Μία γνωστή μας μαθήτρια, καλοί μου φίλοι, ἀπὸ μικρὴ ποὺ ἦταν τῆς ἄρεσε πολὺ ἡ κολύμβηση. Οἱ γονεῖς της ἔκαναν ὅ,τι ἔπρεπε, γιὰ νὰ γίνει ἀθλήτρια τῆς κολύμβησης. Ὁ ἀγώνας της γιὰ νὰ ἔχει τῆς ἀνάλογες ἐπιδόσεις εἶναι ἀξιοθαύμαστος. Ὅπως καὶ οἱ ἐπιτυχίες. Καὶ τὰ μετάλλια. Καὶ τὰ ἔπαθλα. Κάτι ποὺ τῆς ἔδινε τὸ κίνητρο γιὰ ἀκόμη μεγαλύτερες ἐπιδόσεις. Ἔτσι πολὺ γρήγορα ἄρχισε νὰ ξεχωρίζει καὶ νὰ βρίσκεται στοὺς τρεῖς πρώτους σὲ ὅποιους ἀγῶνες κι ἂν συμμετεῖχε.
Μέσα ἀπὸ τὶς τεχνικὲς τοῦ ἀθλήματος, πολὺ γρήγορα ἀνακάλυψε ὅτι μπορεῖ νὰ ἔχει ἀνάλογες ἐπιδόσεις καὶ στὸ σχολεῖο, ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλες δραστηριότητές της. Γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ πολὺ γρήγορα ἄρχισε νὰ ξεχωρίζει καὶ στὴν τάξη καὶ νὰ γίνεται συνέχεια ὅλο καὶ καλύτερη μαθήτρια, ἀπ’ τοὺς πρώτους σ’ αὐτήν.
Στὴ συνέχεια οἱ γονεῖς της ἄρχισαν νὰ ἀνησυχοῦν. Γιατί διαπίστωσαν ὅτι τὴν διακατεῖχε πλέον μία τελειομανία στὰ πάντα. Καὶ τοῦτο προκειμένου νὰ εἶναι ὄχι ἁπλῶς μεταξὺ τῶν πρώτων, ἀλλὰ ὁπωσδήποτε ἡ πρώτη! Ἂν καμμιὰ φορὰ ἦταν δεύτερη σὲ κάποιο ἀγώνα τῆς κολύμβησης, στενοχωριόταν ἄνευ προηγουμένου. Κι ἂν δὲν ἔπαιρνε εἴκοσι σὲ κάποιο μάθημα, ἀλλὰ 19,7 ἂς ποῦμε, ἔκλεγε ἀπαρηγόρητα!
Κι αὐτό, γιατί δὲν δεχόταν νὰ μὴ εἶναι ὅλα τέλεια στὴ ζωή της, δὲν μποροῦσε νὰ φανταστεῖ τὸν ἑαυτό της δεύτερο σὲ κάτι. Καὶ τότε ἔτρεχαν ὅλοι νὰ τῆς συμπαρασταθοῦν. Οἱ γονεῖς της, οἱ συμμαθήτριές της, οἱ καθηγητές της … Στὸ κορίτσι αὐτὸ εἶχε δημιουργηθεῖ ἡ ἐντύπωση πώς, ἂν δὲν εἶσαι πρῶτος (σὲ κάτι) δὲν ἀξίζεις τίποτα!
* * *
Ὅλοι θὰ θεωρήσουμε τὴν κατάσταση αὐτὴ ὡς ἀκραία. Καὶ εἶναι! Ὅπως καὶ μεμονωμένη. Ποὺ ὅμως δὲν εἶναι!
Τελευταῖα δημοσιεύτηκε στὴν ἐπιστημονικὴ ἐπιθεώρηση «Psychological Bulletin», μία πολὺ ἐνδιαφέρουσα ἔρευνα τῶν Πανεπιστημίων τοῦ Μπὰθ καὶ τοῦ Γιὸρκ Σὲντ Τζὸν στὴ Βρετανία, ἡ ὁποία ἔδειξε ὅτι ἡ τελειομανία πλήττει σήμερα τοὺς νέους.
Ἀξίζει νὰ σημειωθεῖ ὅτι ἡ ἔρευνα αὐτὴ βασίστηκε σὲ διαχρονικὲς μελέτες ποὺ ἀφοροῦσαν πάνω ἀπὸ 40.000 φοιτητὲς Πανεπιστημίων καὶ Κολλεγίων τῶν ΗΠΑ, τοῦ Καναδᾶ καὶ τῆς Βρετανίας ἀπὸ τὸ 1989 ὥς τὸ 2017.
Συγκεκριμένα προέκυψε ὅτι αὐτὴ ἡ τελειομανία τῶν νέων ἔχει αὐξηθεῖ στὸ διάστημα αὐτὸ κατὰ 30%. Περισσότερο ἀπὸ κάθε ἄλλη γενιὰ οἱ σημερινοὶ νέοι δίνουν πολὺ μεγάλη σημασία στὸ νὰ εἶναι τέλειοι, ἔχουν μὴ ρεαλιστικὲς ἀπαιτήσεις ἀπὸ τὸν ἑαυτό τους καὶ εἶναι ὑπερβολικὰ ἐπικριτικοὶ σ’ αὐτόν!!!
Καὶ δὲν εἶναι μόνον αὐτό. Βλέπουν μὲ μὴ ρεαλιστικὰ καὶ σαφῶς πολὺ ὑψηλὰ κριτήρια τοὺς ἄλλους, τοὺς ὁποίους καὶ ἐπικρίνουν ὑπερβολικὰ γι’ αὐτὸ ποὺ εἶναι!
Τέλος, θεωροῦν ὅτι τὸ περιβάλλον τους εἶναι ὑπερβολικὰ ἀπαιτητικό, ὅτι οἱ ἄλλοι τοὺς κρίνουν πολὺ αὐστηρὰ καὶ ὅτι πρέπει νὰ εἶναι ὁπωσδήποτε τέλειοι, γιὰ νὰ ἐξασφαλίσουν τὴν ἀποδοχή τους!
Αὐτὴ ἡ κατάσταση, τῆς τελειομανίας δηλαδή, ἔχει σοβαρὲς ἐπιπτώσεις στὴν ψυχική τους ὑγεία, σύμφωνα μὲ τὴν ἐν λόγῳ ἔρευνα. Μάλιστα οἱ ἐπιστήμονες ποὺ κατάρτισαν τὴν ἔρευνα αὐτὴ ἐπισημαίνουν, ὅτι τὰ πιὸ πάνω συμπεράσματά τους ἔχουν ἰδιαίτερη σημασία στὰ πλαίσια τῆς αὔξησης τῶν προβλημάτων ψυχικῆς ὑγείας τῶν νέων.
Ὑπόψη ὅτι καὶ ἄλλη ἐπιστημονικὴ ἔρευνα ποὺ ἔγινε ἀπὸ τὸ Πανεπιστήμιο τοῦ Ὀντάριο στὸν Καναδὰ ἐπισημαίνει ὅτι αὐτὴ ἡ τάση τῆς τελειομανίας καὶ τῆς «πρωτιᾶς», σχετίζεται μὲ τὰ αὐξημένα ποσοστὰ κατάθλιψης καὶ αὐτοκτονιῶν.
Ἔτσι ἔχουμε ἀπ’ τὴ μία τοὺς ἀδιάφορους, τοὺς προβληματικοὺς καὶ τοὺς «μπαχαλάκηδες» νέους καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη τοὺς … τελειομανεῖς! Αὐτὸ κι ἂν εἶναι ἡ ἀποκάλυψη τῆς ἐποχῆς μας. Μίας ἐποχῆς ποὺ μᾶς θέλει ἐκτὸς ὁρίων καὶ ἐκτὸς τῆς ἀποκαλούμενης «βασιλικῆς ὁδοῦ».
* * *
Οἱ ἐπιστήμονες τῆς πρώτης ἔρευνας ἀποδίδουν τὸ φαινόμενο στὸν σημερινὸ τρόπο ζωῆς καὶ ὀργάνωσης τῆς κοινωνίας καὶ κυρίως στὴν αὐξανόμενη ἀνταγωνιστικότητα τόσο στὸ πανεπιστημιακὸ ὅσο καὶ στὸ ἐργασιακὸ περιβάλλον. Καὶ πόσα θὰ μποροῦσε νὰ πεῖ κανεὶς ἐπ’ αὐτοῦ!
Γιὰ παράδειγμα, τί κάνει ὁ λεγόμενος «πρωταθλητισμός»; Μὲ αὐτὸν δὲν ἀγωνιζόμαστε βέβαια γιὰ τὸν ἀγώνα καὶ τὸ ἄθλημα, ἀλλὰ γιὰ τὴν πρωτιά! Δὲν πηγαίνουμε στὸ στίβο, δὲν κοπιάζουμε καὶ ἀθλούμαστε γιὰ τὰ ὀφέλη ποὺ θὰ ἔχουμε ἀπ’ τὸ ἄθλημα (σωματικά, ψυχικά, πνευματικά), ἀλλὰ γιὰ νὰ βγοῦμε πρῶτοι (ὄχι δεύτεροι) καὶ μόνο γι’ αὐτό!
Βεβαίως ὅταν κάνουμε ἀθλητισμό, ὅταν ἐπιδιδόμαστε σ’ ἕνα συγκεκριμένο ἄθλημα, θέλουμε νὰ βγοῦμε νικητές. Ἂν δὲν ὑπῆρχε αὐτό, θὰ εἶχε ὑποβιβαστεῖ ἀκόμη καὶ ἡ ἀξία τοῦ ἀθλήματος καὶ τὰ τόσα ὀφέλη ἀπ’ αὐτὸ (εὐγενὴς ἅμιλλα, ὀρθὸς ἀνταγωνισμός, πειθαρχία, ἐγκράτεια κλπ.) καὶ θὰ εἶχε καταλήξει σέ… γυμναστική!
Ὑπάρχει ὅμως ἐδῶ μία σημαντικὴ διαφορά. Ἡ προσπάθεια γιὰ τὴ νίκη εἶναι τὸ ἀποτέλεσμα τοῦ ἀγώνα. Ἂν ἔλθει, καλῶς. Ἂν δὲν ἔλθει, θὰ προσπαθήσουμε καὶ θὰ ἀγωνιστοῦμε καὶ πάλι. Καλύτερα καὶ ἀποτελεσματικότερα. Στὸν πρωταθλητισμὸ ὅμως, ζητᾶμε τὴ νίκη καὶ τὴν πρωτιὰ πάσῃ θυσίᾳ! Μὲ ὁποιαδήποτε μέσα! Ἀκόμη καὶ ἀθέμιτα! Στὸν ἀθλητισμὸ ὁ «ἄλλος» εἶναι συναγωνιστής, ἔστω καὶ ἀνταγωνιστής. Στὸν πρωταθλητισμὸ ὅμως, αὐτὸς ὁ «ἄλλος», εἶναι σαφῶς ἀντίπαλος, μὲ ὅλη τὴ σημασία τῆς λέξης!
Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος: «Μὲ τὸν πρωταθλητισμὸ ἐκδηλώνεται ὅλη ἡ φιλαυτία καὶ ὅλη ἡ κενοδοξία ποὺ ἔχει μέσα του ὁ ἄνθρωπος». Ναί!
Ἕνα ἄλλο παράδειγμα εἶναι τὰ πρότυπα ὀμορφιᾶς. Ἀξίζει νὰ σημειωθεῖ ὅτι πολλὰ ἀπὸ τὰ μοντέλα ποὺ βλέπουμε (εἴτε γυναικῶν, εἴτε ἀνδρῶν, εἴτε καὶ παιδιῶν ἀκόμη) δὲν εἶναι ὑπαρκτά, ἀλλὰ κατάλληλα σχεδιασμένα (ἢ ἐπισκευασμένα) ἀπὸ τοὺς ὑπολογιστές. Σ’ αὐτὰ τὰ ἀνύπαρκτα μοντέλα καλοῦνται νὰ μοιάσουν οἱ νέοι σήμερα! Καὶ ἡ πίεση πρὸς αὐτὴ τὴν κατεύθυνση εἶναι ἀπ’ ὅλα τὰ μέσα καὶ μὲ ὅλους τοὺς τρόπους.
Σύμφωνα μὲ μία ἄλλη ἔρευνα [τὴ «Μελέτη τῶν Στάσεων τῶν Κοριτσιῶν» («Girl’s Attitude Survey») ποὺ εἶναι καὶ ἡ μεγαλύτερη στὸ εἶδος της στὴ Βρετανία] ἡ αὐτοπεποίθηση τῶν κοριτσιῶν, ἀλλὰ καὶ τῶν νέων γυναικῶν, σχετικὰ μὲ τὸ σῶμα καὶ τὴν ἐμφάνισή τους, ἔχει μειωθεῖ σημαντικὰ τὴν τρέχουσα δεκαετία. Ἔτσι, ἐνῷ τὸ 2011 τὸ 73% δήλωνε ὅτι εἶναι ἱκανοποιημένο ἀπ’ τὴν ἐμφάνισή του, τὸ 2018 τὸ ποσοστὸ αὐτὸ μειώθηκε στὸ 61% !!! Σήμερα πόσο εἶναι ἆραγε;
Ἕνα τρίτο παράδειγμα εἶναι ἀκόμη καὶ αὐτὰ τὰ κοινωνικὰ δίκτυα, τὰ ὁποῖα σὲ κάθε περίπτωση δημιουργοῦν ἕνα ἀνταγωνιστικὸ καὶ σὲ μεγάλο βαθμὸ ἐπικριτικὸ περιβάλλον, τὸ ὁποῖο πιέζει ἀσφυκτικὰ τοὺς νέους.
* * *
Πόσο διαφορετικὸ εἶναι τὸ πνεῦμα τῆς Ὀρθοδοξίας μας! Τὸ ὁποῖο καὶ ἀγωνιστικὸ εἶναι καὶ ἀσκητικό. Δὲν εἶναι ὅμως ἀνταγωνιστικό. Οὔτε καὶ κατασκευασμένο. Καλεῖσαι νὰ ἀγωνιστεῖς, νὰ γίνεις ἅγιος. Ὄχι ὅμως καὶ ὁ πρῶτος ἅγιος! «Ἅγιοι γίνεστε ὅτι Ἐγὼ Ἅγιός εἰμι», εἶναι ἡ ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ (Λευϊτ. 20,7,26 & Α΄ Πέτρ. 1,16). Δὲν μᾶς εἶπε νὰ γίνουμε ἅγιοι πάνω ἀπ’ ὅλους τοὺς ἁγίους, κάτι ποὺ θὰ ἦταν ἀσφαλῶς ἄκρως ἐγωιστικὸ καὶ ὑπερήφανο καὶ θὰ χάναμε ἔτσι τὴν ὅποια ἁγιότητα νομίζαμε ὅτι εἴχαμε! Ὅλοι οἱ Ἅγιοι ποὺ ξέρουμε ἀγωνίστηκαν νὰ μποῦν στὴν «Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν» καὶ νὰ εἶναι γιὰ πάντα μαζὶ μὲ τὸν Χριστὸ καὶ ὄχι νὰ εἶναι σ’ αὐτὴν οἱ πρῶτοι καὶ οἱ… κατ’ ἐξοχήν!
