εκ του γραφείου Νεότητος
της Ιεράς Μητροπόλεως Πάφου
Όλοι πίσω! Πλανηθήκαμε! Πώς να επιστρέψω στην Αλήθεια;
Αυτά που μας είπε ο Άγιος Πορφύριος χωρίς αμφιβολία [1] αφορούν και την εποχή μας: Όλοι πίσω! Πλανηθήκαμε! Καιρός να αλλάξουμε πορεία και τρόπο ζωής.
Άραγε πως φτάσαμε εδώ; σε μια κατάσταση χάους, μέσα στο ψέμα και την πλάνη, έχοντας χάσει τον προορισμό μας!
Νιώθουμε μόνοι εξαιτίας του εγωισμού μας! Αλλά δεν είμαστε μόνοι, καθώς οι άγιοι και οι άγγελοι μας βρίσκονται πάντα δίπλα μας. Εμείς δεν τους αντιλαμβανόμαστε. Αυτοί είναι εκεί δίπλα μας και περιμένουν το κάλεσμα μας ώστε να μας καθοδηγήσουν στο ασφαλές μονοπάτι της Αλήθειας! τον ίδιο το Κύριο μας Ιησού Χριστό!
Μέσα σε όλα αυτά που ζούμε σήμερα, έστω και την τελευταία στιγμή, ας ξυπνήσουμε και να αναγνωρίσουμε το επιβαρυμένο ιστορικό μας, το κενό και αδιέξοδο που φθάσαμε, τότε η οδός της επιστροφής μας είναι η αληθινή μετάνοια.
Τι είναι η μετάνοια;
Ο αείμνηστος αρχ. Γεώργιος Καψάνης μας εξηγεί [2] ότι ο πρώτος λόγος του Κυρίου μας όταν άρχισε το κήρυγμά του, ήταν «μετανοείτε και πιστεύετε εν τω Ευαγγελίω» (Μαρκ. 1:15). Δεν είπε “μετανοήσατε” αλλά είπε “μετανοείτε”, πράγμα που σημαίνει ότι η μετάνοια είναι για όλους μας υπόθεση ζωής ολοκλήρου. Μας υπενθυμίζει ότι “έργο του Χριστιανού διαρκές είναι η μετάνοια”.
Περί μετανοίας ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς μας λέγει [3], ότι ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής με το βάπτισμα, όχι μόνο οδηγούσε στην επίγνωσι του Χριστού, αλλά και εκήρυττε μετάνοια κι’ επιζητούσε καρπούς αξίους της μετανοίας, την δικαιοσύνη, την ελεημοσύνη, την μετριοφροσύνη, την αγάπη, την αλήθεια. Δεικνύοντας δε και τούτο, ότι χωρίς έργα δεν ωφελεί καθόλου η προς τον Θεό υπόσχεσις που δείνει ο άνθρωπος με την μετάνοια.
Με απλά λόγια, μετάνοια είναι η ομολογία μας μέσω της εξομολόγησης ότι σφάλαμε και με με τον αγώνα μας να προσπαθούμε να μην ξαναπέσουμε στην ίδια αμαρτία. Βέβαια, ως άνθρωποι είμαστε αδύναμοι και αμαρτωλοί, αλλά ο Κύριος μας περιμένει έστω και τις λιγοστές αδύναμες, αλλά αληθινές, προσπάθειες μας ώστε να ενεργοποιήσει τις ακατάληπτες ευεργεσίες του σε εμάς μας και να μας σώσει.
Εάν σήμερα ο κόσμος δυσκολεύεται να πλησιάσει τον Χριστό, δυσκολεύεται διότι του λείπει η μετάνοια και η ταπείνωση. Εάν σήμερα οι θεολόγοι μας – τινές εκ των θεολόγων – βλέπουμε ότι δεν μπορούν να συλλάβουν το βαθύτερο νόημα της Ορθοδόξου θεολογίας, αυτό οφείλεται στο ότι επίσης λείπει η μετάνοια. Εάν η Εκκλησία δεν έχει τόσο αποτελεσματική παρουσία στον κόσμο, αυτό οφείλεται στο ότι οι άνθρωποι της Εκκλησίας δεν είμαστε άνθρωποι της μετανοίας.
Γι’ αυτό λοιπόν το κήρυγμα του Κυρίου μας δεν είναι μόνο γι’ αυτούς που είναι εκτός της Εκκλησίας, αλλά είναι και για μας που είμαστε μέσα στην Εκκλησία. Ο Κύριος περιμένει από όλους μας αυτήν την πιο ευάρεστη σ’ Αυτόν και πιο πλήρη μετάνοια.[2]
Πως θα ξεκινήσω στην οδό της μετανοίας;
Είναι απαραίτητο να βρει ο άνθρωπος έναν πνευματικό να εξομολογείται, να του έχει εμπιστοσύνη και να τον συμβουλεύεται [4]. Να εξομολογείται όλες τις αμαρτίες που έχει κάνει από μικρό παιδί και έτσι με τον πνευματικό του, βάζοντας ένα πρόγραμμα με:
- προσευχή,
- νηστεία,
- εξομολόγηση,
- μελέτη της Αγίας Γραφής, και
- Κοινωνία του Αίματος και Σώματος του Χριστού,
ο πιστός θα αναγεννηθεί και θα ξεκινήσει τον δρόμο της μετανοίας. Η πορεία αυτή δεν είναι εύκολη, καθώς ο πιστός θα πρέπει να αντιμετωπίσει τα πάθη του και την αμαρτία, ενώ ταυτόχρονα στις πράξεις του θα πρέπει να αποστρέφεται τα άσεμνα θεάματα και ακούσματα της τηλεόρασης και του «διαβόλου δίκτυου» όπως μας προειδοποιεί ο αείμνηστος Γέροντας Αθανάσιος ο Σταυροβουνιώτης [5].
Τον πνευματικό οδηγό, ο πιστός τον διαλέγει! Δεν θα εμπιστευθεί σε οποιονδήποτε την ψυχή του. Όπως για την υγεία του σώματος ψάχνει να βρει καλό γιατρό, έτσι και για την υγεία της ψυχής του θα ψάξει να βρει κάποιον καλό πνευματικό [4].
Βέβαια, καλός πνευματικός δεν είναι αυτός που χαϊδεύει τα αυτιά του πιστού στην αμαρτία και τα πάθη του, αλλά αυτός που αληθινά αναπαύει τον πιστό χωρίς να παρεκκλίνει από το Ευαγγέλιο. Ο Άγιος Παΐσιος στα “Σημεία των Καιρών” [6] μας πληροφορεί από το 1987 καθώς διερωτάται “το παράξενο είναι ότι πολλοί πνευματικοί άνθρωποι εκτός που δίνουν δικές τους ερμηνείες, φοβούνται και αυτοί τον κοσμικό φόβο…, ενώ έπρεπε να ανησυχούν πνευματικά και να βοηθήσουν τους Χριστιανούς στην καλή ανησυχία… Απορώ! Δεν τους προβληματίζουν όλα αυτά τα γεγονότα; γιατί δεν βάζουν έστω ένα ερωτηματικό για τις ερμηνείες του μυαλού τους; κι αν επιβοηθούν τον αντίχριστο για το σφράγισμα, πως παρασύρουν και άλλες ψυχές στην απώλεια;. Αυτό εννοεί “το αποπλανάν, ει δυνατόν, και τους εκλεκτούς (Μαρκ 13)”. Άραγε 38 χρόνια μετά πόσο ξεκάθαρα και επίκαιρα για όλους μας είναι αυτά τα λόγια του Αγίου μας;
Ο Άγιος Γαβριήλ ο δια Χριστόν Σαλός, είχε πει στα παιδιά του [7] ότι θα έρθουν οι καιροί που ο Χριστιανός θα δυσκολευτεί να σωθεί – τότε τι θα γίνει ο άπιστος; Έπειτα αναφέρθηκε στις έσχατες μέρες, στις δυσκολίες που θα αντιμετωπίσουμε οι χριστιανοί, αλλά και στους πνευματικούς πατέρες, που αντί να σώζουν τις ψυχές θα τις καταστρέφουν. Τότε, όταν τον ρώτησαν με ποιο κριτήριο πρέπει να διαλέξουμε τον πνευματικό μας πατέρα; Τους απάντησε: “Από τα έργα του”.
Ο πνευματικός αγώνας
Ο κάθε άνθρωπος έχει την συνείδηση να καταλαβαίνει το σωστό από το λάθος. Ο Καλός Θεός έδωσε στους Πρωτόπλαστους την συνείδηση, τον πρώτο θείο νόμο. Την χάραξε βαθιά στις καρδιές τους και από τότε ο κάθε άνθρωπος την παίρνει κληρονομιά [8]. Ο πιο δύσκολος αγώνας είναι να αντιμετωπίσουμε τα πάθη μας! Πρέπει πρώτα να τα αναγνωρίσουμε και μετά να προσπαθήσουμε να τα νικήσουμε με τη βοήθεια του Κυρίου μας.
Ο Χριστιανός όσο αγωνίζεται και προοδεύει πνευματικά, αρχίζουν να ξεκλειδώνουν τα πνευματικά αισθητήρια και τα μάτια της ψυχής του, έτσι ώστε να διακρίνει τις αμαρτίες που δεν έβλεπε προηγουμένως, αλλά και να προστατεύεται από ύπουλες επιβολές του διαβόλου. Το επόμενο στάδιο για τον πιστό είναι να μεταβεί από το εγώ στο εμείς και να αξιοποιήσει τα τάλαντα που του χάρισε ο Θεός, δηλαδή παύει να σκέφτεται όπως λένε μερικοί ότι εγώ τακτοποιήθηκα, τακτοποίησα και τα παιδιά μου και φτάνει! Τότε, τον κόσμο που υποφέρει έξω ποιός θα τον σπλαχνιστεί και θα τον βοηθήσει αδελφέ μου;
Όλοι κλήρος και λαός, ως Χριστιανοί πρέπει να είμαστε πρότυπο Χριστιανού με το αληθινό παράδειγμα του επίγειου βίου μας. Οι κληρικοί έχουν μια ευθύνη υψηλότερη από τους λαϊκούς και πέραν από τα προαναφερόμενα, θα πρέπει να έχουν το θάρρος της πίστης μας και όχι τον κοσμικό φόβο. Να κατηχούν, ενημερώνουν και να αφυπνίζουν το ποίμνιο τους, με λόγους αληθινούς αφύπνισης και όχι αποκοίμησης.
Ας αλλάξουμε και εμείς την ζωή μας με αληθινή μετάνοια, με προορισμό τον ίδιο τον Χριστό και να ψαλλουμε και εμείς μαζί με τους τρεις παίδες εν καμίνω “ἡμάρτομεν καὶ ἠνομήσαμεν ἀποστῆναι ἀπὸ σοῦ καὶ ἐξημάρτομεν ἐν πᾶσι καὶ τῶν ἐντολῶν σου οὐκ ἠκούσαμεν, οὐδὲ συνετηρήσαμεν οὐδὲ ἐποιήσαμεν καθὼς ἐνετείλω ἡμῖν, ἵνα εὖ ἡμῖν γένηται” (Δαν. 3, 2-21) [9].
Τότε, να είστε σίγουροι ότι έχουμε ήδη ξεκινήσει τον δύσκολο αλλά θεόσδοτο και σωστικό δρόμο της μετανοίας.
Καλή μετάνοια!
[1] https://www.youtube.com/watch?v=cHOodLqx6rA
[2] Αρχιμανδρίτου Γεωργίου Καψάνη, Ομιλίες σε Εορτές του Τριωδίου και περί αρετών (των ετών 1981-1991) Γ’. Έκδ. Ι.Μ. Οσίου Γρηγορίου, Άγιον Όρος 2017, σελ. 215. https://www.koinoniaorthodoxias.org/martiria-kai-didaxi/peri-metanoias/
[3] Tήν Ἁγία ἡμέρα τῶν Φώτων (Αγίου Γρηγορίου Παλαμά), 3 Ιανουαρίου 2022 https://immorfou.org.cy/tήν-ἁγία-ἡμέρα-τῶν-φώτων-αγίου-γρηγορ/
[4] Λόγοι Αγίου Παϊσίου Γ’, Πνευματικός Αγώνας, σελ. 248-249
[5] Ο ηγούμενος της Μονής Σταυροβουνίου και το «δια-(βόλου) δίκτυο, Εκκλησία Online, 19 Ιανουαρίου 2021, https://www.ekklisiaonline.gr/eipan/o-igoumenos-tis-monis-stavrovouniou-ke-to-diavolou-diktyo/
[6] Σημεία των Καιρών, Αγίου Παϊσίου, Σάββατο Α’ Νηστειών, 1987
[7] https://orthodoxhporeiakaizwh.blogspot.com/2024/12/blog-post_56.html
[8] Λόγοι Αγίου Παϊσίου Γ’, Πνευματικός Αγώνας, σελ. 125
[9] Από την προσευχή του Αζαρία και ο ύμνος των Αγίων τριών παίδων (Δαν. 3, 2-21), Μεταφραση: Ημαρτήσαμεν εἰς ὅλα, δὲν ὑπηκούσαμεν εἰς τὰς ἐντολάς σου, δὲν ἐφυλάξαμεν καὶ δὲν ἐπράξαμεν σύμφωνα μὲ ἐκεῖνα, τὰ ὁποῖα σὺ μᾶς εἶχες διατάξει, διὰ νὰ ζήσωμεν εὐτυχεῖς καὶ ἀσφαλεῖς
