Θυμίαμα καλεῖται ἀπό τά ἀρχαῖα χρόνια τό ἀρωματικό ρετσίνι πού βγαίνει ἀπό τίς τομές στόν κορμό τοῦ δέντρου λίβανος, ἐξ οὗ καί λιβάνι. Οἱ πνευματικοί συμβολισμοί τοῦ θυμιάματος εἶναι:
1. Τό θυμίαμα κατ’ ἀρχήν συμβολίζει τήν προσευχή, πού ἀνεβαίνει πρός τόν Θεό. «Κατευθυνθήτω ἡ προσευχή μου ὡς θυμίαμα ἐνώπιόν Σου…».
Εἶναι ἡ ὁρμή τῆς ψυχῆς πρός τά ἄνω. Καί ταυτόχρονα συμβολίζει καί τή ζέουσα ἐπιθυμία μας νά γίνει ἡ προσευχή μας δεκτή «εἰς ὀσμήν εὐωδίας πνευματικῆς».
2. Συμβολίζει ἀκόμη τίς γλῶσσες πυρός τῆς Ἁγίας Πεντηκοστῆς, ὅταν ὁ Κύριος ἐξαπέστειλε στούς Μαθητές Του τό Πανάγιό Του Πνεῦμα «ἐν εἴδει πυρίνων γλωσσῶν».
Στήν εὐχή πού λέγει ὁ Ἱερεύς, ὅταν εὐλογεῖ τό θυμίαμα, ἀναφέρει «Θυμίαμα Σοί προσφέρομεν Χριστέ ὁ Θεός εἰς ὀσμήν εὐωδίας πνευματικῆς, ὁ προσδεξάμενος εἰς τό ὑπερουράνιόν Σου θυσιαστήριον, ἀντικατάπεμψον ἡμῖν τήν χάριν τοῦ Παναγίου Σου Πνεύματος».
(Δηλαδή: Θυμίαμα σ’ Ἐσένα προσφέρουμε, Χριστέ Ὕψιστε Θεέ, ὡς ὀσμή εὐωδίας πνευματικῆς· αὐτό, ἀφοῦ δέχθηκες στό ὑπερουράνιό Σου Θυσιαστήριο, στεῖλε πίσω σέ μᾶς τή χάρη τοῦ παναγίου Σου Πνεύματος).
Μέ τό θυμίαμα δηλ. ζητοῦμε ἀπό τόν Κύριο νά μᾶς στείλει τήν ἁγιοπνευματική Του χάρη. Γι’ αὐτό καί οἱ πιστοί, ὅταν τούς θυμιάζει ὁ Ἱερεύς, κλίνουν ἐλαφρῶς τήν κεφαλή σέ δεῖγμα ἀποδοχῆς τῆς χάριτος αὐτῆς.
3. Τό εὐῶδες θυμίαμα συμβολίζει ἐξ ἄλλου καί τόν αἶνο, πού ἀπευθύνεται πρός τόν Θεό. Ἡ καύση τοῦ θυμιάματος σημαίνει τή λατρεία καί τόν ἐξιλασμό.
Τό δέ εὐχάριστο συναίσθημα, πού δημιουργεῖται ἀπό τό ἄρωμα τοῦ θυμιάματος σέ ὅλο τό χῶρο τοῦ Ἱ. Ναοῦ, σημαίνει τήν πλήρωση τῆς καρδιᾶς μας ἀπό τή θεία εὐαρέστηση, πού εἶναι ὁ καρπός τῆς ἀγάπης μας πρός τό Θεό. Στήν περίπτωση αὐτή κάθε πιστός μετατρέπεται σέ «εὐωδίαν Χριστοῦ».
1. Τό θυμίαμα κατ’ ἀρχήν συμβολίζει τήν προσευχή, πού ἀνεβαίνει πρός τόν Θεό. «Κατευθυνθήτω ἡ προσευχή μου ὡς θυμίαμα ἐνώπιόν Σου…».
Εἶναι ἡ ὁρμή τῆς ψυχῆς πρός τά ἄνω. Καί ταυτόχρονα συμβολίζει καί τή ζέουσα ἐπιθυμία μας νά γίνει ἡ προσευχή μας δεκτή «εἰς ὀσμήν εὐωδίας πνευματικῆς».
2. Συμβολίζει ἀκόμη τίς γλῶσσες πυρός τῆς Ἁγίας Πεντηκοστῆς, ὅταν ὁ Κύριος ἐξαπέστειλε στούς Μαθητές Του τό Πανάγιό Του Πνεῦμα «ἐν εἴδει πυρίνων γλωσσῶν».
Στήν εὐχή πού λέγει ὁ Ἱερεύς, ὅταν εὐλογεῖ τό θυμίαμα, ἀναφέρει «Θυμίαμα Σοί προσφέρομεν Χριστέ ὁ Θεός εἰς ὀσμήν εὐωδίας πνευματικῆς, ὁ προσδεξάμενος εἰς τό ὑπερουράνιόν Σου θυσιαστήριον, ἀντικατάπεμψον ἡμῖν τήν χάριν τοῦ Παναγίου Σου Πνεύματος».
(Δηλαδή: Θυμίαμα σ’ Ἐσένα προσφέρουμε, Χριστέ Ὕψιστε Θεέ, ὡς ὀσμή εὐωδίας πνευματικῆς· αὐτό, ἀφοῦ δέχθηκες στό ὑπερουράνιό Σου Θυσιαστήριο, στεῖλε πίσω σέ μᾶς τή χάρη τοῦ παναγίου Σου Πνεύματος).
Μέ τό θυμίαμα δηλ. ζητοῦμε ἀπό τόν Κύριο νά μᾶς στείλει τήν ἁγιοπνευματική Του χάρη. Γι’ αὐτό καί οἱ πιστοί, ὅταν τούς θυμιάζει ὁ Ἱερεύς, κλίνουν ἐλαφρῶς τήν κεφαλή σέ δεῖγμα ἀποδοχῆς τῆς χάριτος αὐτῆς.
3. Τό εὐῶδες θυμίαμα συμβολίζει ἐξ ἄλλου καί τόν αἶνο, πού ἀπευθύνεται πρός τόν Θεό. Ἡ καύση τοῦ θυμιάματος σημαίνει τή λατρεία καί τόν ἐξιλασμό.
Τό δέ εὐχάριστο συναίσθημα, πού δημιουργεῖται ἀπό τό ἄρωμα τοῦ θυμιάματος σέ ὅλο τό χῶρο τοῦ Ἱ. Ναοῦ, σημαίνει τήν πλήρωση τῆς καρδιᾶς μας ἀπό τή θεία εὐαρέστηση, πού εἶναι ὁ καρπός τῆς ἀγάπης μας πρός τό Θεό. Στήν περίπτωση αὐτή κάθε πιστός μετατρέπεται σέ «εὐωδίαν Χριστοῦ».
4. Τό δέ θυμιατήριο, ὅπου καίγονται τά κάρβουνα καί τοποθετεῖται τό θυμίαμα, συμβολίζει τήν κοιλία τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, ἡ ὁποία δέχθηκε στά σπλάχνα της σωματικῶς τήν Θεότητα, πού εἶναι «πῦρ καταναλίσκον», χωρίς νά ὑποστεῖ φθορά ἤ ἀλλοίωση.
Κατά τόν ἅγιο Γερμανό, Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως «Ὁ θυμιατήρ ὑποδεικνύει τήν ἀνθρωπότητα τοῦ Χριστοῦ, τό πῦρ τήν θεότητα καί ὁ εὐώδης καπνός μηνύει τήν εὐωδία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος προπορευομένην».
Μέ ἁπλά λόγια καί ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός περιγράφει αὐτόν τόν συμβολισμόν, λέγοντας «Τό θυμιατό σημαίνει τήν Δέσποινα, τήν Θεοτόκο. Ὅπως τά κάρβουνα εἶναι μέσα στό θυμιατό καί δέν καίεται, ἔτσι καί ἡ Δέσποινα ἡ Θεοτόκος ἐδέχθηκε τόν Χριστόν καί δέν ἐκάηκε, ἀλλά μάλιστα ἐφωτίσθηκε».
Μέ τό θυμίαμα πού προσφέρουμε τήν ὥρα τῆς προσευχῆς ὑποβοηθεῖται ἡ ἀνάταση τῆς ψυχῆς πρός τά ὑψηλά «ἄνω σχῶμεν τάς καρδίας».
Ὅπως τό θυμίαμα θερμαινόμενο στόν ἄνθρακα ἀνέρχεται πρός τά ἄνω εὐωδιάζοντας τό περιβάλλον, ἔτσι καί ἡ ψυχή τοῦ πιστοῦ μέ θερμή πίστη πρέπει νά πτερουγίζει πρός τά ἄνω μυροβλύζουσα, ἀπαγγιστρωμένη ἀπό τίς ὑλικές μέριμνες.
Ἡ βάση τοῦ θυμιατηρίου ὑποδεικνύει τήν ἀνθρωπότητα τοῦ Χριστοῦ, ἡ φωτιά τήν θεότητά Του καί ὁ εὐώδης καπνός μᾶς «πληροφορεῖ» τήν προπορευόμενη εὐωδία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Ὁ Μωυσής, ὑπακούοντας στόν Θεό, κατασκεύασε καί τοποθέτησε στή σκηνή τοῦ Μαρτυρίου θυσιαστήριο τοῦ θυμιάματος (Ἔξοδ. 30: 1-10). Ὁ τρόπος παρασκευῆς τοῦ θυμιάματος διδάχθηκε ἀπό τόν ἴδιο τόν Κύριο (Ἔξοδ. 30: 34-36).
Ἡ προσφορά θυμιάματος στήν Παλαιά Διαθήκη ἀποτελοῦσε ἐντολή τοῦ Θεοῦ. Ἔπρεπε νά προσφερθεῖ θυμίαμα στήν ἀρχή τῆς ἡμέρας τό πρωΐ καί τό βράδυ μέ τό ἄναμμα τῶν λύχνων (Ἔξοδ. 30: 7-8).
Αὐτή ἡ καλή συνήθεια μεταφέρθηκε καί στή χριστιανική λατρεία. Τό λατρευτικό αὐτό μέσο δημιουργεῖ κατανυκτικό κλίμα προσευχῆς καί ἑλκύει τήν ἁγιαστική χάρη τοῦ Θεοῦ.
Ὅταν ὁ Λειτουργός θυμιάζει τίς εἰκόνες τῶν ἁγίων, ἐπιζητεῖ τίς μεσιτικές προσευχές τους πρός τόν Κύριο γιά βοήθεια τῶν μελῶν τῆς στρατευομένης Ἐκκλησίας.
Ὅταν ὁ Λειτουργός θυμιάζει τούς πιστούς, αὐτοί πρέπει νά ὑποκλίνονται καί νά προσκυνοῦν εὐλαβικά προσδοκῶντας τήν εὐλογία καί τή χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἡ μικρή ὑπόκλιση εἶναι δεῖγμα ὅτι συμμετέχουμε στά τελούμενα!
Ἐκτός ἀπό τόν Ἱ. Ναό, εἶναι καλό καί στό σπίτι νά προσφέρεται θυμίαμα τακτικά καί νά συνοδεύεται πάντοτε μέ ὁλοκάρδια προσευχή....
''Ὁλκάς'' Περιοδικόν Ἱερᾶς Μητροπόλεως Λέρου, Καλύμνου καί Ἀστυπαλαίας
Τεῦχος 9 – Μάϊος 2010
