Πολλοὶ εἶναι ἐκεῖνοι σήμερα, καλοί μου φίλοι, ποὺ λένε πὼς εἶναι ἄθεοι. Καὶ ἄπιστοι γενικῶς! Εἶναι καὶ μία κουλτούρα αὐτή, ξέρετε, ἔφθασε νὰ γίνει καὶ μία ἰδιάζουσα ἰδεολογία, ἀλλὰ καὶ μία κατάσταση ποὺ ἐξελίσσεται ἀκόμη καὶ σέ …θρησκεία! Στὴ θρησκεία τῆς… ἀθεΐας καὶ τῆς ἀπιστίας!
Ὡστόσο, εἶναι καὶ ἐπιστημονικὰ ἀποδεδειγμένο, ποὺ δὲν ὑπάρχει ἄνθρωπος ποὺ νὰ γεννήθηκε χωρὶς τὸ θρησκευτικὸ συναίσθημα, ποὺ νὰ μὴ ἔχει μέσα του τὴν τάση νὰ γνωρίσει καὶ νὰ λατρεύσει τὸν Θεό.
Ἐπιπλέον, ὅπως παρατηρεῖ ὁ Μ. Ἀθανάσιος, «κανένα πρᾶγμα στὸν κόσμο δὲν μπορεῖ νὰ χρησιμοποιηθεῖ ὡς τεκμήριο τῆς ἀπιστίας». Ναί, κανένα!
Καὶ τότε, θὰ πεῖτε, γιατί κάποιοι δὲν πιστεύουν; Νὰ ἕνα πολὺ ὡραῖο ἐρώτημα. Ἂς τὸ δοῦμε μὲ ὅσο συνοπτικὸ καὶ τεκμηριωμένο τρόπο γίνεται…
* * *
Εἶναι, βεβαίως, πολλὰ τὰ αἴτια τῆς ἀπιστίας ποὺ δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ τὰ ἀναπτύξουμε. Ὡστόσο, τὸ κυριότερο καὶ τὸ πλέον καθοριστικὸ εἶναι ἕνα, στὸ ὁποῖο καὶ θὰ σταθοῦμε: Ἡ ἄρνηση τοῦ Θεοῦ στὴν πράξη! Δηλαδὴ ἐκεῖνος ὁ τρόπος τῆς ζωῆς ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ μακριὰ ἀπ’ τὸ Θεό. Ἄθεος μὲ τὴν ἔννοια αὐτὴ εἶναι ὁ ἄνθρωπος ποὺ ζεῖ σὰν νὰ μὴ ὑπάρχει Θεός. Εἶναι τόσο προσκολλημένος στὴν ἁμαρτία καὶ στὴν ὕλη, ποὺ στὴν ψυχή του γιὰ ὅλα ὑπάρχει τόπος, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν Θεό!!
Ὅπως παρατηρεῖ ὁ ἱ. Χρυσόστομος «ὁ βίος ὁ ἀκάθαρτος εἶναι ἱκανὸς νὰ μᾶς δημιουργήσει ἀνεπιθύμητη ἔχθρα πρὸς τὸν Θεό, “γιατί τὸ φρόνημα τῆς σάρκας”, λέγει, “εἶναι ἔχθρα στὸν Θεὸ” (Ρωμ. 8,7)». Γι’ αὐτὸ καί, ὅπως πάλι τονίζει, «ἡ ἁμαρτία εἶναι ἐκείνη ποὺ προκαλεῖ τὴν ἀπιστία». Ναί!
Ὁ Ἅγ. Θεόφιλος Ἀντιοχείας ἀναφέρει πὼς «σ’ ἐκείνους ποὺ κάνουν τὰ φαῦλα πράγματα ὁ Θεὸς δὲν ἐμφανίζεται». Κι εἶναι ἑπόμενο νὰ λένε τότε πὼς Θεὸς δὲν ὑπάρχει!
Ὁ γνωστὸς μεγάλος Γερμανὸς ποιητὴς Σίλλερ, παρουσιάζει στοὺς στίχους του αὐτοὺς τὸν Θεὸ νὰ λέει: «Σὲ ἀνθρώπους ποὺ μιαίνει ἡ ἁμαρτία κρυμμένη ἡ Θεότητά μου μένει».
Ὁ Καθηγητὴς Πανεπ. Ἀθηνῶν Εὐ. Θεοδώρου γράφει:
«Ἐφόσον ἡ πίστη χωρὶς ἀνάλογα ἔργα εἶναι νεκρή, ἐξηγεῖται γιατί τὰ βαθύτερα αἴτια τῆς ἀθεΐας εἶναι ψυχολογικὰ καὶ ἠθικά, δηλαδὴ εἴτε ὁ ἐγωισμὸς ποὺ θεοποιεῖ τὸ Ἐγώ, εἴτε μία ψυχολογικὴ ἀντίδραση ποὺ ἀπορρέει ἀπὸ τρόπο ζωῆς, ποὺ δὲν συμβιβάζεται μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Μερικοὶ ἀπὸ ἐκείνους, ποὺ ζοῦν βίο ἄτακτο ἢ ἀνήθικο ἢ ἐγκληματικό, καταντοῦν στὴν ἀπιστία προσπαθώντας νὰ φιμώσουν τὴ συνείδηση, ποὺ τοὺς ἐλέγχει. Εἶναι σὰν νὰ λέγουν στὴν ἐλέγχουσα συνείδησή τους: «Πάψε, δὲν ὑπάρχει Θεός. Δὲν εἶναι ἀληθινὰ αὐτά, γιὰ τὰ ὁποῖα μὲ ἐλέγχεις. Ἡσύχασε»!
Ὁ μεγάλος ἀνατόμος τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς Ρῶσος λογοτέχνης Ντοστογιέφσκι στὸ ἔργο του «Οἱ δαιμονισμένοι» παρουσιάζει διάφορους τύπους ἀθέων, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἄπιστοι ἀπὸ ἐγωισμὸ ἢ φιληδονία!
Εἶναι σημαντικὴ καὶ τούτη ἡ παρατήρηση: «Ἡ ἀθεΐα σήμερα εἶναι περισσότερο μία βιοθεωρία μᾶλλον παρὰ μία κοσμοθεωρία. Εἶναι δηλαδὴ περισσότερο ἕνας τρόπος ἀσύδοτης κι ἀνέμελης ζωῆς, στὸν ὁποῖο ἀρέσκονται νὰ βολεύονται οἱ πολλοὶ ἄνθρωποι τοῦ καιροῦ μας, παρὰ ἕνα ἰδεολογικὸ ρεῦμα».
Σπουδαῖος εἶναι καὶ τοῦτος ὁ λόγος: «Θὰ ἤθελα νὰ ἔβλεπα ἄνθρωπο νηφάλιο, ἐγκρατῆ, ἁγνό, δίκαιο, ὁ ὁποῖος νὰ γνωματεύσει πὼς δὲν ὑπάρχει Θεός. Αὐτὸς τουλάχιστον θὰ μιλοῦσε χωρὶς ἰδιοτέλεια. Ὅμως ἄνθρωπος τέτοιος δὲν ὑπάρχει» (Sa Bruyere)
Ἂς προσέξουμε κι αὐτὸ ποὺ ἔλεγε ὁ T. Toth: «Πολλοὶ ἀκολουθοῦν κατ’ ἀνάγκη τὴν ἀπιστία, μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ μὴ ὑποχρεωθοῦν ν’ ἀλλάξουν ζωή»! Δὲν εἶναι αὐτὸ (δαιμονικὴ) κατάντια;
Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Ἅγιος Αὐγουστῖνος τονίζει: «Ἀρνοῦνται τὸν Θεό, μόνο ὅσοι ἔχουν συμφέρον νὰ μὴ ὑπάρχει»!
Κι ἀκόμη. Ὅσο ὁ ἄνθρωπος δὲν πιστεύει, τόσο ἡ ζωή του γίνεται ὅλο καὶ πιὸ σκοτεινή. «Ζωὴ χωρὶς πίστη, εἶναι τοῦ ζῴου ἡ ζωή», ἔλεγε ὁ Λ. Τολστόι. Κι ἀπὸ ἕνα ζῷο, μὴ περιμένει κανεὶς βαθύτερες καὶ λογικὲς ἀναζητήσεις. Κι ὅσο συνεχίζει αὐτὴ τὴ ζωὴ τόσο γίνεται ἄπιστος, ἀλλὰ καὶ … ζῳώδης!
Ὅταν κάποια διάσημη ἠθοποιὸς ἀντιλήφθηκε τὶς πρῶτες ρυτίδες στὸ πρόσωπό της, ἅρπαξε μὲ θυμὸ τὸν καθρέφτη καὶ τὸν πέταξε, κάνοντάς τον κομμάτια! Τὸ ἴδιο κάνουν πολλοί. Προσπαθοῦν νὰ συντρίψουν τὸν καθρέφτη τῆς Πίστης, ποὺ τοὺς ἀποκαλύπτει τὶς ἠθικὲς καὶ τὶς ἄλλες ἀσχήμιες τῆς ζωῆς τους.
Πραγματικὰ ἡ ἀθεΐα εἶναι περισσότερο στὴ ζωή, παρὰ στὴν καρδιὰ τῶν ἀνθρώπων.
* * *
Ὡς καὶ ἐπιστήμονες προβλημάτισε τὸ θέμα αὐτό, ὅπως τὸν Λάϊμπνιτς, ὁ ὁποῖος ἔφθασε νὰ γράψει αὐτὴ τὴν συγκλονιστικὴ ἀλήθεια: «Ἂν ἡ γεωμετρία ἦταν ἀντίθετη στὰ πάθη μας, τότε δὲν θὰ ἔλειπαν οἱ ἄνθρωποι ἐκεῖνοι ποὺ θὰ ἀμφισβητοῦσαν τὴ θετικότητα τῶν ἀποδείξεών της»! Ναί, ὥς ἐκεῖ μπορεῖ νὰ μᾶς φθάσει ἡ ἀπιστία τοῦ εἴδους αὐτοῦ.
Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Πασκὰλ συμβούλευε: «Προσπάθησε νὰ πιστέψεις, ὄχι μὲ τὴν αὔξηση τῶν ἐπιχειρημάτων σου, ἀλλὰ μὲ τὴ μείωση τῶν παθῶν σου»!!!
* * *
Ἀλλ’ ἀξίζει νὰ ἀναφερθοῦμε καὶ σὲ δύο παρατηρήσεις ἀκόμη.
Ἡ μία εἶναι τοῦ ἱ. Χρυσοστόμου, ὁ ὁποῖος περιγράφοντας τὴν δυστυχία τῶν ἀπίστων, μᾶς καθορίζει καὶ τὴν στάση τὴν ὁποία θὰ πρέπει νὰ ἔχουμε ἀπέναντί τους. Λέει:
«Ἡ ἀπιστία εἶναι γνώρισμα ψυχῆς ἄρρωστης, μικρῆς καὶ δυστυχισμένης. Ὥστε, ὅταν μᾶς κατηγοροῦν τὴν πίστη μερικοί, ἂς κατηγοροῦμε κι ἐμεῖς τὴν ἀπιστία τους σὰν δυστυχισμένους, μικρόψυχους, ἀνόητους, ἄρρωστους καὶ ποὺ δὲν συμπεριφέρονται καθόλου καλύτερα ἀπὸ τοὺς ὄνους. Γιατί, ὅπως ἀκριβῶς ἡ πίστη εἶναι γνώρισμα ἀνώτερης καὶ μεγάλης ψυχῆς, ἔτσι καὶ ἡ ἀπιστία εἶναι γνώρισμα ψυχῆς πολὺ ἀνόητης κι ἀσήμαντης καὶ ποὺ ἔχει κατεβεῖ στὴν ἀνοησία τῶν ζῴων».[1]
Καὶ ἡ ἄλλη εἶναι τούτη ἡ συμβουλή, ἂν θέλετε, ποὺ δίνει γιὰ τὸν καθένα μας Λ. Τολστόι: «Ὅταν σοῦ ἔρθουν στὸ νοῦ σκέψεις ἀπιστίας καὶ ἀμφιβολίας γιὰ τὴν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ, μὴ ἀπελπιστεῖς. Τὸ ὅτι δὲν πιστεύεις, δὲν σημαίνει ὅτι δὲν ὑπάρχει Θεός. Σημαίνει ὅτι ὁ τρόπος ποὺ πίστευες δὲν εἶναι σωστὸς καὶ πρέπει νὰ φροντίσεις νὰ τὸν διορθώσεις, γιὰ νὰ γνωρίσεις καλύτερα τὸν Θεό».
* * *
Ὡστόσο εἶναι ἀπαραίτητη μία διευκρίνηση, ὅπως τὴν προσδιορίζει ὁ Βλαδίμηρος Σολόβιεφ. Λέει:
«Σὲ μία ἐποχὴ ποὺ κυριαρχεῖ ἡ ἀπιστία, εἶναι σημαντικὸ νὰ ξέρουμε μὲ τί τύπο ἀπιστίας ἔχουμε νὰ κάνουμε. Ἂν πρόκειται γιὰ τὸ εἶδος τῆς ἀπιστίας ποὺ εἶναι χοντροκομμένη, ὑλιστική, ζῳώδης… δὲν ἀξίζει τὸν κόπο κἄν νὰ μιλᾶμε γι’ αὐτήν… Ἂν ὅμως ἔχουμε νὰ κάνουμε μὲ τὴν καθαρὴ ἀνθρώπινη δυσπιστία, τὴ συνειδητή, ποὺ ἁπλῶς θέλει νὰ βεβαιωθεῖ ὁριστικὰ γιὰ τὴν τέλεια ἀλήθεια, μία δυσπιστία ποὺ μοιάζει μ’ αὐτὴ τοῦ Ἀποστόλου Θωμᾶ, αὐτὴ ἔχει δικαίωμα ν’ ἀναγνωρισθεῖ ἠθικά. Κι ἂν δὲν μποροῦμε, σὰν τὸ Χριστὸ νὰ δώσουμε στοὺς ἀνθρώπους ποὺ δυσπιστοῦν τὶς μαρτυρίες τῆς ἀλήθειας ποὺ ἀναζητοῦν, δὲν πρέπει μὲ κανένα τρόπο νὰ τοὺς ἀποδοκιμάζουμε καὶ νὰ τοὺς ἀπορρίπτουμε».
* * *
Τελικὰ τί βλέπουμε; Πώς ὅλα, μὰ ὅλα, καταλήγουν σὲ τοῦτα τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ: «Τὸ φῶς ἔχει ἔλθει στὸν κόσμο, ἀλλ’ οἱ ἄνθρωποι ἀγάπησαν μᾶλλον τὸ σκοτάδι παρὰ τὸ φῶς, ἐπειδὴ τὰ ἔργα τους ἦσαν πονηρά. Ὅποιος κάνει τὸ κακὸ μισεῖ τὸ φῶς καὶ δὲν ἔρχεται στὸ φῶς, γιὰ νὰ μὴ γίνουν φανερὰ τὰ ἔργα του. Ὅποιος ὅμως ἀκολουθεῖ τὴν ἀλήθεια ἔρχεται στὸ φῶς, γιὰ νὰ γίνει φανερὸ ὅτι τὰ ἔργα του ἔχουν γίνει κατὰ Θεὸ» (Ἰω. γ΄, 19-20). Ἄς ἔχουμε πάντοτε ὀρθὴ ζωή, γιὰ νὰ ἀπολαμβάνουμε τὰ ὕψιστα ἀγαθὰ τῆς Πίστης. Ἂς πιστεύουμε, γιὰ νὰ ἔχουμε ὀρθὴ ζωή…
Σημείωσις:
[1] Βλέπε τὸ ἔργο μας «ΡΟΔΟΣΤΑΓΜΑ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΚΗΣ ΣΟΦΙΑΣ»
