Ἀφ’ ἑνός, πόθεν προκύπτει ἡ ματαιότητα τῆς δυναμικῆς ἀντίδρασης; Δὲν ἀντιλαμβάνονται ὅσοι διατυπώνουν τέτοια «ἐπιχειρήματα» ὅτι ἂν ἡ Ἱεραρχία ἔβγαινε ἀποφασισμένη καὶ ἔλεγε τὰ προφανῆ (ὅτι αὐτὸ τὸ βδέλυγμα θὰ τὸ περάσετε μόνο πάνω ἀπὸ τὰ κορμιά μας καὶ ὅτι ὅποιος ἀντίχριστος τὸ ὑπερψηφίσει, θά ἀφορίζεται), ὁ κυβερνητικὸς συρφετός θὰ ἀνέκρουε πρύμναν; Θέλουν καὶ τὰ λένε ἢ τοὺς ξεφεύγουν; Ἢ μήπως δὲν θυμόμαστε ὅτι, ὅποτε τὸ κράτος πῆγε νὰ βάλει χέρι στοὺς μισθοὺς τοῦ κλήρου, ἔγινε τέτοιος ξεσηκωμὸς καὶ ἔπεσαν τόσες ἀπειλές, ποὺ οἱ κυβερνῶντες τὰ μάζεψαν ἄρον ἄρον; Ἐκεῖ ὅμως ὑπῆρχε πραγματικὴ ἀντίδραση (γιατί, ὅπως φαίνεται, ἐκεῖνο εἶναι τὸ θέμα ποὺ τοὺς καίει πραγματικά), ἐνῷ ἐδῶ εἴχαμε ἀρχικὰ κάτω ἀπὸ τὸ τραπέζι συνεννοήσεις καὶ συμφωνίες τοῦ ἀρχιεπισκόπου καὶ ἐν συνεχείᾳ μόνο ψοφοδεῆ τραυλίσματα ψευτοαντίστασης ἀπὸ τοὺς ὑπόλοιπους ἀρχιερεῖς καὶ ὄχι στάση πραγματικῆς ἀντίδρασης. Ἐδῶ ὑπῆρξε φανερή ἀπροθυμία, τὴν ὁποία ἁπλῶς προσπαθοῦν κάποιοι νά τήν ἀποκρύψουν ἤ νά τήν ἐξωραΐσουν μὲ ἀβάσιμες δικαιολογίες καὶ καταφανῆ σοφίσματα.
Ἀλλὰ καὶ ἀφ’ ἑτέρου, ἀκόμη καὶ ἂν ὑποθετικὰ δεχόμασταν ὅτι ὄντως δὲν ὑπῆρχε ἐλπίδα πολιτικῆς ἀνατροπῆς τοῦ σιχαμεροῦ νομοσχεδίου, μὲ ποιό δικαίωμα οἱ ἀρχιερεῖς μας ἀγνοοῦν τὴν πνευματικὴ παρακαταθήκη τῆς ἀντίστασης; Περὶ τοῦ ὅτι ἡ προσευχὴ εἶναι τὸ μεῖζον, οὐδεὶς ἀσφαλῶς ἀντιλέγει, δευτερευόντως ὅμως ὑπάρχει καὶ ὁ ἐν τῷ κόσμῳ ἀγῶνας ὡς κατάθεση δημόσιας μαρτυρίας καὶ ὁμολογία πίστεως, ποὺ εἶναι στάση λεβέντικη καὶ πού, ὅπως ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος ἀλλὰ καὶ ἄλλοι Ἅγιοι, τὴν ἐκτιμᾶ πολὺ ὁ Θεός, ἀκόμη καὶ ἂν μὲ βάση τὴ λογικὴ δὲν ὑπάρχουν ἐλπίδες (γιὰ νὰ μὴν πῷ μάλιστα, ἐξ αἰτίας αὐτοῦ). Στὰ μάτια τοῦ Θεοῦ χαμένος ἀγῶνας δὲν ὑπάρχει, ὅταν βεβαίως γίνεται γιὰ δίκαιο καὶ πνευματικὸ σκοπό, οὔτε καὶ χαμένη θυσία ἢ χαμένος κόπος. Ἀλλοίμονο π.χ. ἂν θεωρούσαμε χαμένο κόπο τοὺς ἀγῶνες τόσων ἀνθρώπων ποὺ ἔγιναν πρὸ ὀλίγων ἐτῶν γιὰ τὴ Μακεδονία (ἀπὸ ἐκείνη τὴν ἐποχὴ καὶ ἡ εἰκόνα πού συνοδεύει τό κείμενο), τὶς πορεῖες ποὺ ἔκαναν, τὸ ξύλο καὶ τὰ χημικὰ ποὺ ἔφαγαν ἀπὸ τοὺς πραιτωριανοὺς τοῦ φασιστικοῦ καθεστῶτος - κι ἂς μὴν εἶχαν ὅλα αὐτὰ τότε τὴν ποθούμενη κατάληξη. Ἀκόμη ὅμως καὶ ἂν ὁ κόπος καὶ οἱ ἀγῶνες δὲν ἔχουν ἄμεσο ἀποτέλεσμα, ἡ ἀξία τους ἀποταμιεύεται πνευματικὰ καὶ κάποια στιγμὴ θὰ φανοῦν οἱ καρποί τους. Πρᾶγμα ἄλλωστε ποὺ συχνὰ ἰσχύει καὶ γιὰ τὴν προσευχή, ποὺ ἐπίσης δηλαδὴ μπορεῖ νὰ μὴν ἔχει ἄμεσο ἀποτέλεσμα, γιατί καὶ τότε μόνο ὁ Θεὸς εἶναι πάλι ποὺ κρίνει ἂν καὶ πότε θὰ παρέμβει. Ὁ τρόπος καὶ ὁ χρόνος ποὺ Ἐκεῖνος δρᾶ καὶ δίνει τὸ ἔλεὸς Του ἢ ἐνεργοποιεῖ τοὺς πνευματικοὺς νόμους, εἶναι πράγματα γιὰ ἐμᾶς ἀνεξιχνίαστα.
