«Η ΚΑΤΑ ΧΡΙΣΤΟΝ ΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ»

ΕΙΣΗΓΗΣΙΣ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΠΑΡΟΝΑΞΙΑΣ

κ. ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΤΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΕ ΘΕΜΑ:

«Η ΚΑΤΑ ΧΡΙΣΤΟΝ ΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ»

(Τετάρτη 5 Ὀκτωβρίου 2011) 

Μακαριώτατε Ἃγιε Πρόεδρε,

Σεβασμιώτατοι Ἃγιοι Σύνεδροι,

Ἡ ἐποχή μας ἀποτελεῖ ἀδιαμφισβήτητα, τήν περίοδο ἐκείνη τῆς ἱστορίας, ὅπου ἡ οἰκογένεια ἔχει ὑποστεῖ τήν μεγαλύτερη πνευματική ὑποβάθμισή της. Ἡ δομή της, οἱ λειτουργίες της, οἱ διαπροσωπικές της σχέσεις καί οἱ ἀλληλοεπιδράσεις τῶν μελῶν της, ἔχουν ὑποστεῖ σημαντικές μεταβολές, οἱ ὁποῖες πλέον καθορίζουν τήν ἀποστολή της. Τό πνεῦμα τοῦ κόσμου ἔφερε μέσα στήν οἰκογένεια ταραχή, ἀποσύνδεση, ἐν ὀνόματι τῆς ἐλευθερίας καί τῶν δικαιωμάτων, ρήξη καί διαμάχη. Ἡ ἀντιλογία, ἡ γκρίνια, ὁ καυγάς, ἡ ἀπειλή, ἡ ψυχρότητα σκιάζουν πολλά σπίτια. Ἀπουσιάζει ἡ ἀλληλοπεριχώρηση, ἡ ἀλληλοκατανόηση καί ὁ ἀλληλοσεβασμός.

Ἡ παλαιοῦ τύπου οἰκογένεια ἔδωσε τήν θέση της σέ ἕνα νέο σύγχρονο καί μοντέρνο μοντέλο οἰκογένειας, ὅπου τά μέλη της καί ἰδίως οἱ γονεῖς, λόγω τῶν αὐξημένων οἰκονομικῶν προβλημάτων καί τῶν ἀπαιτήσεων τῆς σημερινῆς πραγματικότητας, ἀπομακρύνονται γιά πολύ χρόνο ἀπό τήν οἰκογενειακή ἑστία στούς διάφορους χώρους ἐργασίας, μέ ἀποτέλεσμα ὅταν ἐπιστρέφουν στό σπίτι ἐξουθενωμένοι ἀπό τήν ἐργασία τους, νά μήν ἔχουν καμία διάθεση νά ἀσχοληθοῦν μέ τήν ἀγωγή καί τήν ἀνατροφή τῶν παιδιῶν τους. Τα παιδιά, ἀπό τήν ἄλλη μεριά, ἀπουσιάζουν κι αὐτά ἀπό τό σπίτι, τίς περισσότερες ὧρες τῆς ἡμέρας, ἀπασχολούμενα στούς χώρους τῆς ἐκπαίδευσης. Τήν γενική αὐτή τάση διαλύσεως τῆς οἰκογένειας, ἐπιδεινώνουν καί ὁρισμένες ἄλλες ἐκδηλώσεις τῆς ζωῆς τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου πού ἔχουν σχέση κυρίως μέ τήν ψυχαγωγία. Ἔτσι, σταδιακά ὑποβαθμίζεται ἡ παιδαγωγική δύναμη καί τό κύρος πού διέθετε στό παρελθόν ἡ οἰκογένεια ὡς κοινωνικός καί μορφωτικός παράγοντας.

Ζώντας λοιπόν σήμερα αὐτή τήν συγκλονιστική ὑποβάθμιση ὅλων τῶν θεσμῶν τῆς κοινωνίας μας, ἀλλά πολύ περισσότερο τήν ὑποβάθμιση τοῦ θεσμοῦ τῆς οἰκογένειας, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ τόν καθοριστικό παράγοντα γιά τήν ἀνατροφή ἑνός παιδιοῦ, μέ δυσκολία μπορεῖ νά διατυπωθεῖ ἡ ἂποψη ὃτι ἐπιτελεῖται στίς μέρες μας μιά σωστή ἀνατροφή τῶν παιδιῶν. Ἤ γιά νά τό διατυπώσουμε μέ τήν μορφή ἐρωτήματος καλύτερα. Βλέποντας τά πράγματα ἀπό Ἐκκλησιαστική σκοπιά, μποροῦμε ἆραγε νά μιλᾶμε στίς μέρες μας, γιά χριστιανική ἀγωγή καί ἀνατροφή  τῶν παιδιῶν;

Στό ἐρώτημα αὐτό θά μπορέσουμε νά ἀπαντήσουμε μόνο ἐάν ἐμεῖς πρῶτοι καθορίσουμε βαθιά μέσα μας, ποιός εἶναι ὁ σκοπός τῆς ζωῆς μας. Ἐάν καταλάβουμε ὅτι ὁ σκοπός τῆς ζωῆς μας εἶναι νά ἐπιτύχουμε τήν κατά Χριστόν ζωή καί ὅτι ἡ παροῦσα ζωή δέν εἶναι τίποτα ἄλλο ἀπό μιά πορεία πρός τήν ἁγιότητα καί τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, τότε θά μπορέσουμε νά καταλάβουμε τί σημαίνει ἀνατροφή χριστιανική. Τότε θά καταλάβουμε ὅτι ὅταν λέμε πώς ἀνατρέφουμε τό παιδί μας χριστιανικά, στήν οὐσία ἐννοοῦμε ὅτι προσπαθοῦμε νά τό βοηθήσουμε νά ἐπιτύχει καί αὐτό τήν  αἰώνια ζωή.   Βλέποντας λοιπόν τό ζήτημα τῆς ἀνατροφῆς τῶν παιδιῶν μέσα σέ μία ἐσχατολογική προοπτική, ἀλλά καί συνειδητοποιώντας ὅτι ἡ ἐν Χριστῶ ἀνατροφή τοῦ παιδιοῦ ἔχει πολύ μεγάλη σχέση μέ τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιά τήν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου, τότε μόνο μποροῦμε νά μιλήσουμε γιά τήν μορφή ὑπάρξεως πού ἐπιθυμοῦμε νά καλλιεργήσουμε στίς ψυχές τῶν παιδιῶν μας.

Οἰκογένεια καί χριστιανική ἀνατροφή τῶν παιδιῶν.

Ἡ χριστιανική ἀνατροφή τῶν παιδιῶν εἶναι σίγουρο ὅτι ξεκινάει πρωτίστως ἀπό τούς γονεῖς, οἱ ὁποῖοι ἔχουν καί τίς σημαντικότερες εὐθύνες. Ἐάν ἀποφασίσουν ὅτι θέλουν νά μεγαλώσουν τά παιδιά τους χριστιανικά, τότε ἔχουν μπροστά τους ἕνα δρόμο, μιά πορεία, ἕνα τρόπο ζωῆς πού χρειάζεται μαθητεία, ἐκπαίδευση, ἀγώνα.

Ποιά ἀπάντηση θά παίρναμε ἆραγε ἐάν θά κάναμε μιά συζήτηση μέ σύγχρονους γονεῖς, σχετικά μέ τήν ἀνατροφή τῶν παιδιῶν τους; Ποιός ἀπό αὐτούς τούς γονεῖς φιλοδοξεῖ νά κάνει τά παιδιά του Ἁγίους, ὅταν τό σημερινό πρότυπο ζωῆς πού καλλιεργεῖται γιά τά παιδιά, δέν εἶναι κἄν ὁ καλός καί ἀγαθός ἄνθρωπος, ἀλλά αὐτός πού ἐξασφαλίζει χρήματα, ἀνέσεις καί κοινωνική προβολή; Ἀπό αὐτό τό σημεῖο λοιπόν ξεκινάει καί τό πρόβλημα γιά τήν χριστιανική ἀνατροφή τῶν παιδιῶν. Καί ὅμως ὁ Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν Παῦλος, ἐπισημαίνει στήν πρός Ἐφεσίους Ἐπιστολή του, ὅτι οἱ γονεῖς οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦν τόν βασικότερο ἄξονα γιά τήν σωστή ἀνατροφή ἑνός παιδιοῦ, θά πρέπει νά ἐκτρέφουν τά παιδιά τους ἐν παιδεία καί νουθεσία Κυρίου: «Οἱ πατέρες μή παροργίζετε τά τέκνα ὑμῶν, ἀλλά ἐκτρέφετε αὐτά ἐν παιδεία καί νουθεσία Κυρίου». (Εφεσ. 6,4). Ἡ παραίνεση αὐτή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου ἀποτελεῖ γιά τούς χριστιανούς γονεῖς τό παιδαγωγικό ἰδεῶδες, τήν βαθύτερη εὐθύνη τους γιά τήν ἀνατροφή τῶν παιδιῶν τους.

Οἱ γονεῖς πρέπει νά εἶναι καί παιδαγωγοί καί κατηχητές τῶν παιδιῶν τους, ὅπως ὡραία εἰπώθηκε ἀπό τόν Μητροπολίτη Σηλυβρίας Αἰμιλιανό: «Στήν πνευματική κρίση τῶν καιρῶν μας θά κερδηθοῦν τά παιδιά, ἄν οἱ γονεῖς τους μέ μεγάλη εὐαισθησία καί πολύ φροντίδα τά παιδαγωγοῦν μέ τό ζῆλο τοῦ κατηχητῆ καί την εὐθύνη του συνειδητοῦ δασκάλου. Οἱ γονεῖς θά πρέπει νά ἀποτελοῦν γιά τα παιδιά τους τον πρῶτο κατηχητή καί τόν πρῶτο δάσκαλό τους. Ἀκόμη, στό χαμόγελο τοῦ πατέρα του τό παιδί θά διακρίνει τήν ἀγάπη τοῦ οὐράνιου Πατέρα καί στή στοργή τῆς μάνας τή θερμή ἀγάπη τῆς Παναγίας μητέρας ὅλων τῶν πιστῶν».

Ἐκεῖνοι λοιπόν, πού θά ἀνοίξουν τόν δρόμο τῆς ἀρετῆς στήν ψυχή τοῦ παιδιοῦ εἶναι οἱ γονεῖς. Οἱ πρῶτοι καί καλοί γεωργοί καί σπορεῖς εἶναι ὁ πατέρας καί ἡ μητέρα. – Πῶς θά κατορθώσουν νά ἀναθρέψουν τό παιδί τους χριστιανικά; Μέ τό λόγο καί τή ζωή τους, μέ τή συμπεριφορά καί τό παράδειγμά τους, μέ τήν εὐλάβεια καί τήν ἀρετή τους. Τά μικρά παιδιά ὄχι μόνον ὅ,τι ἀκοῦν δέχονται καί μαθαίνουν, ἀλλά καί ὅ,τι βλέπουν ἐντυπώνουν στό μυαλό τους καί μιμοῦνται.

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος συνηθίζει νά λέγει πώς τό παράδειγμα τῶν γονέων πρός τά παιδιά, εἶναι τό πᾶν. Ὁ τρόπος τῆς συνομιλίας τους θά ἐπηρεάσει τά παιδιά. Ὁ σεβασμός, ἡ ἀγάπη, ἡ ὑπακοή ἐμπνέονται καλύτερα καί δύσκολα διδάσκονται μέ ξερά λόγια. Ἀναφέρει σχετικά μέ τό θέμα ὁ γέροντας Πορφύριος: «Ἐκεῖνο πού σώζει καί φτιάχνει καλά παιδιά εἶναι ἡ ζωή τῶν γονέων τους μέσα στό σπίτι. Οἱ γονεῖς πρέπει νά δοθοῦν στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Πρέπει νά γίνουν ἅγιοι κοντά στά παιδιά μέ τήν πραότητά τους, τήν ὑπομονή τους, τήν ἀγάπη τους. Νά βάζουνε κάθε μέρα νέα σειρά, νέα διάθεση, ἐνθουσιασμό καί ἀγάπη στά παιδιά. Καί ἡ χαρά πού θά τούς ἔλθει, ἡ ἁγιοσύνη πού θά τούς ἔχει ἐπισκεφθεῖ, θά ἐξακοντίσει στά παιδιά τήν χάρη. Γιά τήν κακή συμπεριφορά τῶν παιδιῶν φταῖνε γενικά οἱ γονεῖς. Δέν τά σώζουν οὔτε οἱ συμβουλές, οὔτε ἡ πειθαρχία, οὔτε ἡ αὐστηρότητα. Ἄν δέν ἁγιάζονται οἱ γονεῖς, ἄν δέν ἀγωνίζονται, κάνουν μεγάλα λάθη καί μεταδίδουν τό κακό πού ἔχουν μέσα τους. Ἡ ἀγάπη, ἡ ὁμοψυχία, ἡ καλή συνεννόηση τῶν γονέων εἶναι ὅτι πρέπει γιά τά παιδιά. Μεγάλη ἀσφάλεια καί σιγουριά».

Ἀναμφισβήτητα, λοιπόν, ἡ οἰκογένεια ἀποτελεῖ τό σταθερό σημεῖο τῆς ζωῆς κάθε παιδιοῦ, ἡ ὁποία μπορεῖ νά διαμορφώσει τόν πυρήνα τῆς προσωπικότητάς του καί νά ἐπιτύχει τήν πρώτη χριστιανική ἀγωγή του. Εἶναι αὐτή ἡ ὁποία διαμορφώνει τούς τρόπους συμπεριφορᾶς τοῦ παιδιοῦ καί συμβάλλει ὅσο κανείς ἄλλος στήν κοινωνικοποίηση του. Οἱ γονεῖς εἶναι αὐτοί πού μυοῦν τό παιδί στήν θρησκευτική τους  πίστη. Αὐτό εἶναι σημαντικό ἄν δεῖ κανείς στούς βίους τῶν Ἁγίων, πώς ἡ ζωή ἑνός Ἁγίου ἐπηρεάστηκε ἀπό κάποιον ἅγιο ἄνθρωπο πού συναναστράφηκε ἤ ἁπλῶς συναντήθηκε μαζί του. Γιά παράδειγμα ὁ ἅγιος Νεκτάριος θυμόταν πάντα τήν ἀγάπη τῆς γιαγιᾶς του καί πῶς ἐκείνη στεκόταν ὅταν προσευχόταν μπροστά στίς εἰκόνες.

 Ὁ ρόλος τῆς Ἐκκλησίας στή χριστιανική ἀγωγή τῶν παιδιῶν.

 Οἱ γονεῖς ὅμως δέν εἶναι μόνοι τους στό ἔργο της ἀνατροφῆς τῶν παιδιῶν τους. Ἡ Ἐκκλησία στέκεται στό πλευρό τους ὡς μεγάλη μητέρα πού γεννᾶ καί τρέφει τούς πιστούς, τούς διδάσκει καί τούς παιδαγωγεῖ στήν σωτηρία. Εἶναι ὁ κατ' ἐξοχήν μορφωτικός παράγοντας κυρίως γιά τρεῖς λόγους. Πρῶτον, γιατί ἔχει στή διάθεσή της ἄριστα καί ἀποτελεσματικά μέσα ἀγωγῆς. Δεύτερον, διότι γνωρίζει πολύ καλά τό σκοπό της, ποῦ θέλει δηλαδή νά φθάσει καί τί νά πετύχει μέ τήν ἀγωγή καί τρίτον, διότι σέ ὅλη τους τή ζωή ἔχει τούς ἀνθρώπους στά χέρια Της.

Μᾶς ἐνδιαφέρει σήμερα ἡ Ἐκκλησία ὡς διδάσκαλος καί παιδαγωγός τῶν παιδιῶν. Ὅταν μάλιστα τό σύγχρονο σχολεῖο δέν μπορεῖ σέ καμία περίπτωση νά βοηθήσει πρός τήν κατεύθυνση τῆς χριστιανικῆς ἀγωγῆς, ἀφοῦ πλέον εἶναι βέβαιον ὅτι δέν προσφέρει γνήσια ὀρθόδοξη παιδεία. Ἑνα μεγάλο πλέον, μέρος τῶν ἐκπαιδευτικῶν μεταφέρει στά παιδιά λαθεμένες ἑρμηνεῖες οἱ ὁποῖες συχνά παρουσιάζονται ὡς δόγματα, σέ θέματα πίστεως ἤ σέ τομεῖς ὅπως, ἡ ἱστορία ἤ ἀκόμα καί ἡ βιολογία. Τί ρόλο μπορεῖ νά παίξει, στήν ψυχή ἑνός σύγχρονου παιδιοῦ, ἕνα σχολεῖο πού ἀπορρίπτει τήν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου καί παρουσιάζεται πολλές φορές ὡς πολέμιος τῆς Ἐκκλησίας; Πῶς τό ἐκπαιδευτικό σύστημα θά συντελέσει στήν ἐν Χριστῶ μόρφωση καί παιδεία τῶν νέων ἀνθρώπων, ὅταν δέν καλλιεργεῖ καί προβάλλει τήν ἁγιότητα ὡς ὅραμα καί πρότυπο τῶν παιδιῶν;

Γράφει ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στήν «Χριστιανική παιδαγωγία» πρός τούς γονεῖς καί δασκάλους:     «Πρέπει νά γνωρίζουν οἱ εὐσεβεῖς γονεῖς καί οἱ ἐνάρετοι διδάσκαλοι ὅτι τά παιδία, εἰς τήν πρώτην ἡλικίαν τους, δηλαδή μέχρι ἑπτά χρόνων, πολεμοῦνται ἀπό ἀταξία καί ἀγνωσία, ἐνῶ εἰς τήν δευτέραν ἡλικίαν τους, δηλαδή μέχρι δεκατεσσάρων χρόνων, ἀπό λαιμαργία καί γαστριμαργία. Ἀνάγκη, λοιπόν, εἶναι νά τά διδάξουν τήν εὐταξίαν, τήν γνῶσιν, τήν ἐγκράτειαν καί τή σεμνότητα. Καί οἱ μέν γονεῖς πρέπει νά δίδουν εἰς αὐτά τό καλό παράδειγμα τῆς καλῆς καί ἐναρέτου  ζωῆς τους…. Οἱ δέ εὐσεβεῖς διδάσκαλοι ἅς ἔχουν ὡς πρότυπο τῆς ζωῆς τους τόν Χριστόν…»

Τό παρακάτω περιστατικό δηλώνει, σέ ὅλο του τό μεγαλεῖο, πόσο ἀπέχει τό σύγχρονο σχολεῖο ἀπό τήν πραγματικότητα. Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός ἀπευθυνόμενος πρός κάποιους γονεῖς τῆς ἐποχῆς του λέει:

«- Ἀπό μικρός ἀγαποῦσα τά μικρά παιδιά καί θέλω ν' ἀνοίξω τήν καρδιά μου καί νά 'μποῦν μέσα. Ἄν θέλετε νά μοῦ χαρίσετε τά παιδιά σας;

- Χάρισμά σου, ἀπάντησαν.

- Τώρα καί τό αἷμα μου νά χύσω γιά τήν ἀγάπη σας, δέν εἶναι τίποτα. Ἐσεῖς λοιπόν μοῦ χαρίσατε τά παιδιά σας. Τί κάνετε ὅμως γι' αὐτά; Γράμματα δέν ξέρουν. Νά μοῦ χαρίσετε κι ἕνα σχολεῖο γιά τά γράμματα τοῦ Χριστοῦ».

Ποιά εἶναι τά γράμματα τοῦ Χριστοῦ, μέ τά ὁποῖα ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, προτρέπει τούς γονεῖς νά ἀναθρέψουν τά παιδιά τους; Πρῶτα ἀπ' ὅλα ἡ Ἁγία Γραφή, ἡ ὁποῖα ἀποτελεῖ ἀπαραίτητο ἐφόδιο γιά τή ζωή ἑνός παιδιοῦ. Ἡ Ἁγία Γραφή, ὡς τό πλέον διαχρονικό θεόπνευστο κείμενο, πρέπει νά ἀποτελέσει γιά τούς χριστιανούς γονεῖς τήν πυξίδα τους, τό σημεῖο ἀναφοράς τους. Λέει σχετικά μέ τό θέμα ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: «Θέλεις νά εἶναι ὑπεύθυνο τό παιδί σου; Ἀπό τήν ἀρχή νά τόν ἀνατρέφεις μέ τήν παιδεία καί τήν νουθεσία τοῦ Κυρίου. Μή νομίζεις ὅτι εἶναι ἄχρηστο πράγμα νά ἀκούει μέ προσοχή τήν Ἁγία Γραφή, διότι ἐκεῖ πρῶτα θά ἀκούσει, τίμα τόν πατέρα σου καί τήν μητέρα σου. Ὥστε αὐτό γίνεται γιά σένα…. Μή νομίζεις ὅτι μόνο σέ αὐτόν πού μονάζει πρέπει νά ἐπιβάλλονται τά διδάγματα τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Περισσότερο ἀπό αὐτούς πρέπει νά ἐπιβάλλονται στά παιδιά πού πρόκειται νά ἔλθουν στήν ζωή αὐτή…. Διότι στούς κοσμικούς εἶναι μεγαλύτερη ἀνάγκη νά γνωρίζουν αὐτά τά διδάγματα, προπαντός δέ στά παιδιά….». (Πρός Εφεσίους, ΚΑ' ΕΠΕ 21,250-258).

Θά μπορούσαμε στό σημεῖο αὐτό νά καταθέσουμε λίγες σκέψεις πού ἀφοροῦν τήν χριστιανική ἀνατροφή τῶν παιδιῶν στήν σύγχρονη ἐποχή. Σκέψεις πού πηγάζουν μέσα ἀπό τήν ἐκκλησιαστική ζωή. Ἡ ζωή τῆς Ἐκκλησίας εἶναι συγκεκριμένη, μέ ὀρθή πίστη στόν ζῶντα Τριαδικό Θεό, λατρευτική ζωή, ἀγωνιστική πορεία καθάρσεως καί ἁγιασμοῦ καί εἶναι ἡ μόνη πού μπορεῖ σήμερα νά μᾶς ἐπαναφέρει σέ μιά εὐθεία.

Ἡ χριστιανική ἀνατροφή ξεκινάει, ὅσο καί ἄν ἀκούγεται παράλογο, ἀπό τήν ὥρα τῆς συλλήψεώς ἑνός παιδιοῦ. Ἀπό τήν Καινή Διαθήκη γνωρίζουμε ὅτι ἀκόμα καί ἀπό τήν κοιλιά τῆς μητέρας του, ἕνα παιδί μπορεῖ νά αἰσθανθεῖ τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος ἀναγνώρισε τήν παρουσία τοῦ σαρκωθέντος Κυρίου, καί «…ἐσκίρτησε τό βρέφος ἐν ἀγαλλιάσει ἐν τῇ κοιλία…» τῆς μητρός του Ἐλισάβετ. (Λουκ. Α'41). Οἱ ἐντυπώσεις πού δέχεται ἕνα βρέφος κατά τή διάρκεια τῆς ἐγκυμοσύνης τῆς μητέρας του, καθορίζουν σέ μεγάλο βαθμό τή φυσική, τή συναισθηματική, ἀκόμα καί τήν πνευματική του κατάσταση. Καί πάλι ὁ μακαριστός γέροντας Πορφύριος  ὁ Καυσοκαλυβίτης μᾶς λέγει ὃτι: «ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν ἀρχίζει ἀπ' τήν ὥρα τῆς συλλήψεως τους. Το ἔμβρυο ἀκούει καί αἰσθάνεται μέσα στήν κοιλιά τῆς μητέρας του. Ναί ἀκούει καί βλέπει μέ τά μάτια τῆς μητέρας. Ἀντιλαμβάνεται τίς κινήσεις καί τά συναισθήματά της, παρόλο πού ὁ νοῦς του δέν ἔχει ἀναπτυχθεῖ.. Σκοτεινιάζει τό πρόσωπο τῆς μάνας, σκοτεινιάζει κι αὐτό. Νευριάζει ἡ μάνα, νευριάζει καί αὐτό. Ὅ,τι αἰσθάνεται ἡ μητέρα, λύπη, πόνο, φόβο, ἄγχος, τα ζεῖ καί αὐτό. Ἄν ἡ μάνα δέν τό θέλει τό ἔμβρυο, ἄν δέν τό ἀγαπάει, αὐτό τό αἰσθάνεται καί δημιουργοῦνται τραύματα στήν ψυχούλα του, πού τό συνοδεύουν σ' ὅλη του τη ζωή. Το ἀντίθετο συμβαίνει μέ τά ἅγια συναισθήματα τῆς μάνας. Ὅταν ἔχει χαρά, εἰρήνη, ἀγάπη στό ἔμβρυο, τά μεταδίδει σ' αὐτό μυστικά, ὅπως συμβαίνει μέ τά γεννημένα παιδιά».

Ἡ χριστιανική ἀνατροφή συνεχίζεται μέ τόν τακτικό ἐκκλησιασμό τῶν παιδιῶν. Οἱ γονεῖς ἀξίζει ἀπό μικρά νά ὁδηγοῦν τά παιδιά τους τακτικά στήν Ἐκκλησία. Νά συνηθίσουν νά λειτουργοῦνται, ν' ἀσπάζονται τίς εἰκόνες, νά κάνουν σωστά τό σταυρό τους, νά κοινωνοῦν τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων. Ἀκόμη κι ἄν ἕνα παιδί δέν μπορεῖ νά καταλάβει ὅλα ὅσα συμβαίνουν ἐντός τοῦ Ναοῦ, μπορεῖ νά δεῖ, νά ἀκούσει, νά ὀσφρανθεῖ, νά γευθεῖ, νά ἀγγίξει καί νά ἀποκτήσει ἐμπειρία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Μέ τόν τακτικό Ἐκκλησιασμό τό παιδί θά μπορέσει μέ τόν καιρό νά συνειδητοποιήσει ὅτι εἶναι καί αὐτό μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ. Ἐπισημαίνοντας ὁ Ἱερός Χρυσόστομος τήν σπουδαιότητα τῆς συμμετοχῆς τῶν παιδιῶν στήν Ἐκκλησιαστική ζωή, λέει: «Γι' αὐτό λοιπόν, σᾶς παρακαλῶ ὅλους, ἀπό τήν πρώτη ἡλικία νά παραδίνετε τούς υἱούς καί τίς θυγατέρες σας στίς λειτουργίες αὐτές καί νά ἐναποθέτετε σέ αὐτούς τόν πλοῦτο πού ταιριάζει στήν πολιτεία αὐτή, χωρίς νά κρύβετε χρυσάφι στή γῆ, οὔτε νά συγκεντρώνετε ἀσήμι, ἀλλά νά ἐναποθέτετε στήν ψυχή τους καλωσύνη, σεμνότητα, σωφροσύνη καί κάθε ἄλλη ἀρετή…. Γιά νά λάβουν τήν κοσμική παιδεία καί γιά νά ὑπηρετήσουν στό στρατό, φροντίζουμε καί χρήματα δίνουμε καί φίλους παρακαλοῦμε καί πολύ τρέχουμε ἐδῶ καί ἐκεῖ, ἐνῶ γιά νά εὐδοκιμήσουν κοντά στόν βασιλιά τῶν Ἀγγέλων, δέν κάνουμε ἀπολύτως τίποτε. Δέν ἔπρεπε ὅμως νά γίνεται ἔτσι, ἀλλά ὅπως τό στέλνουμε στό σχολεῖο τοῦ ζητᾶμε εὐθύνες γιά τα μαθήματα, ἔτσι καί ὅταν το στέλνουμε στήν Ἐκκλησία ἤ καλύτερα ὅταν τό ὁδηγοῦμε σ' αὐτήν. Διότι δέν πρέπει νά ἀφήνουμε τα παιδιά μας σέ ἄλλους νά τα πηγαίνουν στήν Ἐκκλησία, ἀλλά ἐμεῖς νά τά κρατᾶμε καί νά ἐρχόμαστε ἐδῶ μέσα καί νά ἀπαιτοῦμε ἀπό αὐτά τήν ἀπομνημόνευση τῆς ἐδῶ ἀκροάσεως καί διδασκαλίας. Διότι ἔτσι, μόνο ἔτσι θά μᾶς γινόταν εὔκολη καί ἄνετη ἡ διόρθωση τῶν παιδιῶν. ». (Περί Ἄννης ΕΠΕ 8Ἅ, 80-84 καί περί τῆς τῶν παίδων ἀνατροφῆς ΕΠΕ 27. 476-490).

Τά παιδιά μποροῦν νά ἀνατραφοῦν χριστιανικά μέ τήν προσευχή ἡ ὁποία βοηθάει στήν ἐπέκταση τῆς Ἐκκλησίας στό σπίτι καί καθιστᾶ τήν  οἰκογένεια μιά μικρή Ἐκκλησία. Τό παιδί πρέπει ἀπό τήν ἀρχή νά συνδεθεῖ μέ τήν προσευχή.  Ἔτσι δέν θά νιώσει ποτέ μοναξιά καί θά βρίσκεται συνεχῶς σέ ἐπικοινωνία μέ το Θεό. Γράφει ἕνας σύγχρονος μοναχός Ἁγιορείτης: «Νομίζω πώς δέν ἔχουμε ἀγαπήσει πολύ τήν προσευχή, δέν ἔχουμε πιστέψει δυνατά στή δύναμή της. Θεωροῦμε ποιό ἱκανά τά δικά μας λόγια κι ὄχι τή θεία φώτιση. Πιστεύουμε στόν ἑαυτό μας περισσότερο ἀπ' ὅτι στό Θεό». «Ὑπάρχει ἐπίσης καί ἄλλο φάρμακο, λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, τό νά μαθαίνουμε τό παιδί νά προσεύχεται μέ μεγάλη θέρμη καί κατάνυξη».

Εἶναι ἀπολύτως βέβαιο ὅτι στή χριστιανική ἀνατροφή τῶν παιδιῶν θά βοηθήσει ἰδιαίτερα καί ἡ σύνδεσή τους μέ  τό Μυστήριο της Ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως. Ἡ Ἐξομολόγηση δέν πρέπει νά παρουσιάζεται στά παιδιά ὡς μιά ἁπλή θρησκευτική ὑποχρέωση, ἀλλά ὡς μιά εὐκαιρία νά δεχθοῦν τή συγχώρηση καί τήν ἀγάπη  τοῦ Χριστοῦ. Ἄλλωστε ἕνας καλός πνευματικός Πατέρας μπορεῖ νά γίνει γιά μιά οἰκογένεια ὁ ἐμπνευστής, ὁ χειραγωγός καί ὁ συνδετικός της κρίκος. Ὅταν τό παιδί θά μάθει νά ὑπακούει καί νά ἐμπιστεύεται τόν πνευματικό του, τότε θά ἔχει την δυνατότητα νά ἀκούει τό λόγο τοῦ Θεοῦ καί νά δέχεται τήν εὐλογία του σέ κάθε πτυχή τῆς ζωῆς του.

Ποιά ἄλλα μέσα μποροῦν στίς μέρες μας νά ὁδηγήσουν πρός τήν κατεύθυνση τῆς χριστιανικῆς ἀνατροφῆς τῶν παιδιῶν; Ἅς  δοῦμε, μερικά, ἐπιγραμματικά:

1.     Ὁ σκοπός καί τό νόημα τῆς ζωῆς. Ἡ ὀρθή θρησκευτική ἀγωγή ἀπό νωρίς ἔχει μεγάλη σημασία. Ἡ Ἐκκλησία πρέπει νά παρουσιασθεῖ, στά μάτια τῶν παιδιῶν, σάν τό σπίτι του Οὐράνιου κοινοῦ πατέρα μας κι ὄχι σάν κάτι ξένο, μακρινό, μεγάλο καί περίεργο. Νά ἑρμηνεύσουμε στά παιδιά, ἀφοῦ βέβαια γνωρίζουμε ἐμεῖς καλά πρῶτα, τί περιμένει ἡ Ἐκκλησία ἀπό ἐμᾶς. Ποιός εἶναι ὁ σκοπός καί το νόημα τῆς ζωῆς. Γιατί ἦλθε ὁ Χριστός στή γῆ, γεννήθηκε, δίδαξε, θαυματούργησε, σταυρώθηκε, ἀναστήθηκε κι ἀναλήφθηκε, ὥστε ἀπό μικρά νά νιώσουν μέ φιλότιμο καί λαχτάρα τόν πόθο τοῦ ἀγαθοῦ, τῆς ἀρετῆς, τοῦ καλοῦ, τοῦ ἁγιασμοῦ καί τῆς σωτηρίας.

2.     Ἡ ἀπόκτηση τῶν χριστιανικῶν ἀρετῶν. Τά παιδιά ἀπό μικρά πρέπει νά διδάσκονται τίς ἀρετές τοῦ Εὐαγγελίου. Νά μαθαίνουν νά μιλοῦν εὐγενικά, νά ὑπακούουν, νά εἶναι τίμια, νά κάνουν ὑπομονή καί νά εἶναι σεμνά. Νά μάθουν νά ἀντέχουν, νά ταπεινώνονται, νά εἶναι γενναιόδωρα, φιλόξενα. Αὐτές οἱ ἀξίες εἶναι ζωτικῆς σημασίας καί  μποροῦν νά καλλιεργηθοῦν στά παιδιά ἀπό πολύ μικρή ἡλικία. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέει σχετικά μέ τίς ἀρετές: «Ἄν τό παιδί μάθει νά σκέφτεται ἀπό τήν ἀρχή γιά τήν ἀρετή, τότε ἀπέκτησε πλοῦτο μεγαλύτερο ἀπό κάθε ἄλλο καί δόξα μεγαλύτερη. (Πρός Εφεσίους, ΚΑ ΕΠΕ 21,250-258).

3.     Ὁ σεβασμός της ἐλευθερίας. Στήν χριστιανική ἀνατροφή χρειάζεται διάκριση. Ἡ κατάργηση τῆς ἐλευθερίας τῶν παιδιῶν, ἰδίως στή σημερινή ἐποχή δέν φέρνει θετικά ἀποτελέσματα. Πολλές φορές ἡ ὑπερπροστατευτικότητα, ἡ πίεση, ὁ συνεχής ἔλεγχος, ἀκόμα καί σέ πνευματικά θέματα, φέρνει μᾶλλον ἀντίθετα ἀποτελέσματα.  Τό παιδί εἶναι καλό νά ἀνατραφεῖ σέ μιά οἰκογένεια πού θά τοῦ δείχνει ἐμπιστοσύνη ἀλλά καί σεβασμό στήν ἐλευθερία του. Σέ μιά οἰκογένεια πού δέν θά καλλιεργεῖ μία στεῖρα ἠθικολογία, ἀλλά θά ἐμπνέει μέ τό παράδειγμά της.

4.     Οἱ Ἅγιοι, πρότυπα τῶν παιδιῶν. Οἱ ζωές τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας μποροῦν νά βοηθήσουν ὅσο κανείς ἄλλος στήν χριστιανική ἀγωγή τῶν παιδιῶν, γιατί οἱ Ἅγιοι εἶναι οἱ γνήσιοι μιμητές τοῦ Χριστοῦ καί ἔτσι μποροῦν νά γίνουν παραδείγματα ἤθους. Εἶναι ἐκεῖνοι πού μποροῦν νά ἐμπνεύσουν τό παιδί καί νά τοῦ δημιουργήσουν τό ὅραμα τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ἑπομένως ἡ σύνδεση τοῦ παιδιοῦ κυρίως μέ τόν Ἅγιο τῆς Ἐνορίας του ἤ τόν Ἅγιο πού φέρει τό ὄνομά του εἶναι ἀπαραίτητη. Οἱ Ἅγιοι πρέπει νά γίνουν γιά τά παιδιά οἱ νέοι ἥρωες καί οἱ μεγάλοι πρωταθλητές τους, πού θά ἀντλοῦν ἀπό αὐτούς, τό μέτρο τοῦ πολιτισμοῦ τους.

5.     Ἡ ἡσυχία στό σπίτι. Ἡ ἡσυχία στό σπίτι ἀποτελεῖ ἕναν ἀπό τούς βασικότερους παράγοντες τῆς χριστιανικῆς ἀνατροφῆς. Μπορεῖ καί συνδέει τά μέλη μιᾶς οἰκογένειας ἐνῶ ταυτόχρονα δημιουργεῖ  προϋποθέσεις καί εὐκαιρίες γιά μελέτη, προσευχή καί περισυλλογή. Ἀντίθετα ὁ θόρυβος δημιουργεῖ ἀνησυχία, ταραχή, ἔνταση, νευρικότητα καί θυμό.  Ὁ βασικότερος πολέμιος τῆς ἡσυχίας σέ ἕνα σπίτι σήμερα, εἶναι ἡ τηλεόραση, ἡ ὁποία μπορεῖ νά ἀποτελέσει τόν πιό ὕπουλο ἐχθρό γιά τήν χριστιανική ἀνατροφή τῶν παιδιῶν. Ἡ τηλεόραση προκαλεῖ πολλές συγκρούσεις στό σπίτι, ἰδίως μεταξύ γονέων καί παιδιῶν. Ἀναμφίβολα τά προγράμματά της συχνά προκαλοῦν τρόμο ἤ εἶναι βλάσφημα ἤ αἰσχρά ἤ βίαια καί τέτοια προγράμματα ἔχουν βλαβερές συνέπειες. Δυστυχῶς σπανίζουν τά προγράμματα πού ξεκουράζουν, πληροφοροῦν ἤ εἶναι ἐποικοδομητικά.  Τό χειρότερο ἀπ' ὅλα εἶναι πώς ἡ τηλεόραση συνηθίζει ἐκείνους πού τήν παρακολουθοῦν νά δέχονται παθητικά, λάθος πρότυπα, εἰκόνες, ἤχους καί τελικά ἰδέες.

6. Ἀσφαλής καί ἐλεγχόμενη πλοήγηση στό διαδίκτυο.Τό Διαδίκτυο εἶναι μιά παγκόσμια κοινωνία πληροφοριῶν πού ἀποτελεῖ σήμερα μιά ἁπτή πραγματικότητα, κατά τρόπο ἀδιαμφισβήτητο.

Μᾶς περιβάλλει ἀπό παντοῦ, γεμίζοντάς μας μέ τήν ἀφθονία της, σαγηνεύοντάς μας μέ τίς ὑποσχέσεις της καί τρομάζοντάς μας μέ τίς ἐκπλήξεις της. Ὁ εἰκονικός κόσμος καταργεῖ τό χῶρο καί τό χρόνο, εἶναι πάντα ἐδῶ δημιουργώντας ἕνα περιβάλλον διαφορετικό καί φευγαλέο.

Οἱ συνέπειες τῆς ἐπιταχυνόμενης ἐφαρμογῆς του γίνονται αἰσθητές σέ ὅλα της τά πεδία: Στίς οἰκογενειακές σχέσεις, στήν ψυχολογική συμπεριφορά τῶν ἀνθρώπων, στήν πολιτική ὀργάνωση, στόν κόσμο τῶν ἐπιχειρήσεων καί τοῦ ἐμπορίου, στήν ἐκπαίδευση, στόν τρόπο πού δουλεύουμε καί διασκεδάζουμε.

Τά δεδομένα καί οἱ μελέτες φανερώνουν ὅτι τό Διαδίκτυο ἀναδεικνύεται ἰδιαίτερα ἐπικίνδυνο γιά τά παιδιά καί τούς ἐφήβους, καθώς καί γιά ἄτομα ἐσωστρεφή, ἀνασφαλή καί μοναχικά, μέ χαμηλή αὐτοεκτίμηση καί δυσκολία στίς συναναστροφές. Πολλές μελέτες κατέδειξαν ὅτι ὑπάρχει ἄμεση συσχέτιση τῆς ὑπέρμετρης χρήσης τοῦ Διαδικτύου μέ τήν ὕπαρξη σοβαρῶν ψυχικῶν διαταραχῶν καί δημιουργία σχέσεως ἐξάρτησης.

Ἀποτέλεσμα ἔρευνας πού πραγματοποιήθηκε σέ δεῖγμα παιδιῶν ἡλικίας 15-16 ἐτῶν στήν Ἀττική ἀναφέρει ὅτι ποσοστό 1% τῶν ἐφήβων εἶναι ἐθισμένοι στό Διαδίκτυο, ἐνῶ 20% βρίσκεται ἕνα βῆμα πρίν τόν ἐθισμό, ἐνῶ ἡ ὑπέρβαση τῶν δέκα ὡρῶν ἑβδομαδιαίας ἐνασχόλησης μπορεῖ νά ὁδηγήσει σέ ἐθισμό.           Χαρακτηριστικά τοῦ ἐθισμοῦ αὐτοῦ εἶναι νά ἐκδηλώνεται ἤ ἀνάγκη γιά ὁλοένα αὐξανόμενης χρονικῆς διάρκειας σύνδεση μέ τό διαδίκτυο πρός ἐπίτευξη τῆς ἐπιθυμητῆς εὐχαρίστησης καί ἱκανοποίησης. Ἐμφανίζονται συμπτώματα στέρησης, τρόμου, ἀνησυχίας καί κακοκεφιᾶς, συναισθηματικές διαταραχές, ὅπως κατάθλιψη καί ευερεθιστότητα, διακοπή τῶν κοινωνικῶν σχέσεων, πού μπορεῖ νά ἐκδηλώνεται μέ ἐξασθένηση ἤ ὁλική ἐξαφάνιση εἴτε σέ ποιότητα εἴτε σέ ποσότητα.

Μερικές ἀπό τίς ψυχολογικές ἀνάγκες πού καλύπτει ἡ ἐξάρτηση κάποιου ἀπό το διαδίκτυο εἶναι ἡ εὐκαιρία ἐξερεύνησης πραγματικῶν καί ἀπειλητικῶν πλευρῶν του ἑαυτοῦ του, ἀλλά σέ περιβάλλον χωρίς συνέπειες. Δημιουργεῖ τήν εὐκαιρία υἱοθέτησης μιᾶς νέας ταυτότητας καί δημιουργεῖ μιά μορφή κοινωνικότητας σέ μιά εἰκονική πραγματικότητα.

Ἡ ἀντιμετώπιση  τοῦ ἐθισμοῦ στό διαδίκτυο χρήζει εἰδικῆς θεραπείας, ὅπως ἡ ἐξάρτηση ἀπό τό ἀλκοόλ καί τά ναρκωτικά.

Οἱ γονεῖς ἐπιβάλλεται νά ἐπιβλέπουν τίς διαδικτυακές δραστηριότητες τῶν ἐφήβων (νά τούς διδάξουν πράγματα), νά τούς παροτρύνουν στή χρήση τοῦ ὑπολογιστή γιά συγκεκριμένες δραστηριότητες. Τά παιδιά, πρέπει νά χρησιμοποιοῦν τό διαδίκτυο σέ ἀσφαλή μέρη καί μέ ἀσφαλεῖς κανόνες. Κατά τήν πλοήγηση στούς χώρους τοῦ Διαδικτύου εἶναι καλό ὅλοι οἱ χρῆστες νά ἔχουν ὑπ' ὄψιν ὅτι:

α. Τό Διαδίκτυο εἶναι κυρίως μιά κοινωνία ἀνθρώπων καί κρύβει τούς ἴδιους κινδύνους πού κρύβει κάθε κοινωνία, ἰδιαίτερα ὅταν διευκολύνεται στό ἔπακρο ὁ τρόπος ἐπικοινωνίας τῶν ἀνθρώπων μεταξύ τους.

β. Οἱ πληροφορίες πού παρουσιάζονται στό Διαδίκτυο δέν εἶναι πάντα ἔγκυρες.

γ. Ἡ κοινοποίηση τῶν προσωπικῶν στοιχείων τοῦ χρήστη (ὀνοματεπώνυμο, διεύθυνση, τηλέφωνο, φωτογραφία, κωδικοί πρόσβασης, ἀριθμός πιστωτικῶν καρτῶν, e-mail κ.λπ.) εἶναι καλό νά ἀποφεύγεται.

δ. Ἡ τοποθέτηση τοῦ ὑπολογιστή (ἐάν εἶναι δυνατόν) σέ κοινόχρηστο χῶρο καί ὄχι ἀποκλειστικά στό παιδικό δωμάτιο ἐνθαρρύνει τή χρήση τοῦ Διαδικτύου σέ οἰκογενειακό περιβάλλον καί βοηθᾶ στήν ἐπίβλεψη τῶν ἱστοσελίδων τίς ὁποῖες ἐπισκέπτονται τά παιδιά.

ε. Ἡ καλή ἐπικοινωνία μέ τά παιδιά εἶναι ἀπαραίτητη ὥστε νά ἐνθαρρύνονται νά μιλᾶνε γιά αὐτούς μέ τούς ὁποίους ἐπικοινωνοῦν, ἀνταλλάσσουν μηνύματα καί νά ἐνημερώνουν ἐάν ποτέ γίνονται θύματα ἀπειλῶν, ἐκφοβισμοῦ ἤ παρενόχλησης ὁποιασδήποτε μορφῆς.

 στ. Ἡ χρήση τοῦ ὑπολογιστή ὡς μέσου ἀπασχόλησης τοῦ παιδιοῦ χωρίς τήν παρουσία ἐνηλίκου εἶναι καλό νά ἀποφεύγεται. Ὁ ὑπολογιστής δέν πρέπει νά χρησιμοποιεῖται ὡς ἠλεκτρονική babysitter !!!

ζ. Ἡ δημιουργία ἑνός συνόλου ἀπό κανόνες χρήσης τοῦ ὑπολογιστή ἀποδεκτοί ἀπό ὅλους καί ἡ ἀνάρτησή τους σέ ἐμφανές σημεῖο δίπλα στόν ὑπολογιστή συντελεῖ στήν προστασία ὅλων τῶν χρηστῶν.

Εἶναι ἀπαραίτητο ὅλοι οἱ χρῆστες διαδικτύου νά ἐκπαιδευτοῦν, προκειμένου νά ἀναγνωρίζουν καί νά ἀποκρούουν πράξεις ἀκατάλληλων ἀτόμων καί νά μάθουν τί νά κάνουν καί σέ ποιόν νά μιλήσουν ὅταν τούς πλησιάσει κάποιος online.

 Μακαριώτατε καί Σεβασμιώτατοι Ἅγιοι Πατέρες

Πρίν ἀπό μερικούς μῆνες διάβασα ἕνα ὡραῖο ἄρθρο μιᾶς ἀνώνυμης συντάκτριας σέ κάποιο περιοδικό πού παρουσιάζει γιά τά θέματα ἀγωγῆς καί ἀνατροφῆς τῶν παιδιῶν ἕνα πρωτότυπο πρότυπο γιά τούς γονεῖς. Τό πρότυπο τοῦ δικαίου, θεοσεβοῦς καί πλυάθλου Ἰώβ. Τό βλέπει ἀπό μιά διαφορετική σκοπιά καί μᾶς ὁμιλεῖ πλέον ὄχι μόνο γιά τήν Ἰώβεια ὑπομονή, ἀλλά καί γιά τήν Ἰώβεια παιδαγωγική. Νομίζω ὅτι δέν θά σᾶς κουράσει νά μεταφέρω στήν ἀγάπη Σας λίγες γραμμές ἀπό τό κείμενο αὐτό γιατί ἔχω τήν αἴσθηση ὅτι ὡς Ποιμαίνουσα Ἐκκλησία αὐτά τά πρότυπα καλούμαστε νά προβάλλουμε, ἰδιαίτερα στούς νέους γονεῖς, μέσα ἀπό τήν λειτουργία Σχολῶν Γονέων ἤ εἰδικῶν συναντήσεων μέ αὐτούς ἤ τήν ἐν γένει Ποιμαντική μας:

«Καὶ ὡς ἂν συνετελέσθησαν αἱ ἡμέραι τοῦ πότου, ἀπέστελλεν ᾿Ιὼβ καὶ ἐκαθάριζεν αὐτοὺς ἀνιστάμενος τὸ πρωΐ καὶ προσέφερε περὶ αὐτῶν θυσίας κατὰ τὸν ἀριθμὸν αὐτῶν καὶ μόσχον ἕνα περὶ ἁμαρτίας περὶ τῶν ψυχῶν αὐτῶν· ἔλεγε γὰρ ᾿Ιώβ· μή ποτε οἱ υἱοί μου ἐν τῇ διανοίᾳ αὐτῶν κακὰ ἐνενόησαν πρὸς Θεόν. οὕτως οὖν ἐποίει ᾿Ιὼβ πάσας τὰς ἡμέρας.» (Ἰώβ Α΄ 5)

Ὁ θεοσεβής ἄνδρας μεριμνοῦσε ὄχι μόνο γιά τίς πράξεις τῶν παιδιῶν του, ἀλλά καί γιά τούς διαλογισμούς τους, ἄν βρίσκονταν ἐναρμονισμένοι μέ τό θεῖο θέλημα πού εἶχε χαράξει στις ψυχές τους.

Ἐπειδή οἱ ὑλικές ἀπολαύσεις ἀποξενώνουν τό νοῦ τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν Θεό, ὁ ἔνθεος νοῦς τοῦ εὐσεβοῦς Ἰώβ ἀντιλαμβανόταν ὅτι κατά τά συμπόσια πού τελοῦσαν τά παιδιά του θά μποροῦσε ἡ διάνοιά τους νά κινηθεῖ ἀντίθετα πρός τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Γι΄ αὐτό παρακινοῦσε τά παιδιά του μετά τό συμπόσιο νά ἐξετάζουν τούς ἑαυτούς τους καί νά μετανοήσουν γιά ὅσα τυχόν ἔπραξαν ἤ σκέφθηκαν ἀντίθετα πρός τό ἅγιο θέλημα τοῦ Θεοῦ. Συγκεντρώνονταν ὅλοι μαζί στό πατρικό σπίτι, ὅπου ὑπῆρχε κατά πᾶσα πιθανότητα θυσιαστήριο καί προσέφεραν θυσίες σύμφωνα μέ τόν ἀριθμό τῶν παιδιῶν καί κατά τις ἀνάγκες τοῦ κάθε παιδιοῦ. Οἱ θυσίες αὐτές τῶν ὁλοκαυτωμάτων πού γίνονταν μπροστά στά παιδιά ἦταν ἕνα ἰσχυρό ἐποπτικό μάθημα πού τά παρακινοῦσε νά γίνονται προσεκτικότερα στή ζωή τους, καί ἰδιαίτερα κατά τίς ἡμέρες τῆς εὐθυμίας τους.

Ἡ θαυμάσια αὐτή μορφή τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἔζησε στά χρόνια πού δέν εἶχε δοθεῖ ὁ Μωσαϊκός Νόμος. Δέν ἦταν Ἰουδαῖος, ἀλλ΄ Ἰδουμαῖος, κι ὅμως εἶχε τόση εὐσέβεια πού ἀναδείχθηκε ὑπόδειγμα γιά τούς μετά τόν Νόμο πιστούς τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Γι΄ αὐτό ὁ εγκωμιαστής τοῦ πολυάθλου Ἰώβ, Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἀποθαυμάζοντας καί ἀπορώντας ἔλεγε, πώς ὁ ἄνθρωπος αὐτός πού ἔζησε πρίν ἀπό τό Νόμο, πρίν ἀπό τη χάρη καί χωρίς ν΄ ἀκούσει καμιά διδασκαλία, τέτοια πρόνοια λάμβανε γιά τά παιδιά του, ὥστε προνοοῦσε καί γιά τά ἄδηλα ἁμαρτήματά τους!

Ἀλλά μπροστά σ΄ αὐτό τό παράδειγμα –προβληματιζόταν ὁ Ἅγιος Ἰωάννης – θά ἔχουμε ἐμεῖς κάποια ἀπολογία πού ἔχουμε τέτοιους δασκάλους, τέτοια παραδείγματα καί τόσες συμβουλές, ὅταν ὄχι μόνο δέ φοβούμαστε γιά τά κρυφά ἁμαρτήματα, ἀλλά περιφρονοῦμε καί τά φανερά, καί ὄχι μόνον τά περιφρονοῦμε, ἀλλά ἀπομακρύνουμε αὐτούς πού θέλουν νά τά διοορθώσουν;

Πόση μέριμνα λαμβάνουν σήμερα οἱ γονεῖς γιά τήν πνευματική ὑγεία τῶν παιδιῶν τους; Τά ἀσκοῦν στήν αὐτοκριτική; Τά ὁδηγοῦν  στό σωτήριο μυστήριο τῆς ἐξομολογήσεως, βάζοντας μπροστά τους τό πατρικό καί τό μητρικό παράδειγμα;

Ἄν ὑπάρχουν ἱστορικά παράλληλα ἀνάμεσα στόν προϊστορικό Ἰώβ καί στό μεταμοντέρνο σημερινό ἄνθρωπο, θά ἀρκοῦσε ἡ φωνή τοῦ Χρυστοστόμου ἀπό τόν 4^ο αἰώνα νά στήσει τά γεφυρώματα ἀνάμεσα στίς χιλιετίες.

Σήμερα τό μεγάλο στοίχημα γιά τήν ἀποϊεροποίηση τῆς ζωῆς καί τήν ἀποχαλίνωση τῆς ἀγωγῆς, στό ὁποῖο ἐπενδύουν ὅλες τις ψυχοσωματικές τους δυνάμεις οἱ μασκοφόροι ἐργάτες τῆς νέας τάξης πραγμάτων, πρέπει νά διεγείρει τις ἠθικές ἀντιστάσεις τῆς χριστιανικῆς οἰκογένειας, ὥστε νά ἐπενδύει μέ ἱερό ζῆλο τις δικές της ἐσωτερικές δυνάμεις στό μόνο ἀληθινό καί αἰώνιο ζήτημα τῆς σωτηρίας.

 Σεβαστοί Πατέρες καί Ἀδελφοί,

 Συγχωρέστε με ἂν Σᾶς κούρασα ἀλλά ὃσα ἀνέφερα μέ σεβασμό στήν ἀγάπη Σας ἀποτελοῦν τήν κατάθεση λίγων μόνο σκέψεων πού ἀφοροῦν στήν «κατά Χριστόν ἀνατροφή τῶν παιδιῶν». Τό νά συζητάει, ὅμως κανείς σήμερα τό θέμα τῆς χριστιανικῆς ἀνατροφῆς τῶν παιδιῶν δέν εἶναι καί τόσο εὔκολο. Τό μόνο σίγουρο εἶναι πώς ἡ Ἐκκλησία, εἶναι ἡ μόνη πού μπορεῖ νά δεῖ καί νά ἀντιμετωπίσει ἕνα παιδί, ὡς μιά ψυχοσωματική ὀντότητα καί ὁλότητα, ὡς εἰκόνα Θεοῦ καί ἔτσι παραμένει ἡ μόνη πού μπορεῖ νά του δώσει τά μέσα γιά την κάθαρση καί τήν τελειοποίησή του. Ἄν τά παιδιά συλληφθοῦν καί γεννηθοῦν ἐν Κυρίῳ καί ἀνατραφοῦν «ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου»,  εἶναι σίγουρο πώς ὅταν μεγαλώσουν θά γίνουν ἄρτιες καί ὁλοκληρωμένες ἐν Χριστῶ προσωπικότητες πού θά μποροῦν νά ἐκπληρώσουν τήν ἀνθρώπινη κλήση τους. Διά τῆς ἐν Χριστῶ ζωῆς ἡ οἰκογένεια μπορεῖ νά ὀδηγηθεῖ στήν ἁγιότητα καί νά γίνει ἡ καθημερινή ζωή της, Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.

 Εύχαριστῶ!

---

 

Πηγές καί βοηθήματα:

1. «Ἡ Παλαιά Διαθήκη κατά τους Ἑβδομήκοντα»,  ἐκδόσεις LIPSIE, 1894

2. «Ἡ Καινή Διαθήκη κατά τους Ἑβδομήκοντα»,  ἐκδόσεις Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος 2004.

3. «Σκέψεις γιά τά παιδιά στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία σήμερα». Ἀδελφῆς Μαγδαληνῆς. Ι. Πατριαρχική καί Σταυροπηγιακή Μονή Τιμίου Προδρόμου Ἒσσεξ Ἀγγλίας.

4. «Ἁγιότητα, ἕνα λησμονημένο ὅραμα». Συλλογικό ἔργο. Ἐκδόσεις Ἀκρίτας.

5. «Ὁ Γάμος, ἡ οἰκογένεια καί τά προβλήματά τους». Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Ἐκδόσεις Συνοδεία Σπυρίδωνος Ἱερομονάχου Νέα Σκήτη Αγ. Ὄρους.

6. «Τό σπίτι μας». Ἐπισκόπου Διονυσίου Ψαριανοῦ. Ἐκδόσεις Ἀποστολικῆς Διακονίας.

7. «Ἡ εὒλαλη σιωπή». Μοναχοῦ Μωυσέως Αγιορείτου. Ἐκδόσεις Ἐν πλῷ.

8. «Συνομιλίες μέ παιδιά». Ἀδελφῆς Μαγδαληνῆς. Ι. Πατριαρχική καί Σταυροπηγιακή Μονή Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ Ἀγγλίας.

9. «Ἀνθολόγιο συμβουλῶν». Γέροντος Πορφυρίου Ἱερομονάχου. Ἐκδόσεις Ἡ Μεταμόρφωσις τους Σωτῆρος Μήλεσι Ἀττικῆς.

10. «Οἰκογενειακή ζωή». Γέροντος Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου. Τόμος Δ'. Ἐκδόσεις Ἱ. Ἡσυχαστήριον Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ὁ Θεολόγος Σουρωτή Θεσσαλονίκης.

11. «Ἰώβεια Παιδαγωγική», Φιλοθέης Χ.Τ. ,  Περιοδικό «Ἡ Δράση μας», τεῦχος 489, Μάιος 2011.