ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
Ας ενθυμηθούμε τους πρώτους – πρώτους πιστούς, οι οποίοι εγκατέλειψαν και χρήματα και κτήματα και κάθε βιωτική φροντίδα και ασχολία, αφιερώθηκαν ολοψύχως στον Θεό και ήταν αφοσιωμένοι ημέρα και νύκτα στη διδασκαλία του θείου λόγου.
Διότι η πνευματική φλόγα έχει αυτή την ιδιότητα. Δεν μας αφήνει να έχουμε την παραμικρή επιθυμία για τα γήινα, αλλά αναπτύσσει μέσα μας ένα άλλον έρωτα. Για αυτό, αν χρειασθεί να εγκαταλείψει τα υπάρχοντά του, να περιφρονήσει την καλοπέραση και την δόξα ή να χάσει και την ζωή του ακόμη εκείνος που διακατέχεται από τον πνευματικό αυτόν έρωτα, τα κάνει όλα αυτά με κάθε ευκολία. Διότι εισέρχεται στην ψυχή του η θερμότης της πνευματικής φλόγας, διώχνει κάθε δισταγμό του και τον ανυψώνει περισσότερο από όσο τα φτερά. Αυτός περιφρονεί πλέον όλα τα ορατά, διακατέχεται συνεχώς από βαθειά θρησκευτική συγκίνηση, χύνει συνεχώς ποταμούς δακρύων και αισθάνεται δι’ αυτά άπειρη ψυχική ηδονή.
Διότι δεν υπάρχει τίποτε, το οποίο να μας συνδέει αρρήκτως και να μας ενώνει με τον Θεό τόσο, όσο τα δάκρυα αυτού του είδους. Και αν ακόμη κατοικεί μέσα σε πόλεις αυτός ο άνθρωπος, είναι σαν να βρίσκεται στην έρημο και στα όρη και στα δάση, διότι δεν βλέπει κανένα από τους γύρω του ούτε χορταίνει τους θρήνους αυτούς, είτε θρηνεί για τα δικά του παραπτώματα είτε για τα ξένα.
Για τούτο ο Θεός μακάρισε αυτούς περισσότερο από τους άλλους, και είπε· «Μακάριοι οι πενθούντες». Και ο Παύλος είπε· «Χαίρετε εν Κυρίω πάντοτε». Και εννοούσε την ηδονή που προέρχεται από τα δάκρυα.
Όπως δηλαδή η χαρά για τα κοσμικά αγαθά είναι στενά συνδεδεμένη με την λύπη, έτσι και τα θεάρεστα δάκρυα κάνουν να βλαστήσει αιώνια και αμάραντη χαρά.
Έτσι και η πόρνη επειδή κυριεύτηκε από αυτή τη φλόγα, έγινε σεμνότερη από τα αγνά κορίτσια. Επειδή δηλαδή μετενόησε με όλη την φλόγα της ψυχής της, ένοιωσε έπειτα άπειρη αγάπη για τον Χριστό και έλυσε τα μαλλιά της, έβρεξε τα άγια πόδια με τα δάκρυα, τα σκούπισε με τα μαλλιά της και τα ράντισε με όσα αρώματα είχε. Όλα αυτά ήταν εξωτερικές εκδηλώσεις.
Όσα συνέβαιναν στην ψυχή της, ήταν πολύ θερμότερα από αυτά. Αυτά όμως τα έβλεπε μόνον ο Θεός. Για τούτο ακριβώς συμμετέχει στην χαρά της όποιος ακούει τι έκαμε και ευχαριστείται για τα κατορθώματά της και της συγχωρεί όλες τις αμαρτίες της.
Αφού εμείς οι σκληρόκαρδοι την συγχωρούμε, σκέψου τι της χάρισε ο φιλάνθρωπος Θεός και πόσα αγαθά κέρδισε από την μετάνοιά της, πριν ακόμη την αντάμειψη ο Θεός. Διότι, όπως γίνεται κατακάθαρος ο ουρανός μετά από σφοδρή καταιγίδα, έτσι και μετά από τα πολλά δάκρυα ακολουθεί ψυχική γαλήνη και ηρεμία και εξαφανίζεται το σκότος της αμαρτίας.
Και όπως καθαριζόμαστε με το νερό και με το άγιο Πνεύμα, έτσι καθαριζόμαστε επίσης με τα δάκρυα και την εξομολόγηση, αν δεν ενεργούμε προς επίδειξη και από φιλοδοξία.
Διότι εγώ θα έλεγα ότι είναι δίκαιον να επικρίνεται περισσότερο εκείνη που κλαίει κατ’ αυτόν τον τρόπον, παρά εκείνη που καλλωπίζεται με βαψίματα και καλλυντικά.
Εγώ δηλαδή σας ζητώ δάκρυα που τρέχουν όχι προς επίδειξη, αλλά από βαθειά ευσέβεια. Δάκρυα που στάζουν κρυφά και μέσα στα ιδιαίτερα δωμάτιά σας, ήσυχα και χωρίς θόρυβο, και δεν τα βλέπει κανείς. Δάκρυα που βγαίνουν από τα βάθη της ψυχής σας, που οφείλονται σε θλίψη και οδύνη, που απευθύνονται αποκλειστικώς στον Θεό, όπως ήταν τα δάκρυα της Άννας· «Τα χείλη αυτής», λέγει, «εκινείτο και η φωνή αυτής ουκ ηκούετο». Αλλά μόνα αυτά τα δάκρυα έβγαζαν φωνή δυνατότερη από της σάλπιγγας. Για τούτο έκαμε ο Θεός καρποφόρα την κοιλία της και μετέβαλε την σκληρή πέτρα σε απαλή γη. Αν δακρύζεις και συ έτσι, είσαι μιμητής του Κυρίου.
Διότι και εκείνος δάκρυσε και για τον Λάζαρο και για την πόλη και στενοχωρήθηκε πολύ για τον Ιούδα. Και είναι δυνατόν να τον δεις να δακρύζει πολλές φορές, πουθενά όμως δεν θα τον δεις να γελά· ούτε καν να χαμογελά· ουδείς τουλάχιστον ευαγγελιστής αναφέρει ότι γέλασε. Για τούτο και ο Παύλος λέγει και ο ίδιος για τον εαυτό του και άλλοι γι’ αυτόν ότι δάκρυσε και μάλιστα ότι επί τρία χρόνια δάκρυζε νύκτα και μέρα· Ούτε ο ίδιος όμως λέγει πουθενά ότι κάποιος άγιος για τον εαυτό του ούτε γι’ άλλον άγιο ότι γέλασε. Μόνον για την Σάρρα λέγεται ότι γέλασε, αλλά ο Θεός την κατέκρινε γι’ αυτό. Και για τον υιό του Νώε, όταν από ελεύθερος έγινε δούλος. Και τα λέγω αυτά όχι επειδή θέλω να εξαφανίσω τον γέλωτα, αλλά επειδή θέλω να εξαλείψω την ηθική χαλάρωση.
Διατί, πες μου, ενώ είσαι υπόλογος για πολλές αμαρτίες και πρόκειται να παρουσιασθείς ενώπιον φοβερού δικαστηρίου και να λογοδοτήσεις λεπτομερώς για όλες τις επί της γης ενέργειές σου, διασκεδάζεις και καλοπερνάς; Αφού θα λογοδοτήσουμε για τα εκούσια και για τα ακούσια αμαρτήματά μας. «Ος γαρ αν αρνήσηταί με», λέγει, «έμπροσθεν των ανθρώπων, καγώ αρνήσομαι αυτόν έμπροσθεν του Πατρός μου». Αν και η άρνηση αυτή είναι ακούσια, δεν διαφεύγει την τιμωρία, αλλά έχουμε ευθύνες και γι’ αυτήν.
Και γι’ όσα γνωρίζουμε και γι’ όσα αγνοούμε· «Ουδέν γαρ εμαυτώ σύνοιδα», λέγει ο Παύλος, «αλλ’ ουκ εν τούτω δεδικαίωμαι». Και γι’ όσα πράξαμε υπό άγνοια και όσα με επίγνωση. «Μαρτυρώ γαρ αυτοίς», λέγει, «ότι ζήλον Θεού έχουσιν, αλλ’ ου κατ’ επίγνωσιν». Αλλά δεν είναι αρκετό αυτό προς αθώωσή τους.
(…)
Διότι μας έχει επιβληθεί αγώνας δύσκολος, παλεύουμε κατά δυνάμεων που δεν τις βλέπουμε, μαχόμεθα κατά των πονηρών πνευμάτων, διεξάγεται πόλεμος κατά των αρχών και των εξουσιών. Και είναι αρκετό να μπορέσουμε να αποκρούσουμε με τον ζήλο, την πραότητα και την επαγρύπνησή μας τα άγρια αυτά στρατεύματα.
Αν όμως γελάμε και διασκεδάζουμε και γενικώς επιδεικνύουμε αδράνεια, θα νικηθούμε πριν από την σύγκρουση, ένεκα της δικής μας αδρανείας. Δεν μας ταιριάζει λοιπόν να γελάμε συνεχώς, και να ζούμε ακόλαστα και να καλοπερνούμε, αλλά ταιριάζει στους θεατρίνους, στις πόρνες, στους θηλυπρεπείς, στα παράσιτα και στους κόλακες. Όχι στους προσκαλεσμένους στον ουρανό, όχι σε εκείνους που περιλαμβάνονται στον κατάλογο της πολιτείας του ουρανού, όχι σε εκείνους που κρατούν πνευματικά όπλα, αλλά σε εκείνους που είναι υποχείριοι του διαβόλου. Διότι ο διάβολος είναι, ο διάβολος είναι που μετέβαλε τις εκδηλώσεις αυτές σε τέχνασμα, δια να αποχαυνώσει τους στρατιώτες του Χριστού και να εξασθενήσει την δύναμη της θελήσεώς των.
Δια τούτο έκτισε θέατρα μέσα στις πόλεις, άσκησε τους γελωτοποιούς και εκσφενδόνισε εναντίον ολοκλήρου της πόλεως με τις φθοροποιές ενέργειες εκείνων την φοβερή αυτή επιδημία. Αυτά, την μωρολογία και τα αισχρά και ανόητα αστεία, συμβουλεύει ο Παύλος να τα αποφεύγομε και προσπαθεί να μας πείσει να τα θεωρούμε απαγορευμένα. Το χειρότερο από αυτά είναι βεβαίως ότι γελούμε. Όταν δηλαδή πουν οι γελωτοποιοί εκείνοι καμμία βλασφημία ή αισχρολογία, τότε γελούν και διασκεδάζουν πολλοί ανόητοι, και χειροκροτούν για πράγματα, για τα οποία έπρεπε να τους λιθοβολούν, και με την διασκέδασιν αυτή επισύρουν κατά της κεφαλής των την κάμινο του πυρός.
Διότι, όσοι επαινούν αυτούς που λέγουν αυτές τις ανοησίες, αυτοί προ πάντων είναι εκείνοι που τους πείθουν να τις επαναλαμβάνουν. Δια τούτο είναι περισσότερο υπεύθυνοι για την τιμωρία, που επιβάλλεται γι’ αυτά. Διότι, αν δεν υπήρχαν θεατές, δεν θα υπήρχαν και θεατρίνοι. Όταν όμως βλέπουν ότι εγκαταλείπουμε τα εργαστήρια και τις εργασίες μας και τα έσοδα, που έχουμε από αυτές, και όλα γενικώς, για να τρέξουμε να τους δούμε, αυξάνεται η προσπάθεια και η όρεξή των.
Αυτά δεν τα λέγω για να τους απαλλάξω από τις ευθύνες των, αλλά για να κατανοήσετε ότι εσείς κυρίως που δαπανάτε όλη σας τη μέρα σε αυτά και διαπομπεύετε σεβαστές γαμήλιες εκδηλώσεις και εξευτελίζετε το μεγάλο αυτό μυστήριο, αποτελείτε την βάση και τα θεμέλια αυτών των ανήθικων εκδηλώσεων. Διότι δεν αμαρτάνει τόσο εκείνος που αναλαμβάνει τον ρόλο του θεατρίνου, όσο εσύ που τον ωθείς να τον αναλαμβάνει. Και δεν είναι ότι τον ωθείς μόνο, αλλά και δείχνεις ενδιαφέρον και διασκεδάζεις και γελάς, και επαινείς όσα γίνονται και οργανώνεις με κάθε τρόπο τα εργαστήρια αυτά των διαβόλων. Πες μου λοιπόν, με τι μάτια θα δεις τη γυναίκα σου στο σπίτι σου, όταν την βλέπεις να εξευτελίζεται εκεί; Και πως ενθυμείσαι τη γυναίκα σου και δεν κοκκινίζεις, όταν βλέπεις ότι διαπομπεύεται το γυναικείο φύλο; Μη μου φέρεις το επιχείρημα ότι αυτό είναι μίμηση και όχι πραγματικότης. Διότι η μίμηση αυτή οδήγησε πολλούς στη μοιχεία και διέλυσε πολλες οικογένειες. Αυτό είναι που με κάνει να στενοχωρούμαι περισσότερο, το ότι δεν θεωρείτε ανήθικα αυτά που γίνονται, αλλά, ενώ τολμούν τόσα ανήθικα, εσείς χειροκροτείτε και επιδοκιμάζετε και γελάτε πολύ.
Τι λέγεις; Είναι απλή μίμηση αυτά που γίνονται; Δια τούτο ακριβώς αξίζει να θανατωθούν αυτοί χίλιες φορές, διότι προσπαθούν να μιμούνται εκείνα που όλοι οι νόμοι προστάζουν να τα αποφεύγομε. Διότι, αν είναι μία ενέργεια ανήθικη, είναι ανήθικη και η μίμησή της. Και δεν ανέφερα καθόλου πόσους οδηγούν στην μοιχεία αυτοί που παίζουν τα ανήθικα αυτά δράματα, πόσο ανήθικους και αδιάντροπους κάνουν όσους τα παρακολουθούν. Διότι δεν υπάρχει τίποτε περισσότερο αδιάντροπο και ανήθικο, από τα μάτια που ανέχονται να βλέπουν τέτοια θεάματα.
Εσύ δεν θα ανεχόσουν να δεις να γυμνώνεται μία γυναίκα στην αγορά ή μάλλον ούτε μέσα σε κάποιαν οικία, αλλά θα θεωρούσες την ενέργεια αυτή μεγάλη αναίδεια. Και πηγαίνεις στο θέατρο, για να εξευτελίσεις το γένος των ανθρώπων και να αναγκάσεις τα μάτια σου να ντρέπονται ; Και μη ισχυρισθείς ότι είναι πόρνη αυτή που γυμνώνεται, διότι και η πόρνη και κάθε άλλη γυναίκα έχουν την ιδία φύση και το ίδιο σώμα. Εάν λοιπόν δεν είναι τίποτε αυτό, γιατί, αν δεις να γίνεται στην αγορά, φεύγεις ολοταχώς και διώχνεις και εκείνην που ασχημονεί; Ή είναι ανήθικο αυτό, όταν είμαστε σκορπισμένοι, ενώ, όταν συγκεντρωθούμε και καθίσομε όλοι μαζί δεν είναι εξ ίσου ανήθικο; Αυτά είναι γελοία και αδιάντροπα, δείχνουν τρομερή παραφροσύνη και είναι προτιμότερο να αλείψεις το πρόσωπό σου με βούρκο και με λάσπη, παρά να παρακολουθήσεις αυτό το ανήθικο θέαμα. Διότι δεν είναι τόσον βλαβερός ο βούρκος για τα μάτια, όσον το ανήθικο θέαμα, η θέα γυμνής γυναίκας. Άκουσε λοιπόν ποια είναι η αιτία που ένοιωσε για πρώτη φοράν γυμνός ο άνθρωπος και σκέψου πόσον φοβερή είναι αυτή η ανήθικη ενέργεια. Ποια είναι λοιπόν η αιτία που ένοιωσε γυμνός ο άνθρωπος; Η παρακοή και η προτροπή του διαβόλου. Έτσι το έργο αυτό είναι από την αρχή του και τη ρίζα του διαβολικό. Αλλά οι πρωτόπλαστοι ένοιωθαν τουλάχιστον ντροπή επειδή ήταν γυμνοί. Εσείς όμως καμαρώνετε, «εν αισχύνη την δόξαν έχοντες» όπως λέγει ο Απόστολος.
Πως θα σε δει λοιπόν η γυναίκα σου όταν επιστρέψεις από αυτό το αμαρτωλό θέαμα; Πως θα σε υποδεχθεί; Πως θα σου ομιλήσει, αφού εξευτέλισες με τόσην αδιαντροπιά όλο το γυναικείο φύλο και έγινες, ένεκα του θεάματος αυτού, αιχμάλωτος και δούλος της πόρνης; Θα σας χρωστώ μεγάλη χάριν, αν σας στεναχωρεί που ακούετε αυτά· «Τις γαρ έστιν ο ευφραίνων με, ει μη ο λυπούμενος εξ εμού»; Και μη παύσετε ποτέ να αναστενάζετε και να πονάτε γι’ αυτά. Διότι η θλίψη για την διαγωγή αυτήν θα αποτελέσει την βάση της βελτιώσεώς σας.
Δια τούτο μίλησα αυστηρότερα, για να κάμω βαθύτερη την εγχείρηση και να σας απαλλάξω από την σήψη της ανηθικότητας. Δια να σας επαναφέρω στην πλήρη υγεία της ψυχής. Και εύχομαι να την απολαύσετε όλοι σε όλη σας την ζωή και να κερδίσετε με τα κατορθώματά σας τα καθιερωμένα βραβεία, με την χάριν και την φιλανθρωπία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, του οποίου η δόξα και η δύναμις είναι αιώνια. Αμήν.
ΤΟ ΑΦΘΑΡΤΟ ΔΕΞΙΟ ΧΕΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ.
Φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Φιλοθέου του Αγίου Όρους
ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΕΡΓΑ 9 ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ – ΟΜΙΛΙΑ ΣΤ’ – σελ. 211-215 & 219-225 – ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ – ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ
