην Καινή Διαθήκη. Η πρώτη σχετίζεται με τον υιό του Ιούδα και πατέρα του Λευί, όπως καταγράφεται στο ευαγγέλιο του Λουκά, στον γενεαλογικό πίνακα του Χριστού. Στο βιβλίο των πράξεων, είναι η δεύτερη αναφορά, που τον χαρακτηρίζει ως προφήτη και διδάσκαλο στην εκκλησία της Αντιόχειας, ο οποίος μαζί με άλλους τέσσερις έστειλαν τον Βαρνάβα και Παύλο στο πρώτο ιεραποστολικό τους ταξίδι όπου ξεκίνησε από την Κύπρο «Ἦσαν δέ τινες ἐν Ἀντιοχείᾳ κατὰ τὴν οὖσαν ἐκκλησίαν προφῆται καὶ διδάσκαλοι … ἀφορίσατε δή μοι τὸν Βαρνάβαν καὶ τὸν Σαῦλον … Οὗτοι μὲν οὖν ἐκπεμφθέντες ὑπὸ τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἁγίου κατῆλθον εἰς τὴν Σελεύκειαν, ἐκεῖθεν τε ἀπέπλευσαν εἰς τὴν Κύπρον». Η Τρίτη και τελευταία αναφορά που γίνεται στο όνομα Συμεών στην Καινή Διαθήκη, είναι αυτή που μας ενδιαφέρει και άμεσα, και σχετίζεται με την παρουσία ενός ηλικιωμένου στον Ναό, ο οποίος περιμένει να δει τον Χριστό, να τον λάβει στα χέρια του και από αυτόν να ζητήσει την λύτρωση του.
Είναι συγκινητική η σκηνή που ο Χριστός προσφέρεται ως νήπιο, ως βρέφος στον Ναό. Ο προαιώνιος Θεός, που ταυτόχρονα ως Λόγος του Θεού ήταν πάντοτε ενωμένος με τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα, και διηύθυνε τον κόσμο, όλα τα σύμπαντα, παρουσιάζεται ως βρέφος στον Ναό, ευρισκόμενος στην αγκαλιά της μητέρας Του. Η Εκκλησία την εορτή του σαραντισμού του Χριστού την έκανε και τελετή, ακολουθία σαραντισμού κάθε ανθρώπου, μετά την γέννηση του. Την τεσσαρακοστή ημέρα από την γέννηση προσφέρεται το βρέφος στον Ναό από την μητέρα του. Αυτή η προσφορά έχει διπλή σημασία και έννοια. Πρώτον, ευλογείται η μητέρα για το τέλος του καθαρισμού της από τα αίματα της λοχείας και δεύτερον, είναι τελετή ευχαριστήρια για την γέννηση ενός παιδιού. Επειδή η σύλληψη και η γέννηση ενός ανθρώπου δεν είναι απλώς έργο της φύσεως, αλλά της ενεργείας του Θεού, γι’ αυτό αισθανόμαστε ότι ανήκει στον Θεό. Έτσι, το προσφέρουμε στον Θεό και Εκείνος δια του Ιερέως το παραχωρεί εκ νέου για να το μεγαλώσουμε. Η Υπαπαντή του Χριστού, δείχνει ότι ο Χριστός είναι η ζωή και το φως των ανθρώπων και ότι ο άνθρωπος πρέπει να αποβλέπει στην απόκτηση αυτού του ενυποστάτου φωτός και της ενυποστάτου ζωής. Αλλά για να δει κανείς τον Θεό πρέπει προηγουμένως να λαμπρυνθεί, να φωτισθεί ως προς την ψυχή και τις σωματικές αισθήσεις. Τότε η εορτή της Υπαπαντής του Χριστού γίνεται και εορτή της υπαπαντής του κάθε πιστού.
† Αρχιμανδρίτης Λάμπρος Στυλιανού
Ευαγγέλιον: Λουκ. β΄ 22-40
2 Φεβρουαρίου 2025
Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, δέσποτα, κατὰ τὸ ῥῆμά σου ἐν εἰρήνῃ»
Σήμερα δεν εορτάζει άγιος, σήμερα εορτάζει ο βασιλεύς των αγίων, ο αρχηγός της πίστεως μας, ο Κύριος Ιησούς Χριστός. Σήμερα είναι δεσποτική εορτή, η εορτή της Υπαπαντής ή αλλιώς της συναντήσεως του Χριστού με τον προφήτη Συμεών, στο ναό του Σολομώντα, σαράντα μέρες μετά την γέννηση Του. Η είσοδος του Χριστού στον Ναό του Σολομώντα ως βρέφος φανερώνει το ότι το «παιδίον» αποτελεί την σωτηρία και το φως όλων των εθνών, κατά την προφητεία του Προφήτου Συμεών και τις προρρήσεις της προφήτιδος Άννας.
Η ανάγνωση της Αποστολικής Περικοπής στην Θεία Λειτουργία από την προς Εβραίους επιστολή, μας υπενθυμίζει ότι Αυτός που εισέρχεται στο Ναό την ημέρα αυτή είναι ο Μέγας Αρχιερέας που προσφέρεται στον Σταυρό καταστρέφοντας τη δύναμη της αμαρτίας και του θανάτου δια της ένδοξης ανάστασης Του. Αυτή η υπόμνηση μας οδηγεί στην πορεία μας για την εν Χριστώ ζωή για να εισέλθουμε στο επουράνιο θυσιαστήριο και στην κοινωνία μετά του εν Τριάδι Θεού. Ο Χριστός αγαπητοί μου, δεν ήταν μόνο άνθρωπος, ήταν και Θεός. Και ως Θεός δεν υπάρχει στιγμή του χρόνου που να μην υπάρχει. Υπάρχει πάντοτε. Είναι αυτό που λέμε «νῦν καὶ ἀεί». Εμείς είμαστε στο «νῦν», στο τώρα δηλαδή, ενώ ο Χριστός είναι στο «ἀεί», δηλαδή πάντοτε «νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων». Ως Θεός λοιπόν είναι αιώνιος, ως άνθρωπος όμως, που φόρεσε σάρκα, μπήκε στην ιστορία, στο χρόνο. Γεννήθηκε σε ορισμένο χρόνο και τόπο, σε ένα μικρό χωριό. Γεννήθηκε σαν ένα φτωχό νήπιο. Η Μάνα του δεν είχε που να τον βάλει, και τον έβαλε στο παχνί των ζώων. Γεννήθηκε σε μια σπηλιά, σ’ ένα στάβλο. Πέρασαν από την γέννηση Του σαράντα ημέρες, την τεσσαρακοστή ημέρα είχαν τότε συνήθεια, όπως και τώρα, να πηγαίνουν το βρέφος στο ναό. Το πήγαιναν για να το αγιάσουν, να το καθαρίσουν, να σαραντίσει η μάνα.
Το γεγονός της Υπαπαντής του Χριστού με τον προφήτη Συμεών, στο ναό του Σολομώντα, διασώζει στο κείμενο του μόνο ο Ευαγγελιστής Λουκάς, όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς διαβάζοντας το σχετικό χωρίο «Καὶ ὅτε ἐπλήσθησαν αἱ ἡμέραι τοῦ καθαρισμοῦ αὐτῶν κατὰ τὸν νόμον Μωϋσέως, ἀνήγαγον αὐτὸν εἰς Ἱεροσόλυμα παραστήσαι τῷ κυρίῳ». Κατά τη διάταξη του Μωσαϊκού νόμου «δοῦναι θυσίαν … ζευγος τρυγονων δυο νοσσους περιστερῶν» Η προσφορά θυσίας για την γέννηση, είτε αρσενικού είτε θηλυκού τέκνου, ορίζεται σαφώς από τον νόμο, ως μια διαδικασία, αφενός ευχαριστιακή και δοξολογική προς τον Θεό, αφετέρου, ως πράξη έμπρακτης μετάνοιας για τον καθαρμό από την σεξουαλική πράξη που οδηγεί στην τεκνογονία. Είναι σαφής ο ορισμός του νόμου, ως πράξη αγιαστική, εξιλεωτική και καθαρτική. Μετά την γέννηση του τέκνου, η μητέρα όφειλε να παρουσιαστεί στον ναό με το νεογέννητο τέκνο προς καθαρισμό της και προς ευλογία του παιδιού της, προσφέροντας παράλληλα κάποια δώρα με στόχο την εξιλέωση της, όπως για παράδειγμα, είτε αμνός ενός έτους «ἄμωμος ἀμνός ἐνιαύσιος» όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει το βιβλίο του Λευιτικού, είτε ένα ζεύγος από περιστέρια ή από τρυγόνια. Παράλληλα, αν το πρωτότοκο τέκνο, ήταν αρσενικό, δεχόταν επιπρόσθετη ευλογία, εις ανάμνηση της λυτρωτικής πράξεως
της σωτηρίας των πρωτοτόκων των Ισραηλιτών κατά τους χρόνους της εξόδου, όπως γράφεται στο σχετικό απόσπασμα του βιβλίου της Εξόδου.
Λαβών δε ο πρεσβύτης Συμεών τον Κύριο της δόξης στα χέρια του είπε το «Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, δέσποτα, κατὰ τὸ ῥῆμά σου ἐν εἰρήνῃ» Τώρα, δηλαδή, Κύριε, ας πεθάνω, αφού είδα τον Σωτήρα του κόσμου. Διότι αυτό περίμενε χρόνια ο δίκαιος Συμεών να δει με τους οφθαλμούς του τον Κύριο και Θεό του. Και πλέον ευτυχισμένος μπορούσε να υπάγει εις τας αγκάλας του Θεού. Το όνομα Συμεών, δεν αναφέρεται για πρώτη φορά στο σχετικό χωρίο του Ευαγγελιστή Λουκά, αντιθέτως η χρήση του, συμπεριλαμβανομένης και αυτής του χωρίου της συναντήσεως στον Ναό με τον Χριστό αριθμεί συνολικά έξι φορές. Υπάρχουν τρεις αναφορές στον όνομα του Συμεών στην Καινή Διαθήκη. Η πρώτη σχετίζεται με τον υιό του Ιούδα και πατέρα του Λευί, όπως καταγράφεται στο ευαγγέλιο του Λουκά, στον γενεαλογικό πίνακα του Χριστού. Στο βιβλίο των πράξεων, είναι η δεύτερη αναφορά, που τον χαρακτηρίζει ως προφήτη και διδάσκαλο στην εκκλησία της Αντιόχειας, ο οποίος μαζί με άλλους τέσσερις έστειλαν τον Βαρνάβα και Παύλο στο πρώτο ιεραποστολικό τους ταξίδι όπου ξεκίνησε από την Κύπρο «Ἦσαν δέ τινες ἐν Ἀντιοχείᾳ κατὰ τὴν οὖσαν ἐκκλησίαν προφῆται καὶ διδάσκαλοι … ἀφορίσατε δή μοι τὸν Βαρνάβαν καὶ τὸν Σαῦλον … Οὗτοι μὲν οὖν ἐκπεμφθέντες ὑπὸ τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἁγίου κατῆλθον εἰς τὴν Σελεύκειαν, ἐκεῖθεν τε ἀπέπλευσαν εἰς τὴν Κύπρον». Η Τρίτη και τελευταία αναφορά που γίνεται στο όνομα Συμεών στην Καινή Διαθήκη, είναι αυτή που μας ενδιαφέρει και άμεσα, και σχετίζεται με την παρουσία ενός ηλικιωμένου στον Ναό, ο οποίος περιμένει να δει τον Χριστό, να τον λάβει στα χέρια του και από αυτόν να ζητήσει την λύτρωση του.
Είναι συγκινητική η σκηνή που ο Χριστός προσφέρεται ως νήπιο, ως βρέφος στον Ναό. Ο προαιώνιος Θεός, που ταυτόχρονα ως Λόγος του Θεού ήταν πάντοτε ενωμένος με τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα, και διηύθυνε τον κόσμο, όλα τα σύμπαντα, παρουσιάζεται ως βρέφος στον Ναό, ευρισκόμενος στην αγκαλιά της μητέρας Του. Η Εκκλησία την εορτή του σαραντισμού του Χριστού την έκανε και τελετή, ακολουθία σαραντισμού κάθε ανθρώπου, μετά την γέννηση του. Την τεσσαρακοστή ημέρα από την γέννηση προσφέρεται το βρέφος στον Ναό από την μητέρα του. Αυτή η προσφορά έχει διπλή σημασία και έννοια. Πρώτον, ευλογείται η μητέρα για το τέλος του καθαρισμού της από τα αίματα της λοχείας και δεύτερον, είναι τελετή ευχαριστήρια για την γέννηση ενός παιδιού. Επειδή η σύλληψη και η γέννηση ενός ανθρώπου δεν είναι απλώς έργο της φύσεως, αλλά της ενεργείας του Θεού, γι’ αυτό αισθανόμαστε ότι ανήκει στον Θεό. Έτσι, το προσφέρουμε στον Θεό και Εκείνος δια του Ιερέως το παραχωρεί εκ νέου για να το μεγαλώσουμε. Η Υπαπαντή του Χριστού, δείχνει ότι ο Χριστός είναι η ζωή και το φως των ανθρώπων και ότι ο άνθρωπος πρέπει να αποβλέπει στην απόκτηση αυτού του ενυποστάτου φωτός και της ενυποστάτου ζωής. Αλλά για να δει κανείς τον Θεό πρέπει προηγουμένως να λαμπρυνθεί, να φωτισθεί ως προς την ψυχή και τις σωματικές αισθήσεις. Τότε η εορτή της Υπαπαντής του Χριστού γίνεται και εορτή της υπαπαντής του κάθε πιστού.
† Αρχιμανδρίτης Λάμπρος Στυλιανού
