ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
Στον δρόμο αυτό τον αισθητό και λεωφόρο, άλλα μέρη είναι ομαλά και στρωτά και άλλα ανηφορικά και ανώμαλα έτσι και των θείων Γραφών, άλλα σημεία είναι αμέσως σε όλους κατανοητά, ενώ άλλα χρειάζονται περισσότερη επεξεργασία και κόπο.
Όταν λοιπόν βαδίζουμε ισόπεδο και ομαλό δρόμο δεν μας χρειάζεται πολλή προσοχή, όταν όμως βαδίζουμε δρόμο ανηφορικό και στενό, που οδηγεί στην κορυφή βουνού και απειλείται από δω και απ’ εκεί από γκρεμούς, πρέπει να έχουμε επάγρυπνη και ξύπνια ψυχή, που να μη μας επιτρέπει να χαλαρώνουμε λόγω της κακοτοπιάς.
Γιατί, αν έστω και για λίγο δεν προσέξει κανείς και γλιστρήσει μόνο το πόδι του, όλο το σώμα γκρεμίζεται, αν πάλι σκύψει κάτω στα φαράγγια, κυριεύεται από σκοτοδίνη και πέφτει κάτω. Έτσι ακριβώς και στις θείες Γραφές- τα εύκολα και κατανοητά νοήματα είναι δυνατό να τα περάσουμε χωρίς κόπο, ενώ τα τραχύτερα και ανηφορικά, δεν είναι όμοια εύκολο να τα περάσουμε.
Γι’ αυτό πρέπει να είμαστε όλοι προσεκτικοί και ξυπνητοί, όταν περνάμε τέτοια χωρία, ώστε να μη κινδυνεύσουμε τον έσχατο κίνδυνο.
Γι’ αυτό κι εγώ άλλοτε σας ασκώ στα ευκολότερα, και άλλοτε σας φέρνω στα δυσκολότερα, για να σας απαλύνω και τον κόπο και να σας απαλλάσσω από τη ραθυμία. Γιατί, όπως εκείνοι που έχουν διαρκώς ευκολία γίνονται πιο μαλθακοί, έτσι και εκείνοι που οδηγούνται συνεχώς στα δύσβατα, από την κούραση απογοητεύονται. Γι’ αυτό πρέπει να είναι ανάμικτο το είδος της διδασκαλίας και άλλοτε να χρησιμοποιούμε αυτό, άλλοτε πάλι εκείνο, ώστε ούτε να χαλαρώνει υπέρμετρα η διάνοιά μας, ούτε να εντείνεται περισσότερο από όσο πρέπει, και να σπάζει αποκαμωμένη από τον κόπο.
(…)
Γι’ αυτό πρέπει να προσέχετε με ακρίβεια σ’ αυτά που λέγονται. Υπάρχει γκρεμός και χαράδρα βαθειά και από τις δύο πλευρές, αν δεν διαβάσουμε το ρητό προσεκτικά. Γιατί τι θα πούμε; Ότι ο προφήτης είπε ψέματα; Αυτό είναι επικίνδυνο- γιατί ο προφήτης δεν ψεύδεται- διότι λέει τα λόγια του Θεού. Δεν είπε ψέματα ο προφήτης; δεν εξαρτώνται λοιπόν από μας οι πράξεις μας; Αλλά και από μας εξαρτώνται οι πράξεις μας και ο προφήτης δεν είπε ψέματα- και τα δύο αυτά θα τα παρουσιάσουμε, εάν προσέχετε.
Γι’ αυτό άλλωστε έδειξα τον γκρεμό που υπάρχει και από τις δύο πλευρές, για να διανύσουμε το δρόμο που έχουμε μπροστά μας προσεκτικά. Γιατί δεν πρέπει να εξετάσουμε μόνο το «δεν είναι ο άνθρωπος κύριος των πράξεών του», αλλά και όλη τη συνέχεια, και για ποιούς ειπώθηκε και από ποιόν και για ποιόν και γιατί, και πότε και με ποιο τρόπο.
Γιατί δεν αρκεί να λέμε, ότι στις Γραφές είναι γραμμένο, ούτε γενικά αποσπώντας λόγια και μαδώντας τα μέλη του σώματος των θεοπνεύστων Γραφών, και παίρνοντάς τα έρημα και ξένα προς τη συνάφειά τους, να τα παραποιούμε όπως εμείς θέλουμε και χωρίς φόβο.
Γιατί έτσι πολλές διδασκαλίες μπήκαν στη ζωή μας παραποιημένες, με το να πείθει ο διάβολος τους πιο ράθυμους να απαγγέλλουν παραποιημένα τα κείμενα των Γραφών, ή προσθέτοντας ή αφαιρώντας να επισκοτίζουν την αλήθεια.
Δεν αρκεί λοιπόν να πούμε, ότι είναι γραμμένο στη Γραφή, αλλά πρέπει να διαβάσουμε και όλη τη συνέχεια- γιατί, αν διακόπτουμε τη μεταξύ τους συνέχεια και συνάφεια, θα προκύψουν με τον τρόπο αυτό πολλές πονηρές διδασκαλίες.
Γιατί στη Γραφή είναι γραμμένο, ότι «δεν υπάρχει Θεός», και ότι «γύρισε το πρόσωπό του, για να μη βλέπει καθόλου», και ότι «δε θα εκδικηθεί ο Θεός». Τι λοιπόν, πες μου- δεν υπάρχει Θεός; ούτε εποπτεύει τα πράγματα της γης; Και ποιος θα ανεχόταν να το ακούσει ή να το πει αυτό; Βέβαια στη Γραφή είναι γραμμένο, αλλά μάθε πως είναι γραμμένο. «Είπε», λέει, «ο άφρων μέσα στην καρδιά του- δεν υπάρχει Θεός». Δεν είναι η γνώμη και η απόφαση της Γραφής, αλλά της διάνοιας του άφρονα- δεν λέει τα δικά της η Γραφή, αλλά μετέφερε τα λόγια του άλλου.
Και πάλι- «μέχρι πότε θα εξοργίζει ο ασεβής τον Θεό; Γιατί είπε μέσα του- δεν θα εκδικηθεί. Γύρισε το πρόσωπό του για να μη βλέπει καθόλου». Και εδώ πάλι εκθέτει τη γνώμη και κρίση κάποιου ασεβούς και διεφθαρμένου ανθρώπου. Έτσι συνηθίζουν να κάνουν και οι γιατροί, οι οποίοι, συζητώντας με υγιείς, αναφέρουν τα αμαρτήματα εκείνων που παραπαίουν και είναι εκτός εαυτών, για να τους κάνουν πιο προσεκτικούς.
Επειδή λοιπόν η υγεία της ψυχής είναι η ευσέβεια, ενώ χειρότερη νόσος και αρρώστια είναι η άγνοια του Θεού, λέει τα λόγια των ασεβών, όχι για να τα ακούμε απλώς, αλλά για να προφυλαχθούμε. Λέει τι είπε ο άφρονας, για να γίνεις εσύ φρόνιμος και να μη δεχθείς αυτό που λέει, λέει τι είπε ο ασεβής, για να αποφύγεις εσύ την ασέβεια.
Και όχι μόνο δεν πρέπει να τα αποκόπτουμε από τη συνάφειά τους, αλλά και να τα προφέρουμε σωστά, και να μη προσθέτουμε τίποτα.
Πολλοί λοιπόν περιφέρουν και άλλα χωρία των Γραφών, απαγγέλλοντάς τα παραποιημένα. Γιατί είναι γραμμένο, λένε «εάν καίεσαι από επιθυμία, να παντρεύεσαι», όμως πουθενά δεν είναι έτσι γραμμένο· αλλά πρόσεξε πως είναι γραμμένο· «στους άγαμους και στις χήρες λέω, ότι είναι καλό γι’ αυτές εάν μείνουν όπως είμαι κι εγώ· εάν όμως δεν μπορούν να μείνουν εγκρατείς, ας παντρεύονταν γιατί είναι καλύτερα να παντρεύεται κανείς, παρά να καίεται από επιθυμία». Δεν είναι λοιπόν το ίδιο, λέει, το εάν καίεσαι, να παντρεύεσαι; Και αν ακόμα ήταν το ίδιο, το «εάν καίεσαι, να παντρεύεσαι», δεν έπρεπε, αφήνοντας τη σωστή απαγγελία της Γραφής, να τη διαστρέφουμε και να προφέρουμε με δικά μας λόγια τα νοήματα της Γραφής· τώρα όμως θα βρούμε και μεγάλη διαφορά ανάμεσά τους. Γιατί, αν πεις γενικά, «εάν καίεσαι, να παντρευτείς», δίνεις το δικαίωμα σε όλους όσους έχουν προτιμήσει την παρθενία, κάθε φορά που τυχόν θα ενοχληθούν από τη σαρκική επιθυμία, να διαλύουν τη συμφωνία με τον Θεό και να αυτομολούν προ τον γάμο, και να λησμονούν την προηγούμενη υπόσχεσή τους.
Εάν όμως μάθεις σε ποιούς μιλάει ο Παύλος, ότι δηλαδή δεν απευθύνεται γενικά σε όλους, αλλά σ’ εκείνους που δεν είχαν ποτέ δώσει υπόσχεση, τότε θα μπορέσεις να καταργήσεις αυτή την επιβλαβή και ολέθρια εξουσία. Γιατί λέει, «εννοώ τους άγαμους και τις χήρες», όχι αυτές που υποσχέθηκαν να μείνουν χήρες, αλλά εκείνες που ποτέ δεν αποφάσισαν ούτε το ένα ούτε το άλλο, αλλά βρίσκονται σε κάποιο μετέχμιο της κάθε γνώμης. (…)
Περιφέρουν επίσης και άλλο ρητό, χωρίς να διαστρέφουν το νόημά του, αλλά προσθέτοντας και άλλο που δεν είναι γραμμένο.
Γιατί τέτοια είναι η πανουργία του διαβόλου να εισάγει τα ολέθρια διδάγματά του ή με πρόσθεση ή με άφαίρεση ή με διαστροφή ή με παραποίηση των κειμένων. Ποιο όμως είναι αυτό το ρητό; «Δικό μου», λέει, «είναι το ασήμι και δικό μου το χρυσάφι» και τα δίνω σε όποιον θέλω. Από αυτό ένα μέρος έχει λεχθεί, ενώ το άλλο δεν έχει λεχθεί, αλλά μπήκε από κάπου απ’ έξω. Γιατί το «δικό μου είναι το ασήμι και δικό μου το χρυσάφι», το είπε ο προφήτης, αλλά το ‘τα δίνω σε όποιον θέλω’, δεν υπάρχει, παρά κυκλοφορεί από την αμάθεια των πολλών. (…)
Και τι σχέση έχει αυτό με το θέμα μας; Ότι δεν πρέπει τα χωρία της Γραφής να τα λέμε έτσι αόριστα, ούτε να τα αποκόπτουμε από τη συνάφειά τους, ούτε να τα αποσπούμε από την ενότητά τους, ούτε να τα παίρνουμε απομονώνοντάς τα και απογυμνώνοντάς τα από τη βοήθεια των επομένων και των προηγουμένων, και να συκοφαντούμε αόριστα και να επιδρούμε δυσμενώς.
Γιατί δεν είναι άτοπο, όταν δικαζόμαστε στο δικαστήριο για βιωτικά πράγματα, να διεκδικούμε όλα τα δικαιώματά μας, και τόπους και καιρούς και αιτίες και πρόσωπα, και να προσκομίζουμε μύρια άλλα στοιχεία, ενώ όταν έχουμε αγώνες για την αιώνια ζωή, να αναφέρουμε έτσι γενικά και τυχαία τα χωρία των Γραφών;
Και ένα νόμο βασιλικό δεν τον αναφέρει κανείς γενικά και αόριστα, και αν δεν πει και τον χρόνο και δε δείξει και αυτόν που τον εξέδωσε και δεν τον παρουσιάσει σωστόν και ολόκληρον, δικάζεται και τιμωρείται με την έσχατη ποινή, ενώ εμείς αναφέροντας, όχι νόμο ανθρώπινον, αλλά αυτόν που ήρθε από πάνω από τον ουρανό, τον χρησιμοποιούμε με τόσο μεγάλη επιπολαιότητα, ώστε να αποσπούμε τμήματα ή μέρη του; Και που αυτά είναι άξια δικαιολογίας και συγγνώμης; Ίσως τράβηξα τον λόγο πέρα από το κανονικό μέτρο, δεν το έκανα όμως τυχαία, αλλά για να σας απομακρύνω από την κακή συνήθεια.
ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ – ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΕΡΓΑ – 8Α – (σελ. 473-485) ΟΜIΛIΕΣ ΣΕ ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΑΙ ΡΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟ ΡΗΤΟ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΙΕΡΕΜΙΑ «Κύριε, ο άνθρωπος δεν είναι κύριος της ζωής του, ούτε μπορεί ο άνθρωπος να βαδίσει και να επιτύχει την πορεία της ζωής του»- ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΚΕΙΜΕΝΟ – ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ – ΣΧΟΛΙΑ: Από τον ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΠΑΠΑΕΥΑΓΓΕΛΟΥ, Διδάκτορα θεολογίας – ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΜΕΡΕΤΑΚΗ «ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟΝ» ΠΑΤΕΡΙΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ» ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1990 – ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ : Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ
