«Πνευματική φαρέτρα τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ»
Ὁ ἄνθρωπος πού δέν μπορεῖ νά μπεῖ στόν ἐσωτερικό του κόσμο δέν μπορεῖ νά εἶναι ἕνας πνευματικός ἄνθρωπος. Ἡ πορεία ἀπό τόν νοῦ μέχρι τήν καρδιά, ἀπό τόν ἐξωτερικό στόν ἐσωτερικό κόσμο εἶναι ὁ πιό μακρύς, ὁ πιό πολύπλοκος καί ὁ πιό δελεαστικός δρόμος πού τόν διήνυσε ὁ ἄνθρωπος ποτέ στήν ζωή του. Ἡ ἀρχή του εἶναι ὁ ἀόρατος πόλεμος τῶν λογισμῶν.
Ἡ διάκριση τῶν λογισμῶν γίνεται διά τῆς χάριτος τοῦ Μυστηρίου τοῦ Βαπτίσματος πού φωτίζει τόν νοῦ καί εἶναι κρυμμένη στό βάθος τοῦ νοῦ. Στόν νοῦ τοῦ ἀνθρώπου γίνεται ὁ πόλεμος μεταξύ τῶν λογισμῶν. Οἱ λογισμοί προέρχονται ἀπό τήν καρδιά, πού εἶναι τό ὑποσυνείδητο, ἡ πιό βαθειά, περιεκτική καί μυστική πλευρά τοῦ νοῦ. Σ᾿ αὐτήν κατοικεῖ ἡ χάρη τοῦ ἁγίου Πνεύματος.
Παρόλο πού ὑπάρχει μόνο μιά καρδιά, ἐν τούτοις αὐτή ἔχει μιά καλή καί μιά κακή πλευρά. Ἡ καλή εἶναι οἰκεία τῶν καλῶν λογισμῶν, τῆς καθαρῆς ζωῆς, τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ ἡ κακή καρδιά εἶναι οἰκεία τοῦ αἰσθηματισμοῦ, τῶν παθῶν καί τοῦ σατανᾶ. Ἡ συνείδηση τοῦ ἀνθρώπου ἀντιλαμβάνεται στό ἐπίπεδο τοῦ νοῦ τά πνεύματα πού ἔχει στήν καρδιά καί τήν εἰσπνέουν – καλά ἤ πονηρά – καί τότε ὁ νοῦς προσηλώνεται μέσα του καί ψάχνει τόν τόπο τῆς καρδιᾶς γιά νά τήν καθαρίσει.
Ἡ ἐσωτερική δράση χρειάζεται μιά ἀπόλυτη ἀποξένωση ἀπό κάθε κοσμική ἀνάγκη, ἀπό ὅλες τίς κοσμικές ἀπασχολήσεις καί εἰκόνες. Ὁ νοῦς προσηλώνεται μόνο στόν κρυμμένο ἐν τῆ καρδίᾳ Χριστό, γιά νά δεῖ δι΄ Αὐτοῦ τόν μεταμορφωμένο, ἀναμορφωμένο κόσμο.
Τόσο ὁ Θεός ὅσο καί ὁ σατανᾶς ἀσκοῦν μιά ἄπειρη ἕλξη ἐπάνω στήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά ὁ Χριστός ἀποκαλύπτεται σάν φῶς, σάν ἀρχή τῆς ζωῆς, σάν ἁγιότητα καί σάν θεϊκό πνεῦμα, ἐνῶ ἡ σατανική ἐνέργεια ἀνακαλύπτεται ἡ ἴδια σάν ἀρχή τοῦ θανάτου, σάν ὑλικός μηδενισμός καί σάν ὑπαρξιακή ἄρνηση. Ἔτσι λοιπόν, φαίνεται τό ἐσωτερικό τοῦ ἀνθρώπου ὅταν μπολιάζεται ἀπό τόν Θεό καί ἀντίθετα μπολιάζεται ἀπό τόν σατανᾶ. Γιά νά κατοικήσει μέσα μας ὁ Χριστός χρειάζεται ὅμως ἡ κάθαρση τῶν λογισμῶν.
Οἱ ἅγιοι Πατέρες διακρίνουν 7 στάδια, ἀπό τά ὁποῖα περνᾶ ὁ λογισμός: ἡ ἐπίθεση, ἡ ξενάγηση, τό πάθος, ἡ μάχη, ἡ σκλαβιά, ἡ συναίνεση καί ἡ πράξη.
Ἡ κάθαρση τοῦ νοῦ ἀρχίζει μέ τήν ὑποταγή τοῦ κάθε λογισμοῦ ἀπό μέσα σου μέ τόν Χριστό. Ὁ νοῦς παντοτινά προσβάλλεται ἀπό τούς λογισμούς, δέν μπορεῖ νά μένει χωρίς λογισμούς. Κάθε καλός λογισμός ὁ ὁποῖος ἐμφανίζεται στόν νοῦ ἀμέσως διπλασιάζεται ἀπό ἕναν ἀντίθετο, ἐχθρικό, κακό λογισμό. Ἡ προσοχή τοῦ νοῦ πρέπει νά προσηλωθεῖ καί νά βάλλεται γιά φρούρηση στά ὅρια τῆς συνείδησης, ὅπου ὁ ἁπλός λογισμός ἐμφανίζεται σάν ἕνα ἄνοιγμα νέων ὁριζόντων, σάν προτροπή, τήν ὁποία οἱ ἅγιοι Πατέρες τήν ὀνομάζουν δόλωμα. Αὐτή εἶναι ἡ ἐπίθεση.
Γι΄ αὐτόν τόν ἁπλό, ἀκούσιο λογισμό – εἴτε πηγάζει ἀπό τήν φύση τοῦ ἀνθρώπου, εἴτε βγαίνει ἀπό τό φωλιασμένο πάθος του – ὁ ἄνθρωπος δέν φταίει, διότι δέν ἐκπονεῖται ἀπ᾿ αὐτόν, παρόλο πού ἔχει δημιουργηθεῖ μέσα του. Ἀλλά ἀκριβῶς ἐπειδή ἔχει δημιουργηθεῖ μέσα του ὁ λογισμός πρέπει νά ὁδηγεῖται ἀμέσως στόν Χριστό, πού εἶναι κρυμμένος στήν καρδιά. Αὐτή εἶναι ἡ σίγουρη καί εὐθεία πορεία, διότι ὁ πόλεμος τῶν λογισμῶν, χωρίς τόν Χριστό εἶναι ἕνας χαμένος πόλεμος.
Ἡ ξενάγηση σημαίνει τόν συνδυασμό τοῦ δολώματος τοῦ λογισμοῦ μέ ἄλλους λογισμούς. Εἶναι ἤδη μιά ἀρχή ἐσωτερικῆς πορείας, μέσω συνδέσμου, ἡ ὁποία προκαλεῖ τήν ἐξαφάνιση τοῦ ἤθους τῆς ἀπόλυτης ἀθωότητας τοῦ πρώτου λογισμοῦ. Γι΄ αὐτό, ἀντί νά συνομιλήσει ὁ πρῶτος λογισμός μέ ἄλλους λογισμούς, καλά θα ἦταν νά τόν φέρουμε στόν Χριστό, γιά νά καθαρισθεῖ ἀπό τό ἅγιο Πνεῦμα. Τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι τό φλογερό πῦρ, πού καταστρέφει τούς ἀκάθαρτους λογισμούς.
Ἄν συνεχιστεῖ ὁ συνδυασμός (συναίνεση) τῶν λογισμῶν, τότε ὁ πρῶτος λογισμός ἔχει ἤδη γίνει ἀποδεκτός καί ἡ ψυχή γαντζώνεται σ΄ αὐτόν, καί γεννᾶται τό πάθος. Ἡ μάχη μέ τόν κακό λογισμό πρέπει νά δοθεῖ πρίν γίνει πάθος, διότι μετά παίρνει ἔκταση, ὑποδουλώνει τήν θέληση καί τήν γνώση, ἐγείρει τίς αἰσθήσεις καί ὕστερα πολύ δύσκολο νικιέται. Τό πάθος ἀρχίζει νά πολεμᾶ τόν ἄνθρωπο, νά τόν δολώνει, νά τόν βασανίζει, νά τόν ἀναταράζει, νά τόν ὑποτάσσει: αὐτή εἶναι ἡ μάχη. Καί σ΄ αὐτό τό στάδιο τό πάθος μπορεῖ νά νικηθεῖ, ἀλλά μέ μεγαλύτερο κόπο, ἀληθινά, ἀλλά ἀκόμη δέν εἶναι πολύ αργά.
Ἀφοῦ πολέμησε ἀρκετό καιρό τόν ἄνθρωπο, ἀκολουθεῖ ἡ σκλαβιά του, ἡ παράδοση τοῦ θελήματος καί ἡ τύφλωση τῆς γνώσης, ἡ διέγερση τῶν συναισθημάτων σέ ἁμαρτωλή κατεύθυνση. Ἡ ἐσωτερική ἀγωγή συγκεντρώνεται στό πάθος μἐ ἐπιχειρήματα καί ἐπιθυμίες, μέ σχέδια καί πόθους, μέ εἰκόνες καί προοπτικές. Ὅλα βράζουν στόν ἄνθρωπο ὑπό τήν φλόγα τοῦ πάθους του.
Σ΄ αὐτό τό στάδιο ὁ νοῦς σκοτίζεται, ὁ Θεός κρύβεται καί μόνο λάμπει τό φλογερό φάντασμα. Αὐτό τό στάδιο εἶναι μακροχρόνιο καί ἐπίπονο καί ἀπ᾿ αὐτό πολύ δύσκολα ἀπαλλάσσεται ὁ ἄνθρωπος. Ὅμως ἀκόμη ἡ ἁμαρτία δέν εἶναι στήν τελευταία της φάσι καί πρός τό παρόν δέν γίνεται πλήρως ἡ ἐκπλήρωσή της.
Τό πάθος ἔχει μιά γιγάντια ἐπίδραση στόν ὑποδουλωμένο ἀπ᾿ αὐτό νοῦ καί τίς περισσότερες φορές ὁ νοῦς, μετά ἀπό κάποιες αἰωρήσεις, συγκατανεύεται γιά τήν πράξη. Τό στέρξιμο στό πάθος εἶναι βαρειά ἁμαρτία καί δύσκολα συγκρατεῖται. Ἀπό ἐδῶ καί πέρα ὁ ἄνθρωπος ψάχνει μόνο τήν εὐκαιρία νά πράξει τήν ἁμαρτία. Γι΄ αὐτό τόν σκοπό σκέφτεται πολύ, δείχνει τήν εὐστροφία του, δημιουργεῖ σχέδια δράσεως, προσδιορίζει τίς συνθῆκες καί τήν στιγμή τῆς πράξεως καί τελικά τήν πράττει. Ὅμως εἶναι δυνατόν καί στήν τελευταία στιγμή νά ἀποφασίσει νά μήν κάνει τήν ἁμαρτία.
Ἡ πραχθεῖσα ἁμαρτία εἶναι βαρύτατη καί ἡ ἐπανόρθωσή της γίνεται μέ πολλές δυσκολίες καί χρειάζεται πόνος καί πολλά δάκρυα. Ἡ ἁμαρτία δολώνει τήν οὐσία τοῦ νοῦ, σακατεύει τήν συμπεριφορά, διαφθείρει τήν κοινωνία, μαγαρίζει τήν φύση. Ὅλα αὐτά τά ἀποτελέσματα πρέπει νά βελτιωθοῦν διά τῆς μετάνοιας.
Ἡ κάθαρση τῶν ἁμαρτιῶν ὁδηγεῖ στήν ἐσωτερική ἀναμόρφωση. Στήν ἀρχή ἡ ἀπομάκρυνση ἀπό τόν κόσμο ὁδηγεῖ στήν ἀπελπισία ἤ τήν σκληρότητα, ἡ ὁποία μπορεῖ νά ἀναχαιτισθεῖ μόνο, μέσῳ τῆς φλογερῆς προσευχῆς. Ἐπίσης, οἱ αἰσθήσεις τοῦ ἀνθρώπου ἐπαναστατοῦν καί γίνονται ἐπιθετικές, λόγω τῆς συγκράτησης, στήν ὁποία ὑποβάλλονται διά τῆς συγκέντρωσης τῆς προσοχῆς στό ἐσωτερικό του κόσμο, ἀλλά τελικά καί αὐτές οἱ αἰσθήσεις καθαρίζονται.
Ὅταν οἱ αἰσθήσεις κυβερνοῦν φανατικά τήν ψυχή, ἀπό τήν καρδιά πηγάζουν μόνο κακοί λογισμοί καί ἡ διαδικασία κάθαρσης εἶναι πολύ δύσκολη. Σ΄ αὐτό τό στάδιο ὁ ἄνθρωπος δέν ἀντιλαμβάνεται καθόλου τό πνεῦμα πού εἶναι μέσα του, διότι αὐτός ἀνακαλύπτεται μόνο καθόσον αὐξάνει στήν αρετή.
Τόσο ἡ προσωπική ζωή τοῦ ἀνθρώπου, ὅσο καί οἱ σχέσεις του μέσα στήν κοινωνία ἐξαρτῶνται ἀπό τήν ἐσωτερική κατάστασή του. Οἱ ἴδιες οἱ πράξεις του ἐξηγοῦνται πολύ διαφορετικά διά τοῦ Πνεύματος πού τά αἰτιολογεῖ. Πολλοί ἄνθρωποι μποροῦν νά κοιτάξουν τό ἴδιο χρυσό νόμισμα, ἀλλά ἕνας θαυμάζει τήν ὀμορφιά του, ἄλλος σκέφτεται τήν χρηματική ἀξία του, ἄλλος βλέπει σ΄ αὐτό τήν εὐκαιρία νά καλύψει κάποιες ἀνάγκες του, ἄλλος θέλει νά τό κλέψει, ἄλλος θά ἤθελε περισσότερο χρυσό, ἄλλος θά ἤθελε νά βασιλεύει στόν κόσμο μέσω τοῦ χρυσοῦ. Ἰδού μόνο μερικές πιθανότητες πού δίνουν ἕνα διαφορετικό περιεχόμενο στό ἴδιο ἀκίνητο ὑλικό: στόν χρυσό. Αὐτό τό φαινόμενο ἰσχύει σέ ὅλα τά στάδια. Παραδείγματος χάρη, κάποιος κάνει μιά ἐλεημοσύνη γιά νά κάνει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἄλλος τήν κάνει γιά τήν φιλοτιμία του καί ἄλλος μέ τήν ἐλπίδα τῆς ἀμοιβῆς
Ἐπειδή ὅλες οἱ πράξεις περνᾶνε μέσῳ τῆς συνείδησης, κάθε λογισμός πρέπει νά καθαριστεῖ μέ τό Πνεῦμα τοῦ Χριστοῦ πού εἶναι μέσα μας, σύμφωνα μέ τήν περί ζωῆς καί τοῦ κόσμου διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ. Βαθμιαία ἡ καρδιά συγκινεῖται, βλέπει, νοιώθει καί διακρίνει, ἰδιότητα διά τῆς ὁποίας αὐτή καθαρίζεται καί γίνεται οἶκος τοῦ ἁγίου Πνεύματος.
Ἡ ἀνακάλυψη τοῦ ἐσωτερικοῦ κόσμου γίνεται σταδιακά καί ὁ νοῦς, ἐφ᾿ ὅσον εἰσδύει στά βάθη, γίνεται πιό νηφάλιος, νοιώθει κάθε ἐσωτερική κίνηση, ἀντιλαμβάνεται τά νοήματα τῶν πραγμάτων καί, τελικά φωτίζεται διά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Ἀπόσπασμα ἀπό: Ἡ ἐπιστροφή στόν Χριστό (ΤΑ ΤΡΟΜΑΚΤΙΚΑ ΒΑΣΑΝΑ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΡΟΥΜΑΝΙΑ)
