ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΙΕΡΩΣΥΝΗΣ

 «Πνευματική φαρέτρα τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ»

ΥΠΟ ΟΣΙΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΚΛΕΟΠΑ ΗΛΙΕ.

Ὁμιλία σέ φοιτητές τῆς θεολογίας, τόν καλοκαίρι τοῦ ἔτους 1978.

Γιά νά φθάσετε στήν Βασιλεία τῶν οὐρανῶν, νά γνωρίζετε ἕνα πράγμα: Νά πάρετε παράδειγμα πάντοτε στήν ζωή σας δύο μεγάλους ἁγίους, τούς ὁποίους νά ἀντικρύζετε πάντοτε καί ὅσο μπορεῖτε νά τούς μιμῆσθε μέ τήν ἐνεργούμενη πίστι, ἡ ὁποία ἐκφράζεται μέσῳ τῆς ἀγάπης, δηλαδή μέ τά ἔργα καί τήν ἀληθινή πίστι.

Νά ἔχετε μπροστά στά νοερά σας μάτια τόν Ἀπόστολο Παῦλο, «τό στόμα τοῦ Χριστοῦ», καί «τό μεγάλο καί ἐκλεκτό δοχεῖο τῆς Χάριτος, τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο. Διότι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἦταν ἡ μεγαλύτερη πνευματική προσωπικότης ὅλης τῆς Ὀρθοδόξου Χριστιανικῆς Ἐκκλησίας, μετά τόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό. Ἔτσι μᾶς λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος. Ἦταν μία τέλεια μορφή γιά ὅλα τά ἔργα του. Καί σάν ἀπόστολος, καί σάν ἀρχιερεύς καί σάν ἱερεύς καί σάν στρατιώτης τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀήττητος. Καί αὐτόν τόν μιμήθηκε μέ ὅλες τίς δυνάμεις του ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Γι᾿ αὐτό ὁ ἅγιος Χρυσόστομος σχεδόν σέ ὅλες τίς ὁμιλίες του καί τά κηρύγματά του κάνει λόγο γιά τόν Ἀπόστολο Παῦλο.

Ἐγώ ὡμίλησα κάποτε στήν μονή Νεάμτς, ὅταν ἦταν ἕνα σεμινάριο ἱερέων, πρίν δύο χρόνια, ὅπου μέ ἔστειλε ὁ Πατριάρχης μας. Ἦταν ἡ τελευταία συνεδρίασις τοῦ συνεδρίου. Ὡμίλησα γιά τά 20 καθήκοντα τοῦ ἱερέως. Σίγουρα εἶναι γραμμένη αὐτή ἡ ὁμιλία μου σέ κάποιο βιβλίο. Τότε τούς ὡμίλησα ἀπό στήθους, χωρίς νά ἔχω γράψει τίποτε. Ἀλλά δέν τά ἀνέφερα ὅλα αὐτά τότε. Ἔλαβα ἐκεῖ μία ἐντολή νά τούς ὁμιλήσω κάτι ἐκεῖ σχετικά μέ τήν ἱερωσύνη.

Ἐάν περιέγραφα πόσα καθήκοντα εἶναι ἀνάγκη νά ἐπιτελεῖ ὁ ἱερέας, δέν θά ἦταν κανείς σήμερα ἱερεύς ἐπί τῆς γῆς. Διότι ὁμιλοῦμε, ὄχι ὅσα κάνουμε, ἀλλά ὅσα πρέπει νά κάνουμε. Ὁ ἅγιος Ἐφραίμ ὁ Σῦρος λέγει: «Ἐάν δέν εἶσαι καθαρός ὅπως οἱ ἄγγελοι καί ἅγιος, ὅπως ὁ Ἰωάννης ὁ Βαπτιστής, δέν μπορεῖς νά εἶσαι ἱερεύς». Τόσο μεγάλη εἶναι ἡ ἱερωσύνη. Μεγάλο ἔργο! Εἶναι τελειώτατο καί ἀνεκδιήγητο δῶρο, τό ὁποῖο δόθηκε ἀπό τόν Θεό στούς υἱούς τοῦ Ἀδάμ», λέγει ὁ ἴδιος ἅγιος. Αὐτό τό ὁποῖο κάνει ὁ ἱερεύς, οὔτε οἱ ἄγγελοι δέν μποροῦν νά τό κάνουν».

Ὁ ἱερεύς ἔχει τήν ἐξουσία νά δένει ὄχι μόνο τούς ἀνθρώπους, ἀλλά καί τούς ἀγγέλους. Αὐτό πού κάνει ὁ ἱερεύς, νά θυσιάζει τόν Ἰησοῦ Χριστό, δέν μποροῦν νά τό κάνουν οὔτε οἱ μεγαλύτεροι Ἄγγελοι. Ἀλλά, ἐπειδή ὁ Θεός εὐδόκησε νά κατέρχεται, μέχρις ἐδῶ στήν ἀνθρώπινη ἀδυναμία μας, γιά τόν ἁγιασμό τοῦ ἐπιγείου κόσμου, τόν ὁποῖον ἐξηγόρασε μέ τό ἀνεκτίμητο Αἷμα Του, ἔδωσε τό χάρισμα τῆς ἱερωσύνης στό ἀνθρώπινο γένος.

Ἀδελφοί μου, ἐνθυμεῖσθε τί λέγει ὁ μέγας Ἀπόστολος Παῦλος: «Ὅλα μοῦ εἶναι ἐλεύθερα νά τά κάνω, ἀλλά δέν μοῦ εἶναι ὅλα ὠφέλιμα. Ὅλα μοῦ εἶναι ἐπιτρεπόμενα, ἀλλά ἐγώ δέν θέλω νά εἶμαι ἀπό τίποτε νικημένος».

Σάν ἱερεῖς, τό πρῶτο ἔργο τό ὁποῖο ζητεῖ ἀπό ἐμᾶς ὁ Θεός καί οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἡ ἠθική καί ἀξιοπρεπής ζωή. Μπορεῖς νά ἔχεις ἑκατό διπλώματα καί δοκτοράτα, ἀλλά ἐάν δέν ἔχεις ἠθική ζωή, ἱερεύς δέν μπορεῖς νά γίνης. Διότι ὁ ἱερεύς πρέπει νά εἶναι, μέχρι τήν χειροτονία του, ὅπως τόν ἐγέννησε ἡ μάννα του. Καί ἀπό τόν γάμο του ὁ ἱερεύς πρέπει νά γνωρίζει μόνο μία γυναῖκα, τήν παπαδιά του, καί ἕνα Θεό μέχρι τόν θάνατό του. Αὐτό εἶναι τό πρῶτο μέρος τῆς ἠθικῆς καί καθαρᾶς ζωῆς τοῦ ἱερέως. Νά εἶναι πολύ καθαρός στήν ἠθική του ζωή.

Ἐάν φυλάξετε καθαρότητα καί ἀξιοπρέπεια στήν ζωή σας, ὅλα τά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος θά ἔλθουν ἐπάνω σας. Διότι ὁ Θεός σέ καθαρά καί ἐκλεκτά δοχεῖα στέλλει τήν θεία Χάρι Του. Ὄχι, Θεός φυλάξαι, νά πιστεύεις ὅτι μπορεῖς νά εἶσαι καί ἱερεύς καί ταυτόχρονα καί πόρνος ἤ μέθυσος ἤ καπνιστής ἤ φιλόδικος, ἤ φιλάργυρος ἤ ποιός ξέρει πόσοι δαίμονες καί πόσα πάθη μπορεῖ νά ἔχει τό ἀνθρώπινο γένος.

Σάν ἱερεύς, πρῶτα πρέπει νά εἶσαι ἀπαθής, δηλαδή νά ἀγωνίζεσαι νά φθάσης στήν ἀπάθεια, ὥστε μέ τήν ζωή σου νά δίνεις τό καλό παράδειγμα καί νά ὁμιλεῖς χωρίς φόβο στόν λαό.

Ὡμίλησα στήν ἐκκλησιαστική σχολή τῆς Κρήτης αὐτό τό ἔτος. Ἦλθε ὁ ἀρχιμ. π. Νεκτάριος μέ 50-60 φοιτητές. Δέν ξέρω σέ ποιά ἔτη σπουδῶν τους ἦσαν καί μοῦ ἐζήτησαν νά τούς ὁμιλήσω κάτι γιά τήν σημερινή ἱερωσύνη τῶν κληρικῶν μας. Τούς ὡμίλησα στήν τράπεζα, μετά τό φαγητό τους. Καί τούς εἶπα κάτι ἐκεῖ, τό ὁποῖον θέλω καί ἐδῶ νά σᾶς τό εἰπῶ.

Ὁ ἱερεύς πρέπει νά κηρύττει κατά τρεῖς τρόπους, σύμφωνα μέ  τήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Πρῶτα μέ τό στόμα του νά ὁμιλεῖ τόν λόγον τοῦ Θεοῦ. Δεύτερον νά κηρύττει μέ τό χέρι του, δηλ. νά γράφει πνευματικές διδασκαλίες. Καί τρίτον νά διδάσκει μέ τήν ζωή του.

Εἶδες τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο; Σέ ὅλη του τήν ζωή ἐκήρυττε καί τίς νύκτες ἔγραφε. Τήν μισή νύκτα ἔγραφε καί τήν ἄλλη μισή προσευχόταν. Καί πόσο κοιμόταν; Ἔδενε τά χέρια του μέ σχοινιά, τά ὁποῖα ἦταν δεμένα στό ταβάνι τοῦ δωματίου του. Καί ὅταν ἀπό τό βάρος τοῦ σώματός του, τό σχοινί κοβόταν, τελείωνε καί ὁ ὕπνος του. Καί ἔτρωγε λίγη σούπα ἀπό ρύζι, μία φορά τήν ἡμέρα, μετά τήν δύσι τοῦ ἡλίου. Τόση ἐγκράτεια εἶχε στόν ἑαυτό του!

Ἀλλά δέν ἠμποροῦμε ἐμεῖς οἱ ἁμαρτωλοί νά κάνουμε τά ἔργα αὐτά! Κι ἀκόμη θέλω νά σᾶς εἰπῶ, ὅτι εἶχε τέτοια χάρι καί δύναμι, πού ἑρμήνευσε ὅλη σχεδόν τήν Ἁγία Γραφή. Συνεπῶς, ὁ ἱερεύς πρέπει νά κηρύττει μέ τήν γλῶσσα, μέ τό χέρι, δηλαδή νά γράφει κηρύγματα καί χριστιανικές διδασκαλίες καί τρίτον καί τό ἀνώτερο, νά κηρύττει μέ τήν ζωή του καί μέ τήν ἁγία οἰκογένειά του.

Ὁ ἱερεύς πρέπει νά εἶναι κάτοχος ὅλης τῆς σοφίας, μία ἀναμμένη λαμπάδα ἐνώπιον τοῦ λαοῦ, ὅπως μᾶς λέγει καί ὁ Σωτήρας μας Χριστός: «Ἐσεῖς εἶσθε τό φῶς τοῦ κόσμου…». Μετά πρέπει νά ἀκτινοβολεῖ μέ τήν ζωή καί τά ἔργα του σέ κάθε τομέα τῆς διακονίας του. Ὅταν ὁμιλοῦν οἱ ἄνθρωποι στό χωριό μεταξύ τους, νά λέγουν ἔτσι: «Εἶδες τί ἐγκρατής εἶναι ὁ ἱερεύς μας; Εἶδες ὁ ἱερέας μας δέν ἀγαπᾶ τό χρῆμα καί λέγει ὅτι χρήματά του, εἴμεθα ἐμεῖς οἱ χριστιανοί του! Εἶδες ὅτι ὁ ἱερέας μας δέν μπαίνει σέ ταβέρνα. Τόν ἱερέα μας δέν τόν εἶδα μέ τό τσιγάρο στό στόμα ποτέ! Ὁ ἱερέας μας ὑβρίζεται καί δέν κρατᾶ κακία καί μῖσος γιά κανέναν. Ὁ ἱερέας μας δέν πάει στό ποδόσφαιρο ἤ στόν γάμο μέ μουσικά ὄργανα. Θεός φυλάξαι, οὔτε τόν εἴδαμε νά διασκεδάζει μέ κάποιο τρόπο μέ ἄλλους ἀνθρώπους. Ὁ ἱερεύς μας εἶναι πρᾶος, σοφός, καθαρός, ἐργατικός, ἐλεήμων, ἐξυπηρετικός σέ κάθε ἀνάγκη τοῦ λαοῦ μας. Καί συνεχίζονται τά ἐγκώμια τοῦ λαοῦ γιά τόν καλό τους ἱερέα.

Ἦλθαν σέ μένα φοιτητές ἀπό τήν πόλι Σιμπίου καί ἀπό ἄλλες πόλεις καί μ᾿ ἐρώτησαν: «Πάτερ, κύτταξε, τώρα σύντομα μᾶς κάνουν ἱερεῖς. Ἄραγε τί πρέπει πρῶτα νά προσέξουμε;

-Νά ἀρχίσετε μέ πραότητα καί ἀγάπη, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Ἐφραίμ ὁ Σῦρος: «Ἡ ἀρετή, γιά ὅσους θέλουν νά ἔχουν τόν Χριστό στήν ζωή τους, εἶναι ἡ πραότητα. Μετά νά ἔχετε τήν ὑπομονή. Οἱ ἄνθρωποι γιά διαφόρους λόγους εἶναι πάντοτε ἐρεθισμένοι. Ὑπάρχουν καί ἄνθρωποι ὀργίλοι, φιλόδοξοι,, καί κακότροποι καί μέθυσοι.Ὑπάρχουν καί ἄνθρωποι ἀνυπότακτοι καί σκληρόκαρδοι καί ἀδιάφοροι, οἱ ὁποῖοι δέν πιστεύουν ἤ, ἐάν πιστεύουν, μόνο κατά τό ὄνομα. Πρέπει νά προσέχουμε τόν χαρακτῆρα τοῦ καθενός γιά νά ζοῦμε πάντοτε μέ πραότητα.

Ὅταν μπαίνεις στήν ἐνορία σου, ὅλα τά μάτια τοῦ λαοῦ εἶναι στραμμένα ἐπάνω σου, νά ἰδοῦν τί ἱερεύς ἦλθε στήν ἐνορία τους. Ὅταν τελεῖς τήν λειτουργία, νά διακονεῖς σάν δοῦλος τοῦ Χριστοῦ. Ἀμέσως νά εἶσαι ἐκεῖ μέ τό ἐπιτραχήλιό σου, μέ τόν Τίμιο Σταυρό καί τό Εὐχολόγιό σου. Στήν βάπτισι, στόν γάμο, στήν κηδεία, στήν λεχώνα, ὅπου προσκαλεῖσαι νά εἶσαι πάντα ἕτοιμος, χωρίς ἀργοπορία. Ἐάν σέ ἐρωτήσουν: «Πάτερ, πόσο κοστίζει;

-Ὅ,τι θέλετε, ἀδελφοί. Ὅ,τι θέλετε ἐσεῖς δίνετε.

Διότι ξέρει ὁ Θεός ὅτι ὁ ἕνας ἔχει καί δέν δίνει. Ἐνῶ ὁ ἄλλος μπορεῖ νά εἶναι πτωχός καί νά μην ἔχει νά δώσει. Καί ἐάν κάποιος δέν σοῦ δώσει τίποτε, ἐσύ ἐκέρδισες τήν ψυχή του. Γνωρίζετε τί λέγει ὁ Σωτήρας μας:  «Ζητεῖτε πρῶτον τήν Βασιλεία τῶν οὐρανῶν καί ὅλα τά ὑπόλοιπα θά σᾶς προστεθοῦν».

Ὁ μεγάλος Προφήτης Ἠλίας, ὅταν ὑπῆρχε ξηρασία ἐπί τριάμισυ χρόνια, ἐστάλη στόν ποταμό Χοράτ, στήν γειτονική σπηλιά. Κατόπιν ἐστάλη ἀπό τόν Θεό μία χήρα γυναῖκα-γνωρίζετε ἀπό τήν Βίβλο-στήν πόλι Σάρεπτα τῆς Σιδωνίας. Καί τήν εὑρῆκε ὁ Προφήτης στό σύνορο τοῦ χωριοῦ. Σήμερα ἡ Σιδώνα εἶναι στόν Λίβανο, πλησίον τῆς παραλίας τῆς Μεσογείου Θαλάσσης. Καί τόν ἔστειλε ὁ Θεός σ᾿ αὐτήν τήν χήρα νά ἰδῆ πόσο στενοχωρημένη ἦταν ἀπό τά βάσανά της στόν κόσμιο πού ζοῦσε. Καί στόν Ἠλία ἔδωσε δυνατή πίστι ὁ Θεός γιά νά μή πεθάνει ὁ κόσμος. Διότι τριάμισυ χρόνια δέν εἶχε βρέξει, οὔτε δροσιά στό ἔδαφος.

Βλέπετε δέν ἔβρεξε τώρα ἐπί ἕνα μῆνα καί λέγομεν:  «Ἀλλοίμονό μας, ἄρχισε ἡ ξηρασία!» Ἀλλά γιά σκεφθῆτε διάστημα τριάμισυ ἐτῶν νά μή πέσει οὔτε σταγόνα στό ἔδαφος! Ξηράθηκαν τά δένδρα κα τά δάση ἀπό τή ρίζα καί ὅλα τά φυτά. Ὑπάρχει ἕνας λόγος τοῦ ἁγίου Ἐφραίμ, γιά τόν Προφήτη Ἠλία, ὅπου γράφει: «Οὐδέποτε ἄκουσε ὁ Θεός τόση δυνατή προσευχή, σάν ἐκείνη τοῦ προφήτου Ἠλία».

Ἀλλά γιατί ἄκουσε ὁ Θεός, ὁ Ὁποῖος εἶναι ὁ Δημιουργός τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς, τόν ἄνθρωπο πού εἶναι μία μικρή ὕπαρξις; Διότι καί ὁ ἄνθρωπος εἶχε λειώσει ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.

Ὅταν εἶδε ὁ προφήτης Ἠλίας ὅτι ὁ λαός τοῦ Ἰσραήλ ἐγκατέλειψε τελείως τόν Θεό καί προσκυνοῦσε τόν Βάαλ, ἦλθε καί στάθηκε μπροστά στόν βασιλέα Ἀχαάβ καί τοῦ εἶπε: «Εἶναι ζωντανός ὁ Θεός, ἐνώπιον τοῦ Ὁποίου ἐμεῖς στεκόμεθα σήμερα. Δέν θά βρέξει στήν γῆ οὔτε σταγόνα ἐκτός μόνον ἀπό τά λόγια τοῦ στόματός μου».

Καί δέν θά σᾶς εἰπῶ τήν ἱστορία του, ἀλλά μόνο ἕνα παράδειγμα. Μετά ἀπό τριάμισυ χρόνια, βλέποντας ὁ Θεός τόν Ἠλία νά μή κατευνάζεται ἡ καρδιά του ἀπό τόν πόνο γιά τήν ξηρασία, μία ἡμέρα τοῦ εἶπε:

-Ἠλία, ἄνοιξε τόν οὐρανό!

-Ἐγώ χωρίς ἐσένα δέν τόν ἀνοίγω!

Τόν ἄκουγε πολύ ὁ Θεός, διότι ὁ Ἠλίας ἦταν πολύ ζηλωτής.

-Κύριε, μή τόν ἀνοίγεις!

-Θά πεθάνουν ὅλοι!

-Ἄφησέ τους νά πεθάνουν!

-Καί ἀπέθαναν ἀπό τήν πεῖνα καί τήν ξηρασία γυναῖκες, χῆρες καί παιδιά.

-Ἄφησέ τους νά πεθάνουν ὅλοι! Διότι Σέ ἐγκατέλειψαν!

Ἀλλά γιατί ἦταν τόσο σκληρός ὁ Ἠλίας; Διότι στόν ποταμό Χοράτ κόρακας τοῦ μετέφερε φαγητό, ψωμί καί κρέας δύο φορές τήν ἡμέρα. Εἶχε ὁ ἴδιος καί νερό καί φαγητό. Καί δέν αἰσθανόταν τόν πόνο τοῦ λαοῦ. Καί εἶχε καί μεγάλο ζῆλο γιά τόν Θεό. Καλλίτερα, ἔλεγε, νά πεθάνουν ὅλοι παρά νά προσκυνοῦν τά εἴδωλα.

Καί ὁ Θεός βλέποντας τόν Ἠλία νά ἀναχωρεῖ, τοῦ εἶπε: «Ἄσε νά κάνω σέ σένα αὐτά κι ἄν εἶσαι δυνατός στήν πίστι σου, θά τό δείξης τώρα». Κι ἀμέσως ἐξήρανε τήν πηγή τοῦ ποταμοῦ ἀπό ὅπου  ἔπινε νερό καί σταμάτησε καί ὁ κόρακας νά τοῦ φέρει φαγητό. Καί ἔμεινε νηστικός ὁ Ἠλίας 40 ἡμέρες, κάνοντας φοβερή νηστεία. Ὅταν εἶδε ὅτι ἀποθνήσκει, διότι ἡ ἀνθρώπινη φύσις ἔχει ἀνάγκη ἀπό τροφή, ὁ Θεός τότε τοῦ εἶπε:  «Ἠλία, σήκω ἀπό ἐκεῖ πού εἶσαι καί πήγαινε στήν πόλι Σάρεπτα τῆς Σιδωνίας».

Καί ἐπῆγε ὁ Ἠλίας καί, ὅταν ἔφθασε, εἶδε μία χήρα νά συγκεντρώνει μερικά ξυλαράκια, μερικά φρύγανα, ὅπως λέγομεν ἐμεῖς. Καί ἐγνώρισε τόν Ἠλία ὅτι εἶναι ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. Ἐκεῖνος τήν ἐρώτησε:

-Τί κάνεις ἐδῶ;

-Ἰδού, ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ, τοῦ εἶπε, συγκεντρώνω λίγα ξυλαράκια. Ἔχω ἀκόμη μία χούφτα ἀλεύρι σ᾿ ἕνα σκεῦος καί λίγο λάδι στό λαδικό. Θά κάνω μία πίττα στήν ἀνθρακιά νά φάω ἐγώ καί τό παιδί μου καί μετά θά πεθάνουμε καί οἱ δύο. Διότι μετά ἀπ᾿ αὐτά δέν ἔχουμε ἄλλο τίποτε, ἀπολύτως τίποτε». Διότι τότε ὑπῆρχε μεγάλη δυσκολία νά εὑρεθῆ κἄππου μία χούφτα ἀλεύρι. Καί ὁ Ἠλίας πού δέν εἶχε φάει ἐπί 40 ἡμέρες τῆς εἶπε:

-Ἔε γυναῖκα, φέρε πρῶτα σέ μένα! Ψήσε πρῶτα μία πίττα γιά μένα, διότι ἀποθνήσκω ἀπό τήν πεῖνα καί φέρε την κοντά μου».

Καί ἡ χήρα καί πτωχή αὐτή γυναῖκα πόσο ἀγαποῦσε τόν δοῦλο τοῦ Θεοῦ! Σᾶς δίνω ἕνα παράδειγμα νά ἀκούσουν καί αὐτοί πού λέγουν ὅτι ἔχουν μικρή ἐνορία καί φοβοῦνται πῶς θά ζήσουν.

Ἡ γυναῖκα, γνωρίζοντας ὅτι θά ἀποθάνει, ἀφοῦ δέν εἶχε ἄλλη τροφή, ἔψησε τήν πρώτη πίττα γιά τόν Προφήτη. Καί εἶπε: «Αὐτός εἶναι ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. Καλλίτερα νά ἀποθάνω ἐγώ καί ὄχι αὐτός, διότι αὐτός εἶναι πολύτιμος ἄνθρωπος. Καί τήν ἄκουσε ὁ Θεός! Καί τοῦ ἔφερε φαγητό καί ἔφαγε ὁ Προφήτης καί τῆς εἶπε:  «Ζεῖ Κύριος ὁ Θεός, μπροστά στόν Ὁποῖον τώρα στεκόμεθα, διότι δέν θά τελειώσει ἀπό τό λεκανάκι τό ἀλεύρι καί ἀπό τό λαδικό τό λάδι μέχρι νά ρίξει ὁ Θεός βροχή στήν γῆ».

Εἶδες; Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος κάνει ἕνα στοχασμό καί λέγει: «Ὦ ἱερεῦ, πού φοβᾶσαι ὅτι θά πεθάνης, ἐνῶ εἶσαι ἀνάμεσα στόν λαόν σου, ὅτι δέν θά ἔχεις νά φάγεις, διότι εἶναι μικρή ἡ ἐνορία σου! Μή λέγεις ὅτι «ἀποθνήσκω καί δέν ἔχω πῶς νά ζήσω. Κράτησε μόνο τήν πίστι στόν Θεό. Καί φθάνει..

Ἐγώ θά ἤθελα νά μοῦ δώσουν μία μικρή ἐνορία μέ 20 οἰκογένειες καί ἄς ὑπάρχουν δέκα ἱερεῖς δίπλα μου μέ μεγάλες ἐνορίες. Ἀλλά, ἀδελφέ ἱερεῦ, γνωρίζεις τί θά κάνεις πρῶτα πρῶτα, ὅταν πᾶς στήν νέα ἐνορία σου; Πρῶτα νά γνωρίσεις τούς ἐνορίτες σου νά σέ γνωρίσουν κι αὐτοί ὅτι εἶσαι ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἐγνώρισε ἡ χήρα τόν Ἠλία. Κατόπιν νά τούς καλέσεις ὅλους νά φάγουν σπίτι σου μία ἡμέρα. Καί ὅταν σέ γνωρίσουν οἱ Χριστιανοί σου ὅτι εἶσαι ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, τότε θά σοῦ εἰποῦν τά λόγια τῆς χήρας πού εἶπε στόν Προφήτη: «Καλλίτερα νά πεθάνω ἐγώ παρά ὁ πνευματικός μου Πατέρας».

Τόσο πολύ θά σέ ἀγαπήσει ὁ λαός, ὅταν βλέπει ὅτι ἔχεις ἀρετή, ὅτι εἶσαι ἀξιοσέβαστος καί ὅτι δέν εἶσαι φιλάργυρος καί γαστρίμαργος. Ἄκουσες τί εἶπε ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στούς Γαλάτας; «Ξέρω καλά, ὅτι, ἐάν ἦταν δυνατόν, θά ἐβγάζατε καί τά μάτια σας νά μοῦ τά δώσετε». Ἀλλά γιατί ἤθελαν νά δώσουν καί τά μάτια τους στόν δάσκαλό τους;  Διότι ὁ Ἀπόστολος ἦταν στήν καρδιά τους. Ἦταν ἕτοιμοι νά τοῦ δώσουν καί τά μάτια τους, διότι ἐκέρδισε τήν καρδιά τους.

Ἔτσι καί ἐσεῖς, ὅταν πᾶτε στήν ἐνορία σας. Ἐάν κερδίσετε τήν καρδιά τοῦ  λαοῦ σας, μή φοβᾶσθε ὅτι θά ἔχετε ἀπό κάτι ἀνάγκη, διότι εἶναι ἄξιος ὁ ἐργάτης τοῦ μισθοῦ αὐτοῦ. Θά ἔχετε ροῦχα, χρήματα, τρόφιμα καί τιμή ἀπό τόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους. Ὁ Θεός φυλάξει, διότι ὁ ἱερεύς δέν πρέπει νά συχνάζει στήν ταβέρνα, στά τυχερά παιγνίδια, νά μή λέγει ἀστεῖα, νά μή διασκεδάζει, νά μή περπατᾶ μέ τό τσιγάρο στό στόμα, νά μή πηγαίνει στά δικαστήρια, νά μήν εἶναι ὑπερήφανος, ἄπληστος στά χρήματα, νά μή γελᾶ σκανδαλωδῶς ἤ ὁ,τιδήποτε ἄλλο πού σκανδαλίζει τούς ἄλλους.

Ἐκτός ἀπ᾿ αὐτά νά σκέπτεσαι ὅτι ὅλα εἶναι γιά τόν ἄνθρωπο: Καί νά φάγει καί νά πιεῖ καί νά ξεκουρασθῆ καί νά ὠφεληθῆ ἀπό ὅλα τά δῶρα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά μέ μέτρο. Ὅλα εἶναι διαθέσιμα νά τά κάνει ὁ ἄνθρωπος, ἀλλά δέν τόν συμφέρουν νά τά κάνει ὅλα.

Παράλληλα μέ ὅσα εἴπαμε, νά ἔχει ὁ ἱερεύς προσοχή στήν οἰκογένειά του καί νά σέβεται τίς οἰκογένειες τῶν ἐνοριτῶν του. Ἐγώ ἤμουν κάποτε στήν Σερβία, σ᾿ ἕνα μεγάλο πατέρα, τόν μεγαλύτερο πατέρα τῆς ὀρθοδοξίας σήμερα. Ἔχει δύο διπλώματα, εἶναι 84 ἐτῶν, λειτουργεῖ ἀνελλειπῶς ἐπί 30 χρόνια μόνος του στό μοναστήρι Τσέλιε τῶν καλογραιῶν. Εἶναι ὁ ἀρχιμανδρίτης π. Ἰουστῖνος Πόποβιτς. Εἶναι παντοῦ γνωστός καί ἔκανε καί μοναχός ἕνα διάστημα στό Ἅγιον Ὄρος. Κι ἐγώ ἤθελα νά ἀναχωρήσω γιά τόν Ἄθωνα, ὅταν ἦλθα σάν ἐπισκέπτης ἀπό ἐκεῖ, διότι οἱ Πατέρες μέ δέχθηκαν μέ μεγάλη ἀγάπη καί τιμή. Καί τούς ἐζήτησα μία συμβουλή.

-Ἕνας Γέροντας ἁγιορείτης μοῦ εἶπε: «Πάτερ Κλεόπα κι ἐγώ εἶμαι μοναχός στό Ἅγιον Ὄρος. Τό Ἅγιον Ὄρος εἶναι ἕνας σάκκος γεμᾶτος ἀπό πραότητα, καλωσύνη, στολίδια, διότι ἐκεῖ οἱ ἄνθρωποι κάνουν μία ἁγία ζωή. Ἡ Ὁσιότης σου, πήγαινε στό Ἅγιο Ὄρος νά πάρης ἕνα ἀμύγδαλο πού εἶναι ἐπάνω στόν γεμᾶτο ἀπό φροῦτα καί πνευματικά στολίδια σάκκο, δηλ. τό Ἅγιον Ὄρος. Καί μετά ἔλα πάλι στήν Ρουμανία, τήν Χώρα μας νά λειτουργήσεις καί νά παρηγορήσεις τόν λαό μας. Βλέπε ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία μας ποδοπατεῖται ἀπό παντοῦ. Καί οἱ ἱερεῖς μας ποτέ δέν ἔμαθαν νά μάχωνται σέ τέτοιο πόλεμο, κατά τῆς Ἐκκλησίας του. Παντοῦ ξεχύνεται ὁ προτεσταντισμός, ὁ παπισμός, ὁ ἀθεϊσμός καί τόσες ἄλλες αἱρέσεις. Καί εἶναι ἀπαραίτητον, ὅσον ποτέ ἄλλοτε, οἱ ἱερεῖς μας σήμερα νά γνωρίζουν καλά τήν Ἁγία Γραφή καί νά ζοῦν καθαρή καί πνευματική ζωή.

Μία ἀπ᾿ αὐτές τίς ἡμέρες, ἦταν βράδυ, ἤμουν μέ τόν μανδύα μου μέ τήν κουκούλα στό κεφάλι μου καί ἀκούω τόκ, τόκ στήν πόρτα τοῦ κελλιοῦ μου.

-Ποιος ἦλθε; Ἐρώτησα.

-Εἶμαι ὁ διευθυντής τοῦ οἰκουμενικοῦ Συμβουλίου τῆς Γενεύης. Ἦλθα νά ὁμιλήσουμε γιά διάφορα θέματα.

Καί ἔμεινα μαζί του ἐπί δυόμισυ ὧρες μέχρι τό πρωΐ. Καί πόσες ἐρωτήσεις εἶχε αὐτός ὁ ἄνθρωπος!

Κι ἐγώ ἐπειδή δέν εἶμαι μορφωμένος ἄνθρωπος, τοῦ εἶπα, ὅπως μέ βοήθησε ὁ Θεός. Ἀπ᾿ αὐτά τά κείμενα πού ἐδιάβαζα, ὅταν ἐπήγαινα στό δάσος μέ τά πρόβατα τῆς Μονῆς μας.

Καί μοῦ ἔθεσε δύσκολες καί πονηρές ἐρωτήσεις. Καί ἐάν δέν γνωρίζεις τήν ἰδιαιτερότητα τῆς Ἐκκλησίας μας καί τίς διαφορές μέ τίς ἄλλες θρησκευτικές κοινότητες, γίνεται σύγχυσις (κομφούζιο).

Μ᾿ ἐρώτησαν γιά τήν ἕνωσι τῶν Ἐκκλησιῶν, διότι θέλουν νά ἑνωθοῦν οἱ Ἐκκλησίες γιά νά ἐκπληρωθῆ ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ μας «μία ποίμνη καί ἕνας ποιμήν».

-Κύριε Διευθυντά, τοῦ εἶπα, ἡ δική σας ἐκκλησία εἶναι σκορπισμένη, ὅπως ἡ σκόνη, στόν ἀέρα. Δέν ἔχει θεμέλια.

-Ἀλλά γιατί τό λέγεις, αὐτό, Πάτερ;

-Ποῦ εἶναι στήν ἐκκλησία σας ἡ Ἱερά Παράδοσις; Ποῦ εἶναι οἱ Ἱεροί Κανόνες; Ποῦ εἶναι ἡ ἱστορία  τῆς Ἐκκλησίας σας, πρίν ἀπό 2000 χρόνια, ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Χριστοῦ;  Διαλυθήκατε σέ χιλιάδες κομμάτια καί τώρα θέλετε νά μᾶς πλησιάσετε καί νά γίνουμε ἕνα μέ ἐσᾶς; Εἶναι ἀδύνατον αὐτό.

Ἐμεῖς ἔχουμε περισσότερα κοινά σημεῖα μέ τούς παπικούς, παρά μέ ἐσᾶς τούς προτεστάντες, ἐάν ποτέ θελήσουμε νά φθάσουμε στήν ἕνωσι, ἡ ὁποία δέν εἶναι καθόλου εὔκολη. Οἱ προτεστάντες εἶναι σέ πολύ μεγάλη ἀπόστασι ἀπό ἐμᾶς. Αὐτοί ἔχουν μόνο δύο μυστήρια καί σ᾿ αὐτά ἀρνοῦνται τήν θεία Χάρι καί τά δέχωνται μόνο σάν συμβολικές τελετές. Εἶναι τό βάπτισμα καί ἡ Θεία Εὐχαριστία. Τήν θεία Εὐχαριστία τήν κάνουν σέ ἑορταστική τράπεζα μέ ψωμί καί κρασί πρός τιμήν καί μνήμην τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά δέν πιστεύουν ὅτι μετατρέπεται τό ψωμί καί τό κρασί σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ! Ἔχω πολλά νά εἰπῶ γι᾿ αὐτό τό θέμα, ἀλλά δέν ἔχουμε χρόνο.

Καί σκέφθηκα: Ἀπό ἐδῶ καί ἐμπρός νά δίνω κανόνα (ἐντολή) στούς μοναχούς καί δοκίμους τῆς Μονῆς μου νά μαθαίνουν 5-6 χωρία ἀπό τήν Ἁγία Γραφή, ὅσον ἀφορᾶ γιά τόν Τίμιο Σταυρό, γιά τήν Κυρία Θεοτόκο, γιά τήν προσκύνησι τῶν ἁγίων Λειψάνων καί τῶν ἱερῶν εἰκόνων, γιά τήν τιμή τῶν Κυριακῶν καί ἑορτῶν, γιά τήν Ἱερά Παράδοσι….διότι ξέρετε; Μᾶς ἐρωτοῦν γι᾿ αὐτά τά θέματα συνεχῶς.

Αὐτοί εἶναι μεγάλες κατά κόσμον ἐκκλησίες. Οἱ προτεστάντες εἶναι κἄπου 500 ἑκατομμύρια καί οἱ παπικοί περί τό ἕνα δισεκατομμύριο. Καί ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι πλησιάζουμέ τά 500 ἑκατομμύρια, ἀλλά εἴμεθα ἡ ἀληθινή Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Σέ ἐμᾶς δέν ἀπουσιάζει καμμία διδασκαλία. Ἐμεῖς δέν ἔχουμε ἀνάγκη νά δανεισθοῦμε κάτι ἀπό τούς προτεστάντες, οὔτε ἀπό τούς παπικούς. Τίποτε! Ἀπολύτως τίποτε!

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας ἔχει ὅλα τά ἀληθινά δόγματα, ὅλη τήν ἀρχαία ἀποστολική Παράδοσι καί τήν παράδοσι τῶν Ἁγίων Πατέρων μας. Τήν πιστεύουμε καί τήν ἀποδεχόμεθα ὁλόκληρη, ὅπως μᾶς παρεδόθη. Ἔχει ὅλους τούς Κανόνες, ὅλη τήν λειτουργική, τήν κανονική, τήν δογματική καί τήν ἱστορική  παράδοσι. Ὅ,τι μᾶς χρειάζεται γιά τήν ζωή μας καί τήν σωτηρία μας ὑπάρχει στήν Ὀρθοδοξία μας. Εἶναι Ἐκκλησία, ἡ ὁποία ἐβάδισε βῆμα πρός βῆμα σύμφωνα μέ τήν εὐαγγελική, ἀποστολική καί καθολική παράδοσι μέχρι τίς ἡμέρες μας. Κι αὐτοί οἱ αἱρετικοί τά γνωρίζουν αὐτά. Γι᾿ αὐτό καί θέλουν νά ἑνωθοῦν μαζί μας, ἀλλά ὄχι διά τῆς εὐθείας ὁδοῦ. Τῆς ἀποκηρύξεως τῶν αἱρετικῶν τους διδασκαλιῶν, τῆς μετανοίας των, τῆς κατηχήσεώς των καί τέλος τῆς βαπτίσεώς των στήν Ἁγία μας Ἐκκλησία.

-Ἀλλά ἡ πρωτοβουλία μας εἶναι καλή, μοῦ εἶπε αὐτός.

-Εἶναι καλή στήν ἀρχή. Καί θέλετε νά εἴμεθα ἕνα ποίμνιο μέ ἕνα ποιμένα!  Ἔεεε! Πόσα βουνά εἶναι ἀνάμεσά μας καί μᾶς χωρίζουν, μέχρι πού νά φθάσουμε σ᾿ αὐτή τήν ἕνωσι, πού λέγετε!

Μοῦ λέγει: Ἐπιθυμοῦμε νά ἔλθουμε κοντά σας.

-Ἀλλά ποῦ εἶναι ἡ ἱερά Παράδοσίς σας; Ποῦ εἶναι ἡ διδασκαλία σας περί προκυνήσεως Ἁγίων Λειψάνων καί ἁγίων Εἰκόνων;  Ποῦ εἶναι οἱ Ἅγιοι καί οἱ Ἄγγελοί σας καί οἱ ἑορτές τους; Ποῦ εἶναι ὁ πανσεβάσμιος καί Τίμιος Σταυρός τοῦ Χριστοῦ μας; Ποῦ εἶναι ὁ σεβασμός τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου; Ποῦ εἶναι τά ἑπτά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας; Ποῦ εἶναι ἡ ἐκκλησιαστική ἱεραρχία; Ποῦ εἶναι οἱ ἀρετές τοῦ Χριστοῦ καί τῶν Ἁγίων; Γιά τήν δική σας σωτηρία ἀρκεῖ μόνο ἕνα πράγμα, ἡ πίστις στόν Χριστό. Καί δέν διαβάσατε τί λέγει ὁ Ἀπόστολος Ἰάκωβος ὅτι ἡ πίστις χωρίς τά ἔργα εἶναι νεκρά;

Πῶς εἶναι δυνατόν νά σωθοῦμε μόνο μέ τήν θεία Χάρι, χωρίς τά ἔργα; Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέγει ὅτι ὅλοι θά σταθοῦμε ἐνώπιον τοῦ θρόνου τῆς κρίσεως τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, καί ἐκεῖ ὁ καθένας θά ἀπολογηθῆ γιά τά καλά καί τά κακά του ἔργα. Κι ἔτσι νά πάρη τόν μισθό του, ἀνάλογα μέ τά ἔργα του. Καί στό ἅγιο Εὐαγγέλιο ὁ Χριστός ζητεῖ τά καλά ἔργα γι᾿ αὐτό καί μᾶς ἔδωσε ἐντολές. Νά φυλάξετε, δηλ. νά ἐφαρμόσητε τίς ἐντολές καί θά μπῆτε στήν αἰώνια ζωή».

Δέν ὑπάρχει πίστις, δίχως τά καλά ἔργα, ὅπως λέγουν αὐτοί. Λέγουν τά ἔργα δέν εἶναι τίποτε. Ἡ νηστεία δέν εἶναι τίποτε!

«Ἐσεῖς μπορεῖτε νά κλείσετε τά μάτια σας χωρίς νά ἰδῆτε καί νά διαβάσετε ἱστορία 2000 χρόνων τῆς Ἐκκλησίας μας, ἡ ὁποία εἶναι συνεχής καί ἀδιάκοπη ἀπό τότε;»

Ἐγώ ἤμουν τό περασμένο ἔτος στίς κατακόμβες τῆς Ρώμης καί εἶδα  ἐκεῖ μέσα τήν μητέρα τῆς βυζαντινῆς ἁγιογραφίας. Εἶναι ἁγιογραφίες καί εἰκονικές παραστάσεις ἀπό τούς πρῶτον, δεύτερον καί τρίτον αἰῶνας μέσα στίς κατακόμβες. Διότι ἀπό ἐκεῖ φαίνεται ξεκίνησε ἡ βυζαντινή ἁγιογραφία. Οἱ καθεδρικές ἐκκλησίες τῆς Ραβέννας, τῆς Βενετίας, τῆς Κωνσταντινοπόλεως καί τόσων ἄλλων τόπων πού ἱδρύθηκαν ἀπό τόν Μέγα Κωνσταντῖνο καί τούς διαδόχους του καί ἀπό ὅλους τούς ὀρθοδόξους βυζαντινούς βασιλεῖς εἶναι μία ἀψευδής μαρτυρία διά μέσου τῶν αἰώνων.

Ἠμπορεῖτε νά ὁμολογήσετετε ἐσεῖς οἱ προτεστάντες ὅτι δέν εἴχατε ὅλα αὐτά μέχρι τό 1517, ὅταν ἀποχωρισθήκατε ἀπό τούς παπικούς; Ἐάν ἐξεχάσατε τίς ρίζες σας, νομίζετε ὅτι κι ἐμεῖς μποροῦμε νά ξεχάσουμε τήν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας μας; Ὅποιος ξεχνᾶ τήν ρίζα του, ξηραίνεται καί πεθαίνει. Ἐσεῖς ἠμπορεῖτε νά ἔλθετε πίσω στήν ρίζα σας. Καί σᾶς λέγω ἐπί 1517 χρόνια οἱ εἰκόνες ἦταν καλές στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ μας. Ἠμπορεῖτε νά κλείσετε τά μάτια σας καί νά πεῖτε ὅτι ἡ Ἐκκλησία δέν εἶχε εἰκόνες ἀπό τήν ἀρχή, ἀπό τότε πού ὑπῆρχε;

Πρόσεχε, κύριε προτεστάντη, πελώριες καθεδρικές ἐκκλησίες στρωμμένες στό δάπεδό τους μέ μωσαϊκά καί χρυσό εἶναι φύλακες καί δεῖκτες πού φανερώνουν σ᾿ ὁλόκληρο τόν κόσμο ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἦταν στολισμένη μέ εἰκόνες ἀπό τούς πρώτους αἰῶνες. Καί γιατί ἤλθατε σέ μένα, σέ ἕνα τσιοπάνη προβάτων. Καί μέ ἐρωτοῦσαν τί σπουδές ἔκανα στό ἐξωτερικό. Κι ἐγώ, ἔξω ἀπό τά δάση τῆς Μολδαβίας δέν ἐπῆγα πουθενά νά σπουδάσω!

-Δέν ἤλθαμε, μοῦ εἶπαν, νά ἰδοῦμε ἕνα μορφωμένο ἄνθρωπο, ἀλλά ἤλθαμε νά ἰδοῦμε ἕναν ἅγιο.

-Ἅγιος εἶναι μόνον ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός! Δέν ἀκούετε τί λέγει ἡ Ἐκκλησία; Αὐτός εἶναι Ἅγιος. Καί ἐμεῖς εἴμεθα σκόνη καί στάκτη!

-Ἐμεῖς πιστεύουμε ὅτι ἔχετε μία ἀπό ψηλά ἔμπνευσι νά βλέπετε τά οἰκουμενικά προβλήματα, καί ἐμεῖς δαπανούμεθα τζάμπα ἤ σπουδάζουμε τζάμπα.

-Ἡ πρωτοβουλία σας εἶναι καλή κατά βάθος, τούς εἶπα ἐγώ. Ἀλλ᾿ ὅμως σκεφθῆτε. Γιά νά πλησιάσετε κοντά μας, προπαντός σέ μία παραδοσιακή Ἐκκλησία, ὅπως εἶναι ἡ Ὀρθόδοξος, πόσα πράγματα θά χρειασθῆ νά κάνετε;

-Τέτοια συζήτησι μέ τήν Πανοσιολογιότητά σας, δέν ἐκάναμε ποτέ καί πουθενά καί τόσο σημαντική καί βαθειά!

-Ἐμεῖς ἔχουμε πηγή τούς Ἁγίους Πατέρες μας. Καί ἄν ἀρχίσετε κάτι, χωρίς ἐμᾶς, δέν θά κάνετε τίποτε. Ἐμεῖς ἔχουμε τί νά σᾶς ποῦμε καί ἀπό ποῦ νά ἀρχίσετε. Διότι ἐσεῖς πιστεύετε μέ τήν ξηρά λογική σας. Γι᾿ αὐτό καί ἡ θεολογία σας εἶναι ὀρθολογιστική. Γνωρίζετε μόνο αὐτό πού ἐμάθατε. Ἀλλά τίς καθαρές πηγές, τό σιτάρι, χωρίς τήν ἧρα καί τό κρασί χωρίς τό νερό μέσα θά τά βρῆτε μόνο στούς Ἁγίους Πατέρες. Ἡ πιό δυναμική θεολογία μας ἄρχισε ἀπό τόν πρῶτο μέχρι τόν 5^ον αἰῶνα. Ἐκεῖ εἶναι οἱ πιό καθαρές πηγές ἀπό τίς ὁποῖες προέρχονται ὅλες οἱ θεολογικές γνώσεις.

Ἀλλά ἄς ἐπανέλθουμε στά λόγια μας. Ἀγαπητοί μου φοιτητές, ἐγώ εἶμαι ἀρκετά ἀπασχολημένος ἐδῶ καί δέν εἶμαι καί πολύ ὑγιής. Ὑποφέρω ἀπό τήν καρδιά μου καί τήν κήλη. Νά γνωρίζετε ἕνα πρᾶγμα:  Ὅ,τι ἐμάθατε στήν σχολή σας ἐπί πέντε χρόνια, μέ τήν Χάρι τοῦ Θεοῦ καί ὅ,τι  ἔμεινε ἀπό τήν σχολή σας μέσα στόν νοῦ καί στήν καρδιά σας, νά τό ἐφαρμόσετε στήν πρᾶξι. Καί οἱ γονεῖς  σας μέ πόση χαρά περιμένουν νά σᾶς ἰδοῦν ἱερεῖς καί νά σᾶς καμαρώσουν! Ἀλλά ἔρχονται καί γονεῖς σας σέ μένα καί μοῦ λέγουν: Ἔχω ἕνα παιδί στήν ἐκκλησιαστική σχολή, ἔχω ἕνα παιδί στήν θεολογία…».

Νά προσεύχωνται οἱ καϋμένοι, νά τούς βοηθήσει ὁ Θεός, νά τούς φωτίσει καί νά εἶναι λογικοί καί ὑπομονετικοί. Ξέρετε τί πόθο ἔχουν αὐτοί οἱ γονεῖς σας νά σᾶς ἰδοῦν μία ἡμέρα ἱερεῖς! Γιατί σᾶς ἔστειλαν στήν σχολή; Γιά νά ἀποκτήσουν μία τιμή καί νά βλέπουν ἕνα παιδί τους ἀπό τήν οἰκογένειά τους ἱερέα σέ μία ἐνορία! Αἰσθάνονται μεγάλη τιμή καί δῶρο ἀπό τόν Θεό νά ἔχουν ἕνα παιδί τους ἱερέα τοῦ Ὑψίστου Θεοῦ! Νά καθοδηγεῖτε τίς ψυχές στόν δρόμο τῆς σωτηρίας καί νά εἶσθε μία πατρική αὐθεντία γιά κάθε χριστιανό σας!

Καί νά ξέρετε ἕνα πρᾶγμα. Σᾶς εἶπα ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι διωκόμενη ἀπό ὅλα τά μέρη, ἰδιαίτερα σήμερα. Γι᾿ αὐτό πρέπει νά γνωρίζετε πολύ καλά τήν Ἁγία Γραφή. Ἐάν ἀπό σήμερα σοῦ ἔδωσαν τήν νέα ἐνορία σου, νά μή ἀσχολῆσαι μόνο μέ τά βιοτικά ἀναγκαῖα. Σίγουρα ἐκεῖ  ἔχεις νά κάνεις τήν Λειτουργία, τίς βαπτίσεις, τούς γάμους, τίς ἐξομολογήσεις, τήν ταφή τῶν νεκρῶν, τούς Ἁγιασμούς στά σπίτια, τό κήρυγμα, τίς ἐπικοινωνίες μέ τούς πιστούς καί νά τούς δίνεις πνευματικές συμβουλές.

Κάθε ἀπασχόλησις τοῦ ἱερέως μέ τούς χριστιανούς του, αὐτό εἶναι τό μεγαλύτερο ἔργο του. Νά αἰσθάνεσαι τόν πόνο καί τήν στενοχώρια τοῦ καθενός κι ἔτσι θά στέκεσαι στά χέρια τους. Κατόπιν νά εἶσαι ταπεινός, λαοφιλής, ἐξυπηρετικός καί μέ πολλή ἀγάπη πρός ὅλους.

Ὅταν ἔρχωνται στήν πόρτα τῆς ἐκκλησίας μερικοί ἄνθρωποι, ἀσθενεῖς, δυστυχισμένοι, πτωχοί καί μέ πολλά παιδιά, ἤ ἀπέθανε κάποιος δικός τους ἤ κάηκε τό σπίτι τους, ὁ ἱερεύς πρέπει νά δώσει ἐνώπιον τῶν Χριστιανῶν του τήν μεγαλύτερη βοήθεια. Καί μετά θά ἰδῆς πόσο θά βοηθήσει καί ὁ λαός σου!

Καί ὅταν ἔρχεται ἡ νηστεία καί οἱ ἄνθρωποι βλέπουν τήν παπαδιά σου νά βράζει καί νά τρώγη φασόλια καί πατάτες μέ λάδι, τί θά εἰποῦν οἱ χριστιανοί σου πού νηστεύουν αὐστηρά; «Ὁ πατήρ μᾶς συμβουλεύει νά νηστεύουμε καί ἐκεῖνος τρώγει μέ τήν παπαδιά του γαλακτερά καί τά πάντα!» Καί ἄκουσε τί λέγει ὁ ἅγιος Ἀθανάσιος ὁ Μέγας: «Ἀπό τό χέρι τοῦ ἱερέως πού δέν νηστεύει στίς τέσσερεις μεγάλες νηστεῖες τῆς Ἐκκλησίας μας, οὔτε Τετάρτες καί Παρασκευές νά μή κοινωνεῖτε τά Ἄχραντα Μυστήρια». Ὁ ἱερεύς λοιπόν πρέπει νά εἶναι παραδοσιακός! Νά κρατεῖ δεσμό μέ τό παρελθόν καί τί διετήρησε ἡ Ἐκκλησία μας διά μέσου τῶν αἰώνων.

Ἐάν σέ ἰδοῦν νά κάνεις ἐλεημοσύνη καί ὁ λαός σου θά σέ μιμηθῆ. Ἐάν σέ βλέπει νά νηστεύεις κι αὐτός θά νηστεύει. Ἐάν σέ βλέπει νά εἶσαι πρόθυμος στά καλά ἔργα, θά τά «ἁλατίζει» καί ὁ λαός σου. Ἐάν σέ βλέπει νά εἶσαι ἐπιμελής στήν Ἐκκλησία, σοῦ ἀρέσουν οἱ ἀκολουθίες καί τίς ἐπιτελεῖς μέ εὐλάβεια, θά σέ ἀκολουθήσει καί ὁ λαός σου. Καί, ἐάν σέ βλέπει νά μὴν εἶσαι ὑπερήφανος, νά μή σοῦ ἀρέσουν τά τραπέζια φαγητοῦ, ἡ μέθη, ἡ πολυτέλεια, τό χρῆμα, ὁ λαός θά σέ ἐκτιμήση πολύ γρήγορα. Ἐάν σοῦ ἀρέσουν οἱ διασκεδάσεις καί τά ὑλικά ἀγαθά, θά χάσης τήν ἐκτίμησί τους. Νά μή τούς ἐπιτρέψης νά σέ ἰδοῦν μέθυσο στόν δρόμο ἤ φιλόδικο καί εὐερέθιστο. Ἔτσι, λοιπόν, μέ τήν ζωή σου θά ἠμπορεῖς νά κηρύττης περισσότερο ἀπό τά λόγια σου.

Μπορεῖ κάποιος νά ἔχει μεγαλύτερο καί ἄλλος μικρότερο χάρισμα στόν θεῖο λόγο. Ὅ,τι ἔδωσε στόν καθένα ὁ Θεός. Ἀλλά, ἐάν ἔχει ἐνάρετη ζωή, αὐτό εἶναι ἀνώτερο ἀπό τά κηρύγματά του. Τρία λόγια ἐάν θά εἰπῆ, παρά τρεῖς χιλιάδες λόγια, εἶναι ἀρκετά γι᾿ αὐτόν πού κηρύττει μέ τήν ζωή του.

Μετά σᾶς λέγω ὅτι πρέπει νά ξέρετε καλά τήν Ἁγία Γραφή καί τούς Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας. Παιδιά μου, ἀκοῦστε τί λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστόμος: «Εἶναι μεγάλος γκρεμός καί μεγάλος κίνδυνος κρύβεται ἐκεῖ ὅπου ὁ ἱερεύς δέν γνωρίζει τούς Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας μας». Ξέρεις πῶς εἶσαι ἐάν πᾶς στήν ἐνορία σου καί δέν γνωρίζεις τούς Κανόνες;  ὁμοιάζεις μέ τόν στρατιώτη πού ἐπῆρε τό ὅπλο, τό ἔβαλε στήν ὠμοπλάτη του, καί σέ ὥρα πολέμου δέν ξέρει νά τό χειρίζεται. Ἔρχεται ὁ ἐχθρός κι αὐτός τρέχει ἀφήνοντας τήν σκόνη πίσω του.

Ὁ κάθε ἱερεύς στήν ἐνορία του λειτουργεῖ μέ τρία διακονήματα. Εἶναι ταυτόχρονα γιατρός, πνευματικός πατήρ καί δικαστής.

Σάν πνευματικός πατήρ πρέπει νά συμπαθᾶς τόν συνάνθρωπό σου, ὅπως καί ὁ Κύριος ἀγαποῦσε τούς πάντες, εἴτε σφάλλει κάποιος ἤ εἴτε κάνει ὁποιοδήποτε ἄλλο παράπτωμα. Σάν γιατρός πρέπει νά ἀναζητεῖς τό κατάλληλο φάρμακο, μέσα ἀπό τούς ἱερούς Κανόνες, οὔτε νά εἶσαι πολύ αὐστηρός οὔτε καί πολύ συγκαταβατικός. Νά ἔχεις μία ἰσορροπία ἀνάμεσα στήν ἀκρίβεια καί στήν οἰκονομία τῶν Ἱερῶν Κανόνων.

Ὅπου ὑπάρχει ἀνάγκη νά βάλλεις σκόνη, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, νά βάλλεις σκόνη πού τσούζει ἤ ξυράφι καί λεπιδάκι γιά τήν πνευματική ἐγχείρησι. Καί ὅπου ὑπάρχει ἀνάγκη ἀπό ἔμπλαστρο μέ λάδι, νά τό τοποθετήσεις, δηλαδή γλυκά λόγια μέ πραότητα καί εἰρηνικό τρόπο. Καί σ᾿ αὐτόν πού εἶναι σκληρόκαρδος πρέπει νά τοῦ συμπεριφέρεσαι μέ λίγη αὐστηρότητα. Ὁ ἄλλος εἶναι πτωχός καί στενοχωρημένος. Ἔε, αὐτόν δέν θά πρέπει νά τόν στενοχωρήσεις περισσότερο. Σ᾿ αὐτόν θά τοῦ ὁμιλήσεις μέ πραότητα καί μέ γλυκά λόγια.

Έάν ἔχεις τό βιβλίο τῶν Κανόνων στά χέρια σου, πού λέγεται Πηδάλιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας, εἶσαι γιατρός καί γνωρίζεις νά ἐγχειρίζεις μία ψυχή. Εἶδες οἱ γιατροί πῶς συνάζονται σέ συμβούλιο, στό νοσοκομεῖο, ὅταν ἔχουν νά κάνουν μία δύσκολη ἐγχείρησι; Στό συμβούλιο ἔρχονται οἱ μεγαλύτεροι γιατροί, ὅταν πρόκειται νά γίνη  μία δύσκολη ἐγχείρησι στήν καρδιά, ἤ στόν προστάτη ἤ στό συκώτι. Καί λέγουν ὅλοι τήν γνώμη τους γιά νά μή θανατώσουν τόν ἀσθενῆ.

Καί, ἐάν γιά τήν σωματική ὑγεία ὑπάρχει μία τόσο μεγάλη προσοχή καί περίσκεψις ἀπό τούς γιατρούς,  γιά νά μή ἀποθάνη ὁ ἀσθενής, πόσο μεγαλύτερη φροντίδα χρειάζεται γιά τήν ψυχή καί πόσες ἰατρικές συμβουλές; Καί θά λέγεις στόν ἑαυτό σου: «Τί νά κάνω γιά νά μή χαθῆ μία ψυχή, ἡ ὁποία εἶναι πολυτιμώτερη ἀπό ὅλο τόν κόσμο;

Ὁπότε, ἔχοντας τό Πηδάλιο στά χέρια σου, ψάξε νά ἰδῆς τί λέγουν οἱ Κανόνες γιά τήν τάδε ἁμαρτία. Κράτησε σέ σημειωματάριο αὐτά πού λέγουν γιά νά τά χρησιμοποιήσεις, ὅταν τά χρειασθῆς.

Μετά νά καθορίσεις ὥρες καί ἡμέρες γιά τήν ἐξομολόγησι τῶν πιστῶν σου, ἰδιαίτερα στίς ἑορτές, ὅταν οἱ ἄνθρωποι εἶναι σπίτια τους καί εἶναι ἐλεύθεροι. Νά μή δέχεσαι ὅλος ὁ λαός σου νά ἐξομολογηθοῦν τήν Κυριακή τῶν Βαΐων καί τήν Μεγάλη Ἑβδομάδα, διότι θά ἀποθάνης ἀπό τήν κούρασι. Τότε τήν Μεγάλη Ἑβδομάδα ἔχεις μακριές Ἀκολουθίες, τήν Μεγάλη Πέμπτη τήν ἀνάγνωσι τῶν 12 Εὐαγγελίων, τήν Μεγ. Παρασκευή τά ἐγκώμια καί τήν περιφορά τοῦ Ἐπιταφίου, τό βάρος τῆς νηστείας. Ἐάν τούς ἐξομολογήσεις ἐνωρίτερα ἀπό τήν Μεγάλη ἑβδομάδα θά τελέσεις ὅλες τίς Ἀκολουθίες σου μέ ἠρεμία καί λιγώτερη ξεκούρασι.

Ἀκόμη νά διαβάζεις τήν συγχωρητική εὐχή καί νά ἐξομολογεῖς τόν καθένα ξεχωριστά. Καί ὄχι στό διαμέρισμα ἤ στό σπίτι ὅπως κάνουν μερικοί ἱερεῖς ἀπό νωθρότητα, καταργώντας ἔτσι τήν τάξι τοῦ ἱεροῦ Μυστηρίου.

Αὐτοί οἱ ἱερεῖς οἱ ὁποῖοι ἐξομολογοῦν πολλούς μαζί, δέν διαβάζουν στό κεφάλι τοῦ καθενός τήν συγχωρητική εὐχή βάζοντας τό χέρι τους ἐπάνω στήν κεφαλήν του, δέν δίνουν τόν πρέποντα κανόνα, δέν ἐξετάζουν ὅπως πρέπει τήν κάθε περίπτωσι τοῦ ἐξομολογουμένου καί μετά τοῦ ἐπιτρέπουν τήν Θεία Κοινωνία, χωρίς τήν ἀνάγνωσι τῆς Θείας Μεταλήψεως καί τήν ἐπιτέλεσι τοῦ καθορισμένου κανόνος σάν παιδαγωγικοῦ μέσου, πρέπει νά παύωνται ἀπό τά ἱερά τους καθήκοντα, διότι ἔτσι ἀτιμάζουν τά Πανάχραντα Μυστήρια καί τούς περιμένει μεγάλη τιμωρία, σύμφωνα μέ τά λόγια τοῦ Ἀποστόλου Παύλου καί ὅπως λέγουν καί ὅλοι οἱ Ἅγιοι Πατέρες.

Τά παιδιά πού κάνουν καθαρή ζωή, οἱ γέροντες καί οἱ χῆρες, οἱ ὁποῖοι νηστεύουν ὅλες τίς νηστεῖες καί διάγουν μία καθαρή ζωή νά τούς ἐξομολογεῖς καί νά τούς κοινωνεῖς τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων δύο φορές μέσα στήν Μεγάλη Τεσσαρακοστή, δηλαδή στήν  ἀρχή καί στό τέλος, ἀφοῦ νηστεύουν, εἶναι προετοιμασμένοι καί ἐφήρμοσαν τόν καθορισμένοι κανόνα τους. Ἀλλά αὐτούς πού δέν νηστεύουν, δέν ἔρχονται τακτικά στήν ἐκκλησία, τρέχουν στά δικαστήρια, κλέβουν, μεθοῦν, καπνίζουν, δέν συμφιλιώνονται μέ τόν πλησίον τους, ζοῦν μέσα σέ μεγάλες σαρκικές καί ψυχικές ἁμαρτίες, ἐξομολογοῦνται πολύ ἀραιά, δέν κρατοῦν σωματική ἐγκράτεια τήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, κάνουν ἐκτρώσεις καί φυλάγωνται νά μή κάνουν ἄλλα παιδιά, καθώς καί αὐτοί πού δέν ὑπακούουν τούς γονεῖς τους, δέν κάνουν ἐξομολόγησι, δέν ἐφαρμόζουν τόν κανόνα τοῦ Πνευματικοῦ τους, ἀποκλείονται ἀπό τήν θεία Κοινωνία καί τούς δίνει ὁ ἱερεύς μόνο τόν Μέγα Ἁγιάσμό στό τέλος τῆς νηστείας.

Πρόσεχε ἀκόμη, ὦ Ἰερεῦ! Ἐάν βλέπεις ἕνα ἀσθενῆ, ἕνα γέροντα μή τόν ἀναγκάζεις νά κρατήσει τήν αὐστηρά νηστεία. Ἡ νηστεία εἶναι κυρίως γιά τόν ὑγιῆ ἄνθρωπο. Καί ἐπειδή εἶσαι καί γιατρός, θά λέγεις «αὐτό τό φάρμακο εἶναι γιά τό σῶμα κι αὐτό τό τάδε εἶναι γιά τήν ψυχή. Λοιπόν, παπποῦ, ἀντί τῆς νηστείας πού δέν ἠμπορεῖς νά τήν ἐφαρμόσεις, κάνε ἐλεημοσύνη καί περισσότερη προσευχή».

Ναί, ἔτσι νά ἐφαρμόζεις καί τήν ἀκρίβεια καί τήν οἰκονομία, δηλαδή τήν αὐστηρότητα καί τήν πραότητα.

Ἐάν θέλετε νά εἶσθε καλοί ἱερεῖς, χρησιμοποιεῖτε τόν 102 Κανόνα τῆς 6^ης Οἰκουμενικῆς Συνόδου τοῦ ἔτους 680, ὁ ὁποῖος δίνει τήν ἐξουσία στόν ἐπίσκοπο καί στόν ἱερέα νά χρησιμοποιεῖ στήν ἐξομολόγησι τόν κανόνα, ὅπως τόν φωτίζει ὁ Θεός, ἀνάλογα τήν περίπτωσι, κατά δύναμι καί μέ διάκρισι. Καί πρέπει ὁ ἱερεύς νά εἶναι μεταξύ τῆς ἀκριβείας καί τῆς οἰκονομίας. Νά χρησιμοποιεῖ τήν μέση καί βασιλική ὁδό.  Καί ὅπου δέν γνωρίζει τί νά κάνει ἤ συναντᾶ δύσκολες περιπτώσεις παραπτωμάτων, νά ἐρωτᾶ τόν Πνευματικό του, ἤ γέροντες ἱερεῖς ἤ καλλίτερα τόν τοπικό του Ἐπίσκοπο.

Ὅπως, ὅταν ἔχουμε μία δικαστική ὑπόθεσι, πᾶμε στόν καλλίτερο δικηγόρο, ἐνῶ ὅταν εἴμεθα ἀσθενεῖς πᾶμε στόν καλλίτερο γιατρό. Ἔτσι, κάνουμε καί στήν πνευματική ζωή. Ἀναζητοῦμε τόύς καλλίτερους ἱερεῖς καί Πνευματικούς. Ἐμεῖς, οἱ ἱερεῖς εἴμεθα οἱ δικηγόροι τοῦ Χριστοῦ! Ἐμεῖς ἔχουμε στά χέρια μας τόν κώδικα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἐμεῖς δέν ἐργαζόμεθα μέ ἀνθρώπινους νόμους, ἀλλά περπατᾶμε ἐπάνω στούς νόμους  τοῦ Θεοῦ. Κρατοῦμε τόν κώδικα τῶν ἀνθρωπίνων νόμων, γιά νά τούς ἐφαρμόζουμε, νά πληρώνουμε τούς φόρους μας, νά τιμοῦμε τούς ἄρχοντες τῆς πολιτείας καί νά προσευχώμεθα γι᾿ αὐτούς. Αὐτό εἶναι τό καθῆκον γιά κάθε χριστιανό. Ἀλλά ὅταν γίνεται λόγος γιά τήν ψυχή, ὅταν ἔρχεται κάποιος στήν ἐξομολόγησι ἤ σοῦ ζητεῖ μία συμβουλή, πρέπει νά χρησιμοποιήσεις τόν κώδικα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, μέ τούς νόμους τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι γραμμένοι στό Πηδάλιο καί στίς ἄλλες ἐκκλησιαστικές συγγραφές.

Ἀκόμη, δώσε προσοχή! Πόσος μεγάλος εἶναι ὁ κίνδυνος γιά ἕνα δικηγόρο πού δέν θά γνωρίζει καλά τά ἄρθρα τοῦ κρατικοῦ νόμου! Διότι, ἀντί νά ἀπολύσει ἕναν ἄνθρωπο, εἶναι δυνατόν νά τόν δικάσει καί μάλιστα πολύ βαρειά. Ἔτσι, παθαίνει καί ὁ ἱερέας, ἐάν δέν ξέρει τούς Κανόνες τοῦ Πηδαλίου τῆς Ἐκκλησίας μας. Γι᾿ αὐτό εἶπε ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστόμος ὅτι: «Μεγάλος γκρεμός καί μεγάλος κίνδυνος εἶναι, ὅταν ὁ ἱερεύς δέν γνωρίζει τούς Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας μας».

Καί ἰδού τώρα σοῦ λέγω ἕνα παράδειγμα: «Πρόσεχε. Αὔριο θά εἶσαι ἱερεύς. Ὁ Ἐπίσκοπος σοῦ ἔδωσε τήν τάδε ἐνορία. Ἔρχεται μία γυναῖκα καί σοῦ ἐξομολογεῖται τό ἁμάρτημά της: «Πάτερ, ἔκανα δέκα ἐκτρώσεις. Ἔζησα καί μέ ἄλλον ἄνδρα. Πρίν τόν γάμο μου, ἔπεσα μέ κάποιον ἄλλον…». Σοῦ λέγει ὁ ἄνθρωπος. Καί ποῦ τά λέγει αὐτά; Στόν Θεό τά λέγει, διότι γνωρίζει ὅτι ὁ ἱερεύς εἶναι ὁ μάρτυς τοῦ Θεοῦ.

Αὐτά τά φοβερά ἁμαρτήματα κανονίζονται μέ 7, 10, 15 χρόνια ἀποχῆς ἀπό τήν Θεία Κοινωνία, ὅπως γράφει τό Πηδάλιο τῆς Ἐκκλησίας. Τί θά κάνεις ἐσύ, ἕνας νέος ἱερεύς, στά χέρια τοῦ ὁποίου σοῦ παραδίδει ὁ Χριστός αὐτήν τήν ψυχή; Καί μία ψυχή εἶναι πολυτιμώτερη ἀπό ὅλο τόν κόσμο! Πῶς θά ἐνεργήσεις σ᾿ αὐτή τήν περίπτωσι, γιά νά μή τῆς δώσεις τήν Θεία Κοινωνία, μετά ἀπ᾿ αὐτά τά θανάσιμα ἁμαρτήματα καί νά εἶσαι ἄξιος  αἰώνιας τιμωρίας, δίδοντας τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ;

Ἤ μήπως περιφρονώντας τήν ἀκρίβεια καί οἰκονομία τῶν Κανόνων,  καί τήν πίστι τοῦ ἀνθρώπου καί, ἐνῶ ἐγκατέλειψε τήν ἁμαρτία, ἐσύ τοῦ ἔδωσες μεγαλύτερο κανόνα. Γνωρίζεις τί πρέπει νά γνωρίσεις τότε; Ἰδού τί θά τήν ἐρωτήσεις: «Ἀπό πότε ἄρχισες τήν ἁμαρτία; Καί γιά πόσα χρόνια τήν ἔκανες; Ἀπό πότε τήν σταμάτησες; Ἐξωμολογήθηκες αὐτά ἄλλη φορά σέ ἄλλον ἱερέα; Καί μετά, ἀφοῦ ἐγκατέλειψε τήν ἁμαρτία, τῆς δίνεις ἕνα κανόνα, βάσει τοῦ Πηδαλίου. Ὄχι, ἀφ᾿ ὅτου ἐξωμολογήθηκε, ἀλλά, ἀφ᾿ ὅτου ἐγκατέλειψε τήν ἁμαρτία. Νά μή τό ξεχνᾶς αὐτό!

Ἐάν κάποιος σοῦ λέγει: «Πάτερ, ἐγώ θά ἤθελα νά λάβω τά Ἄχραντα Μυστήρια. Ἔχω εὐλάβεια καί πίστι, πάτερ! Γιά τόσα χρόνια δέν ἔχω λάβει τήν Θεία Κοινωνία…». Ἐσύ τί θά κάνεις τότες; Θυμήσου ὅτι πάντοτε πρέπει νά κρατεῖς μία ἰσορροπία στούς Κανόνες τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Νηστευτοῦ, οἱ ὁποῖοι εἶναι πιό συγκαταβατικοί ἀπό ἐκείνους τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, οἱ ὁποῖοι εἶναι πολύ αὐστηροί. Ἔτσι, κάνε ὅπως κάνει ὁ γιατρός στήν διάγνωσι ἀσθενείας τοῦ ἀρρώστου. Ζήτησε καί ἀκολούθησε τήν μέση καί βασιλική ὁδό. Καί ἔχοντας τό ἐπιτραχήλιο στό κεφάλι του, μετά τήν ἐξομολόγησι, ρώτησέ την:

-Θέλεις νά νηστεύεις, ὅπως κάθε χριστιανός, τίς τέσσερεις μεγάλες νηστεῖες τοῦ ἔτους καθώς καί τίς ἡμέρες Τετάρτη καί Παρασκευή;

-Ναί, πάτερ!

Τότε λιγοστεύεις ἕνα ἤ δύο χρόνια ἀπό τόν κανόνα πού ἔπρεπε νά τῆς δώσεις. Καί πάλι:

-Δέχεσαι νά μή τρώγεις κρέας καί νά μή πίνεις κρασί γιά ἕνα χρόνο;

-Ναί, πάτερ!

Τότε νά τῆς ἀφαιρέσης ἀκόμη ἕνα χρόνο. Καί πάλι:

-Θέλεις νά νηστεύεις τήν Δευτέρα μέχρι τό βράδυ ἐπί ἕνα ἔτος;

-Ναί, πάτερ, θέλω.

Τότε νά τῆς λιγοστέψεις ἄλλο ἕνα ἔτος. Καί πάλι:

-Δέχεσαι νά κάνεις τόσες (….) μετάνοιες τήν ἡμέρα ἐπί ἕνα χρόνο καί νά λέγεις πέντε φορές τήν ἡμέρα τόν 50^ον Ψαλμό;

-Θέλω, πάτερ. Καί θά τά κάνω.

Τότε κατέβασε ἀκόμη ἕνα χρόνο ἀπό τόν κανόνα της. Καί πάλι ρώτησέ την:

-Θέλεις νά δώσεις ὅλα τά ροῦχα πού χρειάζεται νά ἐνδυθῆ ἕνας πτωχός ἤ νά βοηθήσεις μιά χήρα ἤ νά βαπτίσεις ἕνα παιδί;

-Θέλω.

Ὁπότε κατέβασέ της ἄλλο ἕνα ἤ δύο χρόνια. Καί βλέπεις ὅτι ἀπό τά δέκα δώδεκα χρόνια πού ἐπέβαλε ὁ κανόνας της, κατέβηκες στά 2-3 χρόνια. Κι ἔτσι κερδίζεις τίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων.

-Κι ἄν συμβῆ ἡ γυναῖκα αὐτή πού πῆρε τήν ἀπόφασι νά κάνει ὅλα αὐτά, ξαφνικά μείνει ἔγκυος, τί θά κάνεις; Θά τήν κοινωνήσεις ἤ ὄχι;

Ἐάν μία γυναῖκα ἔχει κανόνα ἀποχῆς ἀπό τήν Θεία Κοινωνία  μέχρι ἕξι χρόνια, καί εἶναι ἔγκυος, νά τῆς δώσεις τό Πάσχα τήν Θεία Κοινωνία. Στήν περίπτωσι γεννήσεως παιδιοῦ, ἡ Ἐκκλησία μας κάνει τό πᾶν νά διαφυλάξει τήν ἔγκυο γυναῖκα ἀπό τόν θάνατο. Διότι μερικές ἀποθνήσουν τήν ὥρα τοῦ τοκετοῦ. Ἄκουσες τί λέγει τό Ψαλτήριο; Ὅτι ἐκεῖ στήν κόλασι ὑπάρχουν πόνοι, ὅπως εἶναι οἱ πόνοι τοῦ τοκετοῦ. Ἔχουν  μεγάλους πόνους στόν τοκετό οἱ γυναῖκες καί μάλιστα ὅταν γεννοῦν πρώτη φορά.

Μερικές, εἴπαμε, ὅτι ἀποθνήσκουν. Καί γι᾿ αὐτό ἡ Ἐκκλησία διά τοῦ φωτισμοῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πού τήν κατευθύνει καί μέ τίς ἀποφάσεις τῶν Ἁγίων Πατέρων, ἀπεφάσισαν: «Ἡ γυναῖκα πού ἔχει τιμωρηθῆ μέ ἀκοινωνησία μέχρι 20 χρόνια καί εἶναι ἔγκυος, ἔχει εὐλογία νά κοινωνήσει πρίν τήν γέννησι τοῦ μωροῦ της». Ἐάν μέ τήν Χάρι τοῦ Θεοῦ ἐγέννησε καί ἐβάπτισε τό παιδί της κι αὐτή εἶναι ὑγιής, νά ἐκπληρώσει τόν κανόνα πού εἶχε ἀπό πρίν. Μετά ἀπό ἕνα ἤ δύο ἤ τρία χρόνια θά ἀποκτήσει ἄλλο παιδί, θά πρέπει πρίν τήν γέννησι του νά κοινωνήσει.

Ἔκανα τήν ἐρώτησι αὐτή στούς θεολόγους κληρικούς τῆς θεολογικῆς σχολῆς Σιμπίου καί ἐκεῖνοι μοῦ ἀπήντησαν: «Πάτερ Κλεόπα, ἡ κατήχησις αὐτή πού κάνετε στούς φοιτητάς τῆς θεολογίας εἶναι ἀνώτερη ἀπό τά μαθήματα πού διδάχθηκαν ἐδῶ στήν σχολή τους ἐπί πέντε χρόνια. Διότι τά δικά σας λόγια ἔχουν ἄμεση σχέσι μέ τήν πρακτική ζωή τοῦ ἱερέως, ἀφοῦ αὔριο θά σταθοῦν μπροστά σ᾿ αὐτά τά προβλήματα. Ἐμεῖς δέν τούς ἐδιδάξαμε αὐτά ἀπό τήν ἕδρα τῆς σχολῆς μας. Καί ὁ Θεός μᾶς ἔφερε κοντά σας. Νά τά ἀκούσουν οἱ φοιτητές μας.

Ἦλθαν σέ μένα ἀργότερα μία ὁμάδα ἀπό τούς φοιτητές αὐτούς καί μοῦ εἶπαν: «Πάτερ, ἐνθυμούμεθα αὐτά τά ὁποῖα μᾶς ἐδιδάξατε τότε».

Λοιπόν, παιδιά μου, κάνετε αὐτό τό ἱεραποστολικό ἔργο μέχρι τόν θάνατό σας. Ἐργάζεσθε γιά τήν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων! Βλέπετε τί μεγάλο ἔργο εἶναι ἡ γέννησις τοῦ ἀνθρώπου. Μπροστά σέ κάθε γέννησι παιδιοῦ καταργοῦνται οἱ Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας! Γιατί;

Ὡμίλησα γι᾿ αὐτό τό θέμα σ᾿ ἕνα οἰκουμενικό ὀρθόδοξο συνέδριο τῆς Μονῆς Βαράτεκ. Τό θέμα μου ἦταν: «Ὁ ρόλος τῆς γυναίκας στήν κοινωνία καί στήν οἰκογένεια». Καί τούς εἶπα: «Ἡ γυναῖκα, ἐάν πεθάνει τήν ὥρα πού γεννᾶ, πεθαίνει στόν βωμό τῆς θυσίας. Αὐτή θυσιάζεται γιά νά γεννηθῆ τό παιδί της, γιά τήν ὑγεία καί τήν ζωή του. Εἶναι μία μάρτυς καί θά της συγχωρηθοῦν ὅλες οἱ ἁμαρτίες της». Ἀλλά ποιος μᾶς τό λέγει αὐτό; Ἰδού τί λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «ὅτι ἡ γυναῖκα θά σωθῆ διά τῆς τεκνογονίας». Δέν λέγει ἔτσι; Τό ἔχετε διαβάσει;

Ἔρχεται ἄλλος στήν ἐξομολόγησι. Ἕνας γέροντας 87 ἐτῶν. Μόλις τόν ἐσήκωσα, γιατί ἤθελε νά γονατίσει κάτω ἀπό τό ἐπιτραχήλι μου. Συμεών τό ὄνομά του. «Πάτερ, δός μου τό χέρι σου νά σηκωθῶ, μοῦ εἶπε. Δέν μπορῶ, ὅταν γονατίζω, νά σηκωθῶ.

-Γέροντα, τοῦ λέγω, μή γονατίζεις. Κάθησε στό σκαμνί. Διότι ἕνα γέροντα, μπορεῖς νά τόν ἐξομολογήσεις, εἴτε εἶναι στό σκαμνί, εἴτε στό κρεββάτι. Ὅπως μπορεῖ νά σταθῆ. Μόνο νά εἰπεῖ τά πάντα. Καί σύ βάζεις τό ἐπιτραχήλιό σου καί διαβάζεις τήν συγχωρητική εὐχή, σέ ὅποια θέσι αὐτός κάθεται.

-Γέροντα Συμεών, λέγω, μ᾿ αὐτή τήν σωματική ἀδυναμία πού ἔχεις μπορεῖς νά κρατήσεις καί τήν νηστεία; Ἦταν ἡ νηστεία τοῦ Πάσχα τοῦ περασμένου ἔτους.

-Πάτερ, ἀπό τότε πού μέ γέννησε ἡ μάννά μου, δέν ἐχάλασα τήν νηστεία!

Ἄκουσες ὁμολογία χριστιανοῦ χωριάτη; Ἦταν 87 ἐτῶν γεροντάκι καί κρατοῦσε ὅλες τίς νηστεῖες μέχρι σήμερα.

-Ὅμως τοῦ λέγω, καί ὁ γιατρός γράφει ὅτι πρέπει νά τρώγεις τυρί καί γάλα.

-Καί δέν ἔφαγα, πρίν τήν νηστεία; Δέν γίνεται νά καταργήσω τήν νηστεία τοῦ Ἁγίου Πάσχα. Εἰδωλολάτρης εἶμαι;

-Καί μπορεῖς νά κρατήσεις μέχρι τό Πάσχα;

-Ναί, πάτερ. Θέλω νά πάρω τήν Θεία Κοινωνία!

-Σοῦ δίνω ἐγώ τήν ἄδεια νά κοινωνήσεις καί κατόπιν νά πίνεις λίγο γάλα μέχρι τήν Κυριακή τῶν Βαΐων.

-Πάτερ, καί νά γνωρίζω ὅτι θά ἀποθάνω, τήν νηστεία δέν τήν χαλῶ.

Πόσο κι ἐγώ ὠφελήθηκα ἀπό τήν εἰλικρινῆ του πίστι!

-Εἶχες παιδιά; Τόν ἐρώτησα.

-Εἶχα ἐννέα. Τά ἑπτά ζοῦν.

-Καί τώρα μέ ποιόν μένεις;

-Μένω μέ τόν μικρότερον. Οἱ ὑπόλοιποι εἶναι στά σπίτια τους, νοικοκυραῖοι, καλοί χριστιανοί.

-Κρατοῦν κι αὐτοί τίς νηστεῖες;

-Ναί, ὅλοι μέ ἀκοῦνε καί μέ ἀκολουθοῦν.

Ἐάν ἔχεις καλούς γονεῖς, τότε ὁ Θεός φωτίζει ἕνα παιδί νά γίνη ἱερεύς γιά νά ἔχει τό σπίτι εὐλογία.

Ἔτσι κρατήθηκε ἡ πατροπαράδοτη πίστις μας ἀπό παπποῦ σέ γυιό μέχρι σήμερα. Ὁ πατέρας καί ἡ μητέρα ἦσαν τά ἀφεντικά τοῦ σπιτιοῦ. Καί αὐτοί κρατήθηκαν ἀπό τήν μαμά τους καί τήν γιαγιά τούς κι ἔτσι θά παραμείνουν μέχρι τόν θάνατό τους. Ἔτσι διατηρήθηκε ἡ πίστις μας. Ἀλλά τώρα πολλά πράγματα τῆς Ἐκκλησίας μας ἐχάλασαν. Ἦταν ἄξιος ὁ λαός μας! Κρατήθηκε μέ τήν δυνατή πίστι πού εἶχε στόν Θεό, στήν Μητέρα τοῦ Θεοῦ, στίς νηστεῖες, στίς προσευχές καί στίς ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας μας! Μέ ὅλα αὐτά τά πνευματικά ὅπλα νικήσαμε τούς ἐχθρούς μας, τούς ἐξωτερικούς καί τούς ἐσωτερικούς. Διότι ὁ Θεός, δέν ἀφήνει αὐτόν πού ἔχει τήν καθαρά καί ἀληθινή πίστι!

Καί ἀκόμη θά σᾶς εἰπῶ κάτι: Ἕνας γέροντας ὅπως αὐτός, ἐάν ἔρχεται νά ἐξομολογηθῆ, καί θέλεις νά τόν κανονίσεις σύμφωνα μέ τήν ἀκρίβεια τῶν Ἱερῶν Κανόνων, δέν μπορεῖς νά τόν σταματήσεις νά μή τρώγει καί γαλακτερά τήν περίοδο τῆς νηστείας. Ὁ 69^ος ἀποστολικός κανόνας λέγει: «Κληρικοί, δηλ. ἐπίσκοποι, ἱερεῖς, ἱεροδιάκονοι καί διάκονοι, ἐάν δέν νηστεύουν τήν Μεγάλη Τεσσαρακοστή, τίς Τετάρτες καί Παρασκευές ὅλου τοῦ ἔτους πρέπει νά καθαιροῦνται. Ἐνῶ ὁ ἀναγνώστης, ὁ ψάλτης καί ὁ λαϊκός χριστιανός νά ἀφορίζωνται. Τί σημαίνει ἀφορισμός; Σημαίνει διακοπή ἀπό τήν Θεία Κοινωνία. Ἀλλά λέγει κάποιος ἄλλος κανόνας, «ἐκτός καί εἶναι ἄρρωστος».

Εἶδες ὅτι ἡ Ἐκκλησία δέν εἶναι σωματοκτόνος; Εἶναι μόνο παθοκτόνος! Καί γιατί νηστεύουμε καί ἐγκρατευόμεθα καί ἀγρυπνοῦμε; Γιά νά ἀδυνατίσει τό σῶμα καί νά μήν ἔχει κακές ἐπιθυμίες. Ἀλλά, ἄν τό σῶμα εἶναι ἀδύνατο ἀπό κάποια ἀρρώστεια, δέν πρέπει ὁ ἱερεύς νά τοῦ βάλει κανόνα καί αὐστηρά νηστεία, ἀλλά κατά τό μέτρο τῶν δυνάμεών του.

Στόν ἄνθρωπο πού εἶναι ἄρρωστος καί ἡλικιωμένος ὁ ἱερεύς πρέπει νά τοῦ δίνει εὐλογία νά τρώγει ὅ,τι μπορεῖ σέ περίοδο νηστείας, διότι ἡ Ἐκκλησία μας δέν σκοτώνει τά σώματά μας μέ τήν νηστεία, ἀλλά τά πάθη μας. Δηλαδή βαδίζει τήν μέση καί βασιλική ὁδό. Ἐάν, δηλαδή, πολεμοῦν τόν ἄνθρωπο τά διάφορα σωματικά πάθη, τότε προσθέτει νηστεία, μετάνοιες καί κάθε λογική ἄσκησι.

Τό σῶμα μας εἶναι ὁ ἀχώριστος σύντροφος τῆς ζωῆς μας. Γι᾿ αὐτό πρέπει νά τό διατηροῦμε ὑγιές. Τί λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος: «Ἡ ψυχή εἶναι ὁ καβαλλάρης καί τό σῶμα εἶναι τό ἄλογο». Καβαλλάρης εἶναι ὁ ἄνθρωπος πού τό κατευθύνει, τό περιποιεῖται, ἀλλά ἔχει καί τό καμτσίκι καί τήν τριχιά στό στόμα τοῦ ἀλόγου, ὅταν ταξιδεύει μαζί του. Καί ἔτσι εἶναι ὡραῖα, διότι καί ὁ ἀναβάτης καί τό ζῶο ταξιδεύουν μαζί ὡραῖα. Ἐάν ὁ καβαλλάρης εἶναι ἀδέξιος καί ἀφήνει τό ἄλογο νά κάνει τοῦ κεφαλιοῦ του, καί τοῦ δίνει πάντοτε νά τρώγει βρώμη καί χορτάρι, χωρίς νά ἔχει τό καμτσίκι καί τό σχοινί νά τό κυβερνᾶ, τότε τό ἄλογο θά πέσει στόν γκρεμό.

Δέν εἶναι ἔτσι; Τό σῶμα πρέπει νά χαλιναγωγεῖται ἀπό τήν δύναμι τῆς ψυχῆς, ἔτσι ὥστε ἡ ψυχή νά τό ὁδηγεῖ στήν νηστεία, στήν προσευχή καί στίς μετάνοιες. Ἔτσι δέν εἶναι; Θεός φυλάξαι, τό σῶμα νά κατευθύνει τήν ψυχή! Διότι τό σῶμα θά κάνει ὅλα τά ἀνεπίτρεπτα ἔργα, θά κάνει μία κτηνώδη ζωή καί ὅταν πεθάνει, θά ὁδηγήσει τήν ψυχή στήν αἰώνια κόλασι.

Γιά τήν νηστεία ἄκουσε τί λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος: «Τό μέτρο τῆς ἐγκρατείας ἐξαρτᾶται ἀπό τό μέτρο τῶν σωματικῶν δυνάμεων τοῦ καθενός». Ἄκουσε τί λέγει ὁ ἅγιος Μᾶρκος ὁ Ἀσκητής: «Πόση διαφορά ὑπάρχει μεταξύ τοῦ σιδήρου καί τοῦ χαλκοῦ ἀπό τά καυσόξυλα, ἄλλη τόση διαφορά ὑπάρχει μεταξύ τῆς δημιουργίας τοῦ ἑνός σώματος ἀπό τό ἄλλο». Ἕνας μπορεῖ νά νηστεύει ἄνετα μία ἑβδομάδα καί ὁ ἄλλος μέ δυσκολία νά νηστεύει μία ἡμέρα. Ὁπότε, δέν ἔχεις δικαίωμα νά ἐπιβάλεις τό ἴδιο μέτρο νηστείας καί ἐγκρατείας σέ ὅλους, διότι δέν ἔχουν τήν ἴδια κατασκευή καί τήν ἴδια κρᾶσι.

Ἄκουσε τί λέγει ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής: «Δώσε στό σῶμα σου, κατά δύναμι, καί τό φαγητό, καί τήν ξεκούρασι, καί τό ποτό. Ἔχε κάθε φροντίδα γι᾿ αὐτό στό μυαλό σου, ἀλλά φρόντιζε καί ὁ νοῦς σου νά εἶναι στόν Θεό πάντοτε μέ τήν προσευχή, τούς ταπεινούς στοχασμούς καί τήν πνευματική θεωρία. Κράτησε τό σῶμα σου νά ἔχει ὑγεία καί ὄχι πολύ βάρος. Μή τό ἐπιβαρύνεις. Μή τοῦ δίνεις πολύ φαγητό καί νά μή παχύνεις σάν τό ζῶο, πού ζεῖ γιά νά τρώγει. Οὔτε καί νά εἶσαι ὑπερβολικά ἀδύνατος, διότι δέν θά ἠμπορεῖς κατόπιν νά κάνεις τά καθήκοντά σου. Κράτησε τήν μέση ὁδό γιά ὅλα. Ἔτσι, παιδί μου;

Καί ἐκτός ἀπ᾿ αὐτά τί ἄλλο συμβαίνει; Ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σῦρος λέγει τά ἑξῆς: «Ἐάν τό ἀδύνατο σῶμα σου τό ταλαιπωρεῖς ὑπερβολικά μέ τήν  νηστεία, τίς μετάνοιες καί τήν ἀγρυπνία, ἐπικάθηται κατήφεια ἐπάνω στήν κατήφεια στήν ψυχή σου καί προστίθεται ταραχή ἐπάνω στήν ταραχή». Διότι, ὅταν βασανίζεις τόν ἄνθρωπο μέ σκληρά νηστεία καί μέ ἄλλες ἀσκήσεις, θορυβεῖται, ταράσσεται ἡ ψυχή του καί δέν μπορεῖ νά σταθῆ ὁ καϋμένος ἀπό τήν ψυχική ἀγωνία.

Συνεπῶς, νά βάλης καί μέτρο στήν ἐγκράτεια καί στήν νηστεία, ἀνάλογα μέ τήν φυσική κατάστασι τοῦ ἀνθρώπου καί κατά τήν δύναμί του. Ἡ μέση ὁδός, παιδί μου, εἶναι ἡ βασιλική ὁδός γιά κάθε ἔργο. Αὐτήν τήν ὁδό ἐξέλεξαν οἱ ἅγιοι Πατέρες, αὐτήν ἠκολούθησεν ὁ Χριστός καί ὅλοι οἱ Ἅγιοι, αὐτήν νά ἀκολουθοῦμε καί ἐμεῖς.

Αὐτά λέχθηκαν γιά τήν νηστεία, καί τώρα νά μιλήσουμε γιά τήν ἐλεημοσύνη: Ὁ ἱερεύς δέν πρέπει νά πιέζει τόν χριστιανό νά κάνει ἐλεημοσύνη, διότι λέγει καί ἡ Γραφή ὅτι «Ἱλαρόν γάρ δότην ἀγαπᾶ ὁ Θεός». Ἐάν βλέπουν οἱ χριστιανοί ὅτι κάνει πρῶτος ἐλεημοσύνη ὁ ἱερέας τους, τότε θά προσφέρουν καί αὐτοί. Ἔστω κάνε τήν ἐλεημοσύνη μέ ὑποκρισία, καί μή φοβᾶσαι ὅτι θά σέ τιμωρήσει ὁ Θεός, διότι ἔτσι θέλεις νά δώσεις παράδειγμα στούς ἄλλους νά κάνουν τό καλό ἔργο. Καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος λέγει ὅτι εἶναι προτιμώτερο νά κάνεις ἕνα καλό ἔργο μέ ὑποκρισία, παρά νά μή τό κάνεις καθόλου. Διότι κατόπιν ἔρχεται καί ἡ ταπείνωσις στήν ψυχή. Καί σκέπτεσαι καί λέγεις: «Νά κάνω κι ἐγώ τό καλό ἔργο γιά τήν δόξα τοῦ Θεοῦ καί ὄχι γιά τούς ἀνθρώπους». Καί κάνε το.

Ἀκόμη ὁ ἱερεύς πρέπει νά δίνει παράδειγμα στόν λαό του καί μέ τόν λόγον του, μέ τήν συμπεριφορά του, μέ τήν νηστεία, τήν ἐλεημοσύνη, τήν ἀγάπη του στήν ἐκκλησία καί μέ συγχωρητικότητα πρός ὅλους. Μέ ὅλα αὐτά. Ναί, μέ ὅλα. Νά εἶναι ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Θαλάσσιος ὁ Λίβυος: «Νά σιωπᾶς ἐσύ καί θά ὁμιλήσουν τά ἔργα σου. Τό ἴδιο λέγει καί ὁ ἅγιος Διάδοχος ἐπίσκοπος Φωτικῆς τῆς Βορείου Ἠπείρου: «Ὀνείδισε καί μάλωσε, ὦ ἄνθρωπε, μέ τήν δύναμι τῶν ἔργων σου καί ὄχι μέ τήν πολυλογία, ἀλλά μέ τήν ζωή σου».

Καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος λέγει:  «Ὁ λόγος καί ἡ λογομαχία στενοχωρεῖ, ἐνῶ ἡ ζωή καί σιωπῶσα ὠφελεῖ ὅλους». Ἐνῶ ὁ ἅγιος Ἰσίδωρος ὁ Πηλουσιώτης λέγει: «Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ὁμιλεῖ γιά τήν ἀλήθεια καί γιά τό καλό ἔργο, κάνει κι αὐτός κατά τήν δύναμί του ἀπ᾿ αὐτό τό ὁποῖο λέγει, τότε ὁ ἄνθρωπος αὐτός γίνεται εἰκόνα πάσης φιλοσοφίας». Διότι αὐτός ὁμιλεῖ καί μέ τήν ζωή του καί μέ τόν λόγον του.

Ἐνῶ, ἐάν ὁ ἄνθρωπος ὁμιλεῖ καί δέν κάνει ἀπολύτως τίποτε, γίνεται ὑποκριτής. Ἀκόμη καί ἄν ὠφελεῖ τούς ἄλλους μέ τά λόγια του, θά πρέπει κι αὐτός νά κάνει κάτι. Καί λέγει ὁ Χριστός στούς Γραμματεῖς τῆς ἐποχῆς του: «Ἀλλοίμονό σας, γραμματεῖς καί φαρισαῖοι ὑποκριτές, διότι βάζετε φορτία δυσβάστακτα στούς ὤμους τοῦ λαοῦ σας καί ἐσεῖς οὔτε μέ τήν ἄκρη τοῦ δακτύλου σας δέν ἀγγίζετε νά τούς βοηθήσετε».

Καταλαβαίνετε τί σημαίνει «ἄκρη τοῦ δακτύλου»; Δηλαδή εἶσαι ὑποχρεωμένος, ἔστω κι ἄν δέν μπορεῖς ἕνα ἔργο νά τό κάνεις μόνος σου, νά ἀγγίξεις καί σύ μέ τήν ἄκρη τοῦ δακτύλου σου. Ἐγώ λέγω στόν λαό νά νηστεύει, ἀλλά πρέπει νά νηστεύω καί ἐγώ! Τοῦ λέγω νά κάνει ἐλεημοσύνη, ἀλλά πρέπει νά κάνω κι ἐγώ! Τοῦ λέγω νά μή κάνει τό κακό καί τό τάδε καί τάδε κακό ἔργο, ἀλλά κι ἐγώ νά μή κάνω αὐτά τά  ἔργα. Νά βλέπουν καί μένα καί νά λέγουν ὅτι καί «ὁ ἱερεύς βοηθάει στά καλά ἔργα». Τότε θά βοηθήσει καί ὁ λαός σου.

Ἔστω καί μέ τήν ἄκρη τοῦ δακτύλου μας νά ἀκουμπᾶμε σέ ὅλες τίς ἀπαραίτητες ἐργασίες. Ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σῦρος λέγει στόν πρῶτο λόγο του: «Αὐτός εἶναι ὡραῖος λόγος πού προέρχεται ἀπό τό καλό ἔργο. Ὁ καλός λόγος, λέγει, εἶναι τό ἐνέχυρο τῆς ντροπῆς, ἐνῶ ὁ λόγος πού βγαίνει ἀπό τήν ἐκτέλεσι ἔργων εἶναι οἰκία τῆς ἐλπίδος». Πῶς;

Ἕνας ἱερεύς πού μέ τό κήρυγμά του διδάσκει τούς ἄλλους, ἀλλά δέν πράττει ὁ ἴδιος κάτι ἀπ᾿ αὐτά πού λέγει. Τά λόγια του εἶναι ὡραῖα. Ἀλλά ἀφοῦ δέν κάνει ἔργα, εἶναι ντροπή του. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος παραμένει στήν ἐνορία μόνος του, πρέπει νά αἰσθάνεται ντροπή γι᾿ αὐτά τά ὁποῖα λέγει. Διότι τόν ἐλέγχει ἡ συνείδησίς του λέγοντάς του: «Λέγεις καί τίποτε ἀπό ἔργα δέν κάνεις». Ὁπότε τά λόγια του εἶναι ντροπή γιά τό πρόσωπό του μπροστά στούς ἐνορίτες του.

Ἀλλά δέν εἶναι τά πράγματα ἔτσι μέ τήν ὕπαρξι τῶν ἔργων. Ὁ λόγος πού προέρχεται ἀπό τά ἔργα εἶναι ἡ οἰκία τῆς ἐλπίδος. Πῶς; Ὁ ἄνθρωπος ὁμιλεῖ, ἀλλά στό βάθος τῆς ὑπάρξεώς του, τοῦ λέγει ἡ φωνή τῆς συνειδήσεώς του ὅτι, μέ τήν Χάρι τοῦ Θεοῦ, ἔκανε κι αὐτός κάτι ἀπ᾿ αὐτά πού λέγει. Ἐάν μάθεις αὐτό πού πρέπει νά κάνεις καί δέν τό κάνεις, εἶσαι ὑποκριτής. Καί ἡ συνείδησις αὐτοῦ πού ἐργάσθηκε δέν τόν ἐλέγχει. Καί τότε τό ἔργο του γίνεται οἰκία τῆς ἐλπίδος γιά τήν σωτηρία του.

Πρίν, παιδιά μου, δεχθῆτε νά λάβετε τήν Χάρι τῆς ἱερωσύνης, νά ἐξομολογηθῆτε ὅλη τήν ζωή σας ἀπό τήν παιδική σας ἡλικία. Δέν πρέπει, Θεός φυλάξαι, μέ κανένα τρόπο νά λάβετε τήν ἱερωσύνη, ἐνῶ ἔχετε διαπράξει κάποιο θανάσιμο ἁμάρτημα. Ὅλη ἡ ζωή σας δέν θά πάει καλά. Εἴτε πᾶτε γιά γάμο, εἴτε γιά τήν εἰς διάκονον χειροτονία, εἴτε στήν ἱερωσύνη, εἴτε στήν μοναχική ζωή. Νά κάνετε γενική ἐξομολόγησι ἀπό τήν παιδική σας ἡλικία. Νά μπῆτε καθαροί στήν ἱερωσύνη.

Ἐάν, Θεός φυλάξαι, ἔγινε ἀπό κάποιον ἕνα βαρύ καί ἀπαγορεύσιμο γιά τήν ἱερωσύνη ἁμάρτημα, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Συμεών Θεσσαλονίκης, πήγαινε στόν τοπικό σου Ἐπίσκοπο. Καί κάνε ὑπακοή γιά ὅ,τι θά σοῦ εἰπῆ.

Καί τώρα ἀκοῦστε ποιά εἶναι τά μεγάλα ἁμαρτήματα, τά ὁποῖα ἀπαγορεύουν τήν ἱερωσύνη:

1. Ἐάν οἱ γονεῖς σου, εἶχαν συγγένεια πρίν ὑπαντρευθοῦν, δέν μπορεῖ ἕνα παιδί τους νά γίνει ἱερεύς.

2. Ἐάν οἱ γονεῖς σου ἔζησαν ἀστεφάνωτοι.

3. Ἐάν ὁ ὑποψήφιος γιά τήν ἱερωσύνη ἔζησε μέ δύο γυναῖκες, ἤ ἔκανε δύο γάμους, δέν μπορεῖ νά χειροτονηθῆ.

4. Ἐάν τό παιδάκι ἔπεσε ἀπό μικρό, Θεός φυλάξαι, σέ σοδομιτική ἁμαρτία. Κάποιος μεγάλος τό διέφθειρε ἀπό τήν μικρή του ἡλικία, αὐτό τό παιδί δέν μπορεῖ νά γίνει ἱερεύς.

5. ’Εάν ἔπεσε σέ σαρκικό ἁμάρτημα εἴτε μέ ἄνδρα εἴτε μέ γυναῖκα, πρό ἤ καί μετά τόν γάμο του δέν μπορεῖ νά γίνει ἱερεύς.

6. Ἐάν συμβῆ ἕνα παιδί, στήν μικρή του ἡλικία, ἄθελά του ἔγινε φονιᾶς, δέν μπορεῖ νά γίνει ἱερεύς.

7. Ἐάν κάποιος εἶναι αἱρετικός δέν μπορεῖ νά γίνει ὀρθόδοξος ἱερεύς.

8. Ἐάν ἡ μητέρα του ἤ ἡ ἀδελφή του, ὅταν τό παιδί ἦταν μικρό, τό ἐπῆγαν στούς μάγους, ὅταν μεγαλώσει δέν μπορεῖ νά γίνει ἱερεύς.

9. Ἐάν ἡ μέλλουσα σύζυγός του δέν εἶναι παρθένος δέν μπορεῖ νά γίνει παπαδιά.

10. Ἐάν ὁ νέος μέ τήν σύζυγό του, πρίν τόν γάμο τους κοιμηθοῦν μαζί καί ἁμαρτήσουν, δέν μπορεῖ κατόπιν αὐτός νά γίνει ἱερεύς.

11. Ἐάν χώρισε ἀπό τήν πρώτη του γυναῖκα ἤ πέθανε κι αὐτός πάρει ἄλλη δεύτερη γυναῖκα, δέν μπορεῖ ὕστερα νά γίνει ἱερεύς.

Εἶναι πολλά τά ἐμπόδια γιά τήν ἱερωσύνη, ἀλλά σᾶς ἀνέφερα τά πιό σοβαρά καί μεγάλα. Λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «Ἐάν ἡ ρίζα εἶναι ἁγία καί οἱ κλάδοι θά εἶναι ἅγιοι». Ὁ γάμος εἶναι ἡ ρίζα τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως. Ἐάν ἡ ρίζα, δηλαδή οἱ γονεῖς ἦσαν ἅγιοι καί ἔζησαν καθαρή ζωή, ἅγιοι εἶναι καί οἱ ἀπόγονοί τους. Ναί! Δέν ἠμπορεῖς νά συλλέξεις σταφύλια ἀπό τά ἀγκάθια καί σῦκα ἀπό τά ἀγριόχορτα. Ἐάν ἡ ρίζα εἶναι κατεστραμμένη τότε καί οἱ καρποί εἶναι ἄγουροι καί τά κλαδιά ἄγρια..

Ἐάν ἕνας νεαρός κάνει καθαρή ζωή καί ἀξιοτίμητη, ἐξομολογεῖται, κοινωνεῖ καί φυλάγεται ἀπό τά βέλη τῆς ἁμαρτίας, ἀλλά παραμένει μέσα του μία κηλίδα. Θά πάει στόν ἐπίσκοπό του καί θά κάνει ὅπως φωτίσει τόν ἐπίσκοπο του ὁ Θεός. Ὅταν ἐγώ ἔχω παρόμοιες περιπτώσεις τούς λέγω: «Παιδί μου, ἐγώ δέν μπορῶ νά σοῦ δώσω εὐλογία γιά τήν ἱερωσύνη πού μοῦ ζητεῖς. Πήγαινε στόν ἐπίσκοπό σου νά σοῦ διαβάσει συγχωρητική εὐχή, νά μετανοήσεις, διότι δέν πρέπει νά μπῆς μέ ἀναξιότητα στό μέγα αὐτό τάγμα τῆς ἱερωσύνης».

Ὅσον ἀφορᾶ τίς Ἀκολουθίες παιδί μου, νά μή τίς «ψαλιδίζεις», ὅταν γίνεις ἱερεύς. Νά γνωρίζεις καλά τό τυπικόν, νά ἔχεις καλούς δασκάλους, οἱ ὁποῖοι νά γνωρίζουν καλά τίς ἱερές ἀκολουθίες καί τά λειτουργικά τυπικά.

Εἶναι πολύ καλό πάντοτε, τό Σάββατο τό βράδυ νά κάνετε τόν Ἑσπερινό. Τό ἴδιο καί τήν Κυριακή τό βράδυ. Παλαιότερα οἱ πρόγονοί μας, ὅταν Σάββατο ἀπόγευμα ὁ ἱερεύς κτυποῦσε τό σήμαντρο καί τήν καμπάνα γιά τόν ἑσπερινό, σταματοῦσαν στά χωράφια τους τήν δουλειά, ἔπαιρναν τά σκαπτικά τους ἐργαλεῖα καί ἐπέστρεφαν στό χωριό λέγοντας: «Κτύπησε ὁ παππᾶς τήν καμπάνα γιά τόν Ἑσπερινό». Μέχρι τήν Δευτέρα τό πρωΐ, πού ἀνέβαινε ὁ ἥλιος δέν ἐπήγαιναν στήν δουλειά. Ὁ ἱερεύς καί ἡ ἐκκλησία ἦσαν τά μάτια τους καί κρατοῦσαν αὐστηρά τήν τάξι τῆς Ἐκκλησίας. Ἤξεραν καί ἔλεγαν: «Ἀπό τόν Ἑσπερινό τοῦ Σαββάτου μπῆκε ὁ ἱερεύς στήν ἀκολουθία τῆς Κυριακῆς».

Ἐκτός ἀπ᾿ αὐτά, πρόσεχε πῶς νά πλησιάζεις σάν ἱερεύς τήν Ἁγία Τράπεζα. Οἱ πιό δύσκολες Ἀκολουθίες τίς ὁποῖες πρέπει νά κάνει ὁ ἱερεύς μέ πολλή προσοχή καί εὐθύνη, ξέρετε ποιές εἶναι; Εἶναι τό Μυστήριο τῆς Ἐξομολογήσεως καί τῆς Θείας Λειτουργίας. Μή ξεχνᾶτε ὅτι τώρα σᾶς ὁμιλεῖ ἕνας γέροντας, ἕνα τσιοπάνης! Ἴσως πληγωθῆτε γι᾿ αὐτά πού σᾶς λέγω, διότι ἐγώ εἶμαι μία σαπίλα μπροστά σας, ἐνῶ ἐσεῖς….Νά δώσει ὁ Θεός, παιδιά μου, νά προχωρήσετε καί νά γίνετε ἱερεῖς.

Στήν ἐξομολόγησι, εἴτε τήν σώζεις μία ψυχή-ἐάν γνωρίζεις καλά πῶς νά τήν κερδίζεις-ἤ τήν χάνεις. Ὁ Πνευματικός Πατήρ εἶναι ὁ κυνηγός τῆς ψυχῆς. Καταλαβαίνετε; Ἐάν δέν ξέρει πῶς νά συμπεριφέρεται στήν ψυχή, τήν ὥρα τῆς ἐξομολογήσεως, ἀνάμεσα στήν ἀκρίβεια καί στήν οἰκονομία τῶν Κανόνων ἤ τήν ἐπιβαρύνει εἴτε τήν ὁδηγεῖ στήν ἀπελπισία, εἴτε τῆς δίνει κουράγιο! Ξέρεις τί κάνει ὁ σιδηρουργός;  Εἶδες ἐκεῖ στό σιδηρουργεῖο, πῶς φροντίζει ὁ σιδηρουργός νά ζεστάνει τό τσεκούρι νά τό λεπτύνει ἤ νά κάνει μία τανάλια ἤ ἕνα ἄλλο ἐργαλεῖο. Εἶδες πῶς προσέχει νά μή τά ἀφήσει πολύ στήν φωτιά καί λειώσουν. Οὔτε νά γίνουν πολύ μαλακά ἤ πολύ σκληρά.

Ἔτσι καί σύ, νά κοπιάζεις ἐκεῖ σάν ἱερεύς σάν Πνευματικός, νά ἀτσαλώνεις τήν ψυχή, νά γίνει κατάλληλη γιά τόν Χριστό. Οὔτε πολύ μαλθακή, οὔτε ὀκνηρή, οὔτε καί πολύ δυνατή, δηλαδή σκληρή σάν τήν πέτρα. Ἔτσι πρέπει νά κανονίζουμε τά πράγματα αὐτά στήν ἐξομολόγησι γιά τήν σωτηρία τῆς ψυχῆς. Νά ἔχεις τόν νοῦν σου ὥστε οὔτε νά ἀπελπίζεται ἡ ψυχή, οὔτε νά βαρύνεται. Νά μήν ἀφήσεις τήν ψυχή νά φύγει χωρίς κάποιο, ἔστω καί μικρό κανόνα, ἤ κάποια συμβουλή. Νά μή τήν ἀπελπίσεις λόγῳ τῆς ἁμαρτίας της, γιατί μετά θά ἀδιαφορήσει γιά ὅλα καί νά μὴν αἰσθάνεται τίποτε ἀπό τήν ἐξομολόγησι πού ἔκανε.

Ἡ δεύτερη δύσκολη Ἀκολουθία, ὅπως σᾶς εἶπα, εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία! Γιά νά τελέσεις τήν Θεία Λειτουργία, πρέπει νά κάνεις ἁγία ζωή. Ἀλλιῶς δέν μπορεῖς νά πλησιάσεις! Ἐκεῖ εἶναι πνευματικό πῦρ!

Στήν Θεία Λειτουργία κάθε περιττή κίνησις, κάθε σφάλμα, ἔστω καί μικρό, εἶναι θανάσιμη ἁμαρτία. Πρέπει νά ἔχετε φόβο Θεοῦ γιά νά μή σφάλετε μέχρι θανάτου. Ἀκοῦτε ἀδελφοί μου, ὑποψήφιοι ἱερεῖς;

Ἐάν ἐκοινώνησες μέ ψυχική κρυάδα, χωρίς νά αἰσθάνεσαι τίποτε, ἔσφαλες θανάσιμα. Ἐάν ἡ Θεία Κοινωνία δέν ἔχει τό ἀνάλογο ζεστό νερό νά συγγενεύει μέ τήν θερμότητα τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ, διέπραξες μεγάλο λάθος. Ἡ θερμότητα τῆς Θείας Κοινωνίας συμβολίζει δύο πράγματα: Τό δογματικό μέρος, πού συμβολίζει τό νερό καί τό Αἷμα πού ἔρρευσαν ἀπό τήν Πλευρά τοῦ Σωτῆρος μας Χριστοῦ, καί τό συμβολικό μέρος, πού συμβολίζει τήν θερμότητα τῆς πίστεως τῶν ἁγίων Μαρτύρων, οἱ ὁποῖοι ὡμολόγησαν καί θυσιάσθηκαν γιά τόν Χριστό.  Γι᾿ αὐτό, ὅταν ρίχνεις τό ζεστό νερό μέσα στό Ἅγιο Ποτήριο λέγεις: «Ζέσις πίστεως πλήρης Πνεύματος Ἁγίου. Ἀμήν».

Νά προσέχετε τήν περίοδο τοῦ χειμῶνος τό Ἅγιο Ποτήριο νά μή κρυώσει, ἄν δέν ὑπάρχει καί θέρμανσι μέσα στήν ἐκκλησία! Πρόσθεσε λίγο ζεστό νερό, ἄν κρύωσε ἡ Θεία Κοινωνία. Προσοχή, μή βάζεις πολύ κρασί καί λίγο νερό ἤ καί τό ἀντίθετο, διότι εἶναι μεγάλο τό σφάλμα σου.

Κατά τήν ἀναδίπλωσι τῶν ἁγίων Καλυμμάτων καί τοῦ Ἱεροῦ Ἀντιμηνσίου πρέπει νά ἔχεις πολλή προσοχή. Ἐάν εἶδες ἕνα μαργαρίτη ἀπό τό πάντιμο Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, πού εἶναι ἐπάνω στό Ἀντιμήνσιο ἤ ἔχει πέσει ἐπάνω στήν Ἁγία Τράπεζα ἤ, Θεός φυλάξαι, ἔπεσε κάτω, μεγάλη ἡ ἐνοχή σου. Κατά τούς Κανόνες κανονίζεσαι μέ δύο ἡμέρες νηστεία καί 400 μετάνοιες τήν ἡμέρα. Παίζεις μέ τό θεῖο πῦρ; Ἄκουσες τί λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος:  «Τό χέρι σου, ὦ ἱερεῦ, νά εἶναι πιό καθαρό κι ἀπό τίς ἀκτῖνες τοῦ ἡλίου, ὅταν ἀρχίζεις τήν ἁγία Προσκομιδή, διότι σφάζεις τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ καί οἱ Ἄγγελοι ἀκόμη ἐπιθυμοῦν νά βλέπουν τί κάνει ἐκεῖ ὁ ἱερεύς!

Εἶδες ἡ αἰδεσιμότης σου, τί εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία; Εἶναι ὅλο τό δρᾶμα καί ὅλο τό μυστήριο τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρωπίνου γένους! Ἡ Θεία Λειτουργία, ὅπως τήν διδαχθήκατε ἀπό τά σχολεῖα σας διαιρεῖται σέ τρία μέρη: Πρῶτον εἶναι ἡ ἀκολουθία τῆς Προσκομιδῆς, ἡ λειτουργία τῶν Κατηχουμένων καί ἡ λειτουργία τῶν Πιστῶν. Εἶδες πῶς ἀρχίζει ἡ ἁγία Προσκομιδή; «Ὡς πρόβατον ἐπί σφαγήν ἤχθη καί ὡς ἀμνός ἄμωμος, ἐναντίον τοῦ κείροντος αὐτόν, οὐκ ἀνοίγει τό στόμα αὐτοῦ».  Εἶναι προφητεία τοῦ μεγάλου προφήτου Ἡσαΐα τήν ὁποίαν προεῖπε γιά τήν θυσία τοῦ Σωτῆρος μας Χριστοῦ. Καί πῶς τελειώνει ἡ Θεία Λειτουργία;

«Ὑψώθητι ἐπί τούς οὐρανούς ὁ Θεός καί ἐπί πᾶσαν τήν γῆν ἡ δόξα σου (τρεῖς φορες). Δηλαδή ἀρχίζει ἀπό τήν Γέννησι τοῦ Χριστοῦ καί τελειώνει μέ τήν ἀνάληψί Του. Ὅλο τό δρᾶμα τοῦ Σταυροῦ καί ὅλο τό μυστήριο τῆς σωτηρίας μας περνᾶ ἀπό μπροστά μας στήν ὥρα τῆς Θείας Λειτουργίας».

Κατόπιν, ἀφ᾿ ὅτου ἀρχίζει μέ τό «Εὐλογημένη…», ἡ Θεία Λειτουργία, κανείς δέν ἔχει εὐλογία νά πλησιάσει τήν Ὠραία Πύλη καί νά μπῆ μέσα, διότι ὁ ἱερεύς συνομιλεῖ μέ τόν Χριστό καί προσεύχεται γιά ὅλο τόν κόσμο. Τό ἔχετε διδαχθῆ αὐτό;

Οἱ χριστιανοί νά σᾶς δίνουν τά ὀνόματα γιά μνημόνευσι, πρίν τήν ἔναρξι τῆς θείας Λειτουργίας, γιά νά τά διαβάζετε στήν Προσκομιδή. Ἐάν θέλουν νά σᾶς προσφέρουν τήν δική τους μικρή ἤ μεγάλη θυσία ἀγάπης στόν Χριστό, ὅπως κεριά, πρόσφορα καί χαρτιά μέ ὀνόματα; Νά ἔρχωνται ἀπό τόν ὄρθρο καί νά σᾶς τά δίνουν. Εἶναι ἁμαρτία νά σᾶς τά δίνουν στήν ὥρα τῆς Θείας Λειτουργίας. Ὁ ἅγιος Συμεών Θεσσαλονίκης γράφει: «Ἀλλοίμονο στόν ἱερέα ἐκεῖνον, ὁ ὁποῖος διαβάζει προσευχές, πού δέν εἶναι στήν κανονική τους ὥρα».

Μοῦ ἔλεγε ἕνας ἱερέας:  «Ἐγώ διαβάζω τά ὀνόματα στό σπίτι μου, Πάτερ, γιά νά μή τά διαβάζω ἐκείνη τήν ὥρα στό Ἅγιο Βῆμα!» Καί  τοῦ εἶπα:  «Ἀλλά τί κάνουμε, πάτερ; Παίζουμε μέ τά ἅγιά Μυστήρια; Ποῦ τήν εὑρῆκες γραμμένη αὐτή τήν καινοτομία; Ὅσα καλύβια, ἄλλες τόσες καί οἱ συνήθειες; Ὁ ἕνας κάνει ἔτσι, ὁ ἄλλος τό κανει ἀλλιῶς; Δέν ὑπάρχει μία ἑννιαῖα τυπική διάταξις τῶν λειτουργικῶν Ἀκολουθιῶν σέ ὅλη τήν Ὀρθοδοξία; Δέν εἶναι δυνατόν! Διότι κάθε προσευχή ἀνάμεσα σέ μικρές ἐκφωνήσεις, ἀντιπροσωπεύει καί μία λειτουργική στιγμή. Καί δέν ἔχεις δικαίωμα οὔτε ἐνωρίτερα οὔτε  ἀργότερα νά τήν διαβάσεις.

Αὐτά κρατῆστε τα στό μυαλό σας. Ἐγώ σᾶς τά εἶπα. Βέβαια ἐσεῖς θά κάνετε, ὅπως θέλετε. Ἀλλά, ἐπειδή ἤλθατε μέχρις ἐδῶ καί προπαντός διότι εἶσθε στά πρόθυρα τῆς ἱερωσύνης, σᾶς τά εἶπα νά τά γνωρίζετε.

Ἐκτός ἀπ᾿ αὐτά ἀκοῦτε ἀκόμη λάθη πού γίνονται ἀπό ἐγγάμους στόν κόσμο ἱερεῖς. Παίρνουν τήν Θεία Κοινωνία καί τήν μεταφέρουν στά σπίτια, χωρίς νά εἶναι κάποιος ἀσθενής. Ἴσως γιατί ἐπῆραν χρήματα! Νά μή τό κάνετε αὐτό! Ἔρχονται ἑκατοντάδες χριστιανοί καί μοῦ λέγουν: «Μοῦ ἔφερε τήν θεία Κοινωνία ὁ ἱερεύς στό σπίτι μου». Ἀλλά, σᾶς παρακαλῶ μή τό κάνετε αὐτό. Δέν ὑπάρχει μέσα σέ Κανόνες τοῦ Πηδαλίου καί τοῦ Κανονικοῦ Δικαίου τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἐάν τό κρατήσετε στό μυαλό σας, αὐτό ὁποῦ σᾶς εἶπα, χαρά σέ ἐσᾶς! Ἐάν ὄχι, νά μή λέγετε κατόπιν, ὅτι δέν τό ἀκούσατε ἀπό κανέναν!

Κυττᾶξτε τί γίνεται μέ τίς μερίδες. Κάθε μερίδα πού βγάζει ὁ ἱερεύς εἶναι γιά τήν μνημόνευσι ἑνός χριστιανοῦ ζῶντος ἤ κοιμηθέντος, καί ἀναφέρεται γιά τήν ψυχή τοῦ ἑνός ἀνθρώπου, πού μνημονεύεται. Καί ἀφοῦ μπῆκε ἡ μερίδα μέσα στό Ἅγιο Ποτήριο εὐλογήθηκε μέ τό Σῶμα καί Αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Μετά δέν ἔχεις εὐλογία ἀπό κανέναν νά μεταφέρεις σέ σπίτι μερίδα τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, ἐπειδή σοῦ ἔδωσε τό πρόσφορο ἤ πιθανῶς καί χρήματα ὁ σπιτονοικοκύρης. Ἡ θεία Λειτουργία καί ἡ θεία Εὐχαριστία, μετά τήν Θεία Κοινωνία, γίνονται στήν ἐκκλησία καί δέν τελειώνουν σέ κάποιο σπίτι.

Κατόπιν, αὐτές οἱ μερίδες πού βγάζεις γιά τούς ἀνθρώπους, δέν πρέπει νά τίς δίνεις κατόπιν γιά Σῶμα Χριστοῦ, διότι εὐλογοῦνται ἀλλά δέν ἁγιάζονται. Καί δέν εἶναι ἀπό τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ.

Οἱ μερίδες πού βγάζει ὁ ἱερεύς γιά τούς ἀνθρώπους εἴτε αὐτοί εἶναι στήν ζωή, εἴτε εἶναι στόν παράδεισο, εἴτε εἶναι στήν κόλασι, λαμβάνουν μεγάλη πνευματική βοήθεια. Γιατί; Διότι οἱ μερίδες πού βγῆκαν στό ὄνομά τους, διαποτίζονται ἀπό τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ μέσα στό Ἅγιο Ποτήριο, καί οἱ ψυχές πού μνημονεύθηκαν λαμβάνουν ἀοράτως πολλήν Χάριν ἀπό τόν Σαρκωθέντα καί Ἀναστάντα Χριστόν μας.

Ἄλλο πρόβλημα: Μερικοί ἔγγαμοι κληρικοί ἐπιτελοῦν τό βάπτισμα σέ πολλά παιδιά μαζί νεογέννητα. Ἐμεῖς δέν κάνουμε βάπτισμα στά μοναστήρια μας, οὔτε κηδεῖες λαϊκῶν, οὔτε γάμους.  Ἐσεῖς κάνετε τό βάπισμα σέ χιλιάδες ψυχές. Οἱ ἱερεῖς τῆς Χώρας ὀνομάζονται ὁ ἐπικεφαλῆς στρατός τῆς Ἐκκλησίας. Ἔτσι τούς ὠνόμασε ὁ πατριάρχης Νικόδημος. Δύο εἶναι οἱ στρατοί τῆς Ἐκκλησίας μας: Εἶναι ὁ ἀνώτερος στρατός τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδή ὁ μοναχισμός, ὁ ὁποῖος κρατεῖ ἄσβεστη τήν προσευχή στήν ζωή του. Διότι καί μοναχοί ἦσαν οἱ περισσότεροι πού ἐξήγησαν τήν Ἁγία Γραφή καί μᾶς ἄφησαν σπουδαῖες θεολογικές διδασκαλίες. Καί ὁ δεύτερος στρατός τοῦ μετώπου τῆς Ἐκκλησίας εἶναι οἱ ἔγγαμοι ἐν τῶ κόσμῳ κληρικοί μας. Αὐτοί εἶναι πάντοτε κοντά στόν λαό καί σέ ὅλη τήν ζωή τους μένουν ἀνάμεσά τους.

Προσέχετε πῶς νά ἐπιτελεῖτε τό βάπτισμα. Ἔρχονται ἐδῶ γυναῖκες μέ τά ἀσθενῆ ἀπό ἐπιληψία παιδιά τους. Τό παιδάκι τό κυρίευσε ἀπό νήπιο ὁ διάβολος καί τό βασανίζει. Ξέρετε γιατί; Τό εὑρῆκα στό βιβλίο Πηδάλιο. Διότι στό βάπτισμα ὁ ἱερεύς δέν διαβάζει μέ προσοχή καί εὐλάβεια ὅλες τίς εὐχές τοῦ ἐξορκισμοῦ τῶν δαιμόνων.

Μία γυναῖκα δυστυχισμένη εἶχε τό παιδάκι της μόλις ἑνάμισυ ἔτους καί τό βασάνιζαν οἱ δαίμονες καί τοῦ ἐγύριζαν τό κεφάλι πρός τά πίσω μέ τά μάτια του ἄγρια. Ἔε, πῶς νά μή κλαίει ἡ καϋμένη, ὅταν ἔβλεπε τό παιδάκι της νά τό βασανίζουν οἱ δαίμονες ἀπό τόσο μικρό! Τί ἁμαρτία ἔκανε αὐτό τό ἀγγελούδι; Ἀλλά ἡ ἐνοχή εἶναι τοῦ ἱερέως. Δέν ἐδιάβασε ὅλες τίς εὐχές ἐξορκισμοῦ τῶν δαιμόνων καί τώρα οἱ δαίμονες ἔχουν ἐξουσία σ᾿ αὐτό τό ἀθῶο πλᾶσμα τοῦ Θεοῦ.

Ἐσεῖς ξέρετε ὅτι μέχρι νά γίνει τό βάπτισμα, ὁ οὐρανός εἶναι κλειστός γιά τά ἀβάπτιστα παιδιά; Δέν μποροῦν νά μποῦν στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, παρά μόνο, μετά τό βάπτισμά τους. Καί ὁ Χριστός μᾶς λέγει ὅτι αὐτός πού ἐπίστευσε καί βαπτίσθηκε, θά σωθῆ.

Κατά τήν πατερική παράδοσι, μέχρι νά βαπτισθῆ ὁ ἄνθρωπος, ὁ διάβολος κατοικεῖ μέσα στήν καρδιά του. Μετά τήν βάπτισί του, πετάγεται ἔξω ἀπό τήν καρδιά του, ἀλλά συνεχίζει νά τόν πολεμεῖ μέ πειρασμούς καί λογισμούς ἀπό ἔξω πρός τά μέσα, πρός τήν καρδιά του. Μέσα δέν μπορεῖ νά μπῆ πάλι, διότι ἡ ψυχή εἶναι φρουρούμενη μέ τόν θώρακα τῆς Θείας Χάριτος.

Μερικοί ἱερεῖς μας, κυρίως στήν Τρανσυλβανία, ἀπό ἐπίδρασι τῆς παπικῆς «ἐκκλησίας,» δέν βαπτίζουν τά παιδιά, ἀλλά τά μυρώνουν ἤ διαβάζουν τήν ἀκολουθία τοὺ βαπτίσματος κι αὐτή ἐλλειπῆ, χωρίς νά βουτοῦν τό παιδάκι μέσα στήν κολυμβήθρα. Δέν ἔχουν οὔτε κολυμβήθρα, ἀλλά τοῦ ρίχνουν λίγο νερό στό κεφάλι του, ὅπως κάνουν οἱ παπικοί ἱερεῖς, οἱ ὁποῖοι ἔχουν καταργήσει τό μυστήριο μέ τριττή κατάδυσι μέσα στόν νερό ἀπό τόν 13^ον αἰῶνα.

Γι᾿ αὐτό παρουσιάζονται αὐτά τά προβλήματα στά μικρά παιδάκια, τά ὁποῖα βασανίζουν οἱ δαίμονες. Ἐνίοτε δαιμονίζονται μικρά παιδάκια ἐξ αἰτίας τῆς ἁμαρτωλῆς ζωῆς τῶν γονέων τους, οἱ ὁποῖοι δέν μετανοοῦν ἤ εἶναι τελείως ἄπιστοι.

Γι᾿ αὐτό, ὦ ἱερεῦ, ὅταν κάνεις τό βάπτισμα νά μή βιάζεσαι. Νά διαβάζεις καθαρά καί ὅλες τίς εὐχές στόν καιρό τους, ἡ καθεμία. Ἐάν εἶναι νά βαπτίσεις πολλά παιδιά νά διαβάσεις τούς ἐξορκισμούς γιά ὅλα μία φορά, ἀλλά νά ἀναφέρεις ξεχωριστά γιά τό καθένα μέ τό ὄνομά του.

Τό Βάπτισμα ὀνομάζεται καί θύρα τῶν Μυστηρίων, διότι δι᾿ αὐτοῦ τοῦ Μυστηρίου, μπαίνουμε στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Μέ τό ἅγιο αὐτό Μυστήριο παίρνουμε τό χάρισμα τῆς υἱοθεσίας καί γινόμεθα πνευματικά παιδιά τοῦ Χριστοῦ καί ἀδέλφια ἐν Χριστῶ μεταξύ μας. Ἡ Ἐκκλησία μέ τήν δεύτερη αὐτή πνευματική γέννησι, μᾶς κάνει παιδιά της κατά Χάριν. Τό Ἅγιο Βάπτισμα εἶναι τό πρῶτο καί μεγαλύτερο καί θεολογικώτερο Μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας μας.

Τό τέλειο καί κανονικό Βάπτισμα, εἶναι αὐτό πού γίνεται μέ τριττή κατάδυσι τοῦ βαπτιζομένου μέσα στό νερό. Ξέρουμε ὅτι στήν Χώρα μας, κυρίως στήν Τρανσυλβανία (Ἀρντεάλ) πολλοί ἱερεῖς κάνουν τήν βάπτισι μέ ἐπίχυσι λίγου νεροῦ στό κεφάλι τους. Αὐτό δέν εἶναι σωστό καί σύμφωνο μέ τήν πατερική μας παράδοσι. Ὁ Χριστός ἀπέστειλε τούς Μαθητάς του λέγοντας νά πᾶνε στόν κόσμο ὁλόκληρο καί νά κηρύξουν καί νά βαπτίσουν τόν κόσμο στό Ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἀλλά αὐτό τό κατ᾿ οἰκονομίαν βάπτισμα εἶναι ἀπό παπική ἐπίδρασι καί πρέπει κάποτε ὁριστικά νά σταματήσει.

Ἐπίσης πρέπει νά ξέρει κάθε ἱερέας, ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας κάνει μία πολύ σημαντική οἰκονομία. Ἐάν κάποιο παιδάκι εἶναι ἑτοιμοθάνατό καί ἀβάπτιστο, ἐπιτρέπεται καί ἕνας μή κληρικός, δηλαδή μοναχός ἤ διάκονος ἤ λαϊκός ὀρθόδοξος χριστιανός νά τό σηκώσει στόν ἀέρα τρεῖς φορές ἐπικαλούμενος τό Ὄνομα τῶν τριῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος, νά τοῦ δώσει ὄνομα καί νά τό βαπτίσει στόν ἀέρα.

Ἐάν τό παιδάκι θά ζήσει πρέπει ὁ ἱερεύς νά τοῦ κάνει ὅλη τήν ἀκολουθία τοῦ Βαπτίσματος, χωρίς νά τό βάλει μέσα στό νερό, διότι ἔγινε ἡ σχετική βάπτισίς του στόν ἀέρα μέ τήν ἐπίκλησι τῆς Ἁγίας Τριάδος. Αὐτό τό παιδί, πού ἔζησε, δέν ἐπιτρέπεται ἀπό τήν Ἐκκλησία μας νά γίνει ἱερεύς.

Ἦλθε σέ μένα μία γριά ἀπό κάποια πόλι καί μοῦ εἶπε:

-Πάτερ, ἔκαμα στά νειᾶτα μου 12 ἐκτρώσεις. Ἦλθα νά μοῦ εἰπῆς τί κανόνα νά κάνω.

-Καί πότε ἔκανες τήν τελευταία ἔκτρωσι, τήν ἐρώτησα.

-Πρίν ἀπό 15 χρόνια.

 Σκέφθηκα τότε τί κανόνα νά τῆς δώσω, διότι αὐτή ἀπό τότε εἶχε ἐξέλθει ἀπό τά χρονικά ὅρια γιά ἐπιβολή κανόνος. Ἀλλά ἔπρεπε νά τῆς δώσω κάτι. Γιά τήν ἔκτρωσι τούς δίνω τόν ἑξῆς κανόνα: Ὅσες ἐκτρώσεις ἔκανε κάποια, ἄλλα τόσα παιδιά νά βαπτίσει, ἄλλα τόσα παιδιά νά τά ἐνδύσει καί ἄλλα ὅ,τι θέλει νά τῆς ἐπιβάλει ὁ Πνευματικός. Μετά αὐτή ἡ γριά ἐπῆγε σ᾿ ἕνα δάσκαλο τῆς θεολογίας λαϊκό χριστιανό, ὁ ὁποῖος τήν ἐδίδαξε τά πάντα γιά τήν τελετή τοῦ Μυστηρίου καί τίς ὑποχρεώσεις τοῦ νουνοῦ.

-Πάτερ, μοῦ εἶπε, ὅταν ἦλθε πάλι, ἐγώ εἶμαι στό βρεφοκομεῖο καί μέχρι τώρα ἐβάπτισα 480 παιδιά!

-Μπράβο! Ἔχασες δώδεκα καί ἀπέκτησες 480; Καί τί λέγεις ὅταν τά βαπτίζεις.

-Κύτταξε τί κάνω, Πάτερ. Ἔχω Μέγα Ἁγιασμό καί ὅταν βλέπω στό βρεφοκομεῖο, ὅπου εἶμαι, ἕνα μωρό νά εἶναι ἀδύνατο, τό ραντίζω μέ Ἁγιασμό, ἀνάβοντας καί τρία κεριά καί λέγοντας: «Βαπτίζεται ὁ δοῦλος (ἡ δούλη) τοῦ Θεοῦ στό Ὄνομα τοῦ Πατρός. Ἀμήν. Καί τοῦ Υἱοῦ. Ἀμήν. Καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀμήν».

Εἶδες μία σοφή γερόντισσα, τί ἔκανε; Ἔχασε 12 δικά της καί υἱοθέτησε 480 καί τά ὡδήγησε στήν πίστι, μέ τήν συγκατάθεσι τῶν γονέων τους βέβαια.

Τότε ἐγώ τῆς εἶπα: «Δέν σοῦ δίνω κανένα κανόνα, ἀφοῦ ἔκανες τόσο μεγάλο ἔργο καί ὡδήγησες τόσες ψυχές στό φῶς τοῦ Χριστοῦ».

Δέν ἐπιτρέπεται σέ κάποιον πού βαπτίσθηκε στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, νά βαπτισθῆ δεύτερη φορά, διότι εἶναι ὡσάν νά ἐμπαίζεται ἡ Σταύρωσις τοῦ Χριστοῦ, διότι μία φορά ὁ Χριστός σταυρώθηκε καί  μία ἀναστήθηκε. Οἱ πλανεμένοι ζηλωτές, πού δέχονται χριστιανούς μας στίς δικές τους παρατάξεις καί τούς βαπτίζουν δεύτερη φορά σταυρώνουν τόν Χριστό γιά δεύτερη φορά. Καί μ᾿ αὐτό πού κάνουν γίνονται αἱρετικοί. Διαβᾶστε τήν Δογματική τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ καί τί λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «Τό Βάπτισμα εἶναι ταφή καί ἀνάστασις μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό».

Λοιπόν παιδιά μου, κρατῆστε τα αὐτά. Εἶναι ὅλα γιά ἐσᾶς. Λοιπόν, νά ἔχετε καθαρή συνείδησι, νά κρατᾶτε μέ  δύναμι ψυχῆς καί δυνατή πίστι τίς ἅγιες Νηστεῖες τῆς Ἐκκλησίας μας, τούς Ἱερούς Κανόνες καί νά μή ζητῆτε νά πλουτίσετε. Ὁ μεγαλύτερος πλοῦτος εἶναι νά ὁδηγήσετε στόν Χριστό, ὅσες περισσότερες ψυχές μπορεῖτε γιά τήν σωτηρία τους καί τήν δική σας. Διότι δέν μποροῦμε ὅλα νά τά κάνουμε!  Ἐάν ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέγει: «Σέ ὅλους θυσιάσθηκα, μήπως καί σώσω μερικούς ἀπ᾿ αὐτούς».

Ὁ Χριστός μέ τό πλῆθος τῶν καθαρῶν ψυχῶν, τῶν σεσωσμένων καί δοξασμένων νά πάρει καί ἐσᾶς στήν αἰώνια ἀγκαλιά Του.

Ἄλλο καθῆκον σας τώρα πού θά γίνετε ἱερεῖς εἶναι καί τοῦτο:

Μήπως αἰσθάνεσθε ἐντροπή νά φορεῖτε τό μαῦρο ἔνδυμα τοῦ ὀρθοδόξου κληρικοῦ; Τώρα νά σέ βλέπω μέ τό ζωστικό καί πιό πέρα λαϊκό ὁδηγό τοῦ αὐτοκινήτου σου! Ντρέπεσαι μέ τό ράσο σου νά ὁμολογεῖς τόν Χριστό; Ὁ Θεός νά μᾶς ἐλεήσει! Ἐγώ δέν δέχομαι κληρικούς μέ παντελόνι στήν ἐξομολόγησι. Μοῦ ἦλθαν κάποτε πέντε ἔγγαμοι ἱερεῖς μέ τίς παπαδιές τους γιά ἐξομολόγησι. Ὁ ἕνας εἶχε ἕνα μικρό γένειο καί φοροῦσε καί τό ἱερατικό ζωστικό του. Οἱ ἄλλοι, μερικοί καί ὁδηγοί στά αὐτοκίνητά τους ντυμένοι μέ παρδαλά ροῦχα.

-Ἤλθαμε, πανοσιώτατε, νά ἐξομολογηθοῦμε!

-Ἐσεῖς εἶσθε ὅλοι ἱερεῖς; Καί ποῦ εἶναι ἡ ἱερατική σας ἐνδυμασία; Ποῦ εἶναι τά γένεια σας; Ποῦ εἴδατε ἐσεῖς στίς εἰκόνες ἁγίους, ὁσίους, ἀρχιερεῖς καί ἱερεῖς κουρεμμένους; Μέ σχέδια καί κοντά μανίκια; Ἤ μήπως εἴδατε τήν Κυρία Θεοτόκο μέ ἀκάλυπτη τήν κεφαλήν της, μέ μακιγιαρισμένα τά δάκτυλά της, σκουλαρίκια στ᾿αὐτιά της καί βαψίματα στό πρόσωπό της; Οἱ παπαδιές στήν ἐνορία καί παντοῦ εἶναι κατά τό ἥμισυ ἱερεῖς. Αὐτές πρέπει νά εἶναι τό παράδειγμα καί τό φῶς τῶν ἄλλων γυναικῶν τοῦ χωριοῦ μέ τήν ζωή τους καί τήν ὅλη συμπεριφορά τους.

Πήγαινε στήν Ἑλλάδα καί θά ἰδεῖς ἀπό τόν μεγαλύτερο, τόν ἀρχιεπίσκοπο, μέχρι τόν τελευταῖο ἔγγαμο διάκονο, ὅλοι νά κρατοῦν τά γένειά τους, τά ράσα τους, τά παπαδικά τους καπέλλα καί οἱ ἄγαμοι τά ἐπανωκαλύμαυχά τους στήν ἐκκλησία! Πήγαινε στήν πόλι Ρόμαν (Ρουμανίας) στήν ἐποχή τοῦ ἐπισκόπου Γερασίμου Σαφιρείν, τό 1904 καί θά ἰδεῖς πῶς ἦταν οἱ ἱερεῖς! Ὅλοι ντυμένοι μέ τά ράσα τους καί τά καπέλλα τους.

Καλά, ἀδελφοί, λέτε, νά φύγουμε καί ποῦ νά πᾶμε ἐμεῖς μακριά ἀπό τήν Παράδοσί μας;  Πῶς θά πολεμήσουμε τούς παπικούς καί τίς αἱρετικές ὁμάδες τῶν προτεσταντῶν, ἐάν τούς δίνουμε νερό γιά νά πεθάνουν καί ὄχι νά ζήσουν; Μόνο στό ὄνομα θέλετε νά λεγώμεθα καί ὄχι νά εἴμεθα χριστιανοί;

Δέν εἶναι ἔτσι, παιδιά μου! Πόσο ὡραῖος εἶναι ὁ ἱερέας μας ὅταν κυκλοφορεῖ παντοῦ μέ τήν σεμνή καί μεγαλοπρεπῆ του ἱερατική περιβολή!

Ὅσον ἀφορᾶ μέ τήν ἑρμηνεία τῆς Ἀποκαλύψεως, ὁ ἄνθρωπος πού δοκίμασε νά ἑρμηνεύσει σύμφωνα μέ τό μυαλό του, δέχθηκε ἐντολή ἐξ οὐρανοῦ: «Νά μή τά ἑρμηνεύσεις διαφορετικά παρά μόνο ὅπως τά ἑρμήνευσαν οἱ Ἅγιοι Πατέρες. Καί τότε εἶπε ὁ ἀρχάγγελος στόν Ἰωάννη τόν Εὐαγγελιστή: «Υἱέ τοῦ ἀνθρώπου, σφράγισε τά λόγια αὐτά». Γνωρίζεις τί σημαίνει «σφράγισε»; Κανείς νά μή τά γνωρίζει. Περιέχει μεγάλα μυστήρια ἡ Ἀποκάλυψις! Ὅσοι ἑρμήνευσαν μέ τό «κεφάλι τους στόν ντορβᾶ», τήν Ἀποκάλυψι ἔγιναν μεγάλοι αἱρετικοί, διότι τά ἑρμήνευσαν μέ τήν δική τους ἐγκεφαλική λογική. Δέν ἀκοῦς τί λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης; Μή δοκιμάζετε νά ἑρμηνεύσετε τίς Ἅγιες Γραφές, παραπάνω ἀπό τήν πνευματική σας ἡλικία, διότι θά γκρεμισθῆτε στά βάραθρα τῆς ἀπωλείας.

Ἔτσι, παιδιά μου!  Ἐάν ἐφαρμόσετε, ὅσα ἀκούσατε καί ἐμάθατε, νά τά κρατῆτε μέ εὐλάβεια γιατί εἶναι διδασκαλίες τῶν Ἁγίων Πατέρων μας. Ἔτσι θά ἔχετε στήν ζωή σας πολλή χαρά καί μισθό στόν οὐρανό στούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἐάν ὄχι, τό πῦρ τῆς γεέννης σᾶς περιμένει! Διότι ἐσεῖς, ἐνῶ θά πρέπει νά εἶσθε τό «φῶς τοῦ κόσμου», καί τό «ἅλας τῆς γῆς», θά γίνετε ρεζίλι καί ἐντροπή ἐνώπιον ἀνθρώπων καί ἀγγέλων. Ἀλλά, εὔχομαι νά μή γίνει ποτέ αὐτό.

Εὔχομαι νά ἰδωθοῦμε καί πάλι στόν παράδεισο. Ἀμήν.

Μετάφρασις ἀπό τά ρουμανικά Μον. Δαμασκηνός Γρηγοριάτης

 Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου