Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη
Εἶναι ἐσφαλμένη ἡ εὐχὴ «Καλὴ Παναγιά»;
Πολλὰ λέγονται καὶ γράφονται αὐτὲς τὶς ἡμέρες γιὰ τὴν μυριόστομη εὐχὴ «Καλὴ Παναγιά».
Νοηματικὰ δὲν στέκεται λένε κάποιοι· εἶναι πλεονασμὸς κάποιοι ἄλλοι·
εἶναι νεώτερη εὐχή, ἄρα μὴ ἀποδεκτή, σύμφωνα μὲ ἄλλους. Τὸ νὰ πῇς -μᾶς
λένε- ὅτι ἡ Παναγία εἶναι καλὴ εἶναι λάθος. Γιὰ νὰ μὴν μακρηγοροῦμε ἡ
εὐχὴ «Καλὴ Παναγιὰ» εἶναι νοηματικὰ καὶ θεολογικὰ σωστή. Ἀρχικὰ νὰ ἀναφέρουμε πὼς ἡ λέξη «Παναγιὰ» χρησιμοποιεῖται ἐδῶ συνεκδοχικά. Ἡ συνεκδοχὴ εἶναι
σχῆμα λόγου κατὰ τὸ ὁποῖο μιὰ λέξη ἢ ἔκφραση δὲν σημαίνει κυριολεκτικὰ
ἐκεῖνο ποὺ κατὰ πρῶτο λόγο φαίνεται, ἀλλὰ ἂλλο σχετικό (Κώστα
Παπανικολάου, Νεοελληνικὴ Καλολογία, ἐκδ. Ἑστία, Ἀθήνα, σελ. 102). Στὸ γνωστὸ δημοτικὸ τραγούδι, ὅταν ὁ ἄγνωστος δημιουργὸς λέει:
«Φλωριὰ ρίχνουν στὴν Παναγιά, φλωριὰ ρίχνουν στοὺς ἁγίους καὶ στὸν ἀφέντη τὸ Χριστὸ τὶς ἀσημένιες πάλες» ἐννοεῖ τὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας, τῶν ἁγίων καὶ τοῦ Χριστοῦ. Τὸ ἐπίθετο «καλὴ» ἀναφέρεται στὴν ἑορτή, ὅπως εὐχόμαστε: «Καλὰ Χριστούγεννα», «Καλὸ Πάσχα». Τὰ περὶ πλεονασμοῦ εἶναι ἀνυπόστατα. Ὁ πλεονασμὸς
εἶναι ἀπὸ τὰ πιὸ δημοφιλῆ σχήματα λόγου ποὺ δίνει στὴν ἔκφραση
περισσότερο πάθος, δύναμη καὶ λαμπρότητα. Μήπως νὰ κατηγορήσουμε τοὺς
μεγάλους τεχνῖτες τοῦ λόγου (π.χ. τὸν Θουκυδίδη, τὸν Δημοσθένη, τὸν ἅγιο
Ρωμανὸ τὸν Μελωδό) ποὺ χρησιμοποιοῦν κατὰ κόρον τὸ σχῆμα αὐτό; Καὶ γιὰ
νἄχουμε καλὸ ἐρώτημα: Μήπως νὰ ἀποσκορακίσουμε ἑκατοντάδες φράσεις ὅπως:
«Καλὸ Παράδεισο», «Ὁ καλὸς Θεός», «Ὁ καλός μου ἄγγελος»; Τὸ ἐπιχείρημα τέλος ὅτι ἡ εὐχὴ εἶναι νεώτερη εἶναι παντελῶς ἀβάσιμο. Ἡ γλῶσσα εἶναι ζωντανὸς ὀργανισμός! Κάθε νέα λέξη, φράση εἶναι καλοδεχούμενη πόσῳ μᾶλλον ὅταν πρόκειται γιὰ τὴν Παναγιά μας! Καλὴ Παναγιά!
