γράφει η Φανούλα Αργυρού*
Τα τελευταία νέα από την Βόρειο Ιρλανδία έχουν άμεση σχέση με την κυπριακή μας τραγωδία. Η συνεχιζόμενη απουσία και αποτυχία για διαμοιρασμό της εξουσίας (“power-sharing”) στα ιδρύματα της Βορείου Ιρλανδίας, λόγω του συνεχιζόμενου αδιεξόδου, υπογραμμίζει γιατί το μοντέλο της «Βορείου Ιρλανδίας» που πολλοί ισχυρίζονται (και πρώτοι οι Βρετανοί πολιτικοί) ότι μπορεί να δουλέψει και στην Κύπρο, είναι εγγενώς ελαττωματικό και μια συνταγή αδιεξόδου.
Μετά από πρόσφατη συζήτηση μεταξύ των ηγετών της Ιρλανδίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την πολιτική στασιμότητα στην Βόρειο Ιρλανδία, όπου η κυβερνητική μηχανή δεν λειτουργεί εδώ και πολύ καιρό, έγιναν κάποιες δηλώσεις σημαντικές εκ μέρους του Ιρλανδού Πρωθυπουργού.
Ο Leo Varadkar, Πρωθυπουργός της Ιρλανδίας φαίνεται να έχει βαρεθεί τόσο πολύ που όπως ανακοινώθηκε προβλέπει ως τη μόνη λύση για το πρόβλημα την «ενοποίηση» με μια «ενωμένη Ιρλανδία» για τελική λύση, ως ένα τέλος πλέον στην στασιμότητα και τα ατέρμονα αδιέξοδα.
Βέβαια αυτό δεν… άρεσε στον Βρετανό Υπουργό Βορείου Ιρλανδίας Chris Heaton-Harris αλλά ο Ιρλανδός Πρωθυπουργός πήγε και πάρα πέρα, σύμφωνα με την είδηση από το BBC, είπε ότι κατά την διάρκεια της ζωής του θα δει μια ενωμένη Ιρλανδία!
Αυτό προφανώς εξόργισε τον Βρετανό Υπ. Βορείου Ιρλανδίας ο οποίος επανέλαβε ότι οι συνομιλίες είχαν κάνει πρόοδο και φάνηκε να επικρίνει τον Ιρλανδό Πρωθυπουργό όταν είπε «Ο Πρωθυπουργός έχει πολλά εσωτερικά πολιτικά (προβλήματα) στο πιάτο του όμως δηλώσεις που δεν βοηθούν…»
Ακόμα μια δήλωση του Ιρλανδού Πρωθυπουργού φανερώνει πόσο αγεφύρωτες είναι πλέον οι διαφορές. Είπε και αυτό ο Varadkar : «Δεν μπορούμε να περιμένουμε για πάντα, θα χρειαστούμε εναλλακτικές διευθετήσεις» και είπε ότι θα έχει την ευκαιρία να μιλήσει με τον Βρετανό Πρωθυπουργό Rishi Sunak τον Οκτώβριο. Και απέκλεισε την ιδέα για κοινή αρχή (joint authority) μεταξύ των κυβερνήσεων Ηνωμένου Βασιλείου και Ιρλανδίας, γιατί κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται από την Συμφωνία της Καλής Παρασκευής.
Το ειδησεογραφικό το BBC εδώ:
https://www.bbc.com/news/articles/cw89lje5q7do
Δεν θα εμβαθύνω στα προβλήματα της Βορείου Ιρλανδίας γιατί ο σκοπός του άρθρου μου σήμερα είναι να επισημάνω πόσο σωστός ήταν ο Δρ. Κλέαρχος Α. Κυριακίδης το 2016 και πόσο επίκαιρες είναι οι θέσεις του σήμερα 2023 με τις δηλώσεις του Ιρλανδού Πρωθυπουργού και τα αρνητικά και απροσπέραστα προβλήματα που δημιουργούνται με το «μοντέλο» της Βορείου Ιρλανδίας. Εξηγώ πιο κάτω.
Ήταν και ένα θέμα που συζήτησα πριν λίγα χρόνια και με την βρετανίδα φίλη της Κύπρου βουλευτίνα Τερέζα Βίλλιερς, η οποία διετέλεσε και Υπουργός Βορείου Ιρλανδίας και η οποία επέμενε ότι ο «διαμοιρασμός εξουσίας» μπορεί να δουλέψει και στην Κύπρο όπως στην Βόρειο Ιρλανδία. Ενδεικτικά συμβαίνει το αντίθετο.
Σε αυτό το πλαίσιο, αναφέρω ένα ακαδημαϊκό άρθρο των John McGarry και Νεόφυτου Λοιζίδη που δημοσιεύθηκε το 2015. Στο άρθρο τους οι συγγραφείς του, έχουν πολλές αναφορές στη Βόρειο Ιρλανδία προωθώντας την προϋπόθεση ότι ο «διαμοιρασμός εξουσίας» μπορεί να δουλέψει και στην Κύπρο. Τίτλος του άρθρου «Power-sharing in a re-united Cyprus: Centripetal coalitions vs. proportional sequential coalitions». Δυστυχώς όμως, εκεί που προβληματίζει εκείνη η ακαδημαϊκή ανάλυση είναι ότι απέτυχε να χρησιμοποιήσει το διεθνές δίκαιο, ο οποίος απαγορεύει την φυλετική διαίρεση, το απαρτχάιντ ή αμφότερα όπως η Διεθνής Σύμβαση για την Εξόντωση όλων των μορφών των φυλετικών διακρίσεων του 1965.
Ένα άλλο ουσιώδες πρόβλημα με το προαναφερθέν ακαδημαϊκό άρθρο είναι ότι ενώ προωθεί τον διαμοιρασμό εξουσίας στο αποτυχημένο εν πάση περιπτώσει μοντέλα Βορείου Ιρλανδίας, απέτυχε να αναγνωρίσει και να τονίσει την ύπαρξη κατοχής στην Κυπριακή Δημοκρατία. Εμφανή δε η απουσία οποιασδήποτε αναφοράς στη λέξη «εισβολή» και του ρήματος «εισβάλει». Το μόνο που αναφέρει σχετικά με την Τουρκία είναι 7 λέξεις και αυτές με λανθασμένη ερμηνεία, στο τέλος της πιο κάτω παραγράφου:
«The Turkish Cypriots have their own bad dreams about the 1960–1963 breakdown, one in which they see themselves as the main victims. In their view, the breakdown was followed by the monopolization of the institutions of the Republic of Cyprus by Greek Cypriots, and by the isolation of the Turkish Cypriots in small enclaves until Turkey came to their aid in 1974».
«Οι Τουρκοκύπριοι έχουν τα δικά τους άσχημα όνειρα για την κατάρρευση του 1960-1963, ένα στο οποίο βλέπουν τους εαυτούς τους ως τα κύρια θύματα. Κατά την άποψή τους, την κατάρρευση ακολούθησε η μονοπώληση των θεσμών της Κυπριακής Δημοκρατίας από Ελληνοκύπριους και η απομόνωση των Τουρκοκυπρίων σε μικρούς θύλακες έως ότου η Τουρκία ήρθε να τους βοηθήσει το 1974».
Η Τουρκία δεν ήλθε να τους βοηθήσει αλλά για να εξασφαλίσει πόδι στην Κυπριακή Δημοκρατία. Έκανε δύο βάρβαρες εισβολές, δολοφόνησε, εκτέλεσε, βίασε, ξερίζωσε, απέλασε και ξεκίνησε εποικισμό των κατεχομένων για να γεμίσει το κενό που άφησαν οι εκτοπισμένοι που ξερίζωσε η Τουρκία επειδή ήταν Έλληνες ή Χριστιανοί πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Οι Τουρκοκύπριοι μόνοι τους απομονώθηκαν βάση τουρκικού σχεδίου και με εντολή της τουρκοκυπριακής ηγεσίας τους, για να ξεκινούσαν το πρώτο πραξικόπημα για εξουδετέρωση του νόμιμου στάτους της ΚΔ και αντικατάστασή της με δύο ομόσπονδα συνιστώντα κράτη. Απέτυχαν. Και έμειναν αυτό-απομονωμένοι μέχρι να βόλευαν οι συνθήκες την Τουρκία να εισβάλει για να ολοκληρώσει το σχέδιο της που είχε ετοιμαστεί από το 1956 από τον Δρ. Νιχάτ Ερίμ, τον σύμβουλο του τότε τούρκου Πρωθυπουργού.
Διαβάζοντας τις δηλώσεις του Ιρλανδού Πρωθυπουργού με το συνεχιζόμενο ατέρμονο αδιέξοδο στην Βόρειο Ιρλανδία θυμήθηκα τόσο το προαναφερθέν άρθρο του 2015 των John McGarry και Νεόφυτου Λοιζίδη, όσο και ότι στις 26-27 Οκτωβρίου 2016 καθώς βρισκόμουν στην Κύπρο παρευρέθηκα και παρακολούθησα ένα Διεθνές Συνέδριο στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Είχε τον τίτλο «Τα δημοψηφίσματα στις Ειρηνευτικές Διαδικασίες: Ψυχολογικές, Πολιτικές και Νομικές Διαστάσεις». Διοργανωτές ήταν το Εργαστήριο Γενετικής Κοινωνικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, το Conflict Analysis Research Centre του Αγγλικού University of Kent, ο Κυπριακός Σύνδεσμος Κοινωνικής Ψυχολογίας και το γερμανικό ίδρυμα Friedrich-Ebert-Stiftung. Χορηγοί ήταν το British Academy και το προαναφερόμενο Friedrich-Ebert-Stiftung.
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης μέρας του Συνέδριου προωθήθηκε από ορισμένους το «μοντέλο διαμοιρασμού εξουσίας της Βορείου Ιρλανδίας» απηχώντας στο άρθρο των John McGarry και Νεόφυτου Λοιζίδη. Μεταξύ των ομιλητών ήταν και οι καθηγητές Δρ. Νεόφυτος Λοιζίδης και Δρ. Κλέαρχος Α. Κυριακίδης ο δεύτερος από τους οποίους είχε τότε ενοχλήσει αρκετούς από τους παρευρισκόμενους. Εντός και εκτός της αίθουσας, ο Δρ. Κυριακίδης ανάλυσε κάποιες άβολες αλήθειες για τη διαίρεση που προωθεί ο «δι-κοινοτισμός» και για το πως τα «ξεχωριστά αλλά ταυτόχρονα δημοψηφίσματα» που πραγματοποιήθηκαν στις 24 Απρίλιου 2004 στο πλαίσιο του Σχέδιο Ανάν δεν αντανακλούσαν με την αυθεντική δημοκρατία η οποία έχει ως βάση ένα λαό και όχι «δυο κοινότητες».
Επειδή το συνέδριο οργανώθηκε μόλις λίγους μήνες μετά τις 23 Ιουνίου 2016, όταν υποκινήθηκε ένα ενιαίο δημοψήφισμα στις τέσσερεις χώρες του Ηνωμένου Βασίλειου σχετικά με το εάν το Ηνωμένο Βασίλειο έπρεπε να παραμείνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή έπρεπε να αποχωρήσει, ο Δρ Κυριακίδης έθεσε σχετικό ερώτημα. Γιατί το 2004 το Ηνωμένο Βασίλειο υποστήριζε έντονα την έννοια των δύο «χωριστών ταυτόχρονων δημοψηφισμάτων» στην Κύπρο αλλά το 2016 το Ηνωμένο Βασίλειο οργάνωσε ένα ενιαίο δημοψήφισμα στην επικράτεια του; Στην πρώτη περίπτωση, το Ηνωμένο Βασίλειο υπονόμευσε τη δημογραφική ενότητα και την εδαφική ακεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας προς όφελος της Τουρκίας, αλλά στη δεύτερη περίπτωση το Ηνωμένο Βασίλειο προστάτευσε τη δημογραφική ενότητα και την εδαφική ακεραιότητα του. Η υποκρισία ήταν αυτονόητη.
Σημ. Φ.Α. Τα δύο ξεχωριστά δημοψηφίσματα βασίζονταν στις μυστικές διχοτομικές συμφωνίες Λονδίνου/Άγκυρας τον Δεκέμβριο του 1956…
O Δρ Κυριακίδης πρόσθεσε και κάποιες άλλες αλήθειες για τον διχασμό που ευνοείται από τον διαμοιρασμό της εξουσίας μεταξύ «δύο κοινοτήτων», για τις αδυναμίες του μοντέλου της Βορείου Ιρλανδίας, για την εγγενή του ευθραυστότητα και για το γιατί αυτό δεν ήταν το ρόδινο μοντέλο που προωθείτο για την Κύπρο.
Ε, λοιπόν, οι αλήθειες είναι ακτύπητες. Οι τελευταίες πληροφορίες από την Ιρλανδία μέχρι τώρα δικαιώνουν τον Δρ. Κλέαρχο Α. Κυριακίδη για την διορατικότητα του, ενδελεχή μελέτη των θεμάτων που επιλαμβάνεται και βέβαια δικαιώνεται.
Μια η λύση τόσο για μια ΕΝΙΑΙΑ ΙΡΛΑΝΔΙΑ, όπως και ΕΝΙΑΙΑ ΚΥΠΡΟΣ. Αμφότερες θύματα της Βρετανικής διαιρετικής και διχοτομικής πολιτικής…
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
ΠΗΓΗ:ΣΗΜΕΡΙΝΗ 8/10/2023 onisilos.gr
