Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος
ΑΝΘΡΩΠΟΣ,
ΑΥΤΟΣ Ο ΠΗΛΟΣ Ο…ΑΥΘΑΔΗΣ
Λόγος στο ρητό “Πλήν μάτην ταράσσεται πας άνθρωπος ζων”
Φέρε ουν, αγαπητέ,
∆αυϊδικής κιθάρας το ψαλμικόν ανακρούσωμεν μέλος,
και κατά του ∆αυίδ την ανθρωπίνην ευτέλειαν στηλιτεύσαντες, είπωμεν·
Πλήν μάτην ταράσσεται πας άνθρωπος ζων·
Ταράσσεται, και το τέλος απόλλυται·
ταράσσεται, και πριν καταστήναι καταποθείται·
ως πυρ ανακαίεται, και ως καλάμη αποτεφρούται·
ως θύελλα επαίρεται, και ως κόνις εδαφίζεται·
ως φλοξ αναριπίζεται, και ως καπνός διαλύεται·
ως άνθος ωραΐζεται, και ως χόρτος ξηραίνεται·
ως νέφος υπεραπλούται, και ως σταγών απομειούται·
ως πομφόλυξ ογκούται, και ως σπινθήρ αποσβέννυται·
ταράσσεται, και τη απληστία κερδαίνει την δυσωδίαν·
ταράσσεται, και των από της ταραχής ουδέν λαμβάνων απέρχεται.
Αυτού αι ταραχαί, και άλλων αι τρυφαί·
αυτού οι πόνοι, και άλλων οι θησαυροί·
αυτού αι φροντίδες, και άλλων αι ευφροσύναι·
αυτού αι θλίψεις, και άλλων αι απολαύσεις·
αυτού αι κατάραι, και άλλων αι θεραπείαι·
αυτού αι αρπαγαί, και άλλων αι ηδοναί·
παρ’ αυτώ ο στεναγμός, και παρ’ ετέροις οι πλεονασμοί·
παρ’ αυτώ τα δάκρυα, και παρ’ ετέροις τα χρήματα·
αυτός εν άδη κολάζεται, και άλλοι πάλιν εν τοις αυτού εντρυφώσι ψάλλοντες.
Πλήν μάτην ταράσσεται πας άνθρωπος ζων.
Άνθρωπος,
το της ζωής πρόσκαιρον δάνεισμα,
το του θανάτου ανυπέρθετον όφλημα,
το εκ προαιρέσεως αδάμαστον ζώον,
το αυτοδίδακτον πονήρευμα,
το αυτομαθές επιβούλευμα,
το εύτεχνον εις κακουργίαν,
το ευμήχανον εις αδικίαν,
το έτοιμον εις πλεονεξίαν,
το ακόρεστον εις απληστίαν,
το ευφυές εις απιστίαν,
το υπέρογκον πνεύμα,
το μεγαλορήμον θράσος,
το ευδιάλυτον φρύαγμα,
το ευκαθαίρετον ύψωμα,
το ευάλωτον τόλμημα,
ο πηλός ο αυθάδης,
η τέφρα η στασιώδης,
η κόνις η μεγαλόφρων,
η σποδός η πεφυσιωμένη,
ο σπινθήρ ο ευκατάσβεστος,
η φλόξ η ευμάραντος,
ο ευρίπιστος λύχνος,
το ετοιμοφθόρον ξύλον,
ο ευξήραντος χόρτος,
η ευνέκρωτος χλόη,
η ευδαπάνητος φύσις·
ο σήμερον απειλών, και αύριον τελευτών·
ο σήμερον εν πλούτω, και αύριον εν τάφω·
ο σήμερον εν διαδήματι, και αύριον εν μνήματι·
ο σήμερον εν πορφύρα, και αύριον εν εκφορά·
ο σήμερον εν θησαυροίς, και αύριον εν σοροίς·
ο σήμερον εν κόλαξι, και αύριον εν σκώληξιν·
ο σήμερον ων, και αύριον μη ων·
ο άρτι φρυαττόμενος, και μετ’ ολίγον θρηνούμενος·
ο εν ευπραγίαις αφόρητος, και εν δυσπραγίαις απαραμύθητος·
ο εαυτόν αγνοών, και τα υπέρ αυτόν πολυπραγμονών·
ο το παρόν ουκ ειδώς, και περί των μελλόντων φανταζόμενος·
ο φύσει θνητός, και τη επάρσει, ως νομίζει, αιώνιος·
το πάσης αρωστίας προκείμενον πάρεργον,
το παντός πάθους ευδιάβατον καταγώγιον,
το των πυρετών αδιάφορον καθημερινόν γυμνάσιον,
το πάσης λύπης ευπαράδεκτον πανδοχείον.
Ω πόση της ημετέρας ευτελείας η τραγωδία!
ω πόσος ο της ανθρωπίνης ευτελείας θρίαμβος!
Ω πόσα είπον,
και της προφητικής φωνής ουδέν αρμοδιώτερον εύρον,
της λεγούσης·
Πλήν μάτην ταράσσεται πας άνθρωπος ζων!
Τέλος, όρα, αγαπητέ,
ει μη θάλατταν μιμείται των ανθρώπων τα πράγματα,
ει μη της εκείθεν ταραχής ο βίος εμπλέκεται,
ει μη της υγράς πλέον επί της ξηράς χειμαζόμεθα,
ει μη των ανέμων σφοδρότερον αλλήλοις συμπίπτομεν,
ει μη τα χρήματα, καθάπερ καταιγίδες,
κατ’ αλλήλων ημάς συγκρούουσιν,
ει μη, καθάπερ εν ζόφω θαλαττίω, ώδε κακείσε περιφερόμεθα.
