ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΤΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ

 

Νέα Εποχή - Αποκρυφισμός

π. ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΥ

      Οι οπαδοί του αποκρυφισμού, του γκουρουισμού και της «Νέας Εποχής» ερμηνεύουν τα διάφορα φαι­νόμενα που παρουσιάζονται σαν αποτελέσματα των τε­χνικών τους με βάση την αποκρυφιστική κοσμοθεωρία ή και σαν φαινόμενα «υπερβατικά». Μάλιστα δεν παρα­λείπουν να επικαλεστούν και την «επιστήμη» δηλώνον­τας πως πρόκειται για «επιστημονικά πειράματα», που «αποδεικνύουν» ορθή την ασιατική κοσμοθεωρία.

Αλλά ειδικοί ερευνητές των φαινομένων αυτών, οι οποίοι δεν είναι πιστοί του πνευματισμού-μεντιουμισμού, απαλλαγμένοι από τις τάσεις της νεο-ειδωλολατρείας και της «Νέας Εποχής» διακηρύττουν πως υπάρχουν και ποικίλες άλλες ερμηνείες των φαινομένων αυτών.

α) Η περίπτωση της απάτης

Κατ’ αρχήν πρέπει να υπογραμμίσουμε το στοιχείο της απάτης, το οποίο είναι υπαρκτό και έχει πολλές φορές εξακριβωθεί.

Τα μέντιουμ και γενικά οι πιστοί των ομάδων αυτών έχουν εγκολπωθεί την ασιατική εικόνα του κόσμου.

Εκλαμβάνουν τον εαυτό τους σαν «μεσάζοντα» ανάμεσα στο δικό μας κόσμο και στον κόσμο των πνευμάτων. Τα πνεύματα, λένε, χωρίς τη μεσολάβηση των μέν­τιουμ, δεν μπορούν σε καμμιά περίπτωση να εκδηλω­θούν και να στείλουν «μηνύματα».

Η θρησκευτική αυτή πεποίθηση επιδρά στην αυτοσυνειδησία των μέντιουμ και διαμορφώνουν ιδιαίτερο «φρόνημα». Έτσι σε ορισμένες καταστάσεις προκαλούνται εξαναγκαστικά πράξεις, που οδηγούν στην απάτη. Πράγματι η ιστορία του πνευματισμού, που αποβλέπει στην επικοινωνία με τα «πνεύματα» μέσω μέν­τιουμ είναι ταυτόχρονα και ιστορία απάτης των μέντιουμ (Armete Haack-F. W. Haack, σ. 13).

Ακόμη και Έλληνες εκπρόσωποι του αποκρυφι­σμού παραδέχονται το στοιχείο της απάτης. Έτσι ο Α. Πισσάνος, αναφερόμενος στην Εταιρία Ψυχικών Ε­ρευνών του Αγγέλου Τανάγρα σημειώνει πως κατεβλήθη προσπάθεια με τη βοήθεια της αστυνομίας, τα μέντιουμ να βρίσκονται κάτω από τον έλεγχο της εται­ρίας αυτής και της «Παραψυχο-Κοινωνιολογικής Εται­ρίας Ελλάδος». Όμως, προσθέτει, η κατάσταση ανετράπη μετά τον πόλεμο του 1940. Τότε άρχισαν να ξεφυτρώνουν διάφορα σωματεία με αποκλειστικό σκο­πό, είτε την αυτοπροβολή, είτε ακόμη την έκδοση βε­βαιώσεων για μέντιουμ, χωρίς κανένα έλεγχο. (Α. Πισσάνου, Ψυχικαί Έρευναι, σ. 105).

Και ο Σπ. Μακρής υπογραμμίζει πως ιδρύθηκαν σωματεία «Ψυχικών Ερευνών» από άτομα, «χωρίς να έχουν κανένα άλλο εφόδιο πλην της . . . αμαθείας και του εξ αυτών πηγάζοντος θράσους, προέβησαν και προβαίνουν σε κακοήθεις ανακοινώσεις, φανταζόμενοι, μ’ όλη τη μωρία που τους διακρίνει, ότι οι τίτλοι των προέδρων ή Γενικών Γραμματέων που παίρνουν τυπικά από τα διάφορα σωματεία τους είναι αρκετοί για να τους μεταδώσουν το ανύπαρκτο γι’ αυτούς κύρος της γνώσεως» (Σπ. Μάκρη, Παραψυχολογία, σ. 12).

Η «ατμόσφαιρα» στη χώρα μας, όπως άλλωστε την περιγράφουν δημοσιεύματα του καθημερινού τύ­που, στα οποία αναφερθήκαμε, αποδεικνύει την αλήθεια αυτών των λόγων. Υπενθυμίζουμε ένα τίτλο αθηναϊκής εφημερίδας: «100.000 ανίδεα μέντιουμ και αγύρτες ξεζουμίζουν τους αφελείς. . . Ένα φαινόμενο που παίρνει διαστάσεις κοινωνικής επιδημίας». Εξάλλου τον τελευταίο καιρό πληθαίνουν οι αποκρυφιστικές εκπομ­πές στην κρατική και μη κρατική τηλεόραση. Τα αποκρυφιστικά μηνύματα περνούν ιδιαίτερα στις διαφημίσεις, αλλά και σε εκπομπές για μικρούς και μεγάλους, αφού είδαμε και «κρούσματα» «διακριτικής σύστασης» προς τους τηλεθεατές ότι μπορούν να πηγαίνουν στα μέντιουμ «αρκεί να μη μας κάνει αυτό κακό» (Δεκέμ­βριος 1989).

β) Θρησκευτικές πεποιθήσεις

Στην ερμηνεία των αποκρυφιστικών φαινομένων δεν πρέπει να λησμονούμε πως ο μεντιουμισμός είναι είδος θρησκευτικότητας. Οι οπαδοί του δεν είναι δυνα­τόν να παρατηρήσουν τα αποκρυφιστικά φαινόμενα με κριτικό πνεύμα, δεν μπορούν δηλαδή να υπολογίζουν με τον παράγοντα της αυταπάτης. Η περίπτωση της απάτης αναζητείται μόνο όταν κανείς δεν αντιμετωπίζει το χώρο αυτό σαν θρησκευτικό.

Η δυσκολία λοιπόν βρίσκεται στη φύση του πνευματισμού-μεντιουμισμού και των άλλων αποκρυφιστικών συστημάτων. Είναι ομάδες θρησκευτικές και εκ­φράζουν μια ιδιαίτερη θρησκευτικότητα που κινείται πα­ράλληλα με τις υπάρχουσες θρησκευτικές δομές· δεν παρακινεί δηλαδή τους οπαδούς να εγκαταλείψουν τη θρησκεία στην οποία παραδοσιακά ανήκουν.

Δεν μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για επιστήμη στο χώρο του αποκρυφισμού. Τούτο υπογραμμίζει ιδιαίτερα ο Robert Amadou: «Ο πνευματισμός είναι είδος θρη­σκείας. Στην πνευματιστική διδαχή μπορεί κανείς να βρει στοιχεία ενός απλού φιλοσοφικού συστήματος. Ό­μως δεν μπορεί να βρει κανένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που προσδιορίζουν μια επιστημονική υπόθεση. Δηλαδή μια υπόθεση που να κατοχυρώνεται στην διανοητική παρατήρηση των γεγονότων, που να είναι όσο γίνεται απλή, ώστε να μπορούν μ’ αυτή να πιστο­ποιούνται τα γεγονότα… Όπως φαίνεται, ζούμε τη γέν­νηση μιας πραγματικής θρησκείας, βέβαια χωρίς τελε­τουργίες και οργανωμένη ιεραρχία, αλλά με πραγματι­κά λατρευτικές συνάξεις και πρακτικές» (R. Amadou, σ. 434).

Οι «πιστοί», λοιπόν αυτής της «θρησκείας» είναι δύσκολο να αμφισβητήσουν τη γνησιότητα των φαινο­μένων, ακόμη και εάν πρόκειται για αποφοίτους κά­ποιας πανεπιστημιακής σχολής.

Η οργάνωση των γιατρών, που είναι οπαδοί του «Υπερβατικού Διαλογισμού» του Μαχαρίσι Μαχές Γιόγκι («Ένωση Γερμανών Γιατρών για την Προώθηση της Υγείας μέσω ΥΔ»), υπέβαλε υπόμνημα στις Γερμανικές Αρχές για την χρησιμοποίηση του ΥΔ στον τομέα της υγείας. (Σημ. ιστοσελίδος: Δείτε τι συμβαίνει και στη χώρα μας εδώ, εδώ & εδώ)

Σχετικά μ’ αυτό το θέμα ο F. W. Haack υπογραμμίζει ότι πρόκειται για ψευδοεπιστημονικό παραϊατρικό σύστημα, όπως άλλωστε και οι τεχνικές άλλων αποκρυφιστικών ομάδων ή και των «Φιλιππινέζων θεραπευ­τών». Τα συστήματα αυτά γίνονται βέβαια αποδεκτά σαν θρησκευτικές πεποιθήσεις, όμως σαν ιατρικές θέ­σεις απορρίπτονται από τους γιατρούς, που δεν συμμε­ρίζονται τις θρησκευτικές δοξασίες των ομάδων αυτών. Έτσι αυτοί οι Γερμανοί γιατροί εξέφρασαν τις θρησκευ­τικές τους πεποιθήσεις και όχι επιστημονικές θέσεις (F. W. Haack, Lebensgottheit, σ. 44).

Κλείνοντας παρατηρούμε πως τα αποκρυφιστικά φαινόμενα δεν αποτελούν αντικείμενο επιστημονικής έρευνας, αλλά πηγάζουν από θρησκευτικές πεποιθή­σεις.

γ) Ψευδείς γνωματεύσεις

Μία άλλη όψη απάτης είναι το γεγονός ότι η «γνω­μάτευση» για τις δήθεν αρρώστιες που «θεραπεύονται» γίνονται από τους ίδιους τους αποκρυφιστές «θεραπευ­τές».

Ο F. W. Haack μας πληροφορεί ότι «έγιναν γνω­στές ‘ιάσεις’ σε περιπτώσεις που δεν υπήρχε καθόλου αρρώστια. Κανένας ‘πνευματικός θεραπευτής’ δεν μπό­ρεσε ποτέ να αποδείξει πως είχε κάποια εκπαίδευση που να τον καθιστούσε ικανό να παραπέμψει σε γιατρό πρόσωπα που ακόμη και με την δική του γνώση δεν θεραπεύονται…»

Oι μαρτυρίες προσώπων, ότι δήθεν θεραπεύθηκαν ή προσώπων που ενδιαφέρονται για θεραπεία δεν έ­χουν αποδεικτική αξία. Η αξία της μαρτυρίας των αναφέρεται αποκλειστικά στη θέληση της πίστης, στην ευκολοπιστία τους ή και στις φοβίες των ανθρώπων που συντάσσουν τη μαρτυρία. . . . Επειδή όσοι επιθυμούν τη θεραπεία είναι συνολικά εξηρτημένοι πρέπει να απαιτηθεί για τέτοια πρόσωπα νομική προστασία» (Haack, Lebensgottheit, σ. 51-52).

Ο F. W. Haack αναφέρεται ειδικά στο Φιλιππινέζο «θεραπευτή» Tony Agpaoa και μας πληροφορεί πως κατηγορήθηκε για απάτη. Στις «εγχειρήσεις» που πραγ­ματοποιεί χωρίς χειρουργείο χρησιμοποιεί διαφανές «φύλλο», με σχεδιασμένες πληγές στο σώμα του ασθενή και με μεγάλη επιδεξιότητα και «ταχυδακτυλουργικό τρόπο» παρουσιάζει «όγκους» και «αίμα», που είναι σχε­διασμένα, και όχι πραγματικά (F. W. Haack, Rendevous, σ. 16).

Ακόμη πως και σε περιπτώσεις πραγματικού αίμα­τος ο Agpaoa κατηγορήθηκε για απατεώνας. Επιστή­μονες γιατροί διαπίστωσαν πως αυτό το αίμα αποδείχθηκε βοδινό! (F. W. Haack, Lebensgottheit, σ. 51- 53).

Το στοιχείο λοιπόν της απάτης δικαιούται να το αναζητήσει κανείς παντού στο χώρο στον οποίο αναφερόμαστε, ακόμη και στον τομέα της διάγνωσης.

δ) Κατασκευάσματα του «ερμηνευτή»

Σε πολλά φαινόμενα στο χώρο του αποκρυφισμού τα «μηνύματα» δεν προέρχονται από τα έξω, αλλά «από τα μέσα»· είναι κατασκευάσματα του «ερμηνευτή».

Είναι ενδιαφέρον εδώ να αναφερθούμε σε ένα χαριτωμένο περιστατικό με τον βασιλέα της Πρωσσίας Ερρίκο Γουλιέλμο Δ’. Ο βασιλιάς αυτός ρώτησε κάπο­τε τον σοφό Wilhelm Von Humboldt τι συμβαίνει με το πνευματιστικό τραπεζάκι που κινείται, και ο σοφός Humboldt απάντησε:

«— Μεγαλειότατε, ο πιο σοφός υποχωρεί», κι εννοούσε την κίνηση που έκανε το τραπεζάκι!

Το ότι εδώ πρόκειται για κατασκευάσματα του «ερμηνευτή» αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι τα λε­γόμενα «μηνύματα» που δίδονται με το πνευματιστικό τραπεζάκι, με το εκκρεμές κ.ο. είναι πολύ συγκεχυ­μένα· πολύ συχνά δεν δίνουν κανένα απολύτως νόημα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην περίπτωση που χρησιμοποι­είται το μαγνητόφωνο.

Σ’ αυτό το σημείο είναι ενδιαφέροντα τα πειράματα του Ivo Kohler (Innsbruck). Πήρε μερικά κομμάτια από μια ταινία μαγνητοφώνου στην οποία ήταν γραμ­μένο ένα κείμενο και τα συγκόλλησε με τέτοιο τρόπο, ώστε να επαναλαμβάνονται επί μέρους φράσεις ή «εντολές» συνεχώς. Μετά από λίγο χρόνο κατανόησε κάτι εντελώς διαφορετικό από εκείνο που είχε γράψει η ταινία.

Στην περιοχή του Innsbruck γινόταν ένα αποκρυφιστικό συνέδριο, ειδικά για ταινίες μαγνητοφώνου. Ο Kohler έγραψε κάποια εκπομπή από ουγγρικό σταθμό, τεμάχισε την ταινία σε κομμάτια 20 cm, έτσι, που μπο­ρούσαν να επαναλαμβάνονται και στις δύο κατευθύν­σεις. Δεν άργησε πολύ, και οι φωνές «από το υπερπέραν» έγιναν «κατανοητές» και σε γλώσσα γερμανική! Μάλιστα από καιρό σε καιρό άλλαζαν και νόημα, χωρίς να υπάρχει καμμία αναφορά στο προηγούμενο. Οι άν­θρωποι σαν κοινωνικά όντα, αν τους απευθύνεται ο λόγος δεν είναι δυνατόν επ’ άπειρον να μη «κατανοή­σουν» τίποτε, γιατί υπάρχει σ’ αυτούς μια τάση ερμηνείας.

ε) Παραφυσιολογικά φαινόμενα

Στο χώρο που μελετούμε μπορεί να υπάρχουν και «αποκρυφιστικά» φαινόμενα που είναι αληθινά. Όμως αυτό δεν σημαίνει πως η ερμηνεία τους θα πρέπει να αναζητηθεί σε κάποια «υπερβατική» πραγματικότητα.

Η κριτική εναντίον της «υπερβατικής» ερμηνείας των φαινομένων στηρίζεται στα αποτελέσματα της έρευ­νας της ψυχολογίας του υποσυνειδήτου καθώς και της κλινικής ψυχολογίας και ψυχοπαθολογίας.

Στο υποσυνείδητο του ανθρώπου πιστεύεται πως υπάρχουν καταστάσεις, που εκδηλώνονται κάτω από ο­ρισμένες προϋποθέσεις, με φανταστικές εμφανίσεις και φανταστικά φαινόμενα. Κατά την έκφραση του Β. Grom πρόκειται για «αυτοματισμούς» και φαινόμενα που προέρχονται από το υποσυνείδητο και ξεπερνούν τα συνηθισμένα φαινόμενα (Β. Grom, σ. 9).

Τα «μηνύματα» αυτά, που προέρχονται από το υποσυνείδητο του ανθρώπου, μεταδίδονται «αυτόματα», χω­ρίς δηλαδή να περνούν μέσα από τον έλεγχο της συ­νείδησης και προκαλούν εκφράσεις ή και πράξεις που μπορεί να είναι «λογικές», που όμως πραγματοποιούν­ται ασυναίσθητα, χωρίς τον έλεγχο της συνείδησης του ανθρώπου.

Κατά τον καθηγητή Η. Bender «κάτι» είναι εκείνο που «γράφει», «ομιλεί», «δρα», μέσω του μέντιουμ. Το μέντιουμ θα μπορούσε να το πληροφορηθεί, να του γίνει δηλαδή αντιληπτό, εκείνη τη στιγμή ή ακόμη και αργότερα, ύστερα από το «φαινόμενο» αυτό (Η. Ben­der, σ. 98-104).

Στο υποσυνείδητο απωθούνται πολλά βιώματα, που είναι λησμονημένα. Όταν αυτά «αναμοχλευθούν», μπο­ρούν να «εκφρασθούν» κατά ένα τρόπο, που να εμφανισθούν τα λεγόμενο αποκρυφιστικά φαινόμενα. Μπο­ρούν να «διατάξουν» το χέρι να εκτελέσει «αυτόματη γραφή». Στη ζωή μας είναι άλλωστε γνωστοί πολλοί αυτοματισμοί· κινήσεις που εκτελούνται αυτόματα, χω­ρίς να περνούν μέσα από τη σκέψη μας ή το λογικό μας. Έτσι ένας οδηγός μπορεί να οδηγήσει το αυτοκίνητό του σε μια περιοχή επί πολλή ώρα «αυτόματα», χωρίς συνειδητή ενέργεια. Μία μητέρα, που ταΐζει το μωρό της, το οποίο δεν ανοίγει το στοματάκι του, ανοίγει ασυναίσθητα το δικό της. Ασυναίσθητα επίσης σχε­διάζουμε κάτι σ’ ένα χαρτί την ώρα που τηλεφωνούμε…

Όταν τα φαινόμενα αυτά ερμηνευθούν εσφαλμέ­να, «υπερβατικά», υπάρχουν κίνδυνοι για τον άνθρωπο. Όταν ένα μέρος της ψυχικής μας ζωής, λέγει ο Grom, αυτονομηθεί και προσωποποιηθεί, γίνει δηλαδή δευτερεύουσα προσωπικότητα και θεωρηθεί κάτι ξένο προς το «εγώ» και είναι ανεξέλεγκτο και μακράς διαρκείας, τότε γίνεται παθολογικό. Ο πνευματισμός το ταυτίζει με ένα πνεύμα. Τότε στο μέντιουμ δημιουργείται η ώ­θηση να κάνει κάτι και αποκτά την αντίληψη πως αυτό που συμβαίνει μέσα του είναι «έμπνευση» ή «ώθηση»  κάποιου πνεύματος που ενεργεί μέσω του μέντιουμ (πνευματοκαταληψία).

Το ίδιο φαινόμενο έχουμε και στις πεντηκοστιανές – χαρισματικές ομάδες με τη λεγόμενη «γλωσσολαλιά». Οι πεντηκοστιανοί πιστεύουν πως είναι αποτέλε­σμα επενεργείας του Αγίου Πνεύματος και «απόδειξη» πως το όλο θρησκευτικό τους οικοδόμημα είναι η «α­ληθινή εκκλησία».

Κατά την άποψη του W. Tenhaeff, η αυτοματοποιημένη ενέργεια του υποσυνειδήτου, όταν βρίσκεται σε ελεγχόμενη κατάσταση, μπορεί να οδηγήσει σε πρόσθετες δημιουργικές εμπνεύσεις, ανεξάρτητα από την αξιολόγηση του περιεχομένου των. Αυτό συνέβη λόγου χάρη με την Η.Ρ.Blavatsky. Ισχυρίζετο πως έπαιρνε μηνύματα από τους «Δασκάλους». Όμως αυτά που αναφέρει στα βιβλία της, απορρέουν από τις πνευματιστικές της αναλήψεις.

Το ίδιο παρατηρούμε και για την περίπτωση της G. Cummins, στην οποία αναφέρεται ο Β. Grom. Έ­γραψε ένα μυθιστόρημα για τον αρχέγονο χριστιανι­σμό. Οι «εμπνεύσεις» της δεν ήταν «μηνύματα» κάποιου πνεύματος, αλλά δημιουργική επεξεργασία των «γνώ­σεων» που «πέρασαν» σ’ αυτήν κατά την παιδική ηλικία από τον πατέρα της, που ήταν καθηγητής Θεολογικής Σχολής. Σε μια κατάσταση υπνωτικής μορφής, η Cummins επανάφερε όλες αυτές τις «μνήμες», κατά τρόπο «κρυπτομνημικό» ή «υπερμνημικό» και τα επεξεργάσθηκε δημιουργικά. Όμως η ίδια, όπως και άλλοι από το χώρο του πνευματισμού, ισχυρίζονται πως μπο­ρούν να δουν στο παρελθόν. Αλλά αυτός ο ισχυρισμός θα στηρίζετο κάπου, αν τα «μηνύματα» που ελάβαιναν αποτελούσαν τη βάση για να ανακαλύψει κανείς κάτι, που μέχρι τώρα ήταν εντελώς άγνωστο. Οι «καταπληκτι­κές» λοιπόν «αποκαλύψεις» γνωστών μέντιουμ δεν είναι απαραίτητο να έχουν κάποια «υπερκοσμική» ερμηνεία.

Αυτές οι «εμπνεύσεις» μπορεί να είναι «κρυπτομνημικές» ή «υπερμνημικές» πληροφορίες πέρα από τις αι­σθήσεις του ατόμου. Η υπνωτική «συγκέντρωση» ωθεί το μέντιουμ να πραγματώσει τέτοιες αποδείξεις. Και ό­πως αναφέραμε οι πληροφορίες του μέντιουμ δεν ξε­περνούν αυτό που είναι ήδη γνωστό από τη φυσική γνώση, ή είναι αποτέλεσμα υποσυνείδητης ή «παραφυσιολογικής» (Paranormale) αντίληψης. Καμμία επιστη­μονική ανακάλυψη δεν επετεύχθη από μεντιουμιστικά «μηνύματα»· λόγου χάρη η ανάγνωση ιερογλυφικής γραφής, η ανακάλυψη της πενικιλίνης ή και η «ανεύρεση» του Κολοσσού της Ρόδου, που γελοιοποίησε διε­θνώς τη χώρα μας!

Είναι ακόμη σημαντικό να αναφέρουμε πως τα μέντιουμ αφήνουν πολλά πράγματα χωρίς απάντηση. Ακόμη οι «πληροφορίες» τους κινούνται πάντοτε στα πλαίσια του μορφωτικού και πολιτιστικού τους επιπέδου. Πολλές φορές είναι αστείες, παιδαριώδεις ή και χαρα­κτηρίζονται σαν κακοήθειες (B. Grom, σ. 10).

Έχει παρατηρηθεί πως οι «αποκαλύψεις» των δια­φόρων μέντιουμ κινούνται στα πλαίσια των θρησκευτι­κών αντιλήψεων του περιβάλλοντος των. Έτσι στους ρωμαιοκαθολικούς παρατηρούνται «επικοινωνίες» με την παρθένο Μαρία ή στον ορθόδοξο χώρο με «πνεύ­ματα αγίων». Όμως αυτό δεν συμβαίνει με τους προτεστάντες πνευματιστές. Οι νεαροί «κατορθώνουν» επικοινωνία με τους Elvis Prisley, τη Marilyn Monroe ή και τον Adolf Hitler. Ακόμη και οι «αποκαλύψεις» ανταποκρίνονται στο πνευματικό επίπεδο του καθενός!

στ) Ομαδικό υποσυνείδητο;

Υποστηρίζεται πως παράλληλα με το ατομικό υποσυνείδητο, υπάρχει και το ομαδικό υποσυνείδητο. Εκεί είναι απωθημένες γενικές ανθρώπινες εμπειρίες ενός πολιτισμού. Ο καθένας λόγου χάρη γνωρίζει τι σημαί­νει «πατέρας», «μητέρα», «θεός» κ.ο.κ. Έτσι δεν είναι απαραίτητο να υποθέσουμε πως τα μέντιουμ εκφράζουν περιεχόμενα του δικού τους υποσυνείδητου.

Η δυναμική της ομάδας γνωρίζει αυτό το φαινό­μενο της μετάδοσης των συναισθημάτων, προ παντός όταν πρόκειται για ομάδα που είναι συναισθηματικά «δεμένη» και εξαιρετικά «φορτισμένη». Τότε υποστηρίζεται πως μπορεί να υπάρχουν ασυναίσθητες επικοινωνίες. Αυτό, δηλαδή, που λέγει το μέντιουμ, μπορεί να προέρχεται και από ένα άλλο μέλος της ομάδας.

Όμως συχνά ένα μέντιουμ πιστοποιεί εκείνο που θέλει κανείς να ακούσει. Αυτό αποδεικνύουν και πνευματιστικά πειράματα στο χώρο του λεγάμενου χριστιανικού πνευματισμού. Σε μία τέτοια πνευματιστική συγκέν­τρωση στη Γερμανία εκλήθηκε το «πνεύμα» του προτεστάντου θεολόγου Bultmann, που όπως είναι γνωστό αρνείται την ανάσταση. Αποτέλεσμα: Όταν ρωτήθηκε σχετικά, το πνεύμα ομολόγησε πως είχε κάνει λάθος!

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στο χώρο των λεγόμε­νων «φωτισμένων». «Οράματα» και «αποκαλύψεις» βεβαιώνουν την μετάνοια και την «τιμωρία» όσων κληρι­κών άσκησαν κριτική εναντίον των «Απολυτρωτικών Σχολών» ή αμφισβήτησαν τη διδαχή των. Έτσι μία «φωτισμένη» «επικοινώνησε» με κάποιον αποθανόντα ιερέα που άσκησε κριτική εναντίον της κίνησης. Ιδού η σχετική περικοπή από την αυτόματη «Γραφή»:

«Ιερέας Δαμασκηνός ήρθα και σου μιλώ: Είμαι, να πεις, κρατούμενος, σ’ αυτή την αδελφούλα, διότι δεν πίστευσα λόγια χρυσά με βούλα. Τα μάτια μου δεν παύουνε να κλαίω ο καημένος. . . Με πήγανε οι άγγελοι εκεί στην κορυφή, και είδα το σχολείο της και την ψυχή αυτή. Λάμπει ωσάν αστέρας το άγιο πρόσωπό της, για την τυφλή υπακοή εις τον Δημιουργό της. . . Η Υπέρμαχος Στρατηγός εδίδαξε αυτήν, το Πνεύμα το Πανάγιο μιλούσε στο αυτί. . . Δεν βρίσκομαι στη δόξα αυτή που μου αξίζει, γιατί την Κωνσταντίνα είχα κατη­γορήσει. . . Δεν χαίρομαι τη δόξα αυτού του μεγαλείου, διότι δεν επίστευσα του έργου του του Θείου. . . Φρικτή απολογία θα δώσουν στο Χριστό, γιατί δεν το πιστεύ­ουνε πως είναι θεϊκό…».

Έτσι η «φωτισμένη» αυτή με τη «Γραφή» της πιστο­ποίησε ακριβώς εκείνο που η ίδια και η ομάδα της ήθελαν να ακούσουν και να βεβαιώσουν «υπερβατικά», με μια «απ^’ ευθείας σύνδεση» με τον ιερέα Δαμασκηνό!

Εξάλλου ένα εξασκημένο άτομο θα μπορούσε να αντιληφθεί κατά ένα τηλεπαθητικό τρόπο τους φόβους και τις ένοχές ενός προσώπου που αναζητάει βοήθεια και εκθέτει αναλυτικά το «πρόβλημα» που το απασχο­λεί. Μια τέτοια «συνέντευξη» προηγείται σε πολλές περι­πτώσεις, λόγου χάρη στο ονομαζόμενο Channeling.

ζ) Διόραση, διακοή

Και εδώ δεν πρόκειται για καταστάσεις που πρέπει οπωσδήποτε να ερμηνευθούν «υπερβατικά». Μπορεί να είναι και «εμπειρίες» που έχουν την πηγή τους στα «έσω» και βιώνονται από τα άτομα «άμεσα», χωρίς να αισθάνονται ότι ελέγχονται από κάποιο πνεύμα.

Τέτοιες εμπειρίες δεν βιώνονται αυθόρμητα, αλλά τις αναζητά κανείς, μέσω αυτοΰπνωσης ή ύπνωσης με την οποία χάνει τον έλεγχο που έχει σε κατάσταση επαγρύπνησης και εναρμονίζεται με την «εσωτερική φωνή» και «όραση». Ένα τέτοιο είδος εμπειρίας, ακόμη και χωρίς ύπνωση, είναι τα λεγάμενα «αστρικά» ή «εξωσωματικά ταξίδια» σε διάφορες θεοσοφικές ομάδες.

Εδώ ανήκουν και οι πνευματιστικές εμπειρίες της Dorothy McLean. Όταν κανείς κάνει καθημερινά αυτοσυγκέντρωση και αφοσιώνεται σε μια «απαλή, καθα­ρή έμπνευση», που δεν περιέχει διατυπωμένα μηνύμα­τα, μπορεί στη διάρκεια της εμπειρίας του να προσδιο­ρίσει το περιεχόμενό της και να το καταγράψει. Η Mclean υποστηρίζει πως πρόκειται για «μηνύματα» αγ­γέλων ή των Devas, των «πνευμάτων της φύσης» (Grom, σ. 11).

Τα «μηνύματα» αυτά δεν είναι υποχρεωτικό να ερμηνευθούν «πνευματιστικά». Μπορούν να ερμηνευθούν όπως οι «αυτοματισμοί», για τους οποίους μιλήσαμε, σαν αυτονομημένες «κινήσεις» ενός υποσυνειδήτου, που εργάζεται με ευφυία και που μερικές φορές έχει παραφυσιολογικά χαρίσματα. Μόνο που αυτές οι «εκδηλώσεις» δεν είναι κινητικές (δεν γράφει κανείς αυτόματα κ.ο.κ), αλλά συναισθηματικές. Όταν οι εσωτερικές αυτές «κινήσεις» είναι ευγενικές και υποβοηθητικές, εκλαμβάνονται από τους πνευματιστές σαν καθοδήγηση του «εσωτερικού Δασκάλου», σαν «φωνή της συνείδη­σης» ή και σαν «φωνή αγγέλου». Αν είναι άσχημες, καταστρεπτικές, βασανιστικές, εκλαμβάνονται σαν δαι­μονικές.

Κατά τον Β. Grom το υποσυνείδητο εργάζεται σε υψηλά πνευματικό επίπεδο και από εκεί μπορούν να εισβάλλουν στις εκφράσεις των μέντιουμ βαθειές θρησκευτικές πεποιθήσεις και εμπειρίες. Όμως η άξια των δεν επιτρέπεται να προσδιορισθεί από τον τρόπο απόκτησής τους, αλλά από το περιεχόμενό τους. Οι εκφράσεις αυτές δεν προέρχονται από κάποιο πνεύμα, αλλά από το υποσυνείδητο του ανθρώπου.

Η Dorothy McLean λόγου χάρη ισχυρίζεται πως οι εμπνεύσεις της προέρχονται από τα «πνεύματα της φύσης», τα οποία δίδουν οδηγίες για την καλλιέργεια των λαχανικών στην κοινότητα της «Νέας Εποχής» στο Findhorn. Όμως τα «μηνύματα» αυτά αντικατοπτρίζουν τις σκέψεις που είχε η συγγραφέας με βάση τα μεντιουμιστικά της ενδιαφέροντα πάνω σε οικολογικά ζητήματα ξεκινώντας από τα εσωτεριστικά βιβλία που είχε μελε­τήσει. Ανταποδίδει λόγου χάρη μια σύνοψη των απόψεων του R. Steiner (ανθρωποσοφία) για την βιολογική-δυναμική μέθοδο καλλιέργειας, ενώ η ίδια το αντιλαμβάνεται σαν «ανώτερη αποκάλυψη» μέσω των Devas, των «πνευμάτων» των φυτών.

    Κλείνοντας παρατηρούμε πως ότι τα φαινόμενα που οι πιστοί του αποκρυφισμού ερμηνεύουν με τρόπο «υπερβατικό» μπορούν να ερμηνευθούν και με άλλους τρόπους, εντελώς ενδοκοσμικούς.

Κατ’ αρχήν υπάρχει η περίπτωση της απάτης και η ιστορία του μεντιουμισμού είναι γεμάτη από τέτοιες απάτες. Ήδη το γεγονός ότι υποστηρίζεται πως ο πνευ­ματισμός είναι επιστήμη, μπορεί να παραπλανήσει πολ­λούς, μάλιστα όταν τα διάφορα μέντιουμ αυτοδιαφημίζονται χρησιμοποιώντας «βαρύγδουπους» τίτλους χωρίς κανένα αντίκρισμα.

Για κάποιον οπαδό του αποκρυφισμού η κριτική έρευνα των φαινομένων αυτών και προ παντός η αμφι­σβήτησή τους δεν είναι δυνατή, γιατί αυτό αποτελεί βασικό δόγμα πίστης. Έτσι ο μεντιουμισμός μπορεί να χαρακτηρισθεί σαν ιδιαίτερη θρησκεία.

Η απάτη μπορεί να αναφέρεται σε ψευδείς γνω­ματεύσεις για υποτιθέμενες βαρετές αρρώστιες, τις οποίες στη συνέχεια «θεραπεύει» ο «πνευματο-θεραπευτής» που έκανε τη «διάγνωση»! Αλλά και οι ασθενείς που καταφεύγουν σε τέτοιους «θεραπευτές» δύσκολα αμφισβητούν τις ικανότητες του «θεραπευτή», γιατί αυτό λογίζεται έλλειψη «πίστης», πράγμα που θεωρείται αρ­νητικός παράγοντας στη διαδικασία της «θεραπείας».

Πολλά αποκρυφιστικά φαινόμενα είναι κατα­σκευάσματα της φαντασίας των πνευματιστών που κά­νουν την ερμηνεία των φαινομένων αυτών. Έτσι μπο­ρεί να συμβεί στην περίπτωση που πρέπει να ερμηνευθούν οι κινήσεις στο «ποτηράκι» ή στο «εκκρεμές».

Αλλά και αν πρόκειται για πραγματικά φαινόμενα δεν είναι απαραίτητο να ακολουθήσει κανείς την πνευματιστική ερμηνεία των φαινομένων. Στη ζωή του ανθρώπου υπάρχουν «παραφυσιολογικά» φαινόμενα που σχετίζονται με το υποσυνείδητο του ανθρώπου και τις «δυνάμεις» που κρύβει. Αν κανείς «αναμοχλεύσει» αυτά τα περιεχόμενα, μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα δια­φόρους «αυτοματισμούς». Αυτοματισμοί παρουσιάζονται βέβαια και στην κανονική ζωή του κάθε ανθρώπου. Όμως αυτοί βρίσκονται πάντοτε «υπό έλεγχο».

Αλλά αν προκαλέσει κανείς «αυτοματισμούς», που δεν ελέγχονται από τη συνείδηση του ανθρώπου, τότε έχουμε φαινόμενα ανεξέλεγκτα, που αν είναι διάρ­κειας, μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές ψυχικές διατα­ραχές. Ένα μέρος της ψυχικής ζωής του ανθρώπου αυτονομείται σαν «δευτερεύουσα προσωπικότητα», και αυτή η κατάσταση μπορεί να έχει καταστροφικά αποτελέσματα για την προσωπικότητα του ανθρώπου.

Οι πνευματιστές υποστηρίζουν πως κι αυτές είναι καταστάσεις που ερμηνεύονται «πνευματιστικά». Όμως οι «αποκαλύψεις» των διαφόρων μέντιουμ, ακόμη και αν τα φαινόμενα αυτά είναι ελεγχόμενα, δεν ξεπερνούν το μορφωτικό, πολιτιστικό και θρησκευτικό επίπεδο των μέντιουμ. Μάλιστα προσαρμόζονται στο συγκεκριμένο θρησκευτικό τους περιβάλλον. Και σ’ αυτή την περίπτω­ση πρόκειται για ένα μέρος της ψυχικής ζωής του μέν­τιουμ, άσχετα αν ανεξαρτητοποιείται και προσωποποιείται ή όχι.

Ακόμη υπάρχουν, ίσως, και άλλες δυνατότητες στη ζωή του ανθρώπου, εντελώς ενδοκοσμικές, που θα μπορούσαν να μας οδηγήσουν σε νέες ερμηνείες. Ε­δώ γίνεται λόγος για ομαδικό υποσυνείδητο ή και για τηλεπάθεια, με την οποία το μέντιουμ θα μπορούσε να προσδιορίσει εκείνο που επιθυμεί κάποιο άτομο.

Εκείνο που πρέπει ιδιαίτερα να υπογραμμισθεί και πάλι είναι ότι η αξία ενός «μηνύματος» δεν προσδιορί­ζεται από τον τρόπο της έμπνευσης», αλλά από το πε­ριεχόμενό του. Όταν όμως απολυτοποιήσει κανείς μια οποιαδήποτε «πνευματική εμπειρία» και χωρίς κανένα άλλο «σταθερό μέτρο» θελήσει να οικοδομήσει το πε­ριεχόμενο της πίστης του, ασφαλώς κινδυνεύει εύκολα να πέσει σε πλάνη.

ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΣ – ΓΚΟΥΡΟΥΪΣΜΟΣ – ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ – ΑΘΗΝΑ 1997 (4^η ΕΚΔΟΣΗ)

ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ