Σήμερα είναι η μνήμη του εν αγίοις πατρός ημών Φωτίου, ισαποστόλου και ομολογητού, αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως του μεγάλου.
Πριν από χρόνια, επί Παντελεήμονος Β’, κάτω στη Θεσσαλονίκη, τη Μεγάλη Σαρακοστή που γίνονταν οι ομιλίες στον μεγάλο ναό του Αγίου Δημητρίου, μου ανέθεσαν και εμένα να αναλύσω μια ομιλία του αγίου Φωτίου που είχε εκφωνήσει το Μέγα Σάββατο.
Μου είχε κάνει εντύπωση η ομιλία αυτή και το είχα πει τότε. Αναλαμβάνοντας, λοιπόν, να αναλύσω αυτή την ομιλία, μου είχε κάνει τρομερή εντύπωση το εξής: Πατριάρχης αυτός, και βέβαια μέγας και πολύς – μέγας Φώτιος! – με μόρφωση και άλλα θαυμαστά έργα, και βίωνε την πνευματική ζωή τόσο βαθιά και τόσο αληθινά! Βίωνε τον σταυρό του Χριστού, τον θάνατο του Χριστού, την ταφή του Χριστού – είπαμε, η ομιλία του εκφωνήθηκε το Μέγα Σάββατο. Ο μεγάλος αυτός πατριάρχης με είχε συγκλονίσει, και μέχρι σήμερα το αισθάνομαι αυτό.
Καμιά φορά, κάποιους μεγάλους, σπουδαίους δηλαδή ανθρώπους, τους θαυμάζει κανείς – σε ανάλογες βέβαια εποχές – για την ευγλωττία, για τη σοφία, για τους αγώνες τους. Αλλά να θαυμάσει την αληθινή πνευματική τους ζωή είναι σπάνιο· σπάνιο, προπαντός στους μετέπειτα αιώνες και όχι στους αιώνες της πρώτης χιλιετίας.
Και ακριβώς καθώς γιορτάζουμε τη μνήμη του αγίου Φωτίου, αισθάνομαι την ανάγκη να το τονίσω αυτό και να πάρουμε και αφορμή από αυτό, παρακαλώ, να γίνουμε του Χριστού. Όχι απλώς, να, πήγαμε στην εκκλησία, πήγαμε στη θεία Λειτουργία, γιορτάσαμε τη μνήμη ενός μεγάλου αγίου.
Σκεπτόμουν αυτές τις ημέρες και σήμερα ιδιαίτερα, και τώρα με τον άγιο Φώτιο, ότι είναι ανοησία – το ελαφρότερο που μπορεί να πει κανείς – να είσαι χριστιανός και να μη βρεις τον Χριστό, να είσαι χριστιανός και να μη μυηθείς στη ζωή του Χριστού. Είναι ανοησία μεγάλη – το ελάχιστο που μπορεί να πει κανείς – να είσαι χριστιανός, που υποτίθεται είσαι στην Εκκλησία, ακούς τόσα, γίνονται τόσα, μετέχεις των μυστηρίων, είσαι βαπτισμένος, και να μείνεις έξω από το Πνεύμα του Θεού, έξω από όλο αυτό το έργο που έκανε ο Χριστός. Ο οποίος δεν ήρθε να ιδρύσει απλώς την Εκκλησία ούτε ήρθε απλώς να δραστηριοποιήσει τους ανθρώπους να δημιουργήσουν πολιτισμό, ή, ας πούμε, για να έχουν αφορμές οι άνθρωποι να κάνουν γιορτές. Ο Κύριος ήρθε να μας μυήσει στη θεϊκή ζωή.
Αυτό δεν είναι ούτε ένας πόθος ούτε απλώς μια επιθυμία ούτε απλώς ένας ενθουσιασμός ή ένας συναισθηματισμός. Εκεί, όντως να πεθάνουμε με τον Χριστό, να πεθάνει η αμαρτία. Αυτό το να πεθάνουμε, ο Χριστός το κάνει μέσα σου, δεν μπορείς εσύ να το κάνεις. Αλλά να αρχίσεις να το καταλαβαίνεις όμως, να αρχίσεις να το πιστεύεις ότι έτσι είναι. Και λίγο-λίγο, λίγο-λίγο η χάρη του Θεού την πεθαίνει την αμαρτία μέσα σου. Ακριβώς όπως ο θάνατος είναι θάνατος και η ταφή είναι ταφή και η ανάσταση είναι ανάσταση, έτσι εν Χριστώ – όπως τόνιζε ο άγιος Φώτιος στην ομιλία αυτή – όντως περνάει μέσα στην ψυχή ο θάνατος του Χριστού με τη χάρη του και θανατώνει την αμαρτία· δεν θανατώνεται αλλιώς η αμαρτία. «Θανάτω θάνατον πατήσας». Ο θάνατος του Χριστού, το γεγονός αυτό του θανάτου, στο οποίο συμμετέχουμε δια του βαπτίσματος, δια της πίστεως, δια του καθημερινού αγώνα και της καθημερινής προσπάθειας, ο θάνατος αυτός θανατώνει τον θάνατο που κάνει μέσα μας η αμαρτία.
Και – ω του θαύματος! – γίνεσαι του Χριστού. Βρίσκεις τον Χριστό, ακολουθείς τον Χριστό. Πάει· πήρες την άλλη βόλτα, ας πούμε. Και πάλι θα πω: το λιγότερο, είμαστε ανόητοι – συγγνώμη που λέω αυτή τη λέξη – εάν, ας πούμε, έτσι απλά μείνουμε από μακριά, μείνουμε απ’ έξω-απ’ έξω και δεν θελήσουμε να μυηθούμε μαζί με όλους τους αγίους και τον άγιο Φώτιο στην πνευματική αυτή ζωή, σ’ αυτή την πνευματική κατάσταση.
Από το βιβλίο: π. Συμεών Κραγιοπούλου (†), “Θέλεις να αγιάσεις;”, Φεβρουάριος, Πανόραμα Θεσσαλονίκης, 2023, σελ. 126, 128.
