WOKE CULTURE: Οι θρησκευτικές της ρίζες και οι φιλοσοφικές παρανοήσεις της

 

Νέα Εποχή - Αποκρυφισμός

Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή Δρ.Θ

    Εάν ζούσε στην εποχή μας ο κοινωνιολόγος Μαξ Βέμπερ ίσως να μην του κέντριζε τόσο πολύ το ενδιαφέρον  για το  πώς μέσα από τις θρησκευτικές προϋποθέσεις του Προτεσταντισμού αναδύθηκε το καπιταλιστικό σύστημα, ώστε να γράψει το περίφημο έργο «Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού»¹. Είναι  βέβαιο όμως ότι θα εντυπωσιαζόταν από το πώς οι   πουριτανικές  τάσεις  μιας ιδιάζουσας καλβινιστικής  ηθικής η οποία κατατείνει να ορίζει την ομοιομορφία στην σκέψη και την συμπεριφορά, να καταρτίζει λίστα απαγορεύσεων, να λογοκρίνει, να απαιτεί συμμόρφωση, να διεκδικεί την αυθεντία, να παρουσιάζεται ως ο χωροφύλακας της παγκόσμιας ηθικής συνείδησης και να αναγορεύει τη διαφορετική άποψη ως «βέβηλο»,  έχουν οδηγήσει στην εμφάνιση ενός ιδιότυπου κοινωνικού φαινομένου,  με το όνομα «Woke culture», που φθάνει στα όρια του θρησκευτικού,  ώστε ο  φιλόσοφος Jean-François Braunstein  στο δοκίμιό του «La Religion Woke»², να συγκρίνει το κίνημα αυτό με την αναβίωση του προτεσταντικού ευσεβισμού πριν από 200 χρόνια³.

Άλλωστε, το όραμα των Καλβινιστών του 16^ου αιώνα για την πόλη της Γενεύης⁴ συμπίπτει με αυτό της Woke ιδεολογίας,  το χτίσιμο δηλαδή μιας κοινωνίας επάνω σε μια ομοιόμορφη ηθική, σκέψη και συμπεριφορά, με ολοκληρωτικά χαρακτηριστικά. Και για να το επιτύχουν αυτό οι θρησκευτικοί άρχοντες  της Γενεύης είχαν ως κύριο καθήκον  την επίβλεψη των δημοσίων και ιδιωτικών ηθών, αλλά και την επίμονη και αδιάκριτη παρακολούθηση της ιδιωτικής ζωής κάθε ατόμου⁵. Επισκέπτονταν χωρίς προειδοποίηση όλα τα σπίτια για να ερευνήσουν τις συνήθειες των μελών της κάθε οικογένειας και οι ελαφρότερες μορφές παρέκκλισης από τους κανόνες της πόλης τιμωρούνταν⁶. 

Αυτού του είδους οι καλβινιστικές πρακτικές δεν παραπέμπουν ευθέως στο κύριο  όπλο της Woke ιδεολογίας, που είναι η λεγόμενη  cancel culture; Δηλαδή,  στις πρακτικές   ακύρωσης και εξάλειψης των αντιπάλων με τη μορφή έντονου ελέγχου και  κριτικής, μποϊκοτάζ, στοχοποίησης,  διεκδικώντας για τον εαυτό της έναν μανιχαϊστικό  εκλεκτισμό των «καθαρών» έναντι των «βέβηλων» αντιφρονούντων⁷. Έτσι όταν  η ερευνήτρια ενός think tank της Ουάσιγκτον, Μάγια Φορστέιτερ  υποστήριξε ότι «οι άνδρες δεν θα μπορέσουν ποτέ να γίνουν γυναίκες», υπονοώντας τα άτομα εξ αλλαγής φύλου,  είχε ως αποτέλεσμα  να χάσει τη δουλειά της⁸  και στο Πανεπιστήμιο του Exeter, μία καθηγήτρια κατηγορήθηκε ως τρανσοφοβική επειδή τόλμησε να πει ότι μόνο οι γυναίκες έχουν έμμηνο ρύση. Η ατυχής καθηγήτρια είχε ξεχάσει ότι η Woke κουλτούρα επιβάλλει να μην μιλάμε για γυναίκες, αλλά μόνο για «πρόσωπα με έμμηνο ρύση»⁹, απορρίπτοντας εσκεμμένως την επιστημονική αλήθεια ότι κανένας άντρας που κάνει αλλαγή φύλου  δεν έχει έμμηνο ρύση. Και όταν η  διάσημη Βρετανίδα συγγραφέας J. K. Rowling αμφισβήτησε  ότι τα τρανς άτομα είναι γυναίκες¹⁰  κινδύνεψε  ακόμη και να φυλακισθεί  στη Σκωτία¹¹ σύμφωνα με νέο νόμο που διώκει  απόψεις και ιδέες¹².

Ασφαλώς  δεν υπάρχουν πια στην πλατεία της Γενεύης  τα ικριώματα που έστηναν οι Καλβινιστές για να εκτελέσουν τους αντιφρονούντες απέναντι στον  πουριτανισμό που επέβαλλαν, αλλά βιώνουμε μια μεταμοντέρνα Ιερά Εξέταση¹³. Έτσι έχουν στηθεί   διαδικτυακά «ικριώματα» που τείνουν να εξαλείψουν οποιονδήποτε έχει διαφορετική γνώμη από τα δόγματα της Woke αποσκοπώντας σε μια πουριτανική περιχαράκωση της κοινωνίας ώστε να οδηγηθεί σε έναν εξαγνισμό από όσους αυτοί θεωρούν ρατσιστές, αποικιοκράτες, τρανσοφοβικούς, κ.ο.κ., επιδεικνύοντας ζήλο θρησκευτικής σέκτας. Έτσι η J. K. Rowling είδε να καίγονται βιβλία της σε δημόσιες πυρές¹⁴, να οργανώνονται εκστρατείες για μποϋκοτάζ στα βιβλία της και  απειλήθηκε επανειλημμένα η ζωή της. Ζούμε, άραγε, καταστάσεις    της εφιαλτικής  Ωκεανίας του «1984» του Όργουελ που όλοι οφείλουν να υιοθετήσουν τα Woke δόγματα και ενθαρρύνονται να καταγγέλλουν τις παρεκτροπές από αυτά;¹⁵

Τι σημαίνει όμως Woke κουλτούρα;  Ο όρος είναι  αφροαμερικανικό ιδίωμα της λέξης  «awake»¹⁶, που σημαίνει  «ξυπνάω», «αφυπνίζομαι» και εμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2010, για να εκφράσει την επαγρύπνηση, την αφύπνιση  εναντίον προκαταλήψεων και διακρίσεων που σχετίζεται με το φύλο, τη φυλή, τη διαφορετικότητα.  Συγγενής όρος  της πολιτικής ορθότητας ουσιαστικά  εξελίχθηκε σε μια  καθολική αποδόμηση κάθε σταθερής αξίας¹⁷, του φύλου και της φυλής, διεκδικώντας την ακύρωση ολόκληρου του ιστορικού παρελθόντος. Έτσι σε πανεπιστήμια, απαιτούν την κατάργηση της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, του Πλάτωνα και του Σαίξπηρ, διότι «προωθούν τον ρατσισμό, τη λευκή υπεροχή και την πατριαρχία», όπως διατείνονται. Διεξάγεται ένα κυνήγι μαγισσών που στοχοποιεί την «λευκότητα»¹⁸ και τη δυαδικότητα των φύλων, ενώ προωθείται η καθιέρωση αρνητικών διακρίσεων έναντι της κοινωνικής πλειοψηφίας. Στην πράξη, το Woke κίνημα επανεισάγει αντεστραμμένη την φυλετικοποιημένη σκέψη του ρατσισμού¹⁹, εισάγει έναν αντιρατσιστικό ρατσισμό²⁰, επικροτώντας έναν μανιχαϊσμό όπου όλος ο δυτικός πολιτισμός  θεωρείται ρατσιστικός, σεξιστικός  και αποικιοκρατικός²¹, όλοι οι πλούσιοι είναι κακοί²², όλοι οι  λευκοί άντρες, ακόμα και οι ζητιάνοι, θεωρούνται προνομιούχοι²³, όπως π.χ. η εταιρεία  ουΐσκι Jack Daniel’s που έκανε διακρίσεις σε βάρος των λευκών ανδρών στη διαδικασία πρόσληψης προσωπικού²⁴,  και   μόνο η βιβλιογραφία που προέρχεται από  γυναίκες, γκέι  ή έγχρωμους ερευνητές θεωρείται αξιόπιστη²⁵, θυμίζοντας όλα αυτά την οργουελική φράση από το μυθιστόρημα «Η φάρμα των ζώων»: «όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά μερικά ζώα είναι πιο ίσα από τα άλλα».

Το Woke κίνημα,  ως «θεωρία αφύπνισης»,   δεν διεκδικεί πρωτοτυπία. Ήδη  αιώνες πριν, η χριστιανική αίρεση του Γνωστικισμού²⁶ έκανε λόγο για την αφύπνιση  του θεϊκού στοιχείου του ανθρώπου που είναι φυλακισμένο   στο   σώμα του²⁷ ώστε  να κατανοήσει την αληθινή του φύση²⁸. Δεν γνωρίζουμε αν οι θεωρητικοί  της Woke κουλτούρας διάβασαν  κείμενα του Γνωστικισμού,  ή των επιγόνων  του, όπως το θεοσοφικό σύστημα  της Μπλαβάτσκυ²⁹   ή   σύγχρονων σεκτών της Νέας Εποχής³⁰. Είναι όμως βέβαιο ότι βασικές ιδέες του Γνωστικισμού ανευρίσκονται μέσα στα δόγματα της Woke  κουλτούρας όπως ο δυαλισμός  ψυχής και σώματος,  η ενοφυλία και  η αφυλία. Γι’ αυτό άλλωστε   πολλοί συνδέουν την  Woke κουλτούρα   με τον Γνωστικισμό³¹.

Όπως ο Γνωστικισμός, έτσι και  η  Woke κουλτούρα,  καλεί τον άνθρωπο   να αφυπνιστεί και να κατανοήσει ότι το φύλο  δεν είναι μια  βιολογική αναγκαιότητα και νομοτέλεια αλλά επιλογή και  αντικείμενο υποκειμενικού αυτοπροσδιορισμού. Αυτό ακριβώς επιχειρείται με την χειραγώγηση των παιδιών που ωθούνται  σε αυτήν την «αφύπνιση» υπό την καθοδήγηση των κελευσμάτων της Woke κουλτούρας ώστε να επιλέξουν το φύλο τους το οποίο είναι δυνατόν είτε να διαφέρει από  το βιολογικό  φύλο είτε να είναι ουδέτερο, και να μην ορίζεται³².

Είναι η περίφημη θεωρία περί κοινωνικού φύλου, η  Gender ιδεολογία που αποτελεί και τη σημαία της Woke. Υποστηρίζεται   ότι το φύλο με το οποίο γεννήθηκε ένα παιδί δεν είναι τίποτα άλλο παρά  μια ετικέτα που δόθηκε από τους μαιευτήρες γιατρούς στο παιδί κατά τη γέννηση του εξαιτίας των εξωτερικών   γεννητικών οργάνων. Το πραγματικό φύλο το παιδί θα το επιλέξει καθώς θα μεγαλώνει. Έτσι, ένας άνθρωπος είναι δυνατόν να γεννιέται βιολογικά άντρας όμως  να παρουσιάζεται κοινωνικά ως γυναίκα και το αντίστροφο, είτε να έχει  ανδρόγυνη συμπεριφορά είτε να είναι  άφυλο όν³³.

Αν ανατρέξουμε αιώνες πίσω θα δούμε παρόμοιες θεωρίες να προβάλλει ο   Γνωστικισμός που  υποστήριζε  ότι η ψυχή στην πρωταρχική της κατάσταση  είναι ανδρόγυνος³⁴. Με  την είσοδό της στο υλικό σώμα  διασπάται σε αρσενικό και θηλυκό³⁵. Προορισμός του  ανθρώπου για τους Γνωστικούς είναι η επάνοδος στην αρχέγονη κατάσταση της ενοφυλίας ή αφυλίας³⁶, ώστε και πάλι  να καταστεί ανδρόγυνος και αρρενοθήλυς³⁷.

Μέσω της παρενδυσίας³⁸, του αυτοευουχισμού³⁹,  της καταδίκης   του γάμου και της τεκνογονίας⁴⁰, οι Γνωστικοί προσπαθούσαν  να γίνει ο άνθρωπος είτε αρρενοθήλυς⁴¹, είτε  ένα  άφυλο όν⁴²,   είτε να μεταπηδήσει στο αντίθετο φύλο⁴³.

Άραγε, όλα τα παραπάνω δεν εντοπίζονται και  στην ατζέντα της  Woke κουλτούρας;  Αυτό δεν επιχειρεί και η Woke κουλτούρα μέσω της παρενδυσίας, της προβολής της αφυλίας και της  αλλαγής του φύλου; Κατάργηση του φύλου, σύγχυση της σεξουαλικής ταυτότητας,   άρση του οντολογικού διαχωρισμού των δύο φύλων, αφυλία  και ενοφυλία προτρέποντας ακόμη και μικρά παιδιά να αφυπνισθούν δήθεν και να ανακαλύψουν το αληθινό τους φύλο⁴⁴. Και δεν μιλάμε για εκείνες τις εξαίρετες ιατρικές περιπτώσεις για τις οποίες υπάρχει φιλάνθρωπος μέριμνα όλων των θεσμών και της Εκκλησίας⁴⁵ αλλά  αναφερόμαστε σε  μια καθολική διάχυση προπαγάνδας της Gender ιδεολογίας.

Έτσι σε ανήλικα παιδιά  χορηγούνται αναστολείς εφηβείας puberty blockers) και χημικές ουσίες βοηθώντας τη λεγόμενη φυλομετάβαση, την αλλαγή φύλου.   Αρχομένης της εφηβείας ακόμη και στα 10 ή 11 χρόνια), ξεκινά η  φαρμακευτική παρεμπόδιση της ανάπτυξης με τους αναστολείς εφηβείας. Ακολουθεί η ορμονοθεραπεία, και τέλος η πλαστική χειρουργική⁴⁶. Μάλιστα οι ζηλωτές του Woke κινήματος πιέζουν τους νομοθέτες για τη διαρκή μείωση των ηλικιακών ορίων που επιτρέπουν τις επεμβάσεις αυτές, ενώ στις Η.Π.Α. γίνονται πλέον δεκτές σε πολλές πολιτείες και χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων⁴⁷. Στην Ελβετία μάλιστα, οι αρχές αφαίρεσαν την ανήλικη κόρη από μια οικογένεια επειδή οι γονείς δεν επέτρεψαν στο παιδί τους να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση αλλαγής φύλου⁴⁸.

Οι αρχαίοι Γνωστικοί θεωρούσαν την τεκνογονία  έργο του σατανά⁴⁹ και  εάν  κάποια γυναίκα έμενε έγκυος τότε προέβαιναν σε άμβλωση⁵⁰. Και σήμερα οι ιδέες της Woke κουλτούρας   συμπορεύονται με την  υπεράσπιση  των αμβλώσεων και  οποιοσδήποτε λόγος υπέρ της τεκνογονίας θεωρείται   λόγος ενάντια στα δικαιώματα τω γυναικών. Είναι ακόμη νωπές οι μνήμες όταν  πρόσφατο  τηλεοπτικό σποτ υπέρ της τεκνογονίας του Πανελληνίου Συνεδρίου Γονιμότητας και Αναπαραγωγικής Αυτονομίας θεωρήθηκε από τους θιασώτες της Wole ιδεολογίας σεξιστικό, αναχρονιστικό και τελικά αποσύρθηκε⁵¹.

Όπως  για τους Γνωστικούς  έτσι και για την Woke κουλτούρα υφίσταται  δυαλισμός πνεύματος και σώματος. Το σώμα και το  φύλο  έχουν  δευτερεύουσα θέση σε σχέση με την αυτοσυνειδησία  του ανθρώπου. Έτσι άνδρες που αυτοπροσδιορίζονται ως γυναίκες  συμμετέχουν σε γυναικεία αθλήματα ή  μπαινοβγαίνουν ελεύθερα σε αποκλειστικά μέχρι τώρα γυναικείους χώρουςπ.χ.αποδυτήρια)⁵². Μάλιστα, σε δημόσιες συζητήσεις  οι συμμετέχοντες  γνωστοποιούν αρχικά   ποια  αντωνυμία επιθυμούν να υποδηλώνει το φύλο τουςαυτός/αυτή/αυτό)⁵³ διότι το πασιφανές βιολογικό φύλο τίθεται  σε αμφισβήτηση  και λαμβάνεται υπόψη μόνο ο προσωπικός  αυτοπροσδιορισμός identifying). Όπως επισημαίνει εύστοχα ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πειραιώς κ.κ. Σεραφείμ: «Ἡ Woke ἀτζέντα καί τά κέντρα πού τήν προωθοῦν “ἀγωνίζονται” νά ἐπιβάλουν παγκοσμίως τήν ἀνατροπή τῆς ἀνθρώπινης ὀντολογίας καί φυσιολογίας»⁵⁴.

Η  έλλειψη διαχωριστικής  γραμμής  μεταξύ των δύο φύλων σε οντολογικό επίπεδο οδηγεί σε ένα ανδρόγυνο ανθρωπολογικό μοντέλο το οποίο είναι εκ διαμέτρου αντίθετο  με το βιβλικό ανθρωπολογικό μοντέλο, και ως εκ τούτου απαράδεκτο⁵⁵. Για την Ορθόδοξη θεολογία,  το κακό δεν ταυτίζεται με το σώμα⁵⁶ και η  διαίρεση σε δύο φύλα δεν αποτελεί έκπτωση από μια αρχέγονη ενοφυλία  αλλά έκφραση του δημιουργικού σχεδίου του Θεού Γεν. 1,27 και 2,20-24) διότι «οὐδὲν φαῦλον ὁ Θεὸς ἐποίησε»⁵⁷. 

Ποια είναι όμως τα κυριότερα μεθοδολογικά και φιλοσοφικά λάθη στα οποία υποπίπτει η Woke κουλτούρα τα οποία ακυρώνουν τόσο την ίδια όσο και το θεωρητικό της οικοδόμημα;

Πρώτον, η Woke κουλτούρα δεν είναι επιστήμη, αλλά είναι ιδεολογία και ως εκ τούτου είναι υποκειμενική κατασκευή έστω και αν οι οπαδοί την  ταυτίζουν με την απόλυτη αλήθεια. Δεν είναι το αποτέλεσμα  απροκατάληπτης έρευνας και μελέτης,  χρήσης ορισμένης επιστημονικής μεθόδου,  αλλά υιοθέτηση   προσωπικών πεποιθήσεων, θεωριών  και απόψεων όπως της Gayle Rubin⁵⁸ και της Judith Butler⁵⁹ οι οποίες  υποστήριζαν  ότι το «αρσενικό» και το «θηλυκό» είναι εξ ολοκλήρου κοινωνικές κατασκευές. Και όταν  έγινε προσπάθεια να αποδειχθεί η εν λόγω θεωρία  επιστημονικά με τα πειράματα που έκανε ο υποστηρικτής  του «κοινωνικού φύλου»,  Νεοζηλανδός  γιατρός  John Money στο Πανεπιστήμιο Τζων Χόπκινς,  κατέρρευσε παταγωδώς⁶⁰.

Ο   John Money έπεισε τους γονείς του μικρού David Reimer να τον μεγαλώσουν σαν κορίτσι, εξαιτίας της καταστροφής του πέους του παιδιού από ιατρικό λάθος όταν ήταν βρέφος,  χωρίς να του πουν ποτέ  ότι γεννήθηκε αγόρι. Συνταγογραφεί στο παιδί, το οποίο μετονομάστηκε σε Μπρέντα, μια ορμονική θεραπεία. Οι γονείς ντύνουν το παιδί με φουστάνια, του χαρίζουν κούκλες, του μιλούν στο θηλυκό γένος. Ο γιατρός θέλει να αποδείξει ότι το φύλο διδάσκεται και δεν είναι βιολογικό,  ότι μόνο η εκπαίδευση κάνει τους ανθρώπους να συμπεριφέρονται ως άνδρες ή γυναίκες. Όμως η φύση εκδικείται διότι  όταν η  Μπρέντα μπαίνει στην εφηβεία, η φωνή της  γίνεται ανδρική, εξομολογείται ότι έλκεται από τα κορίτσια. Σταματά  τη θεραπεία, καταφεύγει  στο αλκοόλ, γίνεται και πάλι Ντέιβιντ, αποσταθεροποιείται ψυχολογικά και αυτοκτονεί  τελικά το  2004. Γι’ αυτό το τραγικό τέλος ο John Money δεν κάνει καμία δήλωση⁶¹ και βέβαια όλα αυτά αποσιωποιούνται και από την Woke κουλτούρα. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι πρόσφατα οι βρετανοί γιατροί⁶² και οι  νομοθέτες στη Φλόριντα των Η.Π.Α απαγόρευσαν πια να δίνονται ορμονικά φάρμακα ως αναστολείς εφηβείας σε ανηλίκους που θέλουν να αλλάξουν φύλο⁶³. 

Δεύτερον, κατά την ανθρωπολογική ερμηνεία που κάνει η Woke κουλτούρα συγχέει, ειδικά στη θεωρία περί φύλου, τη φύση με τη βούληση, την αναγκαιότητα με την ελευθερία. Το να αποδείξουμε  ότι διακρίνεται η φύση από την ελευθερία και τη βούληση δεν χρειάζονται ιδιαίτερα θεωρητικά επιχειρήματα, επειδή η κοινή εμπειρία και η απλή παρατήρηση  το αποδεικνύει. Η ίδια η γέννηση ενός ανθρώπου είναι αποτέλεσμα φύσεως και όχι βούλησης. Κανένας δεν μας ρώτησε εάν θέλουμε, ή πότε θέλουμε να γεννηθούμε ή ποιοι θέλουμε να είναι οι γονείς μας ή ποια χαρακτηριστικά θέλουμε ή ποιο φύλο θέλουμε  να έχουμε  διότι η φύση και η βιολογία επιβάλλει μια αναγκαιότητα και αδήριτη ανάγκη  που υπερβαίνει τη βούληση και την ελευθερία του ανθρώπου. Το σπίτι του, λ.χ. παρατηρεί ο Μ. Αθανάσιος, το κατασκευάζει κανείς αφού πρώτα σκεφτεί και αποφασίσει για το πώς θα γίνει. Τον υιό του όμως δεν μπορεί να τον προσδιορίσει οντολογικά με τη σκέψη και τη βούλησή του, αλλά απλώς τον γεννά «κατά φύσιν» υπακούοντας σε μια αναγκαιότητα της φύσεως⁶⁴. Το ίδιο συμβαίνει και με τα βιολογικά χαρακτηριστικά κοντός, ψηλός, έγχρωμος, λευκός, κ.ο.κ.) τα οποία δεν είναι δυνατόν να οριστούν ούτε να ακυρωθούν από την σκέψη και τη βούληση. Και το φύλο είναι έκφραση της φύσεως και όχι της βουλήσεως,   το οποίο υπόκειται σε μια αδήριτη αναγκαιότητα και νομοτέλεια και δεν είναι αντικείμενο αυτοπροσδιορισμού όπως νομίζει η  Woke θεωρία.

Τρίτον, η προσπάθεια εξάλειψης  των διακρίσεων, όπως διατείνεται από την Woke ιδεολογία αποβαίνει σε εξάλειψη σε οντολογικό επίπεδο,  όλων των ειδοποιών διαφορών⁶⁵ φύλο, φυλή,  ανατομία, φυσιολογία κ.α.) που  δίνουν ταυτότητα στο ανθρώπινο  πρόσωπο και ταυτόχρονα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Έτσι, π.χ. για  την Woke ιδεολογία δεν είναι σωστή η φράση «γυναίκες με έμμηνο ρύση» αλλά  μόνο «πρόσωπα με έμμηνο ρύση»⁶⁶ μία ειδοποιός διαφορά που διακρίνει την γυναίκα από τον άντρα είναι η έμμηνος ρύση), ούτε «μητρικό γάλα» αλλά μόνο «γάλα στήθους»⁶⁷ μία ειδοποιός διαφορά που διακρίνει την μητέρα από τον πατέρα είναι η δυνατότητα θηλασμού), αγνοώντας εσκεμμένως ότι  δεν υπάρχει ούτε «πατρικό γάλα» ούτε «άντρες με έμμηνο ρύση». Εξαλείφοντας η Woke ιδεολογία τις ειδοποιούς διαφορές  οδηγείται σε μια ουσιοκρατία⁶⁸, όπου οι άνθρωποι δεν διακρίνονται ως  ιδιαίτερα πρόσωπα, με ετερότητα χαρακτηριστικών π.χ. άντρας-γυναίκα, πατέρας-μητέρα, κλπ.),  αλλά αποτελούν αόριστες και απρόσωπες ανθρώπινες ουσίες, ένας «χυλός»,   όπου απαλείφεται η ιδιαιτερότητά  τους, χάριν μιας καταθλιπτικής ισοπεδωτικής ομοιομορφίας,  με σκοπό  να διασωθεί δήθεν μια ισότητα η οποία ναι μεν είναι μαθηματική αλλά δεν είναι οντολογική και κοινωνική. Οι άνθρωποι δεν είμαστε αριθμοί μιας μαθηματικής εξίσωσης που πρέπει να επιτυγχάνεται η μεταξύ τους  ισότητα απαλείφοντας τις ειδοποιούς διαφορές που μας χαρακτηρίζουν ως πρόσωπα αλλά όντα με ξεχωριστή, μοναδική ταυτότητα και ιδιαιτερότητα.

Τέταρτον,  η  θεώρηση και ερμηνεία της ιστορίας, της λογοτεχνίας και εν γένει της πνευματικής παράδοσης του παρελθόντος από την Woke κουλτούρα είναι  αναχρονιστική. Ερμηνεύει το παρελθόν με τα «γυαλιά» του παρόντος, με κριτήρια και δεδομένα της σύγχρονης εποχής. Έτσι εκδοτικοί οίκοι, υπέρμαχοι της Woke κουλτούρας, επιστρατεύουν λογοκριτές, «αναγνώστες ευαισθησίας» όπως ονομάζονται, που αναλαμβάνουν την προσαρμογή των λογοτεχνικών έργων στις επιταγές της νέας συμπεριληπτικής γλώσσας, ακτιβιστές για το κλίμα επιτίθενται συμβολικά σε έργο του Βαν Γκόνγκ⁶⁹,  ο Καραγάτσης⁷⁰, ο Μολιέρος και ο Γκαίτε⁷¹ εξοβελίζονται, μνημεία και αγάλματα καταστρέφονται⁷² και πανεπιστημιακοί ενοχοποιούν την ελληνική και ρωμαϊκή αρχαιότητα για τη διάδοση της δουλείας, των εθνικών διακρίσεων, τον ρατσισμό και  την αποικιοκρατία⁷³.Το να αποδίδονται τα αρνητικά του σύγχρονου πολιτισμού μας στους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους  και Λατίνους είναι σαν να προσπαθούμε να αποδείξουμε ότι ο εφευρέτης του αυτοκινήτου ευθύνεται για τα δυστυχήματα που συμβαίνουν καθημερινά γύρω μας, ο εφευρέτης του αεροπλάνου για τα αντίστοιχα αεροπορικά, κ.ο.κ. Άραγε, ποια σχέση μπορεί να έχει η αρχαία ελληνική φιλοσοφία με την απληστία και την ακόρεστη δίψα για πλούτο των συγχρόνων αποικιοκρατών; Δεν υπάρχει ουδεμία αιτιώδης συνάφεια ανάμεσα σε αυτά τα γεγονότα και μεγέθη και η αιτιώδης σύνδεσή τους είναι τόσο  αντιεπιστημονική όσο και  αναχρονιστική. Το κάθε λογοτεχνικό έργο, το κάθε  ιστορικό γεγονός, το κάθε πολιτισμικό γεγονός, πρέπει να ερμηνεύεται αυστηρά μέσα στο κοινωνικοϊστορικό περιβάλλον που το γέννησε, την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής που το εξέθρεψε και η ερμηνεία οφείλει να είναι πολυπαραγοντική, πολυδιάστατη  και απαλλαγμένη από ιδεολογικές προκαταλήψεις και στερεότυπα.

Τέλος,  η Woke κουλτούρα θεωρεί  ότι οι λέξεις και  οι ιδιότητες, που αποδίδονται στα πράγματα ταυτίζονται με την ουσία των πραγμάτων και ως εκ τούτου  η απόδοσή τους  σε αυτά οδηγεί σε ανισότητες και διακρίσεις.  Γι’ αυτό το λόγο,  κύριο χαρακτηριστικό της  είναι: Οι  περιορισμοί – απαγορεύσεις που βάζει στην αναπαραγωγή λέξεων και εκφράσεων, οι οποίες ενοχλούν συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες ανθρώπων με βάση τη φυλή, το φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την αναπηρία⁷⁴. Προτείνει τη χρήση ουδέτερων εκφράσεων  που δεν φέρουν αρνητικό φορτίο  για να μην υπάρχει μειωτική διάθεση απέναντι σε άτομα και ομάδες⁷⁵.  Έχει επιδοθεί σε ένα ιδιότυπο  κυνήγι λέξεων και φράσεων ως απαγορευμένες. Έτσι  η εταιρεία Ντίσνεϊ στο ριμέικ της ταινίας «Η Χιονάτη και οι Επτά Νάνοι», λογοκρίνει τη χρήση της λέξης «νάνος» και οι ηθοποιοί που θα υποδύονται τους νάνους δεν θα είναι νάνοι⁷⁶ «για να αποφευχθεί η ενίσχυση των στερεοτύπων» όπως υποστηρίζουν⁷⁷,  ο «πατέρας» και η «μητέρα» γίνονται «γονέας Α΄» και «γονέας Β΄»⁷⁸,  η εταιρία καλλυντικών L’Oreal  απαλείφει τις λέξεις «λευκό-λεύκανση» από τα προϊόντα της για να πολεμήσει, όπως διατείνεται, το ρατσισμό⁷⁹ και ημετέρα αοιδός παρέλειψε από παλαιό τραγούδι την λέξη «χοντρή»  ως εμπεριέχουσα   μειωτικό περιεχόμενο⁸⁰.

Τελικά τι προσδιορίζουν οι λέξεις τις οποίες θέλει να ακυρώσει η Woke ιδεολογία; Την ουσία των πραγμάτων ή ορισμένες ιδιότητες τους;  Αποτελεί  ένα παλαιό φιλοσοφικό πρόβλημα. Όταν  τον 4^ο αιώνα ο αιρετικός Ευνόμιος ήθελε να αποδείξει ότι τα πρόσωπα της Αγίας Τριάδος είναι ετεροούσια μεταξύ τους διαμόρφωσε μία διδασκαλία, η οποία θέλει τα ονόματα να δηλώνουν την ουσία των πραγμάτων⁸¹. Άρα,  εφόσον τα πρόσωπα της αγ. Τριάδος έχουν διαφορετικά ονόματα έχουν και διαφορετική ουσία, είναι ετεροούσια μεταξύ τους⁸². Ουσιαστικά επικαλέστηκε την άποψη του  Κρατύλου στον ομώνυμο Διάλογο του Πλάτωνα⁸³, ότι οι λέξεις εκφράζουν την ουσία των πραγμάτων και αποδίδουν τη φύση τους⁸⁴. Αντίθετα ο Ερμογένης, υποστηρίζει, στον ίδιο διάλογο, ότι  η απόδοση ονομάτων στα πράγματα είναι ένα είδος «σύμβασης», συμφωνίας των ανθρώπων, ώστε τα ονόματα απηχούν την ανθρώπινη  βούληση και όχι την ουσία  των όντων⁸⁵. Αυτήν την άποψη ακολούθησαν και οι Καππαδόκες Πατέρες⁸⁶ στην πολεμική τους εναντίον του Ευνομίου, ότι δηλαδή τα ονόματα δεν ανταποκρίνονται στην ουσία των πραγμάτων⁸⁷   και  δηλώνουν απλώς τις ιδιότητές  τους⁸⁸, θέση η οποία  έγινε μετέπειτα η σημαία του Νομιναλισμού⁸⁹ που αντιπαρατάχθηκε στον Σχολαστικισμό της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας⁹⁰.

Εφόσον  οι λέξεις δεν προσδιορίζουν την ουσία των πραγμάτων αλλά είναι ανθρώπινη επινόηση για να περιγράψουν ιδιότητες, η χρήση των όρων «νάνος», «χοντρή», «λευκός», «έγχρωμος», «κοντός», «ψηλός», κ.ο.κ.,  περιγράφουν  ιδιότητες  και όχι την ανθρώπινη ουσία. Η χρήση τους, κατά συνέπεια, από μόνη της δεν παράγει  ανισότητα και ετερότητα  φύσεως και ουσίας, όπως νομίζει η Woke ιδεολογία, εάν ονομάσουμε κάποιον «νάνο» ή «χοντρό», ή «έγχρωμο» κ.ο.κ.,  αυτό δεν τον κάνει λιγότερο ή περισσότερο άνθρωπο από έναν ψηλό ή αδύνατο ή λευκό. Ως εκ τούτου  για την οποιαδήποτε μειωτική απαξία που είναι τυχόν φορτισμένες οι λέξεις ευθύνεται αποκλειστικά  ο νους του ανθρώπου που  έχει δώσει σε αυτές αρνητικό νόημα.

Οι λέξεις ως ανθρώπινη σύμβαση, έχουν διαφορετικό νόημα σε κάθε εποχή, σε κάθε πολιτισμό και σε κάθε κοινωνία. Είναι φορτισμένες  με διαφορετική αποδοχή ή  απαξία σε διαφορετικά  πολιτισμικά και κοινωνικά περιβάλλοντα και εποχές.  Εφόσον λοιπόν οι λέξεις είναι υποκειμενικές κατασκευές είναι δυνατόν να έχουν αρνητικό περιεχόμενο σε μια κοινωνία, ενώ ταυτόχρονα σε μια άλλη να είναι φορτισμένες με θετικό περιεχόμενο π.χ. σε μια κοινωνία το να είναι κάποιος χοντρός ίσως είναι ένδειξη ευζωίας και πλούτου,κ.ο.κ.). Ως εκ τούτου   η απάλειψή τους από το λεξιλόγιο επειδή εισάγουν διακρίσεις , είναι άκαιρη και άκυρη και ταυτόχρονα  αποτελεί επιβολή της σύγχρονης δυτικότροπης αισθητικής  έναντι  άλλων πολιτισμών και παραδόσεων.

Κατά συνέπεια,  η άρση των   οποιωνδήποτε διακρίσεων  δεν είναι να καταρτίσουμε λίστα απαγορευμένων λέξεων, όπως επιτάσσει η Woke κουλτούρα,  αλλά θα πρέπει να εκπαιδευτούμε ως άτομα και ως κοινωνία να μην  χρησιμοποιούμε τις λέξεις με  μειωτικό περιεχόμενο. Είναι θέμα εκπαίδευσης και μόρφωσης του κοινωνικού συνόλου να σέβεται τη διαφορετικότητα  και όχι ακύρωσης ή απαγόρευσης του λεξιλογίου. Γι’  αυτό και πολύ σωστά  η καθηγήτρια στο τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, Αγγελική Γαζή θέτει το ρητορικό ερώτημα εάν η συμπερίληψη περνάει μέσα από την απαλοιφή των όρων ή μέσα από την απενοχοποίησή τους και επομένως την εδραίωσή τους στον δημόσιο λόγο⁹¹.

Για  την Ορθόδοξη Θεολογία έχουμε δημιουργηθεί κατ’ εικόνα του Τριαδικού Θεού. Είμαστε εικόνες,  αντίγραφα  του πρωτοτύπου μας, της Αγίας Τριάδος Γεν.1,26).  Όπως τα τρία πρόσωπα της Αγ. Τριάδος έχουν την ίδια  ουσία και φύση και ταυτόχρονα είναι διακριτά πρόσωπα,  έτσι και οι άνθρωποι έχουμε την ίδια  φύση και ουσία και ταυτόχρονα  φέρουμε την   προσωπική μας ιδιαιτερότητα. Όπως τα τρία πρόσωπα της Αγ. Τριαδος είναι ομοούσια μεταξύ τους έτσι και εμείς όλοι οι άνθρωποι, είμαστε ομοούσιοι στην διαφορετικότητά μας και την ανομοιομορφία μας, απόλυτα ισότιμοι με τα προσωπικά μας ιδιώματα, σε επίπεδο φύλου, φυλής, χρώματος, θρησκείας, έθνους Γαλ.3,28).

Η ανθρώπινη κοινωνία δεν αποτελείται από  άτομα άφυλα, ανώνυμα και αόριστα, «Α’» και «Β’»,  χωρίς ταυτότητα, ποιότητες, ιδιότητες, διαφορές  και χαρακτηριστικά, αριθμοί μιας καταθλιπτικής ουσιοκρατικής ομοιομορφίας, όπως θέλει η Woke κουλτούρα. Οι άνθρωποι είμαστε διαφορετικά πρόσωπα,  που παράγουμε πολιτισμό και αλληλεπιδρούμε την διαφορετικότητά μας στις μεταξύ μας κοινωνικές σχέσεις.

Αντί να ψέγουμε λοιπόν τις λέξεις, την πνευματική παράδοση και ιστορία, την ανθρώπινη φύση και την ανθρώπινη κατασκευή, όπως έπρατταν οι Γνωστικοί, για τα διάφορα κοινωνικά δεινά, τις διακρίσεις, τον ρατσισμό, την ανισότητα, έχουμε χρέος  να αναπαράγουμε μέσα στον πλέγμα των κοινωνικών μας σχέσεων την αγαπητική κοινωνία του πρωτοτύπου μας, των τριών προσώπων της αγίας Τριάδος και να καταδικάσουμε όχι τη φύση μας, αλλά   να εστιάσουμε την προσοχή μας  στις πράξεις και τις ενέργειές μας που παράγουν όλα  τα παραπάνω αρνητικά κοινωνικά φαινόμενα που είναι η αμαρτία, η έπαρση, η φιλαυτία και ο εγωισμός.

 

 

¹ Ο  Μάξ Βέμπερ 1864-1920),  Γερμανός κοινωνιολόγος και οικονομολόγος, μελέτησε τους παράγοντες που οδήγησαν  στον  καπιταλισμό. Για τον Βέμπερ το σημαντικότερο στοιχείο στην κατανόηση της καπιταλιστικής ανάπτυξης είναι ο τρόπος με τον οποίο η προτεσταντική καλβινιστική θεολογία περί σωτηρίας της ψυχής συνδέθηκε με μια εργασιακή ηθική που δίνει έμφαση στη σκληρή δουλειά, στον ασκητικό βίο, στη συστηματική αποταμίευση και στη χωρίς εκκλησιαστικούς ενδιάμεσους σχέση του πιστού με το θείο. Το καλβινιστικό δόγμα περί απόλυτου προορισμού, ώθησαν ώστε η  επιτυχία στον επαγγελματικό και οικονομικό τομέα να ερμηνευθεί ως σοβαρή ένδειξη  πως ο πιστός είναι μεταξύ των «εκλεκτών» του Θεού. Αυτή η θεολογία περί εργασίας, οικονομικής επιτυχίας και σωτηρίας οδήγησε σε μια έντονη εξατομίκευση τόσο στον θρησκευτικό όσο και στον οικονομικό χώρο. Βλ. Max Weber, Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού, εκδ. Το Βήμα, Αθήνα, 2010. Επίσης βλ. το άρθρο:: Μαξ Βέμπερ / Καπιταλισμός καλβινιστικής ευλάβειας, στο https://tvxs.gr/istoria/san-simera-istoria/max-vemper-kapitalismos-kalvinistikis-eylaveias/

² Jean-François Braunstein, La religion Woke, ed. Bernard Grasset, 2022.

³ Βλ. το άρθρο: «Το κίνημα Woke είναι μία θρησκεία χωρίς συγχώρεση», στο https://ardin-rixi.gr/archives/250354 και https://aktines.blogspot.com/2023/05/Woke_26.html

⁴Βλ. Δ.Καλοποθάκη, Ιωάννης Καλβίνος, στο https://gec.gr/ιωάννης-καλβίνος/

⁵ W. Durant, The Story of Civilization, New York 1959.Βλ. επίσης το άρθρο: «Είχαν οι Προτεστάντες Ιερά Εξέταση; “Η πόλη τού Θεού”. Η Προτεσταντική άποψη τής θρησκευτικής δικτατορίας», στο https://www.oodegr.com/oode/protestant/I.Exetasi1.htm

⁶ Ά. Μεταλλίδη, Η Θεολογία του Καλβίνου και η διακυβέρνηση της Γενεύης, στο https://www.offlinepost.gr/2022/11/10/h-theologia-tou-kalvinou-kaih-diakubernhsh-ths-geneuhs/

⁷ Τ. Θεοδωρακόπουλου, Η ιδεολογία του «γουοκισμού», στο https://www.kathimerini.gr/opinion/562968391/i-ideologia-toy-goyokismoy/

⁸ Βλ. το άρθρο: «Woke, cancel culture και Τζ. Κ. Ρόουλινγκ», στο https://www.tovima.gr/print/vimagazino/Woke-cancel-culture-lfkai-tz-k-rooulingk/

⁹ Ε.Σαρηγιαννίδη, Ούτε ο Μυστικός Δείπνος δεν γλίτωσε από τους ταλιμπάν της woke κουλτούρας!, στο https://slpress.gr/koinonia/oute-o-mistikos-deipnos-den-glitose-apo-tous-talimpan-tis-woke-koultouras

¹⁰ Γ. Πανόπουλος:  «Ας τελειώνουμε με τη Woke Culture», https://www.protothema.gr/life-style/article/1447500/giorgos-panopoulos-as-teleionoume-me-ti-Woke-culture/

και Τζ. Κ. Ρόλινγκ: «Ελάτε να με συλλάβετε» – Τι συμβαίνει με τη συγγραφέα του Χάρι Πότερ, στο https://www.cnn.gr/kosmos/story/412966/tz-k-rolingk-elate-na-me-syllavete-ti-symvainei-me-ti-syggrafea-tou-xari-poter

¹¹Βλ. το άρθρο:https://www.tanea.gr/2024/04/02/world/kindyneyei-na-syllifthei-i-syggrafeas-tou-xari-poter/

¹²Βλ. το άρθρο: «Συλλάβετέ με»: Η JK Rowling αμφισβητεί τον νέο νόμο της Σκωτίας για υποκίνηση μίσους και προκαλεί την αστυνομία» στο https://hellasjournal.com/2024/04/sillavete-me-i-jk-rowling-amfisviti-ton-neo-nomo-tis-skotias-gia-ipokinisi-misous-ke-prokali-tin-astinomia/ Η JK Rowling αντιδρώντας στον νέο νόμο  τόνισε τα εξής: «η ελευθερία του λόγου και των πεποιθήσεων βρίσκεται στο τέλος της αν η ακριβής περιγραφή του βιολογικού φύλου τεθεί εκτός νόμου». Δηλαδή, εάν  επιτευχθεί ο στόχος της τρανς ιδεολογίας που ισχυρίζεται ότι το βιολογικό φύλο δεν έχει καμία απολύτως σημασία και γυναίκα είναι όποιος δηλώνει ή αισθάνεται γυναίκα. Βλ. Γ. Πανόπουλου,  JK Rowling εναντίον της Woke παράνοιας – Το τέλος της ελευθερίας του λόγου, στο https://www.ekirikas.com/jk-rowling-enantion-tis-Woke-paranoias-to-telos-t/

¹³ Γ. Πανόπουλος:  «Ας τελειώνουμε με τη Woke Culture», στο https://www.protothema.gr/life-style/article/1447500/giorgos-panopoulos-as-teleionoume-me-ti-Woke-culture/

¹⁴ Γ. Πανόπουλου,  Η Woke σέχτα που απειλεί τον Δυτικό κόσμο, στο https://gpanleo.substack.com/p/Woke

¹⁵ Γ. Πανόπουλου, JK Rowling εναντίον της Woke παράνοιας – Το τέλος της ελευθερίας του λόγου, στο https://www.ekirikas.com/jk-rowling-enantion-tis-Woke-paranoias-to-telos-t/

¹⁶Βλ.https://el.wikipedia.org/wiki/Woke.  Μ. Στούκα , Η «Woke» κουλτούρα, ο καταχρηστικός δικαιωματισμός, η «ετεροφοβία» και οι προκαταλήψεις, στο https://www.protothema.gr/stories/article/1371274/i-Woke-koultoura-o-katahristikos-dikaiomatismos-i-eterofovia-kai-oi-prokatalipseis/

¹⁷Ε.Σαρηγιαννίδη, Οι Woke θέλουν να ξαναγράψουν τον πολιτισμό! – Τελευταίο θύμα τους ο Καραγάτσης, στο https://slpress.gr/idees/oi-Woke-theloun-na-xanagrapsoun-ton-politismo-teleftaio-thima-tous-o-karagatsis/#google_vignette

¹⁸Βλ. το άρθρο: Πασκάλ Μπρυκνέρ: Πώς κατέληξε ο «λευκός» άνδρας ο αποδιοπομπαίος τράγος της εποχής μας;, στο https://www.anixneuseis.gr πασκάλ-μπρυκνέρ-πώς-κατέληξε-ο-λευκό/

¹⁹ Woke. H καθολική αποδόμηση: Έθνος-φύλο-φυλή, Συλλογικό έργο)Αθήνα 2023.

²⁰ Ε.Σαρηγιαννίδη, Ούτε ο Μυστικός Δείπνος δεν γλίτωσε από τους ταλιμπάν της woke κουλτούρας!, στο https://slpress.gr/koinonia/oute-o-mistikos-deipnos-den-glitose-apo-tous-talimpan-tis-woke-koultouras

²¹ Βλ. το άρθρο:Γ. Πανόπουλος:  «Ας τελειώνουμε με τη Woke Culture», στο https://www.protothema.gr/life-style/article/1447500/giorgos-panopoulos-as-teleionoume-me-ti-Woke-culture/

²² Βλ. το άρθρο: «Έλον Μασκ: Ο ιός της Woke κουλτούρας “σκότωσε” τον γιο μου που έγινε τρανς», στο https://www.protothema.gr/world/article/1522840/elon-mask-o-ios-tis-Woke-koultouras-skotose-ton-gio-mou-pou-egine-trans-deite-video/

²³ Γ. Πανόπουλου, Η Woke σέχτα που απειλεί τον Δυτικό κόσμο, στο https://gpanleo.substack.com/p/Woke

²⁴ Βλ. το άρθρο: «Μετά τη Harley Davidson και η Jack Daniel’s τερματίζει τη woke φρενίτιδα – Ουράνια τόξα και καπιταλισμός δεν πάνε μαζί», στο https://newsfire.gr/culturewars/meta-ti-harley-davidson-kai-i-jack-daniels-termatizei-ti-woke-frenitida-ourania-toxa-kai-kapitalismos-den-pane-mazi/

²⁵Βλ το άρθρο: «Πώς η Woke κουλτούρα έχει επιβάλει διακρίσεις στα πανεπιστήμια της Σουηδίας», στο https://www.athensvoice.gr/epikairotita/politiki-oikonomia/789741/pos-i-Woke-koultoura-ehei-epivalei-diakriseis-sta-panepistimia-tis-souidias/

²⁶Με τον  όρο «Γνωστικισμός» χαρακτηρίζεται ένας μεγάλος αριθμός θρησκευτικών συστημάτων τα οποία επιδιώκουν μέσω μιας  απόκρυφης Γνώσης  που έχει αποκαλυφθεί στους μυημένους να λυτρώσουν τον άνθρωπο. Βλ.αγίου Επιφανίου Κύπρου, Πανάριον,  PG 41, 513C. Η έννοια της Γνώσης είναι κοινή σε όλα τα γνωστικά συστήματα και είναι αυτό το στοιχείο, το οποίο ώθησε τους ερευνητές να ονομάσουν την κίνηση αυτή  «Γνωστικισμό», ή αλλιώς «Γνώση» και τούς πιστούς αυτής της κίνησης “Γνωστικούς”. Ο όρος «Γνώση» δηλώνει ότι οι Γνωστικοί γνωρίζουν κάτι το οποίο αγνοείται από τούς κοινούς ανθρώπους. Ο Γνωστικός δεν γνωρίζει κάποιο μυστήριο επειδή το διδάχθηκε από κάποιον, αλλά επειδή του αποκαλύφθηκε. Βλ. αναλυτικά Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή, Η χρήση της Αγίας Γραφής εναντίον των αιρέσεων από τον Άγιο Επιφάνιο Κύπρουδιδακτορική διατριβή), Θεσσαλονίκη 1998,σελ.68εξ. και J. Godwin, Μυστηριακές θρησκείες του αρχαίου κόσμου, μτφ.Π. Χιωτέλλη, Αθήνα 1996,σελ.87-92. 

²⁷Επιφανίου Κύπρου, Πανάριον,  PG 41, 300B.

²⁸Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή, Η χρήση της Αγίας Γραφής εναντίον των αιρέσεων από τον Άγιο Επιφάνιο Κύπρου,ο.π.,σελ.69.

²⁹ Η Έλενα Πετρόβνα Μπλαβάτσκυ ήταν  αποκρυφίστρια και  πνευματιστική διάμεσος. Ίδρυσε την θεοσοφική εταιρεία το 1875 και επηρέασε την πλειονότητα σχεδόν των σύγχρονων αποκρυφιστικών-πνευματιστικών οργανώσεων. Ο π. Κυριακός Τσουρός επισημαίνει ότι η “Νέα εποχή του Υδροχόου”, όρο που εισήγαγε η θεοσοφίστρια Άλις Μπέϊλυ, είναι γέννημα και θρέμμα της θεοσοφικής σχολής της Μπλαβάτσκυ. Βλ. πρωτοπρεσβυτέρου Κυριακού Τσουρού, Η εγκαθίδρυση της “Νέας παγκόσμιας θρησκείας”, στο https://faneromenihol.gr/index.php/o-ieros-naos-2/oi-aireseis/3334-2013-08-26-05-47-37.Περισσότερα για τις ιδέες της θεοσοφίας βλ. Π.Τρεμπέλα, Θεοσοφία, Αθήνα 1998, πρωτοπρεσβυτέρου Αντωνίου Αλεβιζοπούλου, Κριτική θεώρηση της Θεοσοφίας, Ο Αποκρυφισμός στο φως της Ορθοδοξίας, Αποκρυφιστικές ομάδες, τ. 4-10, Αθήνα 1996, Αρχιμ. Χαράλαμπου Βασιλόπουλου, Ξεσκέπασμα της Θεοσοφίας, εκδ. Ορθοδόξου Τύπου, Αθήναι 1989, Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή, Θεοσοφία. Σύνοψη  του αρχαίου αποκρυφισμού και έκφραση του σύγχρονου. Εισήγηση εις την ΚΒ΄Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη επί των Αιρέσεων και της Παραθρησκείας, Θεσσαλονίκη 2010,σελ.7-24 και του ιδίου, “Deus inversus”.Δοξασίες και αντιλήψεις περί Θεού της θεοσοφικής εταιρείας.Εισήγηση εις την ΛΑ΄ Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη επί των Αιρέσεων και της Παραθρησκείας, Ναύπλιο 2019, στο https://www.entaksis.gr/deus-inversus και  Θεοσοφία: Μελέτη και αναίρεση των θεοσοφικών αντιλήψεων εξ επόψεως Ορθοδόξου Θεολογίας, στο https://www.pemptousia.gr/2022/09/theosofia-meleti-ke-aneresi-ton-theosofikon-antilipseon-ex-epopseos-orthodoxou-theologias/

³⁰Περισσότερα για τα σύγχρονα αποκρυφιστικά συστήματα βλ.: πρωτοπρεσβυτέρου Αντωνίου Αλεβιζόπουλου,  Ο αποκρυφισμός στο φως της ορθοδοξίας. Νεοαποκρυφισμός, Αθήνα 1996, του ιδίου  Απροκρυφισμός, Γκουρουισμός, Νέα Εποχή, Αθήνα 1997 και πρωτοπρεσβυτέρου Κυριακού Τσουρού, Η εγκαθίδρυση της «Νέας παγκόσμιας θρησκείας», στο https://faneromenihol.gr/index.php/o-ieros-naos-2/oi-aireseis/3334-2013-08-26-05-47-37.

³¹B.J.Michael, Gnosticism: the Original ‘Woke’ Culture, στο https://onepeterfive.com/gnosticism-Woke/ και
C. Ontiveros, Are the Woke the New Gnostics?, στο https://www.classicalfuturist.com/p/are-the-Woke-the-new-gnostics

³² Βλ. το άρθρο: «Η Woke ατζέντα πλήττει τους ενορχηστρωτάς της», στο «Ορθόδοξος Τύπος», 9/8/2024,σελ.7.

³³ Βλ. περισσότερα για τις συγκεκριμένες  θεωρίες: Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή, Οι έμφυλες ταυτότητες και η ενοφυλία των Γνωστικών, στο https://www.pemptousia.gr/2018/03/i-emfiles-taftotites-ke-i-enofilia-ton-gnostikon/ Α. Πηλίγκου, Έμφυλες ταυτότητες.  Κοινωνικές και χωρικές διαστάσεις, Ξάνθη 2012, Β. Αγτζίδη, Οι θεωρίες περί φύλου Gender studies) ως αλλοτρίωση. Από τον John Money  στην Judith Butler, στο https://kars1918.wordpress.com/2016/10/16/la-theorie-du-genre/ και Εμιλί Λανέζ, Η τραγική εμπειρία της “θεωρίας του γένους”. Ο γκουρού John Money, ο πατέρας της “θεωρίας του γένους”, είχε δοκιμάσει σε δίδυμα τη θεωρία του, στο https://kars1918.wordpress.com/2016/10/16/la-theorie-du-genre/

³⁴Βλ. το γνωστικό κείμενο:The Exegesis on the Soul, CODEX II Translated by William C. Robinson, The Nag Hammadi Library, revised edition. HarperCollins, San Francisco, 1990, σελ.127εξ.

³⁵Στο γνωστικό ευαγγέλιο του Φιλίππου  αναφέρονται τα εξής: «Αν το θηλυκό δεν είχε χωριστεί από το αρσενικό, δεν θα είχε πεθάνει  αργότερα με το αρσενικό. Ο χωρισμός ήταν η έναρξη του θανάτου»:The Gospel of Philip, CODEX II Translated by Wesley W. Isenberg, The Nag Hammadi Library, revised edition. HarperCollins, San Francisco, 1990, σελ.51εξ.

³⁶ Ο αείμνηστος καθηγητής Π. Χρήστου τονίζει  ότι στον Γνωστικισμό: «η εις δύο φύλα διάσπασις του ανθρωπίνου γένους είναι κατάστασις αφύσικος και προσωρινή, της οποίας επιβάλλεται η υπέρβασις προς κατάληξιν εις την ενοφυλίαν ή αφυλίαν». Για τον Γνωστικισμό «η ενοφυλία καθίσταται τό επιζητούμενον ιδεώδες». Βλ.Π. Χρήστου, «Ενοφυλία, το ιδεώδες των Γνωστικών”, Κληρονομία,τομ. 5. τευχ. 1, Θεσσαλονίκη 1973, σελ. 1-16, και στο http://www.apostoliki-diakonia.gr/gr_main/catehism/theologia_zoi/themata.asp?contents=ecclesia_history/contents_texts.asp&main=texts&file=23.htm

³⁷Ιππολύτου  Ρώμης, Κατά πασών των αιρέσεων έλεγχος,PG 16, 3131B: «οὐκ ἔστιν οὔτε θῆλυ οὔτε ἄρσεν, ἀλλά “καινός ἄνθρωπος”, ὅ ἐστιν ἀρσενόθηλυς».

³⁸Η σύνοδος της Γάγγρας, η οποία συγκλήθηκε περίπου το 340, απαγορεύει  την παρενδυσία. Αναφέρει ο 13^ος κανόνας: «Εἴ τις γυνὴ διὰ νομιζομένην ἄσκησιν μεταβάλλοιτο ἀμφίασμα, καὶ ἀντὶ τοῦ εἰωθότος γυναικείου ἀμφιάσματος ἀνδρῷον ἀναλάβοι, ἀνάθεμα ἔστω». Βλ.Σύνταγμα τῶν Θείων καί Ἱερῶν κανόνων τῶν τε Ἁγίωνκαί πανευφήμων Ἀποστόλων, καί τῶν Ἱερῶν Oἰκουμενικῶν Tοπικῶν Συνόδων, καί τῶν κατά μέρος Ἁγίων Πατέρων, ἐκδοθέν ὑπό Γ. Ἀ.  Pάλλη  καί  M.  Ποτλῆ, τ.3,Ἀθήνησιν 1853,σελ.109.

³⁹Οι συγκεκριμένοι αιρετικοί προέβαιναν σε αυτοευνουχισμό υπακούοντας, υποτίθεται,  στους λόγους του Ιησού  ότι εάν σε σκανδαλίζει κάποιο από τα σωματικά σου μέλη σε συμφέρει να το αποκόψεις ώστε να εισέλθεις στην Βασιλεία των Ουρανών. Μάλιστα ήταν τόση έντονη η πεποίθηση τους ότι έπρεπε να ευνουχιστούν, όχι μόνο οι οπαδοί τους, αλλά όλοι οι άνθρωποι, ώστε προέβαιναν και σε ακούσιο ευνουχισμό ανυποψίαστων ανδρών οι οποίοι  τύχαινε να φιλοξενηθούν στην οικία τους. Εξαιτίας αυτών των πρακτικών τους κατέληγαν να είναι άφυλα όντα όπως επισημαίνει ο άγιος Επιφάνιος:  «οὔτε γὰρ ἔτι ἄνδρες εἰσὶ διὰ τὸ ἀφῃρημένον οὔτε γυναῖκες δύνανται εἶναι διὰ τὸ παρὰ φύσιν». Βλ., ο.π.,PG 41,1013A.

⁴⁰ Επιφανίου Κύπρου, ο.π.,PG 41,356A.

⁴¹ Αυτή η κατάσταση της ενοφυλίας περιγράφεται στο γνωστικό ευαγγέλιο του Θωμά όπου στην ερώτηση των    μαθητών του  Ιησού για τον τρόπο εισόδου στη Βασιλεία του Θεού και τη σωτηρία ο Ιησούς απάντησε: «όταν   το αρσενικό και το  θηλυκό το κάνετε να είναι  ένα και το αυτό, έτσι ώστε το αρσενικό να μην είναι αρσενικό και το θηλυκό να μην είναι πια θηλυκό,…τότε  θα εισέλθετε στη Βασιλεία των Ουρανών».Βλ.Ι. Καραβιδόπουλου, Απόκρυφα χριστιανικά κείμενα Α΄. Απόκρυφα Ευαγγέλια, Βιβλική Βιβλιοθήκη 13), εκδ. Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1999,σελ. 309. Στο κατ’  Αιγυπτίους  γνωστικό ευαγγέλιο, στην ερώτηση  της Σαλώμης προς τον Ιησού πότε θα επέλθει η σωτηρία και θα καταργηθεί ο θάνατος, ο Ιησούς  τής απάντησε: «ὅταν γένηται τὰ δύο ἓν, καὶ τὸ ἄρρεν μετὰ τῆς θηλείας, οὔτε ἄρρεν οὔτε θῆλυ».Βλ.Κλήμεντος Αλεξανδρέα, Στρωματείς,  PG 8,  PG 8, 1193A.

⁴²Ι. Καραβιδόπουλου, ο.π.,σελ.309.

⁴³ Στο γνωστικό ευαγγέλιο  του Θωμά τονίζεται ότι η προϋπόθεση για να εισέλθει μια γυναίκα  στην Βασιλεία των Ουρανών  είναι να αλλάξει φύλο και να γίνει άνδρας. Χαρακτηριστικά παρουσιάζεται ο Πέτρος να υποστηρίζει ότι η Μαρία η Μαγδαληνή δεν πρέπει να είναι μέσα στον κύκλο των μαθητών και τότε ο Ιησούς τού απαντά: «Να, θα την ελκύσω ώστε να την κάνω άντρα, για να γίνει και αυτή πνεύμα ζωντανό όμοιο με εσάς τους άνδρες γιατί κάθε γυναίκα που θα γίνει άνδρας  θα εισέλθει στη Βασιλεία των Ουρανών». Ι. Καραβιδόπουλου, ο.π.,σελ. 325-326.

⁴⁴ Η δημοφιλής εταιρεία τρακτέρ John Deere χρηματοδότησε εκδήλωση pride για παιδιά ηλικίας έως 3 ετών. Μετά από παράπονα πελατών ακυρώθηκαν τέτοιου είδους ενέργειες. Βλ. το άρθρο: «Ταφόπλακα στη Woke κουλτούρα και) από τη Microsoft – Απολύει το τμήμα DEI», στο https://www.bankingnews.gr/diethni/articles/749144/tafoplaka-sti-Woke-koultoyra-kai-apo-ti-microsoft-apolyei-to-tmima-dei

⁴⁵ Παρουσιάζοντας την Gender ιδεολογία δεν αναφερόμαστε ασφαλώς  σε  εκείνες τις περιπτώσεις όπου πράγματι υπάρχουν ιατρικά προβλήματα, εκ γενετής, παθολογικές καταστάσεις και δυσλειτουργίες που επηρεάζουν τα πρωτογενή και δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου και την αναπαραγωγική ικανότητα όπως  μερική γοναδική δυσγενεσία δηλαδή ανωμαλίες στην ανάπτυξη των γονάδων που οδηγούν σε ποικίλου βαθμού αμφίβολα γεννητικά όργανα που μπορεί να κυμαίνεται από φαινότυπο σχεδόν θήλεως ως φαινότυπο σχεδόν άρρενος,  ο ερμαφροδιτισμός  όπου υπάρχουν ωοθήκες και όρχεις ταυτόχρονα, με εξωτερική εμφάνιση θήλεος ή ψευδοερμαφροδιτισμός με ανεπαρκή παραγωγή ορμονών, και υποπλασία γεννητικών οργάνων. Βλ.Κ. Προκοπάκη, Ψυχίατρος παιδιών και εφήβων ΓΝΑ «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ», «Ταυτότητες Φύλου» Έμφυλες Ταυτότητες) Αλήθειες και Ψέμματα, στο  http://aktines.blogspot.gr/2017/03/blog-post_236.html.Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος θεωρεί ότι η νομολογία των δικαστηρίων της πατρίδας μας καλύπτει, όπου υπάρχει ανάγκη, υφιστάμενα ιατρικά προβλήματα, με το δεδομένο ότι το φύλο, ούτε επιλέγεται ελεύθερα, ούτε και μεταβάλλεται κατά βούλησιν, αλλά επί τη βάσει ανατομικών, φυσιολογικών και βιολογικών χαρακτηριστικών, που ορίζουν την ταυτότητα του ανθρώπου και βεβαιώνονται μέσω ιατρικών γνωματεύσεων προς το δικαστήριο. Βλ.Δελτίο Τύπου της Ιεράς Συνόδου, Τρίτη συνεδρία της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας
5/10/2017),http://ecclesia.gr/greek/holysynod/holysynod.asp?id=2311&what_sub=d_typou. Κατά συνέπεια, όπου υπάρχουν προβλήματα γενετικής φύσεως υπάρχει πρόνοια της Πολιτείας αλλά και ενδιαφέρον της Εκκλησίας καθώς υπάρχει και σχετική ευχή  «εἰς ὀνοματοθεσίαν νέαν ἐπί ἀλλαγῇ φύλου», ποίημα του μητροπολίτου  Ν. Ιωνίας κ.Τιμοθέου Ματθαιάκη.Βλ. Μητροπολίτου Ν. Ιωνίας Τιμοθέου Ματθαιάκη, Ἐγκόλπιον Εὐχολόγιον, ἐν Ἀθήναις² 1985, σελ.309-310. Βλ. επίσης Αρχιμ. Γεωργίου Χρυσοστόμουνυν Μητροπολίτου Κίτρους και Κατερίνης), Σύγχρονες ευχολογιακές ανάγκες για τη συνάφεια υγείας και ασθενείας των πιστών,στοhttp://www.ecclesia.gr/greek/holysynod/commitees/liturgical/chrysostomos_anages.pdf και του ιδίου, Ὀνοματοδοσία, έκδ. Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1991. Σύμφωνα με τον αρχιμ. Τιμόθεο Ηλιάκη «το θέμα της αλλαγής ή μάλλον της διόρθωσης φύλου το αντιμετώπισαν από κοινού για πρώτη φορά Πολιτεία και Εκκλησία το 1963 όταν έγινε ιατρική παρέμβαση και διόρθωση σε άτομο  με οργανική  σύγχυση φύλου  και το Υπουργείο Εσωτερικών ζήτησε την γνώμη της Εκκλησίας για την ταυτότητα του ατόμου. Το θέμα το χειρίστηκε με Συνοδική εντολή ο μακαριστός Μητροπολίτης Παραμυθίας, Τίτος Ματθαιάκης που ζήτησε και έλαβε τις γνώμες των Καθηγητών επί του Κανονικού Δικαίου Αμίλκα Αλεβιζάτου και Παθολογίας Γεωργίου Μερίκα, Διευθυντού της Παθολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου “Ευαγγελισμός”, που συμφωνούσαν πως μόνο με την παρέμβαση της επιστήμης θα μπορούσε το άτομο αυτό να ζήσει μια φυσιολογική ζωή κάτι που ήδη έγινε και το μόνο που έμενε ήταν η ρύθμιση της ονοματοθεσίας και ότι η Εκκλησία με αγάπη και στοργή θα πρέπει να λάβει ειδική ποιμαντική μέριμνα για αυτό το άτομο και όσα άλλα παρουσιασθούν στο μέλλον κάτι που Εκκλησία δέχθηκε και τότε προέκυψε η ανάγκη μιας ειδικής ευχής για την νέα ονοματοθεσία του ατόμου αφού αυτό ήταν ήδη βαπτισμένο. Το κενό που υπήρχε στα Ευχολόγια της Εκκλησίας κάλυψε ο σοφός και λόγιος Μητροπολίτης, τότε ο Μαρωνείας και μετά ταύτα Ν.Ιωνίας, μακαριστός Τιμόθεος Ματθαιάκης που συνέταξε ειδική ευχή για την περίπτωση αυτή. Να σημειώσουμε εδώ πως την εποχή εκείνη η Επιστήμη έκανε την παρέμβασή της μόνο σε ενήλικα άτομα ενώ σήμερα με την πρόοδο που υπάρχει η παρέμβαση γίνεται  στη νηπιακή ηλικία».Βλ. Περί “αλλαγής φύλου” και η ιστορία και χρήση μιας σχετικής ευχής, στο  http://ektimotheou.blogspot.gr/2017/10/blog-post_22.html

⁴⁶ Ν.Δημητριάδη, H «Woke» μόδα των «τρανς εφήβων», στο

https://ardin-rixi.gr/archives/252727

⁴⁷ Ν.Δημητριάδη, H «Woke» μόδα των «τρανς εφήβων», στο

https://ardin-rixi.gr/archives/252727

⁴⁸ Βλ. το άρθρο: «Woke παράνοια στην Ελβετία: Γονείς έχασαν την επιμέλεια της ανήλικης κόρης τους επειδή της αρνήθηκαν αλλαγή φύλου στα… 13 της», στο  https://www.bankingnews.gr/diethni/articles/749499/Woke-paranoia-stin-elvetia-goneis-exasan-tin-epimeleia-tis-anilikis-koris-tous-epeidi-tis-arnithikan-allagi-fylou-sta-13-tis

⁴⁹Επιφανίου Κύπρου, ο.π., PG 41,833C.

⁵⁰Επιφανίου Κύπρου, ο.π., PG 41,340BC.

⁵¹ Α. Μήλιου, Περί πολιτικής ορθότητας, στο

https://www.capital.gr/me-apopsi/3560839/peri-politikis-orthotitas/

⁵² Γ. Πανόπουλος: «Ας τελειώνουμε με τη Woke Culture», στο https://www.protothema.gr/life-style/article/1447500/giorgos-panopoulos-as-teleionoume-me-ti-Woke-culture/

⁵³ Γ. Πανόπουλου, Η Woke σέχτα που απειλεί τον Δυτικό κόσμο, https://gpanleo.substack.com/p/Woke

⁵⁴Ιερά Μητρόπολη Πειραιώς: Η Απεγνωσμένη WOKE ατζέντα στους Ολυμπιακούς αγώνες 2024, στο https://www.exapsalmos.gr/iera-mitropoli-peiraios-i-apegnosmeni-Woke-atzenta-stous-olympiakous-agones-2024/

⁵⁵Όπως σημειώνει ο  Άγιος Επιφάνιος Κύπρου, ούτε τα σώματα των ανθρώπων, ούτε τα υλικά στοιχεία είναι κακά από τη φύση τους, αλλά το κακό λαμβάνει υπόσταση μέσα από τις πράξεις των ανθρώπων. Επιφανίου Κύπρου, ο.π.,PG 42,56C.

⁵⁶Επιφανίου Κύπρου, ο.π.,PG 42,53D.

⁵⁷Επιφανίου Κύπρου, ο.π.,PG 42,124C.

⁵⁸ Βλ.https://genderstudiesgroupdu.files.wordpress.com/2014/08/the-rraffic-in-women.pdf

⁵⁹Βλ.Judith Butler, Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity, Routlege, New York and London  1990.

⁶⁰Ph. Gaetano, Money Gender Reassignment Controversy: The John/Joan Case, στο https://embryo.asu.edu/pages/david-reimer-and-john-money-gender-reassignment-controversy-johnjoan-case και E.Πολυζόπουλου, Γεννιέσαι ή γίνεσαι; David Reimer, στο https://psychomed.gr/reimer/

⁶¹Emilie Lanez, L’expérience tragique du gourou de «la théorie du genre».John Money, le père de la «théorie du genre», l’avait testée sur des jumeaux,31/01/2014 | Le Point, στο  http://www.lepoint.fr/societe/l-experience-tragique-du-gourou-de-la-theorie-du-genre-page-2-31-01-2014-1786513_23.php#xtatc=INT-500. Βλ. και ελληνική μετάφραση του άρθρου: Εμιλί Λανέζ, Η τραγική εμπειρία της «θεωρίας του γένους». Ο γκουρού John Money, ο πατέρας της «θεωρίας του γένους», είχε δοκιμάσει σε δίδυμα τη θεωρία του, στο https://kars1918.wordpress.com/2016/10/16/la-theorie-du-genre/ 

⁶²Βλ. το άρθρο: «Αναποτελεσματικοί οι “αναστολείς εφηβείας” στα παιδιά που θέλουν να αλλάξουν φύλο, σύμφωνα με το βρετανικό NHS», στο https://www.skai.gr/news/health/anastoleis-efiveias-anapotelesmatiki-i-ormoniki-agogi-sta-paidia-pou-theloun-na-allaksoun

⁶³Βλ. το άρθρο: «Woke, cancel culture και Τζ. Κ. Ρόουλινγκ», στο https://www.tovima.gr/print/vimagazino/Woke-cancel-culture-lfkai-tz-k-rooulingk/

⁶⁴Γ.Μαρτζέλου, Η γέννηση του Υιού και η ελευθερία του Πατέρα κατά την πατερική παράδοση του  Δ’ αιώνα, στο Πρακτικά Θεολογικού Συνεδρίου με θέμα: «Ο Επουράνιος Πατήρ» 10-13 Νοεμβρίου 1992). Ι. Μητρόπολις Θεσσαλονίκης. Θεσσαλονίκη 1993,σελ. 289-310.

⁶⁵ Ειδοποιός διαφορά είναι η χαρακτηριστική διαφορά που ξεχωρίζει τα μέλη ενός είδους από τα μέλη άλλων ειδών που ανήκουν στο ίδιο γένος. Βλ. https:// el.wiktionary.org/wiki/ειδοποιός και https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?start=60&lq=  Είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα της έννοιας, το οποίο τη διαφοροποιεί/διακρίνει από τις υπόλοιπες έννοιες, οι οποίες ανήκουν στο ίδιο γένος.Βλ.https://www.ediamme.edc.uoc.gr/ellinoglossi/images/ebooks/i_elliniki_stin_albania/i_glossa_mas_b_likeiou/files/assets/basic-html/page129.html Ο ακριβέστερος και συντομότερος τρόπος για να δώσουμε ορισμό σε μια έννοια είναι με το προσεχές γένος και την ειδοποιό διαφορά. Βλ. https://blogs.sch.gr/mlagou/2019/12/14/8/

⁶⁶ Ε.Σαρηγιαννίδη, Ούτε ο Μυστικός Δείπνος δεν γλίτωσε από τους ταλιμπάν της woke κουλτούρας!, στο https://slpress.gr/koinonia/oute-o-mistikos-deipnos-den-glitose-apo-tous-talimpan-tis-woke-koultouras

⁶⁷ Ε.Σαρηγιαννίδη, Ούτε ο Μυστικός Δείπνος δεν γλίτωσε από τους ταλιμπάν της woke κουλτούρας!, στο https://slpress.gr/koinonia/oute-o-mistikos-deipnos-den-glitose-apo-tous-talimpan-tis-woke-koultouras

⁶⁸ Με τον φιλοσοφικό  όρο «ουσιοκρατία» αναφερόμαστε στην οντολογική πρόταση που δίνει προτεραιότητα στην απρόσωπη, άμορφη και άχρονη ουσία, έναντι του επιμέρους όντος προσωπικού, ατομικού), το οποίο τελικά εκλαμβάνεται ως κατώτερο, υποδεέστερο, παράγωγο και προϊόν της ουσίας. Βλ. https://el.wikipedia.org/wiki/Ουσιοκρατία

⁶⁹Γ. Ρακκά, Ένας ολοκληρωτισμός του ουράνιου τόξου,  στο https://www.epohi.gr/article/49218/h-Woke-koyltoyra-kai-o-politistikos-polemos-gyro-apo-aythn

⁷⁰Ε.Σαρηγιαννίδη, Οι Woke θέλουν να ξαναγράψουν τον πολιτισμό! – Τελευταίο θύμα τους ο Καραγάτσης, στο https://slpress.gr/idees/oi-Woke-theloun-na-xanagrapsoun-ton-politismo-teleftaio-thima-tous-o-karagatsis/#google_vignette

⁷¹ Γ. Πανόπουλου, Η Woke σέχτα που απειλεί τον Δυτικό κόσμο, στο https://gpanleo.substack.com/p/Woke

⁷² Βλ. το άρθρο: Cancel culture: τέλος για 183 αγάλματα και μνημεία, στο https://www.athensvoice.gr/epikairotita/diethni/718051/cancel-culture-telos-gia-183-agalmata-kai-mnimeia/

⁷³ Η. Γιαννακόπολου, Οι κλασσικές σπουδές στο θυσιαστήριο της “πολιτικής ορθότητας”, στο https://culturepoint.gr/oi-klassikes-spoudes-sto-thysiastirio-tis-politikis-orthotitas/ και Δ.Τριανταφυλλίδη, Τα κακομαθημένα παιδιά της Woke Culture, στο https://www.liberal.gr/d-triantafyllidis/ta-kakomathimena-paidia-tis-Woke-culture

⁷⁴Θ. Γεωργακόπουλου, Πολιτική ορθότητα και ελευθερία έκφρασης, στο https://www.kathimerini.gr/opinion/1016799/politiki-orthotita-kai-eleytheria-ekfrasis/

⁷⁵Α. Μήλιου, Περί πολιτικής ορθότητας, στο

https://www.capital.gr/me-apopsi/3560839/peri-politikis-orthotitas/

⁷⁶Βλ. το άρθρο: «H Χιονάτη, η πολιτική ορθότητα και οι 7 νάνοι που δε θα δούμε», στο https://www.lavart.gr/h -χιονάτη-η-πολιτική-ορθότητα-και-οι-7-νά/

⁷⁷ Βλ. τα άρθρα: «Η Χιονάτη και οι Επτά… Κοντοί: διχάζει η απουσία νάνων στο ριμέικ της Disney», στο https://www.protagon.gr/epikairotita/i-xionati-kai-oi-epta-kontoi-dixazei-i-apousia-nanwn-sto-rimeik-tis-ntisnei-44342767039  και «Η Disney στην εποχή της “Woke” κουλτούρας – Από τη γυναίκα-“καρικατούρα” στη χειραφετημένη Χιονάτη», στο https://www.protothema.gr/stories/article/1426370/i-disney-stin-epohi-tis-Woke-koultouras-apo-ti-gunaika-karikatoura-sti-heirafetimeni-hionati/

⁷⁸Βλ.Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή,  Γονέας Α΄, γονέας Β΄ ή πατέρας και μητέρα;, στο https://www.pemptousia.gr/2023/01/goneas-a-goneas-v-i-pateras-ke-mitera/

⁷⁹Βλ. τα άρθρο:  https://www.dailysabah.com/business/loreal-to-drop-words-like-whitening-from-skin-care-products/news

⁸⁰Βλ. τα άρθρα:  «Aλκηστις Πρωτοψάλτη: Αφαίρεσε τη λέξη “χοντρή” από τραγούδι», στο https://www.kathimerini.gr/society/562730695/alkistis-protopsalti-afairese-ti-lexi-chontri-apo-tragoydi/ , «Η Πρωτοψάλτη αφαίρεσε τη λέξη “χοντρή” από το τραγούδι “Άδωνις” – Η αντίδραση Κραουνάκη», στο https://www.news247.gr/psixagogia/celebrities/i-protopsalti-afairese-ti-lexi-xontri-apo-to-tragoudi-adonis-i-antidrasi-kraounaki/,  «Πρωτοψάλτη: Αφαίρεσε τη λέξη «χοντρή» από το τραγούδι «Πάμε στον Άδωνι για καφέ», στο https://www.protothema.gr/life-style/article/1435702/protopsalti-katadikazei-to-body-shaming-afairodas-ti-lexi-hodri-apo-to-tragoudi-pame-ston-adoni-gia-kafe/ και  Γ. Πανόπουλος: «Ας τελειώνουμε με τη Woke Culture», στο https://www.protothema.gr/life-style/article/1447500/giorgos-panopoulos-as-teleionoume-me-ti-Woke-culture/

⁸¹Σωκράτους, Εκκλησιαστική Ιστορία 4, 7 PG 67, 473B. Βλ. Ν. Ματσούκα, Ορθοδοξία και αίρεση στους εκκλησιαστικούς ιστορικούς του Δ΄, Ε΄, ΣΤ΄ αιώνα,  Θεσσαλονίκη, 2011,  σελ. 254: “Μία από τις πολλές αποκλίσεις του ακραίου Αρειανού Ευνόμιου από την πατερική θεολογία είναι η διδασκαλία του πως ο ανθρώπινος νους γνωρίζει την ουσία του Θεού, μιά και τα ονόματα, κατά την άποψη του παραπάνω αιρετικού, εκφράζουν την ουσία των πραγμάτων».

⁸² Ο Ευνόμιος υποστήριζε ότι ο όρος “αγέννητος” που αποδίδεται στον Θεό Πατέρα δεν αποτελεί ονομασία, η οποία αποδίδεται στον Θεό από την ανθρώπινη επίνοια, αλλά αποτελεί ονομασία “κατ’ αλήθεια”, πραγματικόν όνομα του Θεού, ανταποκρινόμενον εις την φύσιν αυτού, καθ’ όσον παριστά αυτήν την θείαν ουσίαν. Βλ. Γ. Μαρτζέλου, Ουσία και ενέργειαι του Θεού κατά τον Μ. Βασίλειον. Συμβολή εις την ιστορικοδογματικήν διερεύνησιν της περί ουσίας και ενεργειών του Θεού διδασκαλίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Θεσσαλονίκη 1984,σελ. 149.

⁸³ Π. Λάζου,  Έννοια και σημασία της επίνοιας κατά τους Καππαδόκες Πατέρες, Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία, Θεσσαλονίκη 2017,σελ.17.

⁸⁴ Πλάτωνος, Κρατύλος 383a.Εισ.-μτφ.-σχ.: Φιλολογική Ομάδα Κάκτου, Κάκτος, Αθήνα 1994,  σελ.48.

⁸⁵ Π. Λάζου, ο.π.,σελ.12. Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο καθ. κ. Γ. Μαρτζέλος, ο Ευνόμιος «παρά δε την προσπάθειάν του να θεμελιώση βιβλικώς την ως άνω διδασκαλίαν του, φαίνεται ότι είναι εντόνως επηρεασμένος υπό των φιλοσοφικών αντιλήψεων της εποχής του περί καταγωγής των ονομάτων. Τούτο επισημαίνει μάλιστα ήδη ο Γρηγόριος Νύσσης, ο οποίος υπογραμμίζει την σχέσιν της εν λόγω διδασκαλίας του Ευνομίου προς την περί καταγωγής των ονομάτων φιλοσοφικήν διδασκαλίαν του Πλάτωνος, η οποία αναπτύσσεται εις τον διάλογον αυτού Κρατύλος».Βλ.ό.π., σελ. 157.

⁸⁶ Λέγει χαρακτηριστικά ο Μ. Βασίλειος στην πολεμική του εναντίον του Ευνομίου: «Πῶς οὖν οὐ καταγέλαστον, τὸ δημιουργικὸν οὐσίαν εἶναι λέγειν; ἢ τὸ προνοητικὸν πάλιν οὐσίαν; ἢ τὸ προγνωστικὸν πάλιν ὡσαύτως; καὶ ἅπαξ ἁπλῶς͵ πᾶσαν ενέργειαν, οὐσίαν τίθεσθαι; Καὶ εἰ πάντα ταῦτα πρὸς ἓν σημαινόμενον τείνει, ἀνάγκη πᾶσα ταυτὸν ἀλλήλοις δύνασθαι τὰ ὀνόματα· ὡς επὶ τῶν πολυωνύμων· ὅταν Σίμωνα καὶ Πέτρον καὶ Κηφᾶν τὸν αὐτὸν λέγωμεν. Οὐκοῦν ὁ ἀκούσας τὸ ἀναλλοίωτον τοῦ Θεοῦ, πρὸς τὸ ἀγέννητον ὑπαχθήσεται· καὶ ὁ ἀκούσας τὸ ἀμερὲς, πρὸς τὸ δημιουργικὸν ἀποφέρεται». Κατά Εὐνομίου, Ι, Η΄, PG 29, 528C

⁸⁷ Π. Λάζου,  ο.π.,σελ.12.

⁸⁸ Π. Λάζου,  ο.π.,σελ.15.

⁸⁹ Βλ. Π. Λάζου, ο.π.,σελ.51.Περισσότερα για τον Νομιναλισμό βλ.Π. Νούτσου, Ο νομιναλισμός. Οι κοινωνικοπολιτικές προϋποθέσεις της υστερομεσαιωνικής φιλοσοφίας, Αθήνα 1980.

⁹⁰ Βλ. Ν.Ματσούκα, Ιστορία της Φιλοσοφίας, Θεσσαλονίκη 1988,σελ.298εξ.

⁹¹Βλ.  Ε. Κρίθαρη, H «χοντρή» δεν πάει για καφέ στον Αδωνι, στο https://www.kathimerini.gr/life/562732459/h-chontri-den-paei-gia-kafe-ston-adoni/

https://www.entaksis.gr/woke-culture/