ΤΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ

«Πνευματική φαρέτρα τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ»

Α' Τά μοναστήρια τής Μολδαβίας

'Ολίγα λόγια γιά τήν Μολδαβία

Μολδαβία όνομάζεται τό βόρειο τμήμα τής Ρουμανίας, τό όποιον μέ τίς άλλες δύο γεωγραφικές έκτάσεις, τήν Τρανσυλβανία καί Ούγγροβλαχία ενώθηκε τό 1918 καί δημιουργήθηκε τό ένιαῖο κράτος ή Ρουμανία. Ὅ,τι ήταν ό Ὄλυμπος τής Βιθυνίας στήν βυ­ζαντινή εποχή μέ τά σκαλιστά του άσκητήρια καί τίς ώραῖες τοιχο­γραφίες είναι καί ή Μολδαβία μέ τά άσκητικά της μοναστήρια, τίς έντονες θρησκευτικές της παραδόσεις, τίς σκαλιστές στούς βρά­χους τοῦ Μπουζέου σπηλιές της καί τήν πατρογονική ευλάβεια τών κατοίκων. Έκεῖ εύρίσκεται καί ό «Ἄθως» τών ρουμάνων μοναχών, τό βουνό Τσεαχλέου, γύρω άπό τό όποιο έκτίσθηκαν σκήτες καί κελλιά καί διατηρείται ή ζωή μέχρι σήμερα τεσσάρων καί πλέ­ον αιώνων. Μία όλόκληρη ζώνη, κατά μήκος τών καρπαθίων όρέων, άπό δέκα περίπου μεγάλα κοινοβιακά μοναστήρια φημίζεται αιώνες τώρα γιά τίς μοναχικές παραδόσεις, τούς όσιους ήσυχα- στάς, τούς καλλιτέχνας, καλλιγράφους καί άγιογράφους μοναχούς καί τήν ζωντανή πίστι τών έντοπίων χριστιανών. Σέ κανένα άλλο μέρος τής Ρουμανίας δέν άναπτύχθηκε τόσο ό μοναχισμός όσο στήν Μολδαβία. Γι' αύτό ξεκινούν νέοι καί νέες γιά νά μονάσουν στά έκεῖ μοναστήρια άπό τά άλλα γεωγραφικά τμήματα τής χώ­ρας, πλήθος χριστιανών έρχονται ώς ταπεινοί προσκυνηταί στούς ιερούς αύτούς τόπους, όπου μέχρι σήμερα δέν έλειψαν οί παιδαγω­γοί τοῦ λαοῦ στήν κατά Χριστόν πνευματική τελείωσι.

Εισερχόμενοι τώρα στήν ιστορία καί πνευματικότητα κάθε μο­ναστηριού θά διαπιστώσουμε ότι μπαίνουμε στήν καρδιά τής Μολ­δαβίας, όπου καί θά άναπνεύσουμε τόν δροσερό αέρα τής παρου­σίας τοῦ Παναγίου Πνεύματος.

1) Τό μοναστήρι Μπίστριτσα

Ή άναχώρησις άπό τό Βουκουρέστι πρός όλες τίς κατευθύνσεις τής χώρας, γίνεται μέ ήλεκτρικά τραίνα, μερικά είναι καί διώροφα, λόγψ τής έπιπέδου έπιφανείας τοῦ έδάφους καί τής ταχείας εξυπη­ρετήσεως πού έπιτυγχάνεται μέ αύτά.

Άπό τόν μεγάλο λοιπόν σιδηροδρομικό σταθμό Βουκουρεστίου πού έχει 12 παράλληλες σιδηρογραμμές ἀναχωρεῖ ό έπισκέπτης γιά τήν πόλι Πιάτρα τοῦ νομοῦ Νεάμτς. Ή πόλις αύτή είναι κυρίως γε­ωργική καί όλιγώτερο βιομηχανική. "Εχει 92.000 κατοίκους καί άπέχει άπό τό Βουκουρέστι 360 χιλιόμετρα. Έκεϊ υπάρχει ώς μνη­μειώδες θρησκευτικό μνημείο ή έκκλησία τοῦ Άγίου 'Ιωάννου τοῦ Προδρόμου, πού ιδρύθηκε τό 1497 άπό τόν άγιο ήγεμόνα Στέφανο τόν Μέγα. Διατηρείται καί τό κωδωνοστάσιό της έντός τοῦ όποιου σέ μικρό δωμάτιο άσκήτευσε έπί 26 χρόνια ό άσκητής Γέρο- Γεώργιος Λαζάρ στίς άρχές τοῦ αιώνος μας (βλέπε Ρουμανικό Γε­ροντικό σελ. 317).

Σέ άπόστασι έπτά χιλιομέτρων ύπάρχει ή κοινότης Μπίστριτσα καί στό άκρον αύτής ή όμώνυμος Μονή. Κτίσθηκε τό 1402 άπό τόν ήγεμόνα Αλέξανδρο τόν Καλόν. Περιβάλλεται άπό τείχος, ή είσο­δος του είναι μεγαλοπρεπής, καθ' όσον άνωθεν αύτής υψώνεται πα­ρεκκλήσιο πρός τιμήν τοῦ άγίου Νικολάου. Τό κωδωνοστάσιο κτί­σθηκε τό 1498 ύπό τοῦ Μεγάλου Στεφάνου καί έντός αύτοῦ ύπάρχει άγιογραφημένο τό παρεκκλήσιο τοῦ άγίου Νεομάρτυρος 'Ιωάννου τής Σουτσεάβας. Ό ήγεμών Πέτρος Ράρες, γνωστός στό Ἅγιον Ὄρος ώς δεύτερος κτίτωρ τής μονής Καρακάλλου καί κατόπιν μονάσας ἐκεῖ μέ τό όνομα Παχώμιος, έξωράϊσε τό τείχος τής Μονής τό 1541, ένώ ό ήγεμών Αλέξανδρος Λαπουσνεάνου έπανίδρυσε τήν έκκλησία τό 1554, ή όποία αγιογραφήθηκε γιά τελευταία φορά τό 1814. Έντός τής έκκλησίας δεξιά καί άριστερά τής Λιτής ύπάρχουν ενταφιασμένοι ήγεμόνες καί οικογενειακά των μέλη ή εύεργέται τής Μονής. Αύτό τό φαινόμενο ενταφιασμού καί λαϊκών ακόμη μέσα στούς μοναστηριακούς ναούς παρατηρείται σ' όλα σχεδόν τά μοναστήρια τής Ρουμανίας.

Παλαιότερα ἡ Μονή ύπήρξε κέντρο καλλιγραφίας, διακοσμήσεως κωδίκων, ένώ σήμερα είναι σπουδαίο Ιεραποστολικό καί πνευματικό κέντρο. Δεκάδες χριστιανοί τίς καθημερινές καί έκατοντάδες τίς γιορτινές ήμέρες έρχονται νά προσκυνήσουν καί προ­σευχηθούν στήν Μονή. Στό Μουσείο διατηρούνται παλαιά ιερά κει­μήλια, φορηταί εικόνες, άργυροεπένδυτα εύαγγέλια, ίερά άμφια καί μία μεγάλη καμπάνα άπό τής έποχής τοῦ ήγεμόνος Μεγάλου Στεφάνου.

Ή Μονή τιμάται στήν Κοίμησι τής Θεοτόκου, εορτή πού τήν εύλαβοῦνται ιδιαίτερα οί ρουμάνοι, καθώς καί τίς άλλες θεομητορι­κές εορτές. Γι' αύτό καί τά περισσότερα μοναστήρια είναι άφιερωμένα σέ εορτές τής Παναγίας μας.

Εντός τού κυρίως ναοῦ καί άριστερά, πρό τοῦ μεγαλοπρεπούς ξυλογλύπτου τέμπλου, ύπάρχει τοποθετημένη ή μεγάλη καί θαυμα­τουργός είκών τής Ἁγίας Θεοπρομήτορος Ἄννης. Προσφέρθηκε ώς δώρο τοῦ βυζαντινοῦ αύτοκράτορος Μανουήλ του Παλαιόλογου στόν κτίτορα τής Μονής τό 1407. Είναι μεγάλων διαστάσεων έπενδεδυμένη εξωτερικά μέ άργυροῦν κάλυμμα καί όπισθεν αύτής εύρί­σκεται ἡ είκών τοῦ άγίου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου.

'Αποτελεί παράδοσι καί στήν Ρουμανία νά είναι ό άγιος Γεώρ­γιος στρατιωτικός προστάτης καί ύπέρμαχος τών εύσεβών ήγεμόνων. Οί ηγεμόνες τής Μολδαβίας μέ τήν σημαία τοῦ άγίου Γεωρ­γίου έχουσα έπ' αυτής τήν μορφή του, πολεμούσαν τούς εχθρούς των καί τόν είχαν σέ μεγίστη εύλάβεια μετά τήν Παναγία. "Ετσι λοιπόν σήμερα, σ' όλα τά ρουμανικά μοναστήρια διατηρείται ή παράδοσις νά ύπάρχη όπισθεν μιας θαυματουργού εικόνος καί αύτή συνήθως θά είναι τής Παναγίας, μία είκών τοῦ άγίου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου.

Ἔτσι οί πιστοί, όταν μπαίνουν στήν εκκλησία, κρατώντας στά χέρια ένα κερί καί τό χαρτί μέ τά πρός μνημόνευσι ονόματα, προ­σκυνούν πρώτα μέ τρεις εδαφιαίες μετάνοιες τήν Ἁγία Ἄννα, με­τά κάνουν άλλες δύο, περνούν κάτω άπό τήν Εικόνα, διότι δέν υ­πάρχει θωράκιο καί προσκυνοῦν οπίσω τόν Ἅγιο Γεώργιο. Κατευ­θύνονται στή συνέχεια όλοι μέ τήν σειρά τους στήν βόρεια πύλη τοῦ Ιερού Βήματος, όπου τούς περιμένει ό ιερεύς. Έκεῖ συνηθίζεται ή μνημόνευσις τών ονομάτων νά γίνεται τόσες φορές όσα χρήματα θά δώσουν οί πιστοί. Δηλαδή εάν δώσουν 50 λέϊ (ένα λέϊ 3-4 δραχ­μές) πρέπει καί οί ιερείς νά μνημονεύσουν τά ονόματα 50 φορές.

Τό μοναστήρι Μπίστριτσα λειτουργεί ώς άνδρικό κοινόβιο μέ 16 μοναχούς, εκ τών όποιων οί έπτά είναι ιερείς καί Πνευματικοί μέ επικεφαλής τόν ήγούμενο άρχιμανδρίτη Κυπριανό, ήλικίας τώρα 53 ετών καί προερχόμενο άπό τήν μονή τοῦ Σέκου. Πρόκειται περί χαρισματούχου άνδρός καί πεπειραμένου στά διοικητικά προβλήμα­τα τής Μονής. Μέ εύγνωμοσύνη θά ενθυμούμαι τήν άβραμιαία φι­λοξενία καί άγάπη τόσον τοῦ άγίου ήγουμένου όσο καί τών άλλων πατέρων τής Μονής.

Τό μοναστήρι αύτό λειτουργεί συγχρόνως καί ώς ἡ μοναδική στήν Ρουμανία μοναστηριακή ενορία, πού εξυπηρετεί τίς θρησκευ­τικές άνάγκες τοῦ διπλανοῦ όμωνύμου χωριοῦ άνερχομένου αριθ­μητικά στίς χίλιες οικογένειες. Ή εύλάβεια έκεῖ τών χωρικών είναι πρωτοφανής καί δυσπερίγραπτος. Μόνο όποιος αυτοπροσώπως έπισκεφθή καί παρακολουθήση τό πρόγραμμα τών άκολουθιών ενός δεκαημέρου θά διαπιστώση κάτι πού ίσως πουθενά δέν θά τό άντικρύση σέ άλλο μέρος τής γής. Ό μεγαλύτερος θησαυρός τους είναι ή όρθόδοξος πίστις, χάριν τής όποιας είναι πνευματικά ένωμένοι, προσεύχονται μέ πρωτότυπη απλότητα, κάνουν μικρές καί μεγά­λες μετάνοιες χωρίς έντροπή ή ύποκρισία, ένδύονται σεμνά μάλλον πτωχά, ένώ οί γυναίκες όλες σχεδόν μέ τίς μαντήλες στό κεφάλι.

Μπαίνοντας στήν έκκλησία ακολουθούν τήν τάξι χαιρετισμού τών εικόνων όπως γίνεται άπό τούς μοναχούς καί στέκονται σέ ένα μέ­ρος άκίνητοι έπί ώρες. Αύτό δέν είναι μόνο δείγμα τής εύλαβείας των, άλλά είναι καί παράδοσις τών ναών τόσο τών μοναστηρια­κών, όσο καί τών ένοριακών νά μήν έχουν καρέκλες, παρά μόνο μία σειρά στασιδιών πέριξ τοῦ ναού, όπως τοῦτο παρατηρείται κυ­ρίως στό Αγιον Ορος.

Οί ορθόδοξοι χριστιανοί τής Μολδαβίας κρατούν άνόθευτο τό βίωμα τής παλαιοχριστιανικής μπορώ νά ειπώ ζωής. Εκφράζουν αύθόρμητα τά αισθήματα τής καρδιάς των καί αύτό τό βλέπουμε στήν προσήνεια, έγκαρδιότητα, άγάπη καί απλότητα μέ τήν όποία σέ πλησιάζουν καί σέ χαιρετούν. Είναι άρκετά πτωχοί άπό ύλικά α­γαθά, άλλά πλούσιοι σέ πνευματικά. Υπερτερεί ό λαός τής Μολ­δαβίας άπό τούς κατοίκους τών πόλεων ή άλλων γεωγραφικών τμημάτων τής χώρας ώς πρός τά φιλάνθρωπα καί φιλόξενα αισθήματά του. 'Ιδιαίτερα άγαπούν ό,τι έχει σχέσι μέ τήν Έκκλησία. Συμμετέχουν τακτικά στίς εκκλησιαστικές άκολουθίες, στήν άνάγνωσι τοῦ Ψαλτηρίου, τών Χαιρετισμών τών 'Αγίων καί πρό παν­τός τής Θεοτόκου. Νηστεύουν, προσεύχονται καί κατά χιλιάδες προσέρχονται γιά τόν εορτασμό τών μεγάλων θρησκευτικών πανη­γύρεων.

Μετά άπό κάποια πανήγυρι δέν σκορπίζονται άμέσως στά σπί­τια των γιά τήν υλική τράπεζα. Ὑπάρχει ή κοινοτική λεγομένη τρά­πεζα καί ὅλα τά κουζινικά σκεύη, όπου όλοι άνεξαιρέτως παρακάθηνται σέ κοινό γεύμα ευχόμενοι μεταξύ των τά δέοντα. Αύτή ή ά­πό κοινού συμμετοχή καί στό ύλικό συμπόσιο έχει μοναστηριακή έπίδρασι καί ύπενθυμίζει τούς πρωτοχριστιανικούς χρόνους, όπου οί τότε χριστιανοί «καθ' ήμέρας προσκαρτεροῦντες όμοθυμαδόν έν τω ίερώ, κλώντες τε κατ' οίκον άρτον, μετελάμβανον τροφής έν άγαλλιάσει καί άφελότητι καρδίας, αίνοῦντες τόν Θεόν καί έχοντες χάριν πρός όλον τόν λαόν...» (Πράξ. 2, 46-47).

Τό πρόγραμμα τών άκολουθιών στό μοναστήρι έχει ώς έξης: Ή Θεία Λειτουργία γίνεται καθημερινά, ένώ τίς Κυριακές καί έορτές γίνεται συλλείτουργο, προεξάρχοντος τοῦ Καθηγουμένου. Τό μεσονυκτικό, ό όρθρος μετά τής Πρώτης ώρας καί τών Χαιρετισμών τής Θεοτόκου ή άλλου Αγίου διαβάζονται άπό τό βράδυ στίς έξι ή ώρα γιά τόν έορταζόμενο Αγιο τής επομένης ήμέρας. Τελειώνουν 58 στίς εννέα τό βράδυ, τρώγουν τό βραδυνό φαγητό καί αποσύρονται στά κελλιά τους. Τό πρωί άρχίζουν στίς έπτά ή ώρα μέ τήν άνάγνωσι τής Τρίτης καί "Εκτης "Ωρας, τούς Χαιρετισμούς συνήθως τής Θεοτόκου καί κατόπιν τήν Θεία Λειτουργία. Στίς τρεις τό άπόγευμα διαβάζουν τήν Έννάτη ώρα, τόν Εσπερινό, τούς Χαιρετισμούς καί τελειώνουν στίς πέντε. Ένώ στίς έξι άρχίζουν μέ τίς άκολουθίες τής έπομένης ήμέρας.

Έκεῖ, όπως παρατηρούμε έχουν σέ μεγάλη εύλάβεια τούς Χαι­ρετισμούς τών Αγίων καί τής Θεοτόκου. Αύτό γίνεται παντού στήν Ρουμανία. "Εχουν καί ειδικό λειτουργικό βιβλίο πού τό ονομάζουν «Ο Ακάθιστος», τό όποιον περιέχει τριάντα περίπου Χαιρετι­σμούς Αγίων καί τής Θεοτόκου σέ πολλές έορτές της.

Οί μοναχοί εξομολογούνται υποχρεωτικά μία φορά τήν έβδομάδα καί κοινωνούν κάθε 40 ήμέρες πλήν τών μεγαλοσχήμων, καί αύτοί είναι πολύ ολίγοι, οί όποιοι κοινωνούν καί μία φορά τήν έβδομάδα. Οί χριστιανοί έξομολογούνται συνήθως πρό τών τεσσάρων με­γάλων καθιερωμένων νηστειών καί έν συνεχεία κοινωνούν μέ τήν άδεια τοῦ Πνευματικού των, τών Αχράντων Μυστηρίων.

Ή μοναστική αύτή τάξις τών άκολουθιών στά χρονικά δρια πού άναφέραμε, διατηρείται σ' όλα σχεδόν τά μοναστήρια τής Ρου­μανίας μέ έξαίρεσι μόνο τίς μονές Συχαστρία, Σέκου, Φρασινέϊ, τίς σκήτες Σύχλα καί Μπούτσιουμ, οί όποιες άρχίζουν τήν αύριανή άκολουθία των όχι τήν 6ην βραδυνήν άλλά τήν  Ιην μετά τό μεσονύκτιον

Ή μονή Μπίστριτσα έχει καταρτίσει μικτή τετράφωνη μέ εύρωπαϊκή μουσική χορωδία ύπό τήν διεύθυνσι τοῦ εύλαβεστάτου καί καλλιφώνου πρωτοψάλτου κ. Κωνσταντίνου. Ή Λειτουργία λοιπόν ψάλλεται μέ ευρωπαϊκή μουσική, ένώ τίς λοιπές ακολουθίες ψάλ­λουν οί πατέρες τής Moνής μέ βυζαντινή μουσική.

Τό φαινόμενο τής εισαγωγής εύρωπαϊκής μουσικής στήν Ρου­μανία είναι γενικό καί οφείλεται, ώς γνωστόν στήν δυτική έπίδρασι. Έδώ έκφράζομεν τήν προσωπική μας λύπη καί τήν λύπη πολ­λών ίσως θαυμαστών τής βυζαντινής μόνο μουσικής, ή όποία είναι καρπός τής βυζαντινής παραδόσεως καί τείνει σήμερα στήν Ρου­μανία, μία καθ' όλα όρθόδοξη χώρα, νά έξαφανισθή ή περιορισθή μόνο σέ ώρισμένες άκολουθίες. Συγχρόνως έκφράζομεν τήν ταπει­νή ευχή ή Ρουμανική Εκκλησία νά έπανέλθη στίς ρίζες τής παραδόσεώς της, πού ξεκίνησαν άπό τό Βυζάντιο, καί νά άποβάλη τήν πολυφωνία. Διότι αύτή άπάδει πρός τούς ιερούς χώρους καί τά εκκλησιαστικά μέλη, είναι κατασκεύασμα διανοητικών άνθρώπων καί όχι καρπός μυστικής έν Χριστώ ζωής καί εμπειρίας. Ή βυζαν­τινή μουσική δέν άποβλέπει νά έντυπωσιάση εξωτερικά, άλλά νά διεγείρη τό έσωτερικό συναίσθημα τής μετανοίας, νά προκαλέση κατάνυξι στίς καρδιές τών πιστών καί νά τούς όδηγήση στήν μετά τών άγγέλων κοινωνία καί συναυλία. Καί οί άγγελοι άκόμη στήν βυζαντινή μουσική άρέσκονται· άρκεί πρός τούτο νά σημειώσουμε ότι καί ό άγγελος πού παρέδωσε γιά πρώτη φορά στόν χριστιανικό κόσμο τό μεγαλυνάριο τής Θεοτόκου: «Άξιόν έστίν ώς άληθώς...» στόν μοναχό έκεῖνον πού έμόναζε κατά τόν 9ον αιώνα πλησίον τών Καρυών τοῦ Άγίου "Ορους, έψαλλε σέ ήχο δεύτερο τό τροπάριο αύτό, πού συνηθίζεται μέχρι σήμερα νά ψάλλεται. Έπί πλέον τά εκκλησιαστικά μέλη εγράφησαν μέ δάκρυα καί θείο φωτισμό καί δέν θά πρέπει νά ψάλλωνται μηχανικά, άλλά κατανυκτικά καί βιω­ματικά, καί πρός τούτο, πιστεύομεν ότι βοηθεί ή βυζαντινή μόνο μουσική.

Ή άγάπη τών ρουμάνων χριστιανών γιά τούς νεκρούς έκδηλώνεται μέ τήν έτοιμασία καί τό διάβασμα καθημερινά τών κολλύ­βων. Τήν ώρα πού μνημονεύει ό ιερεύς, μετά τά κατηχούμενα τούς κεκοιμημένους, έξω, πλησίον τοῦ δεξιοῦ χορού, όλοι σχεδόν οί μο­ναχοί ή καί λαϊκοί κρατοῦν στά χέρια των τόν δίσκο τών κολλύ­βων, τόν κινούν ρυθμικά-πλάγια καί ψάλλουν έναλλάξ μέ τούς ιε­ρείς τό «Βέσνικα πομενίρε λόρ» δηλαδή αιωνία ή μνήμη αύτών, έπί τρεις φορές.

Αύτό πού προξενεί τήν μεγαλύτερη έντύπωσι γιά τόν προσκυνη­τή είναι οί στιγμές τής Θείας Λειτουργίας. Ή έκκλησία ιδιαίτερα τίς Κυριακές σιγά-σιγά γεμίζει άσφυκτικά άπό τούς πιστούς. Ή τά­ξις καί εύλάβειά των, ή σιωπή καί κατάνυξί των είναι έκδηλώσεις παροιμιώδεις γιά τόν εύσεβή λαό τής Μολδαβίας, τής μητέρας καί τροφοῦ τών μεγαλυτέρων θρησκευτικών προσωπικοτήτων τής Ρου­μανίας. Οί πιστοί ψάλλουν όλοι μαζί τήν Θεία Λειτουργία ύπό τήν καθοδήγησι τοῦ χοράρχου. Απαγγέλλουν όλοι μαζί τό Σύμβολο τής Πίστεως, ψάλλουν σέ ήχο πλάγιο τοῦ Α' τό «Πάτερ ημών...» καί γονατίζουν στήν άκρόασι τοῦ Εύαγγελίου καί στήν Μεγάλη Εί­σοδο τών Τιμίων Δώρων. Ή πίστις καί εύλάβειά των κορυφώνεται έδώ στήν ώρα τής μεγάλης Εισόδου. Οί ιερείς ώς γνωστόν, έξέρχονται άπό τήν βόρεια πύλη λέγοντας τίς συνήθεις εύχές. Τότε οί πιστοί σκύβουν ή γονατίζουν καί οί ιερείς άκουμβοῦν τό 'Ιερό Ποτήριο ή τό Δισκάριο ή τόν Τίμιο Σταυρό στίς κεφαλές των γιά εύλογία καί έτσι φθάνουν μέχρι τήν έξω θύρα εισόδου τής έκκλησίας. 'Όταν επιστρέφουν, έχουν κιόλας ξαπλώσει στόν μεσαίο διάδρομο δεκάδες πιστοί, άνθρωποι κάθε ήλικίας καί περιμένουν έτσι τά μπρούμητα, ό ένας δίπλα στόν άλλον, τόν δρασκελισμό τών ιερέων γιά νά πάρουν τήν εύλογία τών Τιμίων Δώρων ή ν' άποκτήσουν τήν χαμένη ύγεία των.

Τό θέαμα πέραν άπό τόν εξωτερικό έντυπωσιασμό του είναι καί βαθυτάτη έκφρασις τοῦ θρησκευτικού συναισθήματος τοῦ λαού γιά τήν πίστι τοῦ όποιου έχει νά σεμνύνεται σήμερα ή Ρουμανική εκ­κλησία. Διαισθάνεται κανείς τό μεγαλείο τής θρησκευούσης ψυχής πού, άπαλλαγμένη άπό ύποκριτικά σχήματα καί έπίπλαστες ταπει­νώσεις, ομιλεί μέ τά Θεία πρόσωπα, τόν ούράνιο κόσμο άπλά, τα­πεινά, αύθόρμητα, άδελφικά. Αύτή ή άδελφωσύνη Μονής καί χω­ριού, μοναχών καί χριστιανών είναι ή έμπρακτος διδασκαλία τοῦ Σωτήρος μας 'Ιησού Χριστοῦ πού φέρει σ' όλους μας τό μήνυμα τής άγάπης καί πνευματικής ένότητος.

Στήν Μπίστριτσα τό λαοφιλέστερο κειμήλιο είναι ή Θαυματουρ­γός Εικών τής 'Αγίας "Αννης γιά όλους τούς Μολδαβούς χριστια­νούς τής περιφερείας. 'Αναρίθμητα θαύματα διά μέσου τών αιώνων συνέδεσαν στενά τίς καρδιές τοῦ λαοῦ μέ τήν Θεοπρομήτορα "Αν­να. Είναι ή 'Αγία τών χωρίων καί τών πόλεων. Ή παρηγοριά τών θλιβομένων, ή βακτηρία τών άπελπισμένων, ή τροφός τών πεινώντων καί ή άκοίμητος γιά όλους πρεσβεία ένώπιον τοῦ θρόνου τοῦ Παντάνακτος Θεοῦ.

Θά είναι περιττό, νομίζομεν, νά άφήσωμεν τήν γραφίδα μας νά άραδιάζη θαύματα τής Αγίας "Αννης. Μόνο ένα θ' άναφέρουμε άντιπροσωπευτικά.

Τό καλοκαίρι τού έτους 1969 υπήρχε στήν Μολδαβία μεγάλη ξηρασία. Οί άνθρωποι έστενοχωροῦντο ύπερβολικά, διότι οί γεωρ­γικές καλλιέργειες έκινδύνευαν νά ξηρανθοῦν. Τότε ό ιερεύς τοῦ χωριοῦ Παστραβένι έκάλεσε τούς χριστιανούς του στήν εκκλησία καί τούς είπε: «Αδελφοί, ώργίσθηκε ό Θεός λόγω τών αμαρτιών μας. Αύριο θά πάμε όλο τό χωριό στήν 'Αγία "Αννα νά προσευχη­θούμε. Έτοιμάσθε φαγητά, τίς άμαξες, κεριά, λάδι, θυμίαμα καί στίς πέντε αῦριο τό πρωί αναχωρούμε. Μετά άπό τρεις ώρες έφθα­σαν στόν περίβολο τής μονής Μπίστριτσα περί τά 300 άτομα μέ έ­πικεφαλής τόν ιερέα των. Κατ' άρχήν τελέσθηκε ή Θεία Λειτουρ­γία, κατόπιν έβγαλαν τήν Εικόνα έξω στό προαύλιο, έτέλεσαν τό "Αγιο Εύχέλαιο, ένώ οί πιστοί ήταν γονατιστοί καί σιωπηλά προσεύχοντο καί άλλοι έκλαιαν. 'Αφού άλείφθηκαν μέ τό άγιασμένο έλαιον, έτέλεσαν λιτανεία τής Εικόνος πέριξ τοῦ ναού. Μετά τήν έ­θεσαν σέ ένα μέρος καί όλοι τήν έπροσκύνησαν. Κατόπιν έγονάτισαν οί πιστοί σέ δύο σειρές καί έπέρασαν τήν Εικόνα πάνω άπό τά κεφάλια τους γιά εύλογία. Άφοῦ έτελείωσαν οί προσευχές καί ήλθε μεσημέρι, έκάθισαν νά φάνε ό,τι είχαν φέρει μαζί τους. Μετά ειδο­ποίησαν νά έλθουν οί άμαξες άπό τό χωριό τους. Έπέρασαν δύο - τρεις ώρες καί άκόμη δέν έφάνηκαν. Τελικά έμαθαν στό χωριό τους ότι έπί τρεις ώρες όσες δηλαδή προσεύχοντο, έβρεξε τόσο πολύ, ώστε άκινητοποιήθηκαν οί άμαξες μέ τά ζώα πού τίς έσερναν. Τό θαῦμα γίνεται θαυμαστότερο, καθ' όσον ή βροχή έπεσε μόνο στήν περιφέρεια τοῦ χωριοῦ των καί όχι σέ άλλη διπλανή. "Οταν εί­δαν αύτό τό γεγονός οί κάτοικοι άλλων γειτονικών χωριών, άποφάσισαν νά κάνουν τό 'ίδιο. "Ετσι έπί μία έβδομάδα έρχονταν πιστοί άπό έπτά χωριά μέ τόν ιερέα των, τό κάθε χωριό καί σέ διαφορετι­κή ήμέρα γιά νά ζητήσουν τήν βοήθεια τής 'Αγίας. Καί ή Αγία "Αν­να θά μπορούσε όπωσδήποτε νά έξαπλώση, μέ τήν προσευχή της στόν Θεό, τήν βροχή καί στά διπλανά χωριά, άλλ' όμως έβρεχε στήν περιφέρεια τών κατοίκων πού προσέρχονταν στήν χάρη της γιά προσευχή καί βοήθεια.

Το ιεραποστολικό έργο τής Μονής έχουν άναλάβει οί ιερομόνα­χοι Πνευματικοί, οί όποιοι, εκτός άπό τά μοναχικά των καθήκον­τα, προσφέρονται μέ ζήλο καί στήν διακονία τοῦ πλησίον. Μεταξύ των σπουδαία θέσι κατέχει ό ιερομόναχος καί Πρωτοσύγκελος Ίωαννίκιος Μπάλαν πού είναι καί ό Πνευματικός τών νεωτέρων πα­τέρων τής Μονής. Τώρα έγινε καί στήν 'Ελλάδα γνωστός μέ τά δύο περισπούδαστα καί μνημειώδη έργα του τό «Ρουμανικό Γεροντι­κό» και το «Πνευματικοί Διάλογοι μέ Ρουμάνους Πατέρας», πού πρόσφατα έκυκλοφόρησαν καί στήν ιδική μας γλώσσα. Πρόκειται περί μιάς άσυνήθους σέ ζήλο καί προσφορά προσωπικότητος, η ό­ποία συνεχίζει μέ άδιάπτωτο παλμό τίς ιερές του ένασχολήσεις στόν άμπελώνα τοῦ Κυρίου. Διακριτικός Πνευματικός, φλογερός ίεροκήρυξ, ταπεινός λειτουργός, άκάματος συγγραφεύς δεκάδων 62 βιβλίων καί μονογραφιών, πατήρ πολλών πνευματικών τέκνων, έκ τών όποιων δέκα περίπου είναι δόκιμοι αδελφοί στήν Μονή του· όλα αύτά είναι τά κυριώτερα χαρίσματα πού τόν περικοσμοῦν καί τιμούν τήν προσωπικότητά του ιδιαίτερα στόν χώρο τής πατρίδος του. Μέ απλότητα, προσήνεια καί άκούραστη άγάπη προσφέρει στόν κάθε έπισκέπτη καί προπαντός τόν εύλαβή προσκυνητή όλες τίς δυνατότητες γιά νά γευθή τούς καρπούς τοῦ ρουμανικοῦ μοναχισμοῦ καί να ζήση σ' ένα άδελφικό περιβάλλον. Οί ευχαριστίες μου τόσο πρός τόν άγιο Καθηγούμενο Κυπριανό καί τήν συνοδεία του όσο καί πρός τόν π. Ίωαννίκιο θά έκτείνωνται όσο διαρκέσει καί ή παρούσα ζωή μου.

"Οποιος έπισκεφθή τήν Ρουμανία, θά πρέπει νά έχη στό προσκυνηματικό του πρόγραμμα ώς πρώτη στήν Μολδαβία τήν μονή Μπίστριτσα. Θά ζήση κάτι περισσότερο άπό όσα έμεῖς έγράψαμε

 

2) Ή Σκήτη Ταρκέον

Άπό τήν μονή Μπίστριτσα σέ άπόστασι 20 χιλιομέτρων, έντός τών Καρπαθίων ορέων ευρίσκεται ή σκήτη Ταρκέου. Περιβάλλεται γύρω-γύρω άπό βουνά στολισμένα μέ τά θεόρατα έλατα καί τήν κα­ταπράσινη βλάστησι. 'Ιδρύθηκε τό 1833 άπό τόν μεγάλο ήσυχαστή Άβράμιο. Ή έκκλησία, τό καμπαναριό, τά κελλιά καί όλα γενικά τά οικήματα καί οί άποθήκες είναι έξ όλοκλήρου φτιαγμένα άπό ξύλο. Τιμάται στήν μνήμη τών Αγίων Πάντων. Ή Λειτουργία γίνε­ται δύο φορές τήν έβδομάδα στήν όποία προσέρχονται καί λίγοι ορεσίβιοι χριστιανοί. Σήμερα ή Σκήτη έχει 6 μοναχούς μέ ήγούμενο τόν μοναχό Ευφρόσυνο.

Τόν έρωτήσαμε: Ποιό είναι τό έργο τοῦ ήσυχαστοῦ, πάτερ; Καί μας είπε:

—  Προσευχή καί νηστεία.

—  "Εχετε πειρασμούς άπό τόν διάβολο;

—  Ναί, μοῦ προκαλεί θορύβους, κυρίως τήν νύκτα, άλλά νικά- ται άπό τήν Χάρι τοῦ Θεοῦ, πού καίει στήν καρδιά.

Τόν έρώτησα τί να ειπώ στούς πατέρες τοῦ Άγίου "Ορους, όταν επιστρέψω; καί εκείνος, άντί άλλης άπαντήσεως, έτρεξε γοργά, έ­φερε ένα ιδικό του χειρόγραφο καί μάς έδιάβασε ό,τι είχε συλλέξει άπό πολλά χρόνια γιά τό πνευματικό μεγαλείο τοῦ "Αθωνος.

Παίρνοντας τήν εύχή του, ώφελημένοι άπό τήν άκτινοβολία τοῦ φωτεινοῦ του προσώπου, έφύγαμε γιά νά συναντήσουμε έναν άλλον ήσυχαστή τόν ιερομόναχο Νικόδημο. Τό μισοερειπωμένο καί μι­κροσκοπικό κελλί του εύρίσκεται 500 μέτρα μακριά άπό τό κελλί τοῦ π. Θεοφάνους καί δύο μέτρα ύψηλότερα άπό τήν κοίτη ένός όρμητικοῦ χειμάρρου. Ήταν άπόγευμα, τό κρύο αισθητό καί ό πατήρ Νικόδημος καθισμένος δίπλα στήν κτιστή του σόμπα έτοίμαζε τό άλάδωτο πιλάφι του. Μπαίνοντας μέσα, μετά δυσκολίας έχωρέσα- με 4 άτομα. Κρεββάτι δέν είδαμε παρά μία σανίδα μέχρις ένός μέ­τρου μέ ένα χαλάκι καί δίπλα ολίγα βιβλία, κοντά ένα τραπεζάκι, ή σόμπα στήν μέση καί ένα μεγάλο πριόνι νά κρέμεται στήν οροφή.

Ό π. Νικόδημος φοβερά άδύνατος, υψηλός, μέ τά μαλλιά του ριγμένα στούς ώμους του, φορώντας καί γυαλιά στεκόταν όρθιος καί μάς μιλοῦσε.

—  Πώς θ' άποκτήσουμε δάκρυα μετανοίας έμεῖς οί κοινοβιάτες μοναχοί, πάτερ Νικόδημε;

—  Παιδί μου, είναι πολύ δύσκολο αύτό. Θέλει πολλή ταπείνωσι. Νά έχετε τήν μνήμη τοῦ θανάτου καί τών βασάνων τής κολάσεως, διότι άπ' αύτά μάς προκαλείται ό φόβος του Θεού, ή λύπη γιά τίς άμαρτίες μας καί τά δάκρυα. Άπ' αύτά κατασκηνώνει στήν καρδιά μας ή αγία ταπείνωσις καί ή άγάπη γιά τόν Θεό.

Τό άσκητικό του πρόσωπο έξέφραζε μιά ύπερκόσμια χάρι. Ή­ταν ειρηνικό, έλκυστικό καί σέ άνέπαυε χωρίς επιφυλάξεις νά τόν πλησιάσης καί ώφεληθής άπό τήν συναναστροφή του. Φεύγοντας μάς κατευώδωσε μέχρι τό πέρασμα τοῦ ποταμοῦ καί δέν έγύρισε ο­πίσω μέχρις ότου έμεϊς χαθήκαμε άπό τά μάτια του. Μάς εύλόγησε άπό μακριά καί μάς ύποσχέθηκε ότι θά προσεύχεται.

Ό πατήρ Νικόδημος δέν είναι ένας τυχαίος άνθρωπος. Πρώην καθηγητής τοῦ θεολογικού σεμιναρίου τής μονής Νεάμτς, συγγρα­φεύς δοκιμώτατος, έμπειρος Πνευματικός καί λειτουργός εύλαβής άφιέρωσε τά τελευταία του χρόνια, ήλικίας τώρα 79 έτών, στό ήσυ- χαστικό πολίτευμα. Είθε οί προσευχές του νά στηρίζουν τόν έρημο από τήν Χάρι του Θεού κόσμο μας.

 

3) Τό βουνό Τσεαχλέου

Μέ συνοδό τόν άγαπητόν έν Χριστώ π. Ίωαννίκιο επισκεφθή­καμε τό φράγμα Μπικάζ, πού εύρίσκεται κοντά στό βουνό Τσεαχλέου. Τό τεχνητό αύτό φράγμα έχει βάθος περί τά 100 μέτρα, τό ῦψος του 120 μ., τό μήκος του 300 καί τό μήκος τής σχηματισθείσης λίμνης 35 χιλιόμετρα. Άπό έκεϊ άντικρύσαμε τό ογκώδες καί μεγα­λόπρεπο Τσεαχλέου τό όποιον έχει υψος 1910 μέτρα, ένώ ή βάσις καί ή κορυφή του έχουν άντιστοίχως μήκος 30 καί 6 χιλιόμετρα.

Είναι τό άγιώτερο όρος τών ρουμάνων γι' αύτό καί λέγεται καί «'Άθως τής Ρουμανίας». 'Εδώ οί άρχαῖοι κάτοικοι, οί Δάκες έπιτε- λοῦσαν τίς θρησκευτικές τους τελετές ένώπιον ένός μόνο ειδώλου, έπειδή ήταν μονοθεϊσταί, τό όποιο ώνόμαζαν Ζαλμοξή. Άπ' αύτούς μέ τήν έξάπλωσι τού Χριστιανισμού πολλοί έγιναν χριστιανοί. 'Εκεί τόν 15ον αιώνα λειτουργούσαν 4 σκήτες. Τόν 16ον αιώνα ό ό­σιος Πίωρ (ρουμάνος) μετέφερε τήν μοναχική ζωή καί παράδοσι τού "Αθωνος στό Τσεαχλέου. Κατά μίμησι τοῦ "Αθωνος ίδρυσε ό 'ί­διος έκκλησία στήν κορυφή τοῦ Τσεαχλέου πρός τιμήν τής Μετα­μορφώσεως τοῦ Σωτήρος, μετέφερε σήμαντρα καί καμπάνες πού κτυπούσαν τίς κατάλληλες ώρες, όπως στό "Αγιον "Ορος γιά τήν έναρξι τών άκολουθιών στίς γύρω σκήτες. Τήν 6ην Αύγούστου κά­θε χρονιάς συνεχίζεται μέχρι σήμερα ή παράδοσις τών έντοπίων χριστιανών, οί όποιοι συγκεντρώνονται στό όρος αύτό, τελούν άγιασμό, Θεία Λειτουργία καί επιστρέφουν στά σπίτια τους.

Τόν 18ον αιώνα ύπήρχαν 12 σκήτες γύρω άπό τό Τσεαχλέου πού λειτουργούσαν όλες μέ τό κοινοβιακό σύστημα. Οί πιό προχωρημέ­νοι άπό τούς μοναχούς ζοῦσαν καί σέ σπηλιές πού ευρίσκοντο στό βάθος τοῦ όρους. "Ιχνη κελλιών καί σπηλαίων σώζονται μέχρι σή­μερα, όπου παρέμειναν μόνο δύο σκήτες. Ό "Αθως καί τό Τσεα­χλέου είναι τά μοναδικά στήν Εύρώπη άγια όρη στά όποια έπί αιώ­νας καταφεύγουν χάριν ήσυχίας καί προσευχής οί μοναχοί.

 

4) Τό φαράγγι Μπικάζ

Μετά τό φράγμα διασχίσαμε τό μεγάλο φαράγγι Μπικάζ. Είναι μία στενή διάβασις κοντά στό Τσεαχλέου μέ πολλές όφιοειδεῖς στροφές καί δίπλα τό ομώνυμο όρμητικό ποτάμι. Δεξιά καί άριστερά μας ορθώνονται άπότομες οί βραχώδεις καί έπιβλητικές οροσει­ρές πού έχουν ῦψος περί τά 500 μέτρα. Είναι, κατά πληροφορίες τού π. Ίωαννικίου, τό περιφημότερο φαράγγι στήν Εύρώπη, τό ό­ποιο άπολαμβάνει κανείς κοιτάζοντάς το άπό τήν βάσι του. Εκεί υπάρχουν μόνο ή αμαξιτή όδός καί δίπλα τό ποτάμι πού μέ δυνατή βοή κατεβάζει τά νερά του.

Σέ μία πλευρά του ύπάρχει τετράπλευρος περίπου ύψηλότερος βράχος σέ σχήμα βωμού, πού ονομάζεται «Πέτρα τού Βήματος». Ή παράδοσις λέγει ότι ήταν ή 'Αγία Τράπεζα ένός ήσυχαστοῦ, πού τελούσε εκεί τήν Θεία Λειτουργία. Ό δρόμος πού διασχίζει τό φα­ράγγι όδηγεϊ γιά τήν Τρανσυλβανία. Σέ άπόστασι μόλις 5 χιλιομέ­τρων υπάρχει ή φυσική λίμνη ονόματι Ρόσιου, ή όποία έχει μήκος δύο χιλιόμετρα καί πλάτος 200 μέτρα, ένώ τό βάθος μέχρι έξι μέτρα. Είναι τόπος παραθερισμού τών τουριστών κατά τούς καλο­καιρινούς μήνας, λόγω τής θαυμασίας περιοχής.

Στήν έπιστροφή μας γιά τήν μονή Μπίστριτσα ολόκληρη σχε­δόν ή διαδρομή ήταν γεμάτη άπό χωριά, έκκλησίες, έργοστάσια τσιμέντου καί ύδροηλεκτρικά, λίμνες, κανάλια, άγελάδες στούς δρόμους, άμαξες φορτωμένες σανό καί παιδάκια νά παίζουν στίς γειτονιές.

 

5) Τό μοναστήρι Πινγκαράς

'Απέχει 13 χιλιόμετρα άπό τήν πόλι Πιάτρα Νεάμτς. Κτίτωρ εί­ναι ό ήγεμών 'Αλέξανδρος Λαπουσνεάνου, ό όποιος ύπήρξε καί Β' κτίτωρ τής μονής Δοχειαρίου Άγίου "Ορους. Διασώζεται ή πρώτη του έκκλησία άπό τό 1560 ή όποία καί τιμάται στήν μνήμη τού ά­γίου Μεγαλομάρτυρος Δημητρίου. Τό τέμπλο της είναι ξυλόγλυ­πτο, ένώ οί εικόνες βυζαντινής τέχνης μέ έλληνικά γράμματα καί μέ έτος κατασκευής των τό 1722. Κτίτωρ αύτής τής έκκλησίας ή­ταν ό όσιος ήσυχαστής Συμεών, τοῦ όποίου τά Λείψανα έπαιρνε μαζί του στούς πολέμους του κατά τών τούρκων ό Μέγας Στέφα­νος. Πέριξ τής έκκλησίας ύπάρχουν 100 κελλιά, τά όποια, λόγφ λειψανδρίας, χρησιμοποιούνται άπό τό κράτος ώς άποθήκες χόρ­των καί φυτών γιά τήν φαρμακευτική καί τήν βοτανολογία. Σήμερα ύπάρχουν μόνο ένας μοναχός καί ό ήγούμενος ιερομόναχος Βησ­σαρίων. Τελούν τίς άκολουθίες καθημερινά καί Θεία Λειτουργία Κυριακές καί έορτές, όπότε έρχονται καί πολλοί χριστιανοί.

 

6) Τό μοναστήρι Μπισερικάνι

Μπισερικάνι στά ρουμανικά σημαίνει έκκλησιαστικοί, εύλαβεῖς χριστιανοί, άπό τήν λέξι μπισέρικα πού σημαίνει εκκλησία. "Οπως τό Τσεαχλέου έτσι καί εδώ τό Μπισερικάνι ήταν τόπος ήσυχαστών. 'Απέχει 10 χιλιόμετρα άπό τήν Πιάτρα Νεάμτς καί εύρίσκεται σέ τόπο θεαματικό μέ πλούσια βλάστησι καί πυκνά δάση.

Πρώτος εδώ ήσυχαστής ήταν ό όσιος 'Ιωσήφ, ό όποιος ήλθε μέ 17 μαθητάς του άπό τόν Ίορδάντῖ, λόγω τών έκεῖ επιδρομών τών άράβων. "Εφτιαξαν άπό ένα ξύλινο κελλί καί τήν Κυριακή συγκεντρώνοντο στήν ξύλινη έκκλησία, τιμωμένη στόν Εύαγγελισμό τής Θεοτόκου γιά τήν Θεία Λειτουργία καί τήν Μετάληψι.

Κτίτωρ τής Μονής είναι ό ήγεμών Μπόγδανος, ό όποιος τό 1512 ίδρυσε μία πέτρινη έκκλησία καί τά πρώτα κελλιά. Κατά τόν 16ον- 18ον αιώνα αύτή ή Μονή ήταν ή δεύτερη, μετά τήν μονή Νεάμτς, μεγάλη πνευματική έστία στήν Μολδαβία. 'Εδώ άσκήτευσαν καί έλληνες μοναχοί, πολλοί τών όποιων διέπρεψαν στήν βυζαντινή α­γιογραφία, όπως φαίνεται τούτο άπό τίς εικόνες τού τέμπλου, οί ό­ποιες έχουν έλληνικά γράμματα καί ονόματα.

Τόν 19ον αιώνα παρήκμασε ή μοναχική ζωή έκεῖ καί τό 1880 τό μοναστήρι μεταβλήθηκε σέ νοσοκομείο γιά τούς πάσχοντας άπό ά­σθμα καί βρογχοπνευμονίες. Σήμερα νοσηλεύονται μέ κρατικά έξοδα 1.000 άσθενεῖς, τούς όποιους αναπαύουν πνευματικά ό Πνευ­ματικός καί ηγούμενος τής Μονής 'Αθανάσιος μέ δύο εναπομεί­ναντος μοναχούς. Λειτουργίες τελούν τίς Κυριακές καί έορτές, στίς όποιες καί συμμετέχουν πολλοί ασθενείς.

"Ενας άπό τούς μεγαλυτέρους ήσυχαστάς πού έζησε έκεϊ σέ μία σπηλιά πλησίον τής Μονής είναι ό όσιος Κυριάκος (βλέπε Ρουμανι­κό Γεροντικό σελ. 98).

Ή μεγαλύτερη άσκησί του ήταν ότι έζησε γυμνός έπί 60 χρόνια μέσα στά άπάτητα δάση τών Καρπαθίων όρέων καί άπέθανε στήν σπηλιά του.

Κατά τίς πρόσφατες εκσκαφές πλησίον τής Μονής εύρέθησαν πολλά όστά, μερικά τών όποιων καί εύωδίαζαν. Ένώ έκεϊ, όπου σήμερα εύρίσκεται ό κήπος τής Μονής, είναι ύποκάτω τό κοιμητή­ριο μέ θαμμένα τά όστά τών πατέρων.

Στήν παράδοσι τοῦ τόπου έκείνου διατηρείται μέχρι σήμερα ή έ­ξης έμφάνεια τής Θεοτόκου: Οί πρώτοι κατοικήσαντες έκεϊ μονα­χοί, συνηθισμένοι στίς σκληρές ασκήσεις, δυσαρεστήθηκαν όταν είδαν νεωτέρους μοναχούς νά ιδρύουν έκκλησίες καί κελλιά άπό πέτρα. Ένόμιζαν ότι θά χαθή ή ησυχία καί ή προσευχή, γι' αύτό άποφάσισαν νά υπάγουν στό "Αγιον "Ορος. Ένώ λοιπόν κατέβαιναν τό βουνό, έμφανίσθηκε μπροστά τους μία γυναίκα μέ βασιλική στο­λή καί μέ άστραφτερό πρόσωπο τούς έρώτησε:

-  Πατέρες, πού πηγαίνετε;

-  Πηγαίνουμε στόν "Αθωνα, στό Περιβόλι τής Παναγίας μας. Τότε έκείνη τούς είπε:

Μείνετε στόν τόπο σας, διότι καί εδώ περιβόλι μου είναι! Καί άμέσως εξαφανίσθηκε.

Πράγματι οί μοναχοί έπέστρεψαν στίς καλύβες τους συνεχίζον­τας τόν άσκητικό τους άγώνα καί στό μέρος πού τούς έμφανίσθηκε ή Θεοτόκος έθεσαν μία εικόνα της, τήν όποία πολλοί χριστιανοί προσκυνοῦν καί ζητοῦν τήν βοήθειά της.

7) Ή Επισκοπή τοῦ Ρομάν

Ή πόλις Ρομάν άνήκει στόν νομό Νεάμτς, έχει 62.000 κατοίκους καί άπέχει άπό τήν Πιάτρα Νεάμτς 50 χιλιόμετρα. Είναι έδρα Επισκοπής μέ Επίσκοπο τόν Θεοφιλέστατο Ευθύμιο πρώην ήγούμενο της μονής Μπιστρίτσας. Ή Επισκοπή στεγάζεται καί ιδρύθη­κε τό 1407 άπό τόν ήγεμόνα 'Αλέξανδρο τόν Καλόν. Ένώ ή πόλις κτίσθηκε άπό τόν ήγεμόνα Ρομάν, τό 1390, πατέρα τοῦ Αλεξάν­δρου τοῦ Καλού.

Ή έκκλησία τής Μονής είναι ρυθμοῦ Βασιλικής μέ πολύ σπου­δαίες τοιχογραφίες (Fresco). Οί μέν τοῦ προνάου ιστορήθηκαν τό 1550, οί δέ ύπόλοιπες τό 1725, λόγω έπισυμβάντος σεισμοῦ. Οί δεύ­τερες άποτελοῦν έργο τοῦ έλληνος άγιογράφου Κωνσταντίνου πού καταγόταν άπό τό Φανάριο Κωνσταντινουπόλεως, γι' αύτό έχουν όλες έλληνικά γράμματα καί ονόματα. Ό πανύψηλος καί μεγαλο­πρεπής πύργος τής Μονής κτίσθηκε τό 1886 άπό τόν Επίσκοπο Μελχισεδέκ. Εντός αύτοῦ στεγάζεται πλούσια βιβλιοθήκη μέ 30.000 τόμους περίπου, οί περισσότεροι τών όποιων είναι παλαιοί καί γραμμένοι στίς γλώσσες: σλαβωνικά, έλληνικά, γερμανικά καί γαλλικά. Έδώ ύπάρχει καί τό περίφημο Κυριακοδρόμιο τοῦ μητρο­πολίτου Μολδαβίας Βαρλαάμ (1580-1653), πού είναι τό πρώτο στό είδος του μέ κυριλλική γραφή καί 1200 σελίδες.

Σπουδαίος Επίσκοπος τοῦ Ρομάν άναδείχθηκε αρχάς τοῦ 18ου αιώνος ό Παχώμιος, ό όποιος άσκήτευε μέχρι τότε στά βουνά τοῦ Κυριάκου καί προερχόταν μέ Μετάνοια άπό τό μοναστήρι Νεάμτς.

 

8) Τό μοναστήρι Χωραῖτσα

'Αναχωρώντας άπό τό μονστήρι Μπίστριτσα, τό όποιον άποτελοῦσε τήν άφετηρία γιά όλες τίς προηγούμενες έπισκέψεις μας, είσερχόμεθα στήν καρδιά τοῦ ορθοδόξου μοναχισμού τής Μολδα­βίας. Μία σειρά άπό μοναστήρια, κέντρα έπί αιώνες πνευματικών καί έθνικών αγώνων, εκτείνεται μπροστά μας: Χωραῖτσα, Βαρά­τεκ, 'Αγαπία, Παλαιά Άγαπία, Συχαστρία, Σέκου καί Νεάμτς. Οί ρουμάνοι ονομάζουν τήν περιοχή αύτή «ό Μικρός Άθως».

Τό μοναστήρι Χωραῖτσα είναι κτισμένο δύο χιλιόμετρα χαμη­λότερα άπό τήν σκήτη Χωραϊτσιοάρα, ή όποία κατά τόν 17ον αιώ­να ήταν όνομαστό ήσυχαστικό κέντρο. "Ενας άπό τούς σπουδαιοτέρους ήσυχαστάς πού άσκήθηκε έκεϊ μέ τούς μαθητάς του ήταν ό άρχιμανδρίτης Είρήναρχος Ροσέτς άπό τό μοναστήρι Νεάμτς. Αύ­τός άγωνίσθηκε πρώτα στά όρη Νεκίτ τοῦ Νεάμτς, κατόπιν στό "Αγιον "Ορος καί τό 1828 εγκαταστάθηκε στήν Χωραϊτσιοάρα.

Βλέποντας όμως ότι πληθύνεται ό άριθμός τών μοναχών, κατέ­βηκε στήν κοιλάδα Χωραῖτσα μέ τούς μαθητάς του τό 1831 καί έ­κτισε τήν Μονή. Τότε ή μέν Σκήτη είχε 70 μοναχούς ή δέ συνοδεία τού π. Είρηνάρχου έφθασε τούς 50 άδελφούς

Σήμερα στή Σκήτη άπέμειναν δύο μοναχοί καί 25 στήν Μονή όδηγούμενοι στήν σωτηρία άπό τόν ήγούμενο άρχιμ. Ζηνόβιο. Τό μοναστήρι εορτάζεται στά Άγια Θεοφάνεια τοῦ Κυρίου. Τό Καθο­λικό (κεντρική Έκκλησία) είναι τεραστίων διαστάσεων καί στολί­ζεται στήν κορυφή της μέ όκτώ τρούλλους. Πλήν αύτής ύπάρχει καί μία μικρότερη γιά τήν χειμερινή περίοδο, όπως συμβαίνει σ' ό­λα τά μοναστήρια τής Ρουμανίας. Σ' αύτή τήν έκκλησία θαυμάζει ό έπισκέπτης τούς πρωτοτύπους πολυελέους, πού είναι ιδική των έπινόησις καί κατασκευή. Είναι φτιαγμένοι άπό κέρατα ελαφιών μή­κους μέχρι 1,50 μέτρα. Οί ρίζες των ένώνονται καί άποτελοῦν τήν βάσι τοῦ πολυελέου, ένώ ό ύπόλοιπος κορμός των εκτείνεται περι­μετρικά πρός τά έξω καί μέ τίς ώραῖες φυσικές διακλαδώσεις των σχηματίζουν τόν πολυέλεο. Στά άκρα τών μικρών διακλαδώσεων έχουν κρεμάσει κεράκια ή ήλεκτρικά λαμπάκια, τά όποια, όταν ά- νάπτουν, προξενούν θαυμασία έντύπωσι. Είναι τά κέρατα βαμμένα μέ λούστρο καί όμοιάζουν μέ κατεργασμένο ξύλο. Κάτι άλλο, πού δέν θά συναντήσουμε άλλοῦ πουθενά, είναι τό έξής: Επάνω άπό τό πέτρινο τέμπλο τής κεντρικής εκκλησίας υπάρχει κατά μήκος αύ­τοῦ στερεό κτιστό καταπέτασμα μέ έσωτερικό διάδρομο πού συγ­κοινωνεί μέ τό 'Ιερό Βήμα μέ σκάλα άπό τό μέρος τής Προσκομι­δής. Έκεῖ λοιπόν στό μέσον τοῦ τέμπλου, άκριβώς έπάνω άπό τήν 'Ωραία Πύλη ύπάρχει ένας μεγαλοπρεπής άμβων, άπό δπου διαβά­ζει ό διάκονος τό Εύαγγέλιο ή γίνεται ένα κήρυγμα γιά τούς χρι­στιανούς.

Μετά τήν έπίσκεψι καί σ' άλλους χώρους τής Μονής, ή όποία τώρα τελευταία έχει σημαντικά άνακαινισθή, άναχωρήσαμε γιά τήν μονή Βαράτεκ.

9) Τό μοναστήρι Βαράτεκ

Τό Βαράτεκ μαζί μέ τό διπλανό του, τό Άγαπία είναι τά μονα­δικά στόν κόσμο καί στόν ορθόδοξο μοναχισμό μοναστήρια άπό απόψεως άριθμοῦ άδελφών καί κτιριακών εγκαταστάσεων. Κτί­σθηκε τό 1785 άπό τήν μοναχή 'Ολυμπιάδα καί τόν "Οσιο 'Ιωσήφ τόν Ήσυχαστή, μαθητή τοῦ όσίου Παϊσίου τοῦ Μεγάλου καί Πνευ­ματικού πατρός τοῦ άρχιμ. Ειρηναίου Ροσέτς (περί αύτοῦ βλέπε στό Ρουμανικό Γεροντικό σελ. 192). Ή μονή Βαράτεκ ώς πρός τό σύστημα ζωής είναι ιδιόρρυθμο καί οί μοναχές ζοῦν ώς μικρές οικογένειες σέ σπίτια εντός καί έκτός τοῦ φρουρίου τής Μονής. Στήν Ρουμανία καί όταν άκόμη ένα μοναστήρι είναι ιδιόρρυθμο, έχει ήγούμενο ή ήγουμένη, διότι μόνο ώς πρός τό φαγητό δέν ζοῦν κοινοβιακά ώς πρός τίς άκολουθίες, τά διακονήματα καί τά διά­φορα πνευματικά ζητήματα, ύπάρχει κοινοβιακό πρόγραμμα. 'Ε­δώ οί μοναχές πλησιάζουν τόν άριθμό τών τετρακοσίων, ένώ πρό έτών είχαν φθάσει καί 500 άδελφές. Ή ήγουμένη ονομάζεται Ναζαρία, γνωρίζει ολίγα έλληνικά καί είναι δραστήρια μοναχή. Οί άκο­λουθίες γίνονται καθημερινά καθώς καί τρεις Λειτουργίες σέ τρεις μεγάλες έκκλησίες, τοῦ άγίου 'Ιωάννου τοῦ Προδρόμου, τής Μετα­μορφώσεως τοῦ Χριστοῦ καί τής Κοιμήσεως τής Θεοτόκου. Ή τελευταία είναι καί τό λεγόμενο Καθολικό τής Μονής.

Άφοῦ έπροσκυνήσαμε στήν έκκλησία, επισκεφθήκαμε τό μου­σείο, τό όποιον περιέχει άμφια, κεντητούς έπιταφίους τοῦ 17ου αιώ­νος, εικόνες καί μάλιστα άρκετές ελληνικές, ιερά σκεύη, σκαλι­στούς σταυρούς καί άλλα. Κατόπιν μάς φιλοξένησε ή ήγουμένη καί έκάλεσε νά γνωρίσουμε καί τήν συνοδεία της, άποτελούμενη άπό 20 νέες μοναχές μεταξύ τών όποιων πέντε ήταν άδελφές μέ τήν μη­τέρα των. "Υστερα έπισκεφθήκαμε τούς έπισήμους χώρους ύποδοχής, αίθουσες, τραπεζαρίες, ύπνοδωμάτια καί έμείναμε κατάπλη­κτοι άπό τήν άρχοντιά, τά ώραῖα χαλιά, τήν καθαριότητα, τά έπι­πλα, τά στολίδια, τίς εικόνες κλπ. "Ολα ήταν υπεράνω πάσης περιγραφής.

Κάτω άπό τό "Ιερό Βήμα τοῦ Καθολικού τής Μονής διαφυλάσ­σονται καί τά όστά τοῦ μεγάλου άσκητοῦ Γεωργίου Λαζάρ, ό ό­ποιος παρότι ήταν οικογενειάρχης μέ πέντε παιδιά, άφοῦ τά έτακτοποίησε, άσκήτευσε έπί 26 χρόνια στό καμπαναριό μιάς έκκλησίας στήν πόλι Πιάτρα Νεάμτς καί έκοιμήθη προγνωρίζοντας τόν θάνατο του, πού συνέβη τό 1916.

 

10) Τό μοναστήρι Άγαπία

'Απέχει 4 περίπου χιλιόμετρα άπό τό Βαράτεκ καί είναι κατά τό ήμισυ ιδιόρρυθμο καί κατά τό άλλο ήμισυ κοινόβιο. Πρώτος ήσυχαστής πού έζησε ύψηλότερα, έκεῖ όπου σήμερα είναι τό μοναστήρι Παλαιά Άγαπία, ήταν ό όσιος Αγάπιος, ό όποιος συγκέντρωσε ο­λίγους μαθητάς καί ίδρυσε τόν 15ον αιώνα μία ήσυχαστική έστία.

Άπό τότε λοιπόν, συνεστήθηκε τό μοναστήρι Παλαιά Άγαπία. Έξ αιτίας δμως τής δυσκόλου αναβάσεως καί τοῦ άνωμάλου εδάφους, οί τότε μοναχοί μετώκησαν χαμηλότερα στήν κοιλάδα, όπου τόν 17ον αιώνα Ιδρύθηκε ένα νέο μοναχικό κέντρο, τό μοναστήρι ή Νέα Άγαπία. 'Αποτελεί έργο τού Γαβριήλ Χατμάνου, άδελφοῦ τοῦ ήγεμόνος Βασιλείου Αούπου. Στό μέσον τής Μονής ύψώνεται μεγαλο­πρεπής ή έκκλησία, άφιερωμένη στούς 'Αγίους 'Αρχαγγέλους. "Ε­να άλλο παρεκκλήσιο στό νότιο μέρος τής Μονής πρός τιμήν τοῦ Γεννεσίου τής Θεοτόκου, είναι κτιτορικό έργο τού μητροπολίτου Μολδαβίας Βενιαμίν Κωστάκε

Σήμερα ή Μονή άποτελεῖται άπό 170 σπίτια καί 400 περίπου μο­ναχές, ένα δηλαδή όλόκληρο καλογερικό χωριό πού διευθύνεται πνευματικώς άπό τήν ήγουμένη Εύστοχία καί τούς 5 Πνευματικούς τής Μονής. Τελούνται καθημερινά οί ιερές άκολουθίες καί τρεις Θείες Λειτουργίες, λόγω τοῦ πλήθους τών μοναζουσών.

Στό Καθολικό τής Μονής φυλάσσεται καί ή θαυματουργός Είκών τής Παναγίας, πού δωρήθηκε άπό τόν βυζαντινό αύτοκράτορα Μανουήλ Παλαιολόγο στόν ήγεμόνα τής Μολδαβίας 'Αλέξανδρο τόν Καλόν τό 1402. Γίνεται έξοδος τής Εικόνος γιά λιτανεία σέ πε­ρίοδο άνομβρίας. Τά έργόχειρά των είναι σχεδόν όμοια μέ έκεῖνα τής Μονής Βαράτεκ, δηλαδή κατασκευή ταπήτων, μοναχικών εν­δυμάτων, κομβοσχοινίων καί άλλα.

 

11) Τό μοναστήρι Παλαιά Άγαπία

 Σέ άπόστασι 30 λεπτών, έπάνω σ' ένα λόφο περιτρυγισμένο άπό θεόρατα έλατα, εύρίσκεται τό μοναστήρι αύτό. Είναι κοινόβιο μέ 50 περίπου μοναχές καί ήγουμένη τήν μοναχή Κυριακή. 'Εδώ καί 34 χρόνια μοναδικός λειτουργός καί Πνευματικός τής Μονής είναι ό ιερομόναχος 'Ελεύθεριος Μιχάϊ. Ηλικίας τώρα 79 έτών, ύψηλός, λιγνός, γαλήνιος, ένας σύγχρονος άγιος. Μας καλοδέχθηκε μέ στοργή καί κοσμιότητα. "Ολη ή Μολδαβία έχει νά διηγήται γι' αύτόν τόν όσιο άνθρωπο, ό όποιος μέ τίς άρετές του, τήν πνευματική του πείρα, τίς ιατρικές του γνώσεις, τίς ξένες γλώσσες του έχει γίνει πόλος έλξεως πολλών πονεμένων ψυχών πού τρέχουν γιά τήν ψυχι­κή καί σωματική τους ύγεία. Γεννήθηκε καί μεγάλωσε στά έλληνικά βουνά τής Πίνδου, όπου καί μέχρι σήμερα ζοῦν πολλές οικογένειες Κουτσοβλάχων. 'Αναγ­κάσθηκε όμως νά άναχωρήση σέ ήλικία 13 έτών, διότι κάποτε, ένώ έβοσκε τά πρόβατά του μέ τά άδέλφια του, τούς έπιτέθηκε μία όμά δα τούρκων ληστών. Συνέλαβαν καί έφόνευσαν τά δύο άδέλφια τοι καί τόν ίδιο άφησαν μισοπεθαμένον. Τότε αύτός, έφυγε μέ τά πρό­βατά του στά μέρη της Βουλγαρίας καί έγκαταστάθηκε στήν Κωνστάντζα. Τό 1932 έγινε μοναχός, ήγούμενος στό μοναστήρι Ντερβέντ καί άπό τό 1950 είναι Πνευματικός στήν Παλαιά Άγαπία.

Τό Καθολικό τής Μονής, άρχικά ξύλινο, κτίσθηκε μέ πέτρα τόν 16ον αιώνα άπό τόν ήγεμόνα Πέτρο Ράρες. Στό τόπο της ξαναφτιάχθηκέ ή σημερινή έκκλησία τό 1935 μέ ρυθμό σταυροειδή μετά τρούλλου. Τιμάται στήν έορτή τής Μεταμορφώσεως τού Σωτήρος καί τοῦ 'Αρχαγγέλου Μιχαήλ.

"Εξω άπό τήν Μονή σέ άπόστασι 100 μέτρων εύρίσκεται ένα ο­κταγωνικό μικρό κτίσμα μέ τροῦλλο τό όποιον σκεπάζει ένα πηγά­δι. Έκεϊ δίπλα εύρίσκεται μία είκών τής Θεοτόκου στήν όποία οί πιστοί προσδίδουν θαυματουργική χάρι. Συχνά πηγαίνουν μέ λαμ­πάδες καί θυμιάματα, προσεύχονται ενώπιον της, άνακουφίζονται άπό τό δροσερό νερό καί πολλές φορές θεραπεύονται άπό διάφορα νοσήματά των. Αύτό τό πηγάδι στήν παράδοσι τοῦ τόπου ονομάζε­ται: «Τό φρέαρ τοῦ Βακάλου» καί άποτελεῖ σταθμό ψυχικής καί σωματικής άναπαύσεως γιά τούς διερχομένους πιστούς έδώ καί τρεις αιώνες.

12) Τό μοναστήρι Συχαστρία

Εύρίσκεται στούς πρόποδες τών αιωνόβιων δασών τών Καρπα­θίων ορέων μέσα σέ μία μαγευτική τοποθεσία πού τήν στολίζουν οί καταπράσινοι κήποι καί λοφίσκοι, τά πανύψηλα δένδρα καί ή μι­κρή τεχνητή λίμνη μέ τά ολίγα ψάρια της γιά τήν έκτακτη φιλοξε­νία μεγάλων έπισκεπτών.

Κατέχει σήμερα τήν πρώτη σχεδόν θέσι, μεταξύ τών ίερών μο­ναστικών σκηνωμάτων τής Μολδαβίας, ώς πρός τό άσκητικό πρό­γραμμα τής άδελφότητος. Ό τόπος προσφέρεται γιά τόν τρόπο τής ζωής, γι' αύτό καί ή ονομασία Συχαστρία, άπό τήν έλληνική λέξι ήσυχαστήριο, δηλώνει ότι άπ' άρχής τής συστάσεώς της ύπήρξε έστία μεγάλων εραστών τοῦ Θεοῦ καί τής νοεράς προσευχής.

Τό μοναστήρι Συχαστρία

Ή Ιστορία του άρχίζει άπό τόν 17ον αιώνα μέ τήν έγκατάστασι έκεϊ ήσυχαστών πού ζούσαν κατά μόνας ή δύο καί τρεις μαζί καί προέρχοντο άπό τά μοναστήρια Νεάμτς καί Παλαιά Άγαπία. Ήταν λοιπόν ήσυχαστικό κέντρο, τό όποιον απέκτησε τήν μορφή Μονής τό 1655 άπό τόν Επίσκοπο τοῦ Χούς Γεδεών. Αύτός ίδρυσε τήν πρώτη έκεῖ έκκλησία, τά πρώτα κελλιά καί τήν έπροίκισε μέ ό­λα τά άναγκαῖα. "Ολα όμως αύτά πυρπολήθηκαν άπό τούς Τατάρους καί τό 1734 ό Επίσκοπος τοῦ Ρομάν Γεδεών έκτισε καινούρ­για καί μεγαλύτερη έκκλησία δίπλα στήν παλαιά μέ περισσότερα κελλιά. Καί αύτά πάλι πλήν τής εκκλησίας έκάηκαν άπό τούς τούρκους, κατά τήν έξέγερσι τών βαλκανικών λαών τό 1821 έναν­τίον τών τούρκων. Υπέθεσαν οί άπιστοι ότι ύπάρχουν καί στήν Συ­χαστρία κρυμμένοι έπαναστάται μέ άποτέλεσμα νά προβούν σέ λεηλασίες, βιαιοπραγίες καί νά φονεύσουν στήν μονή τοῦ Σέκου περί τούς 40 μοναχούς.

Ξανακτίσθηκε ή Μονή γιά νά καή γιά τρίτη φορά τό 1941 άπό ά­γνωστα αίτια, καθώς τό είχε προφητεύσει τότε ό μεγάλος ήγούμε­νος τής Μονής Ίωαννίκιος Μορόϊ

Σήμερα ή μονή Συχαστρία φημίζεται στήν Ρουμανία γιά τούς εύλαβεῖς καί νηπτικούς πατέρας της, γιά τούς έμπειρους Πνευματικούς της, γιά τήν διοικητική καί πνευματική όργάνωσί της, τήν πα­τροπαράδοτη γνωστή σέ όλους μολδοβεάνικη φιλοξενία της, πού είναι καί γενικό φαινόμενο στούς χριστιανούς καί τά μοναστήρια τής Μολδαβίας ιδιαίτερα.

Ή κεντρική έκκλησία, ρυθμού σταυροειδούς μετά τρούλλου, τιμάται στήν Γέννησι τής Θεοτόκου καί μία επιγραφή έπάνω άπό τήν είσοδο λέγει ότι κατασκευάσθηκε στήν περίοδο ηγεμονίας τοῦ 'Ιωάννου Στούρζα καί τοῦ μητροπολίτου Βενιαμίν Κωστάκε. Τό παρεκκλήσιο γιά τήν τέλεσι τών άκολουθιών κατά τήν χειμερινή περίοδο, τιμώμενο στούς Προπάτορας 'Ιωακείμ καί "Αννα, ιδρύ­θηκε τό 1946 καί Αγιογραφήθηκε άπό τόν περίφημο άγιογράφο Ει­ρηναίο Προτσένκου, ό όποιος πρό τοῦ θανάτου, όντας λαϊκός, έκάρη μεγαλόσχημος μοναχός (20 Αύγούστου 1953).

Ή Μονή έχει περί τούς 70 μοναχούς καί δοκίμους άδελφούς μέ ήγούμενο τόν έπί 13 χρόνια τώρα εύρισκόμενο στό άξίωμα αύτό άρχιμανδρίτη Βικτωρῖνο, ό όποιος διακρίνεται γιά τήν έργατικότητά του, τά διοικητικά του προσόντα καί τήν άρετή τής φιλοξενίας.

Ή τάξις τών άκολουθιών είναι ή αύτή μετά τών άλλων μοναστηριών, πλην τής διαφοράς ενάρξεως τής πρωινής άκολουθίας, ή όποία διαβάζεται άπό τήν 11ην βραδυνήν. Ή κοινοβιακή τράπεζα γίνεται δίς τής ήμέρας, στίς 11 τό πρωί καί στίς 6 τό βράδυ, μετά τόν εσπερινό. Έδώ, καθώς καί σ' όλόκληρη τήν Ρουμανία, τήν πρώτη θέσι στήν τράπεζα άνελλειπώς έχει ή ζεστή τσιόρμπα, δηλα­δή σοῦπα μέ διάφορα λαχανικά καί λίγο ρύζι ή πατάτες. Είναι τό πλέον άγαπητό φαγητό τών ρουμάνων, λόγω τοῦ δυνατοῦ ψύχους. "Αλλο έθνικό, θά έλέγαμε, φαγητό τους είναι ή μαμαλίνκα, δηλαδή πηκτός βρασμένος χυλός άπό άραβοσιτάλευρο.

Καθ' όλο τό 24ωρο ύπάρχει τυπικό κάθε άδελφός, άπό τόν ήγούμενο μέχρι καί τόν τελευταίο δόκιμο, είναι ύποχρεωμένος έκ περι­τροπής νά διαβάζη έπί δύο ώρες ψαλτήρι μέσα στήν έκκλησία. Αύ­τό οφείλεται στήν μεγάλη εύλάβεια πού έχουν γιά τό ψαλτήρι, τό ό­ποιον περιέχει όλων τών ειδών τίς προσευχές.

Άπό τήν περίοδο ήγουμενίας τοῦ όσίου Γέροντος Ίωαννικίου Μορόϊ (1859-1944) καθιερώθηκε ή τέλεσι άγρυπνίας κάθε Τρίτη βράδυ, πρός τιμήν τής Αγίας Σκέπης τής Θεομήτορος. Σ' αύτό πα­ρακινήθηκε άπό τό γεγονός τής έμφανοῦς προστασίας τής Θεοτό­κου, κατά τήν τελευταία πυρκαϊά τής Μονής, ή όποία δέν κατα­στράφηκε όλοσχερώς. Γι' αύτό έχουν σέ μεγάλη εύλάβεια εικόνες τής Θείας Σκέπης τής Θεοτόκου καί ζητούν είκονίτσες γιά εύλογία.

Οί μοναχοί, εκτός άπό τήν ύποχρεωτική φοίτησι στίς εκκλησια­στικές άκολουθίες, έπιτελοῦν, ώς γνωστόν, καί στά κελλιά τους προσευχές καί μετάνοιες, πού ποικίλλουν ώς πρός τήν ποσότητα καί τό είδος. "Ολο αύτό τό πρόγραμμα τών προσευχών στό κελλί λέγεται στά ρουμανικά Πράβιλα (σλαβική λέξις πού σημαίνει κα­νών). Κάθε πρωί ό μοναχός πρέπει νά διαβάση στό κελλί του τούς Χαιρετισμούς τοῦ Ίησοῦ Χριστοῦ, τούς Χαιρετισμούς τοῦ Άγίου τής ήμέρας καί τήν Παράκλησι τής Θεοτόκου. Ώς γνωστόν, ή Δευ­τέρα είναι άφιερωμένη στούς άγιους Αρχαγγέλους, ή Τρίτη στόν Τίμιο Πρόδρομο, ή Τετάρτη στόν Τίμιο Σταυρό, ή Πέμπτη στούς α­γίους Αποστόλους, στόν άγιο Νικόλαο καί τόν άγιο Σπυρίδωνα, ή Παρασκευή πάλι στόν Τίμιο Σταυρό, τό Σάββατο στούς Χαιρετι­σμούς Εύαγγελισμοῦ τής Θεοτόκου καί ή Κυριακή στόν Άναστάντα Κύριο. Κατόπιν οί μέν δόκιμοι άδελφοί πρέπει νά κάνουν 100 έδαφιαῖες μετάνοιες καί 200 προσκυνητές, οί δέ μοναχοί 300 μεγά­λες καί 500 προσκυνητές, ένώ οί μεγαλόσχημοι καί ιερομόναχοι 500 μεγάλες καί 1200 προσκυνητές. "Οταν όμως, λόγω σωματικής άδυναμίας ή κοπώσεως δέν μπορούν νά τά κάνουν, κάνουν όλιγώτερα μέ τήν εύλογία τοῦ Πνευματικού.

"Οταν πάλι διαβάσουν ψαλτήρι, δέν χρειάζεται νά διαβάσουν καμμία ακολουθία στό κελλί τους άπό τίς καθορισμένες, διότι τό ψαλτήρι άντικαθιστά όλες τίς προσευχές. Καθιερωμένη προσευχή άπό τούς Πνευματικούς των μέ τήν εύχή «Κύριε Ίησοῦ Χριστέ...» δέν έχουν ώς ύποχρεωτική έργασία, διότι, καθώς μοῦ είπαν, όλη ή ζωή τοῦ μοναχού πρέπει νά συνοδεύεται άπό τήν προσευχή.

 

13) Ή επίσκεψις στόν κορυφαίο ήσυχαστή καί δάσκαλο τής νοεράς προσευχής αρχιμανδρίτη π. Κλεόπα Ήλιε

Έάν έπισκεφθή κανείς τήν Ρουμανία καί τά μοναστήρια της χωρίς νά γνωρίση καί συνομιλήση μέ τόν Γέροντα Κλεόπα, στερή­θηκε τήν εύωδία τού μύρου τοῦ σημερινού ρουμανικού μοναχισμού. Αύτό δέν είναι ύπερβολή. 'Αρκεί τό άντίκρυσμα τοῦ φωτεινού του προσώπου, ή πειστική πνευματική διδασκαλία του, τά πολλά νηπτικά καί άπολογητικά του συγγράμματα, τά παρηγορητικά του λόγια νά σοῦ άποδείξουν τό ύψος αύτοῦ τοῦ σπανίου έκπηοσοιπου τοῦ σημερινοῦ ρουμανικοῦ μοναχισμού.

Γεννημένος στόν νομό Μποντοσάνι Μολδαβίας τό 1912 καί άπό 17 έτών ύποτακτικός στήν Συχαστρία μαζί μέ τ' άλλα δύο άδέλφια του, κοντά στόν μεγάλο στάρετς Ίωαννίκιο Μορόϊ, γρήγορα προώδευσε στήν υπακοή, τήν προσευχή καί τήν μόρφωσι. Στήν περίο­δο τοῦ Β' Παγκοσμίου πολέμου, μετά άπό μία εικοσαετή άσκησι στό μοναστήρι, θά χάσουμε τά ίχνη του έπί μία δεκαετία. 'Απομα­κρύνθηκε στά άπάτητα βουνά τών Καρπαθίων καί μόνος μόνῳ τώ Θεώ, έπιδόθηκε στήν κατάκτησι τής Θείας Χάριτος αισθητώς στήν καρδία του. "Ολα τά στοιχεία τής φύσεως, όρατά καί άόρατα, βάλ­θηκαν νά τόν έξουδενώσουν, νά κάμψουν τό γενναίο του φρόνημα, άλλά ό έκούσιος μάρτυς τοῦ Χριστοῦ ύπέμεινε τά πάντα. Έπροτίμησε τόν θάνατο τοῦ παλαιοῦ άνθρώπου, τήν μόνωσι καί στένωσι γιά νά εῦρη τήν άνάστασι καί τήν εύρυχωρία τοῦ παραδείσου.

Σήμερα στήν ήλικία τών 74 χρόνων μέ τά χιονόλευκα μαλλιά, τό κατανυκτικό του πρόσωπο, τήν φωτισμένη του σκέψι καί καρ­διά προσφέρεται στόν Θεό, στό μοναστήρι, στούς προσκυνητάς μέ 84 τήν ϊδια πάντα άγάπη. "Ετοιμος νά στηρίξη τούς κλονιζομένους, νά έλεήση τούς πτωχούς, νά χειραγωγήση τούς άρχαρίους, νά διδάξη σ' ὅλους τήν μετάνοια, τήν θεία άγάπη, τήν ταπείνωσι.

Ό π. Κλεόπας σήμερα είναι ό Πνευματικός τής μονής Συχαστρίας, άλλά καί όλων τών μοναχών ή μοναζουσών πού καταφθά­νουν συχνά άπ' όλη τήν Ρουμανία γιά ένα λόγο σωτηρίας. "Ετσι σή­μερα βλέπει κανείς έξω άπό τό κοντινότερο στό μοναστήρι κελλί του, νά περιμένουν πολλές πονεμένες ψυχές νά πάρουν τήν εύλογία του, νά γονατίσουν κάτω άπό τό πετραχήλι του, νά λάβουν άφεσι άμαρτιών. Τό πρόγραμμα του ό Γέροντας Κλεόπας έχει χωρίσει σέ τρία οκτάωρα: Στό ένα τής νυκτός ξεκουράζεται λίγο καί προσεύ­χεται, στό άλλο συγγράφει καί διαβάζει τούς 'Αγίους Πατέρας καί στό τρίτο προσφέρεται στούς πιστούς, στούς μαθητάς του γιά έξομολόγησι καί διδασκαλία. Γιά νά μπορή νά προσεύχεται καί συγγράφη άνενόχλητος φεύγει κάθε πρωί άπό τό κοντινό κελλί, άπέχον 5 λεπτά άπό τήν Μονή καί πηγαίνει στό βορειότερο πού άπέχει 20 λεπτά. Έκεῖ όλη τήν ήμέρα μόνος του σημειώνει τό άποστάλαγμα τών βιωμάτων του καί τό άπόγευμα κατεβαίνει στό κοντινότερο κελλί γιά νά δεχθή τούς πιστούς καί έξομολογήση τούς μοναχούς.

Σ' ένα τέτοιο δειλινό τόν είδαμε νά κατεβαίνη άργά-άργά μέ τό μεγάλο κομποσχοίνι στό χέρι του καί ντυμένος μέ τό κοζιόκ (κον­τογούνι), πού είναι δέρμα προβάτου μέ κατεργασμένο τό λευκό μαλλί του.

—   Εύλογεῖτε, πάτερ Κλεόπα.

—   Ό Κύριος νά σάς εύλογή, καλώς ώρίσατε.

Φθάσαμε μαζί στό κελλί του, γνωρισθήκαμε καί σέ λίγο τοῦ ά- πευθύναμε μερικές έρωτήσεις:

—   Τί κάνετε, πάτερ Κλεόπα, μέ τί άσχολεῖσθε τώρα;

—   Μόλις έτελείωσα τά κηρύγματα γιά τίς Δεσποτικές καί Θεο­μητορικές εορτές κάι σήμερα άρχισα νά γράφω λόγους γιά τούς με­γάλους έορταζομένους αγίους. Σήμερα έγραψα γιά τόν άγιο Γρηγόριο τόν Δεκαπολίτη, τοῦ όποιου τό άγιο Λείψανο εύρίσκεται ά­φθαρτο στήν μονή Μπίστριτσα τής Όλτένιας (άλλη μονή μέ τό'ίδιο όνομα). Είχα άρχίσει νά γράφω ένα άλλο βιβλίο ύπό μορφήν κηρυγ­μάτων γιά τόν θαυμαστό κόσμο τής δημιουργίας τού Θεού, τόν ούρανό, τήν γή, τήν θάλασσα, τά ζώα, τά πουλιά κλπ. Πώς δηλαδή μέσα στήν φύσι, ώσάν σέ μία εικόνα άποκαλύπτεται ή παρουσία τοῦ Θεοῦ, ή πρόνοιά Του καί ή παντοδυναμία Του. Άλλά θά τήν τε­λειώσω, πρώτα ό Θεός τήν άλλη χρονιά, άφοῦ τελειώσω τά κηρύγ­ματα γιά τούς Αγίους.

—   Πάτερ Κλεόπα, τί νά ειπώ στόν Γέροντά μου, όταν μέ έρωτή- ση, τί κάνει ό πατήρ Κλεόπας; Καί μοῦ είπε:

—   Νά τοῦ είπής ότι ό πατήρ Κλεόπας κάνει άμαρτίες.

—  Τού είπα- νά προσεύχεσθε ύπέρ Γεωργίου ίερομονάχου καί τής συνοδείας του.

—  Εμένα έχάλασε τό μυαλό μου άπό τίς άμαρτίες μου καί νά κάνετε έσεῖς προσευχή γιά εμένα.

Μετά άπό τούς πολλούς δισταγμούς του, ύπεχώρησε στήν έπι- μονή μας καί συνεχίσθηκε ή συζήτησις μέ πλουσίους τούς καρ­πούς.

—  Πάτερ Κλεόπα, ποιό είναι τό έργο τού μοναχού;

—  Κάθε μοναχός καί λαϊκός έχει καθήκον νά έκφράζη τήν άληθινή του πίστι πρός τόν Θεό μέ τήν προσευχή, τόν θείο φόβο καί τόν φόβο τού θανάτου.

—  Ποιές είναι οί σπουδαιότερες άρετές γιά τόν κοινοβιάτη μο­ναχό;

—  Ή ύπακοή, ή ειλικρινής έξομολόγησις καί ή έκκοπή τού θε­λήματος, ένώ κατά τούς 'Αγίους Πατέρας μας είναι τό γνωστό τρί­πτυχο: Παρθενία, ύπακοή, άκτημοσύνη.

—  Πάτερ Κλεόπα, πέστε μου ένα λόγο ώφέλιμο γιά ήγουμένους καί Πνευματικούς πατέρας· καί έκεῖνος μου είπε:

—  Ό κάθε Πνευματικός καί ήγούμενος νά είναι σαλίγκαρος, ό­ταν θέλη νά τιμωρήση κάποιον καί δελφίνι, όταν πρόκειται νά συγ- χωρήση. Ό σαλίγκαρος βαδίζει άργά, έτσι καί ό Πνευματικός πα­τήρ νά μή βιάζεται νά τιμωρήση κάποιον. Ένώ τό δελφίνι τρέχει στήν θάλασσα μέ πολλή ταχύτητα, έτσι καί ό Πνευματικός νά συγχωρή άμέσως, όποιος εν μετανοία διορθώνει τό σφάλμα του.

—  Πάτερ Κλεόπα, πέστε μου ένα ψυχωφελή λόγο γιά τούς γέ­ροντας μοναχούς;

—  Νά ζοῦν οί γέροντες μέ ταπείνωσι καρδιάς καί όλιγώτερη σωματική άσκησι, διότι λέγει ό προφήτης Δαβίδ: «Έταπεινώθην καί έσωσέ με ό Κύριος».

—  "Ενα λόγο παρηγοριάς γιά τούς άσθενεῖς:

—  Ό Θεός δύο έργα θέλει άπ' αύτούς: νά εύχαριστούν τόν Θεό καί νά προσεύχωνται πάντοτε.

—  "Ενα λόγο γιά τόν μάγειρο τής Μονής:

—  Ή μαγειρική είναι ή μεγαλύτερη προσευχή ένώπιον τοῦ Θε­ού, όταν κανείς διακονή γιά τήν άγάπη τοῦ Χριστού. Ό μάγειρος είναι τά χρυσά χέρια γιά τούς άδελφούς.

—  "Ενα λόγο γιά τόν Οικονόμο τής Μονής:

—  Νά έχη διάκρισι καί άνάλογα μέ τήν δύναμι τοῦ καθενός νά μοιράζη τίς διάφορες δουλειές.

—   "Ενα λόγο γιά τούς διακονητάς τής έκκλησίας:

—   Νά διακονούν μέ φόβο Θεού καί νοερά προσευχή, ώσάν νά έ­χουν μπροστά τους τόν ίδιο τόν Θεό, διότι αύτό είναι ή άνώτερη προσευχή.

—   "Ενα λόγο γιά τούς κηπουρούς τής Μονής:

—   "Οσοι διακονούν μέ άγάπη καί πνεύμα θυσίας, επιτελούν λει­τουργία, κατά τόν όσιο Θεόδωρο τόν Στουδίτη.

—   Πώς μπορούμε, Γέροντα ν' άποκτήσουμε δάκρυα στήν προ­σευχή;

—   Τά δάκρυα διαιρούνται σέ τρεις κατηγορίες: σέ πνευματικά, ανθρώπινα ή φυσικά καί στά δαιμονικά. Τά πρώτα προέρχονται ά­πό τόν φόβο τοῦ Θεοῦ, τήν θεία άγάπη, τήν μνήμη τοῦ θανάτου καί τής κολάσεως καί τήν ένθύμησι τών άμαρτιών μας. Τά δεύτερα ύ­πάρχουν μεταξύ κυρίως τών συγγενών καί ούτε βλάπτουν ούτε ώφελοῦν. Καί τά τής κακίας δάκρυα προέρχονται άπό τήν οργή, τήν άπελπισία, τήν φιλαργυρία, έγωϊσμό, έχθρότητα εναντίον κάποιου κλπ.

—   Πότε μάς εγκαταλείπει ή Χάρις τοῦ Θεοῦ;

—   "Οταν κυριευώμεθα άπό υπερηφάνεια, κακούς λογισμούς καί άκηδία.

—   Πώς ταπεινώνεται ό άνθρωπος;

—   Μέ τήν ύπακοή, τήν έκκοπή θελήματος καί συναίσθησι τών άμαρτιών του.

—   'Ωφελεί ή συνεχής έπανάληψις τής εύχής χωρίς τήν συναί­σθησι τών άμαρτιών μας;

—   Βοηθεῖ νά έλθη ή συναίσθησις καί, όταν κουράζεται ό νοῦς νά λέγωμε τήν εύχή μέ τό στόμα.

—- Πάτερ Κλεόπα, πέστε μου ένα ώφέλιμο λόγο γιά τούς δοκί­μους άδελφούς:

—   Νά κάνουν ύπακοή, νά διαβάζουν τούς 'Αγίους Πατέρας καί τήν 'Αγία Γραφή, διότι μέ τίς άναγνώσεις φωτίζεται ό νοῦς, άνάβει ό πόθος γιά πνευματικό άγώνα καί ώσάν μία σάλπιγξ σαλπίζει γιά τόν πόλεμο έναντίον τοῦ εχθρού.

—   Πότε κανείς είναι έτοιμος γιά τήν ήσυχαστική ζωή;

—   Έάν κάνη σέ όλα ύπακοή μέ ταπείνωσι, διαβάζει 'Αγία Γρα­φή καί Πατέρας, έχει τήν εύλογία τοῦ Γέροντος του καί έχει μείνει άρκετά χρόνια στό μοναστήρι.

—  Τί πρέπει νά κάνουμε, δταν έρχωνται πολλοί ξένοι καί προ- σκυνηταί στό μοναστήρι;

—  Νά τούς δεχώμεθα όλους μέ ταπείνωσι καί άγάπη. Ό άγιος Έφραίμ ό Σύρος λέγει ότι ή φιλοξενία είναι ό μοναδικός τρόπος νά μιλήσουμε σέ μία ψυχή γιά τόν Χριστό καί νά τήν κερδίσουμε.

—  Τί είναι ό έγωϊσμός;

—  Ό έγωϊσμός καί ή φιλαυτία είναι οί μητέρες, ρίζες καί πηγές όλων τών άμαρτιών.

—  Ποιά είναι ή βαθύτερη έννοια τής λέξεως «μετάνοια»;

—  Μετάνοια είναι ή συναίσθησις τής άμαρτωλότητός μας καί ή συντριβή καρδίας γιά τίς άμαρτίες μας.

—  Τί έχετε νά είπήτε γιά τόν κόσμο σήμερα;

—  "Οσο κακό καί νά ύπάρχη ό Θεός έχει άγάπη καί, εάν παύση ν' άγαπά, ό κόσμος θά καταστραφή. Ή άγάπη τοῦ Θεού γεννά τό έλεος καί μέ τό έλεός Του σκεπάζει σήμερα όλο τόν κόσμο. Οί οίκτιρμοί τοῦ Θεοῦ είναι σ' όλα τά έργα Του. "Ολα, όσα έδημιούργησε, τ' άγαπά ό Θεός. Δέν άγαπά τήν άμαρτία, διότι δέν είναι αίτιος αύτής, άγαπά όμως τόν άνθρωπο, έστω καί άν άμαρτάνη.

 

14) Ή Σκήτη Σύχλα

Στήν Ρουμανία ή έννοια τής λέξεως σκήτη δέν σημαίνει καλογε­ρικό χωριό, όπως σημαίνει στό "Αγιο "Ορος. Ή σκήτη έκεῖ είναι έ­να μοναστήρι συνήθως μικρό μέ ολίγους μοναχούς, πού λειτουργεί ώς κοινόβιο καί επειδή εξαρτάται διοικητικώς ή καί πνευματικώς άπό ένα άλλο μεγαλύτερο, ονομάζεται σκήτη. "Ετσι ύπάρχουν έκεῖ μοναστήριά μέ δύο ή τρεις σκήτες, οί όποιες εύρίσκονται συνήθως στόν ίδιο γεωγραφικό χώρο καί διασώζουν ήσυχαστικώτερη ζωή καί παράδοσι.

Ή σκήτη Σύχλα ευρίσκεται στήν καρδιά τών Καρπαθίων όρέων. Περιβάλλεται άπό πανύψηλα έλατα, στολίζεται άπό πλούσια βλάστησι καί μόλις πέντε μήνες τόν χρόνο άπολαμβάνει τήν χαρά τοῦ καλοκαιριοῦ, όπως άλλωστε τοῦτο συμβαίνει σ' όλη τήν Ρου­μανία. Έκεῖ ό χειμών άρχίζει τόν 'Οκτώβριο μέ άφθονες βροχές καί χιόνια καί τελειώνει τόν 'Απρίλιο.

'Απέχει άπό τήν μονή Συχαστρία μισή ώρα μέ τό αύτοκίνητο, τό όποιο καί σταθμεύει 300 μέτρα χαμηλότερα. 'Ανεβαίνοντας λοιπόν τόν λασπώδη δρομίσκο, στρίβουμε γιά λίγο δεξιά προκειμένου νά έπισκεφθοῦμε τό άσκητήριο ένός άπό τούς σπουδάιοτέρους έκπροσώπους τοῦ ρουμανικού ήσυχασμοῦ. Είναι ή όσία Θεοδώρα τής Σύχλας τής οποίας τά ιερά Λείψανα σήμερα εύρίσκονται στίς κα­τακόμβες τοῦ μοναστηριού Πετσέρσκα τοῦ Κιέβου. Δεξιά μας λοιπόν στό δασώδες μονοπάτι βλέπουμε δίπλα, έπάνω σ' ένα βράχο, τό λεγόμενο «Φρέαρ τής ό­σιας Θεοδώρας». Είναι ένα σκαλιστό έπάνω στόν βράχο κοίλωμα, όπου συγκεντρωνόταν τό βρόχινο νερό, άπό τό όποιο έπινε ή Ό­σία. Τό παράδοξο είναι ότι καί τό καλοκαίρι, όσο μεγάλη καί νά εί­ναι ή άνομβρία, διατηρείται μικρή ποσότης νεροῦ. Πιό πάνω στά 20 μέτρα, άριστερά τοῦ μονοπατιού, ύπάρχει ή σπηλιά τής Όσίας Θε­οδώρας. Μία κάθετος σχισμή μέ πέτρινες πλευρές άποτελεϊ τήν εί­σοδο τής σπηλιάς. Στό εσωτερικό της ύπάρχει ύγρασία καί ολίγο φώς. Είναι σχεδόν κυκλοτερής μ' ένα μεγάλο βράχο στό κέντρο, ό όποιος έχρησίμευε ώς κάθισμα καί κρεββάτι γιά τήν Όσία. "Οταν έμπήκαμε μέσα, μερικές εύλαβεϊς γυναίκες είχαν άνάψει 5-6 κεριά καί άλλα τόσα καντήλια. Δεξιά καί εντός τής σπηλιάς φαίνεται τό άνοιγμα, πού σχηματίσθηκε θαυματουργικώς, κατόπιν προσευχής τής 'όσίας, προκειμένου νά γλυτώση άπό τήν ξαφνική έπίθεσι δύο ληστών. "Εξω άπό τήν σπηλιά εύρίσκεται έντοιχισμένη ή άσκητική μορφή τής 'Αγίας, τής όποιας τά άγωνίσματα ομοιάζουν ύπερβολικά μέ έκεῖνα τής Όσίας Μαρίας τής Αιγύπτιας. Έψάλαμε έκεῖ τό τροπάριο της: «Έν σοί Μήτερ άκριβώς...» καί άνηφορίσαμε. Έδώ είναι τό βασίλειο τής ήσυχίας καί τών αιωνόβιων δασών, μας έλεγε ό πατήρ Ίωαννίκιος. "Αλλοι ονομαστοί ήσυχασταί πού άγωνίσθη- καν έδώ ήταν ό όσιος μεγαλόσχημος ιερομόναχος Παύλος, Πνευ­ματικός τής όσίας Θεοδώρας, ό όσιοξ Χριστόφορος, ό όσιος 'Ιω­σήφ ό 'Ερημίτης, ό όσιος 'Ελευθέριος καί μέχρι τών ήμερών μας συνεχίζουν τήν ήσυχαστική παράδοσι ρουμάνοι μοναχοί, όπως ό π. Σωφρόνιος, ό π. 'Ανατόλιος, ό ίερομ. Κασσιανός, ό π. Γερβάσιος καί άλλοι. Ή τελευταία άσκήτρια στά βουνά τής Σύχλας ήταν ή μοναχή Αίμιλιανή, ή όποία έκοιμήθη έξω άπό τήν καλύβα της τό 1979, ένώ έτοιμαζόταν νά κατέβη στό μοναστήρι Συχαστρία γιά παξιμάδι. 'Ασκήτευε μέ τήν μητέρα της Βαλεντίνα έπί 30 χρόνια, ή όποία έκοιμήθη τό 1964.

Ή όσία Θεοδώρα έζησε πέντε χρόνια στήν σπηλιά καί τριάντα σέ ένα ξύλινο κελλί πού εύρίσκεται 200 μέτρα ύψηλότερα βορειοα­νατολικά, κάτω άπό ένα έπιμήκη βράχο. Έκεϊ κοντά υπάρχει καί μία μικρή ξύλινη έκκλησία πρός τιμήν τής Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτήρος, στήν όποία τελούν ενίοτε οί πατέρες τής Σκήτης τήν Θεία Λειτουργία.

Κατηφορίζοντας σ' ένα δαντελωτό δρομάκι πνιγμένο στήν ά­γρια βλάστησι, φθάνουμε σέ πέντε λεπτά στήν Σκήτη. Τήν κεντρι­κή θέσι κατέχει ή ξύλινη μέ τροῦλλο έκκλησία, πού είναι σύγχρονη καί τιμάται στό Γεννέσιο τοῦ Τιμίου Προδρόμου. Ή παλαιά έπάνω στήν όποία κατασκευάσθηκε ή καινούργια έχρονολογεῖτο άπό τό 1813 καί ήταν έργο τοῦ άρχιμανδρίτου Βενεδίκτου, ήγουμένου τής μονής του Σέκου, ό όποιος τήν είχε άνακαινίσει στά θεμέλια άλλης παλαιοτέρας. Εκτός τής έκκλησίας σήμερα ύπάρχουν δύο πτέρυ­γες ξυλίνων κελλιών, τό καμπαναριό, τό πηγάδι σκεπασμένο μέ τό ώραῖο ξύλινο κουβούκλιο, πού είναι χαρακτηριστικό τής μολδοβεάνικης άρχιτεκτονικής καί άλλα μικρότερα κτίσματα όλα μέ ξύλο φτιαγμένα.

Ηγούμενος τής Σκήτης πρόσωπο δηλαδή πού άσχολεῖται κυ­ρίως μέ τά διοικητικά καί οικονομικά προβλήματα, είναι ό άπόφοιτος τής Χημείας τριακονταετής ιερομόναχος Λαυρέντιος, έχων στήν συνοδεία του 12 άδελφούς.

Τό στήριγμα καί ό όδηγός τών μοναχών γιά τήν σωτηρία είναι ό Πνευματικός τής Σκήτης Γέρων Παῖσιος 'Ολάρου, ήλικίας τώρα 90 έτών. Είναι καί ό καθ' έαυτοῦ Πνευματικός τοῦ άλλου ισαξίου στήν άρετή καί άγιότητα μαθητοῦ του, άρχιμανδρίτου Κλεόπα Ήλιε. Τόν εύρήκαμε καθισμένον σέ μία στενή καί άπλή πολυθρόνα. "Ή­ταν χλωμός, άδύνατος, άλλά μέ γαλήνια καί όσιακή τήν μορφή του. Τά γηρατειά τόν έχουν σχεδόν όλημερίς στήν καρέκλα, τό φρόνημά του όμως άκμαῖο, πτερουγίζει γιά τίς ούράνιες μονές. Ή καρδιά του λυώνει στά κλάμα, όταν άρρωστημένες ψυχές γονατί­ζουν κάτω άπό τό πετραχήλι του γιά ν' άποθέσουν τό φορτίο τών ά­μαρτιών τους. Ό Γέρων Πάίσιος είναι ό άνθρωπος τής άγάπης. Κλαίει μετά κλαιόντων καί χαίρει μετά χαιρόντων.

Γεννήθηκε τό 1897 άπό εύσεβή οικογένεια χωρικών στόν νομό Μποντοσάνι τής παλαιάς Μολδαβίας. Τό 1921 εισήλθε στήν μονα­χική ζωή στήν σκήτη Κοζάντσεα, ένώ τό 1948 εγκαταστάθηκε στήν 92 μονή Συχαστρία, κατά προτροπή τοῦ μαθητοῦ του καί τότε ήγουμένου τής Μονής π. Κλεόπα. Έδώ λοιπόν, μέ μόνο μία μετάθεσι γιά μία πενταετία στήν μονή Σλάτινα, ό πατήρ Παῖσιος ήταν έπί τρεις δεκαετίες ό Πνευματικός όλων, άπό τόν ήγούμενο έως τόν τε­λευταίο δόκιμο, άλλά καί πολλών άλλων μοναχών άπό τά μονα­στήρια τής Μολδαβίας.

 

15) Πνευματική συζήτησις μέ τόν ήσυχαστή - Πνευματικό π. Παῖσιο

—  Πάτερ Παΐσιε, ποιό είναι τό έργο τοῦ μοναχοῦ;

—  Ό μοναχός πρέπει ν' άγαπήση τρία πράγματα στήν ζωή του: τήν προσευχή, τήν έκκλησία καί τό κελλί.

—  Ποιός σάς προέτρεψε νά έλθετε στήν μοναχική ζωή;

—  Οί βίοι τών Αγίων μέ έπαρακίνησαν καί ή άγάπη μου γιά τόν Κύριο.

—  Τί πειρασμούς είχατε στήν ήσυχία καί πώς τούς αντιμετωπί­ζατε;

—  Έπί 20 χρόνια έζησα στήν ήσυχία καί προσευχή σέ μία καλύ­βα πού ήταν κοντά στήν σκήτη Κοζάντσεα. Δέν είχα όμως πολύ με­γάλους πειρασμούς άπό τόν διάβολο. Είχα όμως σαρκικό πόλεμο, διότι είχα εισέλθει στόν πόλεμο μέ τά έπτά πνεύματα τής πονηρίας, στά όποια ένίοτε ύποχωρούσα διότι έπαρουσιάζοντο ύπό τήν μορ­φή τοῦ άγαθοῦ. Άλλά μέ τήν προσευχή, τήν ταπείωνσι καί τήν ύπομονή τά ένικοῦσα χάριτι Χριστού.

—  Τί πνευματικές χαρές έδοκιμάσατε στήν σκήτη Κοζάντσεα;

—  Είχα μεγάλες χαρές, όσο καιρό ήμουνα στήν ήσυχία στήν Καλύβα μου, μά προπαντός, όταν προσευχόμουν τήν νύκτα καί έβοηθούσα πνευματικώς τούς άλλους. Άλλά τίς ώραιότερες στιγ­μές τής θείας εύφροσύνης τίς αισθανόμουνα στήν έκκλησία, στήν ώρα τής Θείας Λειτουργίας.

—  Ένθυμεϊσθε πώς έτελείωσαν τόν βίο τους άλλοι μοναχοί ή μαθηταί σας;

—  Ενθυμούμαι ένα δόκιμο, ονόματι Γεώργιο Κοσμαντσίου, ό όποιος ήταν μεγάλος άσκητής. "Οταν άρρώστησε μ' έκάλεσε στό κρεββάτι του καί μού έζήτησε νά τόν διαβάσω μοναχό. Τήν τρίτη ήμέρα, μετά τήν κουρά του, κοινώνησε τών Αχράντων Μυστηρίων, έζήτησε συγχώρησι άπό όλους καί, ένώ ήταν στά χέρια μου, παρέ­δωσε τήν ψυχή του στά χέρια τοῦ Θεοῦ. "Ενας ιεροδιάκονος ονό­ματι Γεράσιμος έπάνω στήν άρρώστια του μέ έκάλεσε γιά νά τοῦ διαβάσω τήν Παράκλησι τής Θεοτόκου. "Οταν είχα φθάσει στήν μέση, έκεϊνος έπέταξε μέ τήν ψυχή του στόν ούρανό. "Ενας άλλος ιεροδιάκονος, ονόματι Νίκων Νταγκουλεάνου, μεγάλος βιαστής τής Βασιλείας τών Ούρανών, μέ έκάλεσε μία ήμέρα καί μού είπε νά 94 τοῦ κλειδώσω τό κελλί καί τήν δεύτερη ήμερα νά έλθω πάλι στίς οκτώ τό πρωῖ γιά νά ψάλλουμε μαζί μέ τούς άγγέλους τό 'Αλλη­λούια. "Οντας Κυριακή ή άλλη ήμέρα, πολλοί χριστιανοί μέ έκαθυστέρησαν καί δέν μπόρεσα νά πάω στό κελλί του στήν καθορισμέ­νη ώρα. Επήγα μία ώρα άργότερα, άλλά ό πατήρ Νίκων είχε κοιμηθή τόν αιώνιο ύπνο καί τό σώμα του ήταν άκόμη ζεστό. "Εκλα­ψα καί λυπήθηκα πολύ διότι δέν τόν έπρόλαβα γιά νά ψάλλουμε μέ τούς άγγέλους τό 'Αλληλούια.

Δέν μπορώ νά ξεχάσω καί τόν μοναχό Γεννάδιο 'Αβαταμανίτσε, ό όποιος μέ ύπηρέτησε στό κελλί μου οκτώ χρόνια. Αύτός μού έλεγε πολλές φορές: «Πάτερ Παῖσιε, εγώ σ' όλόκληρη τήν ζωή μου δέν κοιμήθηκα σέ κρεββάτι καί χάπια ποτέ δέν επήρα». "Οταν άρρώσταινα, ό πατήρ Γεννάδιος έκανε μετάνοιες δίπλα στό κρεββάτι μου, γιά νά γίνω καλά καί νά μή πεθάνω εγώ ό γεροντότερος του. "Οταν έπλησίασε ή ώρα τοῦ θανάτου του, μοῦ έζήτησε νά τόν βγά­λω έξω άπό τό κελλί του. 'Εξεπλήρωσα τήν έπιθυμία του μέ τό πρό­σωπο έστραμμένο πρός άνατολάς καί έτσι σ' αύτή τήν θέσι, έφυγε ή ψυχή του γιά τά ούράνια, έπάνω στό γυμνό έδαφος, όπως συνήθι­ζε νά κάθεται, ώς τσοπάνης πού ήταν σ' όλη τήν ζωή του. Ό Θεός νά τούς συγχωρήση καί άναπαύση όλους.

Στήν μνήμη μου παρέμειναν ή ταπείνωσις καί ή άπλότης των, διότι δέν ήταν μορφωμένοι άνθρωποι, άλλά αύτά πού παρέλαβαν ά­πό τούς προκατόχους των τά κρατούσαν μέ άγιωσύνη δηλαδή μέ πνευματική έργασία στό κελλί, μέ τίς ιερές άκολουθίες καί τό διακόνημα.

—  'Εάν κάποιος δέν ύπακούη στήν συμβουλή τοῦ Πνευματικού του Πατρός καί κάνει τό θέλημά του, ό Πνευματικός του έχει καμμία εύθύνη άπέναντι τοῦ Θεοῦ γι' αύτόν;

—   'Εάν κάποιος δέν ύπακούη τόν Πνευματικό του, αύτός μόνος θ' άπολογηθή ένώπιον τού Θεοῦ. Ό Πνευματικός του οφείλει νά προσεύχεται γιά τήν έπιστροφή του καί νά τόν συγχωρήση ό Θεός.

—  Τί κανόνα προσευχής δίνετε στούς γέροντες καί άσθενεῖς, οί όποιοι δέν μποροῦν νά κάνουν μετάνοιες;

—  Αύτοί νά κάνουν ό,τι τούς επιτρέπουν οί δυνάμεις των. 'Εάν δέν μποροῦν σωματική άσκησι, άς διπλασιάζουν τήν νοερά προ­σευχή τό «Κύριε Ίησοῦ Χριστέ έλέησόν με...».

Ζοῦσε στό μοναστήρι Συχαστρία ένας μοναχός μεγαλόσχημος ονόματι Νικάνωρ Μπιτίκα, ό όποιος στά γεράματα δέν μπορούσε νά κάνη έδαφιαῖες μετάνοιες, ένώ προσκυνητές έκανε άπό τό σκα­μνί πού καθόταν. 'Αφού έπεσε στό κρεββάτι, δέν μπορούσε πλέον νά κάνη ούτε προσκυνητές, μόνο στό στήθος του έκανε τό σημείο τού σταυρού καί έτσι έπιτελοῦσε τόν μοναχικό του κανόνα. "Ετσι λοιπόν καθένας άς κάνη όσο μπορεί καί όπως μπορεί, κατά τόν λό­γο πού λέγει: «Ίλαρόν γάρ δότην άγαπά ό Θεός».

—  Ποιές είναι οί σπουδαιότερες υποχρεώσεις τών μοναχών;

—  Οί μοναχοί είναι ύποχρεωμένοι νά φυλάγουν τήν ύπόσχεσι πού έδωσαν στήν κουρά τους, ένώπιον τοῦ Χριστού καί τού Άγίου Βήματος· δηλαδή άδιάκριτη ύπακοή, έκούσια πτώχεια καί παρθε­νία ή άγνεία. Εκτός άπ' αύτά νά είναι ταπεινοί, νά προσεύχωνται πάντοτε καί νά έχουν τήν άγία άγάπη, άπό τήν όποία επικρέμαται κάθε καλό έργο καί ή όποία τά πάντα ύπομένει.

—  Ποιές είναι οί μεγαλύτερες κακίες γιά τόν μοναχό καί πώς μπορεί νά λυτρωθή άπ' αύτές;

—  "Ολα τά πάθη καί οί πειρασμοί τών μοναχών γεννώνται άπό δύο αμαρτήματα: άπό'τήν παρακοή καί τήν άκηδία στήν προσευ­χή. Αύτά καθώς καί όλα τά άλλα άμαρτήματα, θεραπεύονται μέ τήν καθαρή έξομολόγησι, τόν κανόνα τής προσευχής, μέ τήν έπιτέλεσι τών καλών έργων καί τήν φύτευσι τών άρετών, έκεϊ όπου είχαν φυτρώσει πρίν οί άμαρτίες. Μεγάλη βοήθεια γιά τήν σωτηρία μας παρέχουν οί ταπεινοί λογισμοί καί ή ταπείνωσις, ή όποία μάς καθα­ρίζει άπό τίς άμαρτίες καί νικά τόν διάβολο.

—  Αύτούς πού δέν πιστεύουν στόν Θεό ή άμφισβητοῦν τήν ύπαρξί του, πώς μπορούμε νά τούς έπαναφέρουμε στήν πίστι;

—  Πρώτα μέ τήν ζωή καί τό παράδειγμά μας. Διότι, όταν θά βλέπουν τούς πιστούς νά ζοῦν έν άγάπη καί ειρήνη, πηγαίνουν τα­κτικά στήν έκκλησία, έξομολογοῦνται ύπακούουν στόν ιερέα, δέν μεθούν καί άποκτοῦν παιδιά έν φόβω Θεοῦ, τότε παραδειγματίζονται καί αύτοί καί έπιστρέφουν στήν πίστι. Αύτό είναι τό πιό δυνατό κήρυγμα. Κατόπιν νά τούς βοηθοῦμε μέ τήν προσευχή, νά τούς δί­νουμε πρός άνάγνωσι κατάλληλα βιβλία καί νά τούς διδάσκουμε τόν δρόμο τοῦ Θεού.

—  Πώς μποροῦν νά βοηθήσουν οί μοναχοί καί τά μοναστήρια μας στήν καταπολέμησι τών αιρέσεων καί παθών στήν ζωή τών χριστιανών;

—  Μποροῦν νά βοηθήσουν μέ αύτά τά δύο: Μέ τά έργα καί τήν προσευχή. "Οσο περισσότερο άγιάζονται στό μοναστήρι μέ τήν προσευχή, νηστεία, ταπείνωσι, άγάπη πρός τόν Θεό καί τόν πλη­σίον, άλλο τόσο ενισχύεται ή πίστις καί πνευματική ζωή τών έν τω κόσμω χριστιανών. Νά μή ξεχνάμε ότι οί πατέρες μας άγωνίσθηκαν στό μοναστήρι, όπότε καί έμεϊς αύτούς πρέπει νά άκολουθήσουμε.

—  Τί είναι ή ταπείνωσις, πάτερ Παῖσιε;

—   Ταπείνωσις είναι ό λογισμός τής καρδίας μας πού μάς έπιβε- βαιώνει ότι είμεθα πιό άμαρτωλοί άπ' όλους τούς άνθρώπους καί άνάξιοι γιά τό έλεος τοῦ Θεοῦ. "Οταν εμείς κατηγορούμε τόν εαυτό μας, δέν σημαίνει ότι έχουμε ταπείνωσι. Μόνο, όταν ό άλλος μάς ύβρίζει καί έμεῖς λέγομεν: Ό Θεός έδωσε έντολή στόν άδελφό νά μέ όνειδίση γιά τίς άμαρτίες μου. Αύτή είναι ή άληθινή ταπείνωσις. Ό­πότε νά δεχφμεθα τά πάντα ότι γίνονται μέ τήν άδεια καί εύλογία τοῦ Θεού. Σέ έπληξε κάποιος μέ τόν λόγο, νά λέγης νοερά, ότι ό Θεός τόν διέταξε, σοῦ έκλεψαν κάτι, πάλι νά λέγης, ότι ό Θεός τόν διέταξε νά τό κάνη, διότι τό είχε άνάγκη.

—  Πώς νά συμπεριφέρομαι, πάτερ πρός τόν πλησίον μου, ώστε νά έκπληρώνω τήν έντολή τής άγάπης;

—  Νά θεωρής τόν πλησίον σου καλλίτερον άπό τόν έαυτό σου, νά τοῦ ζητάς συμβουλές, νά τοῦ δίνης τήν θέσι σου, ένώ τίς ελλεί­ψεις του νά τίς σκεπάζης μέ τήν άγάπη σου. Κάνε αύτά καί σώζε­σαι.

—  Πάτερ Παῖσιε, τί είναι ή συνείδησις;

—  Συνείδησις είναι ό άγγελος τού Θεοῦ πού φυλάγει τόν άνθρω­πο. "Οταν αύτή σέ έλέγχει σημαίνει ότι ό Θεός σέ μαλώνει καί πρέ­πει νά χαίρεσαι διότι δέν σέ έγκατέλειψε. Ή συνείδησις μάς ύπενθυμίζει τίς άμαρτίες μας καί μάς ταπεινώνει.

—  Ποιό λόγο πνευματικό αφήνετε ώς διαθήκη σ' έμάς γιά νά σωθούμε καί νά βοηθήσουμε τούς άλλους στήν όδό τής σωτηρίας;

—  Νά κάνουμε καί έμεῖς, αύτά πού διδάσκουμε στούς άλλους καί αύτό πού κάνουμε έδώ νά γίνεται γιά τήν δόξα τοῦ Θεοῦ καί τήν ώφέλεια τοῦ πλησίον, διότι ή άγάπη καλύπτει πλήθος άμαρτιών. Αύτή τήν διαθήκη άφήνω σέ όλους τούς μαθητάς μου, δηλαδή τήν διαθήκη τής άγάπης, όπως μάς διδάσκη ό ίδιος ό Σωτήρ: «Έν τού­τω γνώσονται πάντες ότι έμοί μαθηταί έστέ, έάν άγάπην έχετε έν άλλήλοις» (Ίωάν. 13, 35).

Μετά τήν κατανυκτική αύτή άτμόσφαιρα τής ψυχωφελούς συ­ζητήσεως, ό π. Παῖσιος έζήτησε κάτι νά τοῦ ψάλλω στά ελληνικά. "Εψαλα τό «Ύπερμάχω...» καί έκείνη τήν στιγμή ό Γέροντας κου­νούσε θρηνητικά τό κεφάλι καί έστέναζε. Τότε καί έμεῖς γονατίσα­με κάτω άπό τό πετραχήλι του καί τοῦ έζητήσαμε νά μάς εύλογήση καί μάς διαβάση τήν εύχή άναχωρήσεως. 'Εκείνος άπλωσε τά α­γιασμένα άδύνατα χεράκια του έπάνω μας, μάς έδιάβασε μερικές εύχές καί μάς έσταύρωνε συνεχώς μέ έναν ξύλινο σταυρό. Κατόπιν έμεϊς, παίρνοντας τήν εύχή του, άναχωρήσαμε άνάλαφροι καί συγ­κινημένοι γιά τήν μονή Σέκου.

 

16) Τό μοναστήρι τοῦ Σέκου

Εύρίσκεται κατά μήκος τής ιδίας κοιλάδος στήν όποία είναι καί ή μονή Συχαστρία, άπό τήν όποία άπέχει δύο χιλιόμετρα.

Κτίσθηκε άπό τόν Νέστορα Ουρέκι καί τήν σύζυγο του Μητροφάνα τό 1602. Αύτός ήταν πολιτικός άρχων τής Μολδαβίας. Ή κεντρική έκκλησία τιμάται στήν Άποτομή τής Κεφαλής τοῦ Τιμίου Προδρόμου καί πανηγυρίζει στίς 29 Αύγούστου έκάστου έτους.

"Εξω τοῦ Καθολικοῦ καί δεξιά εύρίσκεται δ τάφος τοῦ μεγάλου μητροπολίτου τής Μολδαβίας Βαρλαάμ ό όποιος ύπήρξε προστάτης τής 'Ορθοδόξου πίστεως καί ό συγγραφεύς τού πρώτου κυριακοδρομίου στήν κυριλλική γραφή καί σέ γλώσσα ρουμανική. Ή έκκλησία είναι έπιμήκης, σχήματος σταυρού μέ δύο τρούλλους, άπό τούς όποιους ό ένας εύρίσκεται πάνω άπό τόν νάρθηκα καί ό άλλος πάνω άπό τόν κυρίως ναό καί καταλήγει σέ πολυγωνική κορυφή. Περιβάλλεται άπό τό φρούριο τών πολυωρόφων πτερύγων πού τίς στολίζουν γύρω-γύρω τό καταπράσινο χρώμα τών χόρτων τής αύλής.

Μετά τό προσκύνημά μας στήν έκκλησία, έπισκεφθήκαμε τό μουσείο, ένα άπό τά πλέον ένδιαφέροντα μουσεία μέ πολύτιμα ιερά σκεύη, άμφια, εικόνες, όλα σχεδόν τοῦ Που αιώνος. Έδώ εύρίσκε­ται καί ό μεγαλύτερος έπιτάφιος τής Ρουμανίας πού έχει μέγεθος 2x2,50 μέτρα καί είναι έργο τής συζύγου τοῦ κτίτορος Μητροφά- νας. Τόν έκέντησε τό 1608, κατ' έντολήν τοῦ Πνευματικοῦ της πα­τρός. Επίσης ύπάρχει ένα χρυσοκέντητο φαιλόνιο τοῦ όσίου Παῖσίου Βελιτσικόβκσυ, τοῦ 18ου αιώνος.

Ή μονή τοῦ Σέκου είναι γνωστή άπό τήν έλληνική έπανάστασι τοῦ 1821. Τήν περίοδο έκρήξεως τοῦ πολέμου στούς βαλκανικούς λαούς μέ τίς ένέργειες τής Φιλικής Εταιρείας, οί τοῦρκοι ένόμισαν ότι σ' αύτή τήν Μονή έκρύβοντο έπαναστάται. Πολιόρκησαν λοι­πόν τό φρούριο — τήν Μονή — μπήκαν κατόπιν μέσα, έβαλαν φω­τιά, έλεηλάτησαν τά πάντα καί έσφαξαν 100 λαϊκούς καί 40 περί­που μοναχούς. Τό γεγονός αύτό άποτελεῖ γιά τήν νεώτερη ιστορία τής Ρουμανίας, μία άπό τίς μελανώτερες σελίδες της, πού έκφράζει τήν βαρβαρότητα τών τούρκων. Στόν τόπο, όπου έμαρτύρησαν καί έτάφησαν οί μάρτυρες αύτοί μοναχοί, ένίοτε έξέρχεται εύωδία άπό τά λείψανά τους, καθώς μάς έπληροφόρησαν πατέρες έκεϊ τής Μο­νής.

Σήμερα ή Μονή άριθμεῖ 33 μοναχούς, οί όποιοι ποιμαίνονται ά­πό τόν άρχιμ. Ειρηναίο, θεολόγο μέ σπουδές στό εξωτερικό.

 

17) Τό μοναστήρι Νεάμτς

Εύρίσκεται 16 χιλιόμετρα μακριά άπό τήν κοντινότερη πόλι Τίργκου, μέσα σ' ένα εύρύ λεκανοπέδιο. Είναι τό ονομαστότερο καί πλέον ξακουστό μοναστήρι τής Ρουμανίας, τό όποιον άπετέλεσε άπό τήν έποχή τής ίδρύσεώς του μέχρι σήμερα τό μεγαλύτερο μοναστικό, πολιτιστικό καί πνευματικό κέντρο.

Ή μοναχική ζωή στήν Ρουμανία μέ τό κοινοβιακό σύστημα ζω­ής έγινε, όπως είδαμε, γνωστή μέ τόν ερχομό άπό τό Άγιον "Ορος τού άγίου Νικοδήμου Τισμάνα. Μαθηταί αυτού πού έπέστρεψαν μαζί άπό τόν "Αθωνα ήταν καί οί όσιοι Σωφρόνιος, Ποιμήν, Σιλουανός, οί όποιοι μέ τήν εύλογία τού Γέροντος των, κατευθύνθη­καν στήν Μολδαβία. Έκεῖ, κατά τά έτη 1392-1402 έχρημάτισαν σέ μικρά χρονικά διαστήματα ήγούμενοι στήν μονή Νεάμτς. Ή ιστο­ρία ίδρύσεώς της δέν έχει πολλά άκριβή άποδεικτικά στοιχεία. Οί περισσότεροι έρευνηταί καταλήγουν στό συμπέρασμα ότι είναι έρ­γο τοῦ ήγεμόνος Πέτρου Μουσάτ τοῦ Α'. Πρώτος ήσυχαστής πού κατώκησε σ' αύτό τό μέρος, ιδρύοντας ήσυχαστική έστία, ήταν ό όσιος ιερομόναχος Γερμανός. Στήν νεότητά του άσκήθηκε στό "Α­γιον "Ορος, κατόπιν επέστρεψε μέ μαθητάς στήν πατρίδα του, ό­που ίδρυσε αύτή τήν έστία γενόμενος ήγούμενος καί έχων στήν συ­νοδεία του 40 μαθητάς. Αύτό τό ήσυχαστικό κέντρο έβοήθησε καί έπροίκισε μέ πολλά ύποστατικά ό Πέτρος Μουσάτ καί έτσι συγ­κροτήθηκε τό μοναστήρι Νεάμτς, κατά τίς άρχές τού 14ου αιώνος.

Άπό έκείνη τήν εποχή ή μονή Νεάμτς άναδείχθηκε μεγάλη μο­ναστηριακή Λαύρα, πού ή δόξα της κορυφώθηκε μέ τήν παρουσία τού όσίου Παϊσίου Βελιτσικόβσκυ κατά τόν 18ο αιώνα. Αύτός ό ή- γούμενος έωθασε νά έχη περί τούς 800 μαθητάς, προερχομένους, ά­πό τήν Ρουμανία, Ελλάδα, Σερβία, Βουλγαρία καί Ρωσία.

Τό κολοσσιαίο έργο τών μεταφράσεων, πατερικών, λειτουργι­κών καί ιστορικών συγγραμμάτων άπό τήν έλληνική κυρίως γλώσ­σα στήν ρουμανική, έγινε προπαντός σ' αύτή τήν Μονή. Καί μέχρι σήμερα διατηρείται ύπερσύγχρονο τυπογραφείο γιά τίς έκδοτικές άνάγκες τής Μητροπόλεως Μολδαβίας. Σχολές καλλιγραφίας, ζω­γραφικής, διακοσμήσεως βιβλίων καί άλλες προσέφεραν τούς καρ­πούς των στούς παρελθόντας αιώνας γιά τήν στερέωσι καί διάδοσι τής ορθοδόξου πίστεως καί ζωής στήν Ρουμανία.

"Αλλη μικρότερη έκκλησία είναι του Άγίου Γεωργίου, τής όποιας είναι άγνωστος ό χρόνος ίδρύσεώς της. Πάντως υπήρχε τόν 14ον αιώνα. Ή έκκλησία τοῦ Κοιμητηρίου πού τιμάται στόν άγιο 'Ιωάν­νη τόν Εύαγγελιστή άναπαλαιώθηκε καί έσχάτως άγιογραφήθηκε μέ βυζαντινή νωπογραφία. Τό παρεκκλήσιο τοῦ Εύαγγελισμοῦ τής Θεοτόκου, πού εύρίσκεται έντός τοῦ καμπαναριού τής Μονής, ι­δρύθηκε τό 1818-23 μέ τήν εύλογία τοῦ μητροπολίτου τής Μολδα­βίας Βενιαμίν Κωστάκε. Τό παρεκκλήσιο τής Κοιμήσεως τής Θεο­τόκου εύρίσκεται σφηνωμένο μεταξύ τής βιβλιοθήκης καί κελλίων τής ανατολικής πτέρυγος καί δλο αυτό τό κτιριακό συγκρότημα είναι έργο τοῦ μητροπολίτου Βενιαμίν Κωστάκε (1809). Τό παρεκ­κλήσιο τοῦ άγίου Νεομάρτυρος 'Ιωάννου εύρίσκεται ένσωματωμένο στήν πτέρυγα τοῦ γηροκομείου, τό όποιον εύρίσκεται 400 μέτρα μακριά άπό τό μοναστήρι.

Εκτός αύτών τών εκκλησιών ή Μονή έχει καί τρεις Σκήτες. Ή σκήτη Βοβιντένια τιμάται στά Είσόδια τής Θεοτόκου (Βοβιντένια είναι σλαβική λέξις καί σημαίνει είσοδος), είναι έργο τοῦ 'Επισκό­που Ρομάν Ίωαννικίου, ό όποιος προηγουμένως έμόνασε έκεῖ (18ος αιών). Σήμερα έκεῖ ύπάρχουν δύο μοναχοί πού διαβάζουν τίς άκολουθίες καί Θεία Λειτουργία έχουν τό Σάββατο, Κυριακή καί έορτές. Τό 'ίδιο πρόγραμμα άκολουθιών ισχύει καί γιά τίς άλλες σκήτες καί τήν έκκλησία τού γηροκομείου.

Ή σκήτη Ποκρώβ άπέχει άπό τήν Μονή 4 χιλιόμετρα. Ιδρύθη­κε άπό τόν ήσυχαστή Παχώμιο (άρχές 18ου αιώνος), ό όποιος κα­τόπιν έγινε 'Επίσκοπος τοῦ Ρομάν καί έτελειώθη ώς ήσυχαστής στόν τόπο τής Μετανοίας του. Γιά τήν τρίτη σκήτη Εικόνα θά όμιλήσουμε σέ ειδικό κεφάλαιο παρακάτω.

Μπαίνοντας κανείς στόν εύρύ έξωτερικό χώρο τής Μονής άντικρύζει πολλά μεμονωμένα κτίρια, πού χρησιμοποιούνται γιά διά­φορους σκοπούς. Αύτά είναι: α) Τό κτίριο όπου στεγάζεται ή γραμ­ματεία τής Μονής, τό ταμείο, τά άρχεῖα, τό ιατρείο καί τό φαρμα­κείο. β) Ό οίκος άναπαύσεως τοῦ έκάστοτε ερχομένου πατριάρχου ή μητροπολίτου. Είναι έργο τοῦ δευτέρου ρουμάνου πατριάρχου Νικοδήμου Μουντεάνου, πρώην ήγουμένου αυτής τής Μονής, γ) Τό ήγουμενεῖο. Είναι κτίριο πού ιδρύθηκε άπό τόν άρχιμ. Νεονίλλο, ήγούμενο τής Μονής, κατά τόν 19ον αιώνα (βλέπε Ρουμανικό Γερον­τικό σελ. 231) καί άνακαινίσθηκε άπό τόν 'Επίσκοπο Νικόδημο, δ) Τό παλαιό ήγουμενεῖο. Σήμερα χρησιμοποιείται ώς επίσημο άρχονταρίκι γιά τούς ξένους, ε) Τό άρχονταρίκι γιά τούς έπισήμους, είναι κτίριο πού ιδρύθηκε γι' αύτόν τόν σκοπό τό 1954-55, στόν τόπο, όπου παλαιότερα ύπήρχε τό γηροκομείο μέ παρεκκλήσιο τοῦ άγίου Παντελεήμονος τό όποιον καταστράφηκε άπό πυρκαϊά τό 1862. στ) Τό θεολογικό Σεμινάριο. Γιά πρώτη φορά ιδρύθηκε άπό τόν η­γούμενο Νεονίλλο, άλλά κάηκε άπό πυρκαϊά τό 1938. 'Επιδιορθώ­θηκε, προστέθηκε άκόμη ένας όροφος καί άπό τό 1948 λειτουργεί ώς θεολογικό σεμινάριο καί σχολή βυζαντινής μουσικής ύπό τήν έποπτεία τοῦ έκάστοτε μητροπολίτου Μολδαβίας καί Σουτσεάβας. Τό παρεκκλήσιο, όπου τελοῦνται οί άκολουθίες γιά τούς σπουδαστάς είναι τρισυπόστατο δηλαδή τιμάται στήν μνήμη τριών 'Αγίων: τοῦ άγίου Παντελεήμονος, τοῦ άγίου Νικοδήμου τοῦ Ήγιασμένου καί τών Τριών 'Ιεραρχών.

"Ενα άλλο κυκλικό μεγαλοπρεπές οικοδόμημα πού ομοιάζει μέ τίς παγόδες τών θεοτήτων τών άνατολικών θρησκειών, είναι τό λε­γόμενο άγιασματάριο ή στήν άγιορείτικη ορολογία θά τό (ονομάζα­με φιάλη. Εύρίσκεται πρό τής κυρίας εισόδου τής Μονής, έχει περί τά 20 παράθυρα, καταλήγει σέ βολβοειδή κορυφή καί έχει ῦψος πε­ρί τά 30 μέτρα. "Αρχισε ή κατασκευή του τό 1836 ύπό τοῦ ήγουμένου Μαρδαρίου καί έτελείωσε τό 1847 ύπό τοῦ ήγουμένου Νεονίλλου. 'Εσωτερικά άγιογραφήθηκε μέ βυζαντινή άγιογραφία (νωπο­γραφία) τό 1974-77.

Ή κεντρική έκκλησία τής Μονής είναι σπουδαίο άντιπροσωπευτικό μνημείο ντόπιας άρχιτεκτονικής τέχνης καί άποτελεῖ σύνθεσι βυζαντινού, δυτικού καί μολδοβεάνικου στύλ. Παλαιότερες μαρτυρίες άναφέρουν ότι ήταν έξωτερικά άγιογραφημένη. Σήμερα διατηρεί μόνο τήν εσωτερική άγιογραφία, ένώ έξωτερικά άναπαλαιώθηκε τό 1960 καί διαφαίνονται ζωηρά οί διάφοροι συμμετρικοί ή γεωμετρικοί σχηματισμοί τών τόξων, άετωμάτων, παραθύρων, κογχών καί άψίδων μέ τήν χρήσι τής κεραμίδας. 'Αριστερά τής κυ­ρίας εισόδου τής έκκλησίας κρέμεται τό σήμαντρο σέ σχήμα κεφαλής βοδιού μέ ήμικλυκλικά κέρατα. Αύτό ήταν τό έθνικό σήμα τών ήγεμόνων τής Ρουμανίας, μέ τό όποιο εκδηλωνόταν ή δύναμις τών ήγεμόνων καί τοῦ στρατού έναντίον τών διαφόρων έχθρών. Ή έκ­κλησία διαχωρίζεται σέ έξωνάρθηκα, έσωνάρθηκα ή Αιτή, κυρίως ναό καί Ιερό Βήμα, ώς συνήθως. Στόν έξωνάρθηκα, άριστερά κα­θώς μπαίνουμε, εύρίσκονται κατά σειράν οί τάφοι έπτά ήγουμένων τής Μονής, ένός μητροπολίτου τής Ούγγροβλαχίας, ονόματι Καλ­λινίκου καί ένός ύπουργοῦ τών παλαιών ήγεμόνων, εύεργέτου τής Μονής. Πέριξ τών τοίχων σέ τρεις ή τέσσερεις άλλεπάλληλες σει­ρές έχουν άγιογραφηθή άγιοι ή μαρτύρια άγίων πού περιέχονται στά συναξάρια άπό Μαρτίου έως καί Αύγούστου. Στόν έσωνάρθη­κα δεξιά εύρίσκεται ό τάφος τοῦ όσίου Παϊσίου Βελιτσικόβσκυ, με­γάλου ήγουμένου καί διδασκάλου τής νοεράς προσευχής, διοργανωτοῦ τοῦ κοινοβιακού θεσμού στήν Ρουμανία καί φορέως τής μοναχικής παραδόσεως καί ζωής, όπως αύτή δημιουργήθηκε στό Ά­γιον Ορος καί τήν καθ' όλου Ανατολή. Αριστερά εύρίσκεται ό τάφος ένός άδελφού τοῦ Μεγάλου Στεφάνου, εύεργέτου τής Μονής ύπό τό όνομα Στέφανος ό Β". Καί έδώ πέριξ τοῦ έσωνάρθηκος, έ­χουν ίστορηθή άγιοι ή σκηναί άπό τήν ζωή των άπό τό ύπόλοιπο συ­ναξάρι, δηλαδή άπό Σεπτεμβρίου μέχρι καί Φεβρουαρίου.

Ό κυρίως ναός είναι σχήματος σταυροῦ. Τό τέμπλο είναι σπα­νίας ξυλογλυπτικής τέχνης, έργο τοῦ 17ου αιώνος, ένώ έμπροσθεν καί άριστερά αύτοῦ εύρίσκεται τό τιμιώτερο κειμήλιο τής Μονής, ή Θαυματουργός Είκών τής Θεοτόκου Βρεφοκρατούσης. 'Ονομάζε­ται Λυδιάνκα γιά δύο λόγους: Άφ' ενός, διότι είναι άντίγραφο άλ­λης εικόνος εύρισκομένης στήν Λύδδα καί άφ' ετέρου διότι όπισθεν αύτής ύπάρχει ή είκών τοῦ άγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου, τοῦ οποίου άγια λείψανα καί μέγας ναός εύρίσκονται στήν Λύδδα τής Παλαιστίνης, ή όποία ήταν καί ή πατρίς του. Αποτελεί δώρο τού βυζαντινού αύτοκράτορος Μανουήλ Παλαιολόγου στόν ήγεμόνα τής Μολδαβίας Αλέξανδρο τόν Καλόν (1400-1432). Καί οί δύο εικόνες είναι άργυροεπένδυτες άπό τόν καιρό ήγουμενείας τοῦ άρχιμανδρίτου Νεονίλλου.

Στό άριστερό πόδι τού άγίου Γεωργίου ύπάρχει ένα τραύμα, στό όποιο εύρίσκεται μπηγμένη μέσα ή μύτη σπαθιού. Αύτό ύπενθυμίζει ένα θαύμα τοῦ άγίου Γεωργίου, έναντίον τής εικόνος τοῦ όποιου έπιτέθηκε ένας τούρκος μέ λύσσα γιά νά τήν καταστρέψη. Τό άποτέλεσμα ήταν συγκλονιστικό. Ή μύτη τοῦ σπαθιού έσπασε καί έ­μεινε μέσα στό πόδι τού Άγίου, αίμα έκύλισε άπό τήν πληγή, ένώ τοῦ τούρκου στρατιώτου παρέλυσαν τά χέρια καί τά πόδια. Περισ­σότερα στοιχεία γιά τήν Εικόνα τής Θεομήτορος θά γραφούν κατω­τέρω σέ ειδικό κεφάλαιο.

Ή βιβλιοθήκη τής Μονής περιέχει 15.000 βιβλία έντυπα, 550 χει­ρόγραφα καί ολίγους περγαμηνούς κώδικες. Άπό τά χειρόγραφα τά 216 είναι ρουμανικά, 29 σλαβωνικά καί 39 έλληνικά. Τά παλαιό­τερα χειρόγραφα είναι τοῦ 14ου-15ου αιώνος, ένώ άπό τά έντυπα, μερικά καί στήν λατινική γλώσσα είναι τοῦ 16ου αιώνος, τά σλα­βωνικά τοῦ 17ου καί μέχρι 19ου καί τά έλληνικά τοῦ 17ου-18ου αιώ­νος.

Τό μουσείο τής Μονής είναι έπίσης άξιόλογο. Διαφυλάσσονται άντικείμενα λατρείας, σταυροί, σκαλιστοί, έπίχρυσα άδαμαντοστόλιστα εύαγγέλια, ίερά καλύμματα, έπιτάφιοι, ίερά άμφια, θυμιατήρια, δλα καλώς τοποθετημένα σέ ειδικές αίθουσες καί βιτρί­νες μέ τζάμι. Έδώ φυλάσσεται καί ένα σλαβορωσικό Εύαγγέλιο τοῦ 1769 βάρους 35 κιλών, τό όποιον χρησιμοποιούν μόνο στίς πα­νηγύρεις τής Μονής καί τό μεταφέρουν κατά τήν Μικρή Είσοδο τής Θείας Λειτουργίας δύο διάκονοι. Έξωτερικά είναι άργυροεπένδυτο, έχει στά τέσσερα άκρα τούς τέσσερεις εύαγγελιστάς καί στό μέσον τόν Άναστάντα Κύριο.

Κατά τήν περίοδο ήγουμενίας τοῦ Επισκόπου Νικοδήμου, έμό- νασε σ' αύτή τήν Μονή καί ό γνωστός πλέον στόν έλληνικό θρη- σκεύοντα λαό, όσιος 'Ιωάννης ό Χοζεβίτης. Έπί διετίαν έξήσκησε τό διακόνημα τοῦ βιβλιοθηκάριου καί συνδέθηκε άπό τότε μέ πνευ­ματική φιλία μέ τόν ζώντα άκόμη στήν ίδια Μονή ιερομόναχο. Κλαύδιο, τόν όποιον άναζητήσαμε καί ευρήκαμε. Μένει σέ οίκημα έκτός τής Μονής καί άσχολεῖται μέ τούς κήπους καί τά μελίσσια. Τοῦ έζητήσαμε νά γράψη τόν βίο τοῦ φίλου του πατρός 'Ιωάννου, ό­πως εκείνος τόν έγνώρισε άπό δόκιμο άκόμη, όταν πρωτοήλθε στήν Μονή. Πρός άφατον χαρά μας έφερε τρία τετράδια μέ γραμ μένη άπό τόν ίδιο τήν βιογραφία τοῦ όσίου 'Ιωάννου, όπως έκεῖνος τόν έγνώρισε καί τόν έζησε περισσότερο άπό 10 χρόνια. "Ετσι στο μέλλον θά μάς δοθή ή δυνατότης νά γνωρίσουμε καλλίτερα τόν ό­σιο 'Ιωάννη, όταν μεταφρασθή καί αύτό τό τμήμα τής ζωής του.

Τό Σκήνωμα τοῦ όσίου 'Ιωάννου του Χοζεβιτου, ρουμάνου ήσυχαστοῦ στήν κοιλάδα του Ίορδάνου (+1960).

Σήμερα ή Μονή είναι κοινόβιος, όπως ήταν άλλωστε άνέκαθεν. "Εχει 55 μοναχούς μέ ήγούμενο τόν άρχιμανδρίτη 'Εφραίμ. 'Επιτε­λούνται καθημερινά όλες οί άκολουθίες καί ή Θεία Λειτουργία. Ή Μονή συνδέεται συγκοινωνιακώς δύο φορές τήν ήμέρα μέ τήν πόλι Τίργκου τού νομού Νεάμτς, διότι μεταφέρονται οί υπάλληλοι του τυπογραφείου, οί καθηγηταί τού θεολογικού σεμιναρίου καί οί προσκυνηταί.

18) Ή σκήτη Εικόνα

Είναι ή τρίτη Σκήτη τής Μονής πού εύρίσκεται οκτώ χιλιόμετρα μακριά της. 'Απέχει δέ δύο χιλιόμετρα, άπό τήν παλαιά σκήτη Ει­κόνα, τής οποίας ή ονομασία σχετίζεται μέ τό έξής γεγονός. Κατά τήν έξέγερσι τών βαλκανικών λαών έναντίον τών τούρκων κατά τό 1821, οί μοναχοί τής Μονής πολυτίμους θησαυρούς καί άντικειμενά της, μεταξύ αυτών καί τήν Θαυματουργό Εικόνα τής Θεομήτορος, έκρυψαν στό δάσος πλησίον αύτής τής Σκήτης, ή όποία πλέον έλα­βε τό όνομα Εικόνα. Ή νέα λοιπόν αύτή Σκήτη ιδρύθηκε τό 1941 σέ μία πολύ ώραία, ήσυχη καί καταπράσινη περιοχή. "Εχει δύο πα­ρεκκλήσια, τό ένα έντός τής πτέρυγος τών κελλιών πρός τιμήν τής Γεννήσεως τής Θεοτόκου καί τό άλλο στήν είσοδο τής Σκήτης πρός τιμήν τής Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτήρος. Τό δεύτερο άγιογραφήθηκε έσχάτως άπό τόν βυζαντινό άγιογράφο π. Βαρθολομαίο Φλορια, ιεροδιάκονο τής μονής Συχαστρίας. Στό παρεκκλήσιο αύ­τό θαυμάζει κανείς τόν πολυέλεο, τά άναλόγια, τά καντήλια πού εί­ναι κατασκευασμένα όλα άπό κέρατα έλαφιοῦ. Μία πρωτότυπη τέ­χνη πού δέν συναντάται συχνά στήν Ρουμανία.

Ήγούμενος άπό χρόνια είναι ό πρωτοσύγκελος π. Βασσιανός. "Ενα άπλό, ταπεινό καί σιωπηλό γεροντάκι ήλικίας τώρα 83 έτών. Στήν νεότητά του συνδεόταν μέ πνευματική φιλία μέ τόν μακαρι­στό άφθαρτο άγιο τών ήμερών μας, τόν όσιο 'Ιωάννη τόν Χοζεβίτη. Καθώς μάς είπε, ό πατήρ 'Ιωάννης ήταν άπό τήν νεότητά του σιω­πηλός, φιλακόλουθος, νηπτικός, ήσυχαστικός, καί διδάσκαλος του στήν γαλλική γλώσσα. Ό πατήρ Βασσιανός έχει στήν συνοδεία του 5-6 αδελφούς καί κυβερνά τήν Σκήτη περισσότερα άπό 40 χρό­νια. Μαζί του μάς παρεκίνησε ή πραεῖα καί γαλήνια μορφή του νά συνάψουμε τόν παρακάτω διάλογο:

—  Πότε ήλθατε στό μοναστήρι π. Βασσιανέ;

—  Τήν άνοιξι τοῦ 1932. "Ημουν τότε 25 ετών. Ώσάν νά ήταν χθες.

—  Ποιός σάς προέτρεψε νά έλθετε στήν μοναχική πολιτεία;

—  Οί ώραῖες καί κατανυκτικές άκολουθίες τής Μονής, τίς όποιες δέν μπορούσα ν' άπολαύσω τόσο πολύ σ' άλλο μοναστήρι. Λειτουργούσαν κάθε φορά δέκα ιερείς, δέκα διάκονοι καί ό ήγούμενος τής Μονής. Στούς χορούς έψαλλαν όλοι οί καλοί ψάλται τής Μονής, οί μοναχοί Γαλέριος, Κοσμάς, Γεράσιμος, Βίκτωρ, Γεννά­διος καί άλλοι. "Οταν έψαλλαν σέ άγρυπνίες καί κτυπούσαν τίς καμπάνες, ένόμιζα ότι εύρισκόμουν στόν ούρανό.

—   Ποιούς πατέρας τής Μονής έγνωρίσατε, οί όποιοι έζησαν ώς ήσυχασταί στά δάση γύρω άπό τήν σκήτη Εικόνα;

—   Ό σπουδαιότερος ήταν ό μεγαλόσχημος μοναχός Γόρδιος Ρούσου, ό όποιος άγωνίσθηκε σχεδόν γυμνός έπί 20 χρόνια (1850- 1870) στά γειτονικά βουνά, τά όποια κατόπιν επήραν καί τό όνομά του. Ένώ κατά τήν ιδική μου περίοδο, ό πλέον φημισμένος ήταν ό μεγαλόσχημος 'Ιωσήφ Κρατσιούνι. "Οταν ήλθα έγώ, ύπήρχαν εδώ περισσότερες ήσυχαστικές καλύβες καί κελλιά, όπου άσκήτευσαν έρημϊται μοναχοί. "Αλλοι σπουδαίοι ήσυχασταί ήταν ό π. Βαρθο­λομαίος, Πνευματικός τής Μονής καί στήν παλαιά σκήτη Εικόνα ό μοναχός 'Ιωάννης Μπουλούκ.

—  Πάτερ Βασσιανέ, έγνωρίσατε τόν όσιο 'Ιωάννη τόν Χοζεβίτη;

—   Πώς νά μήν τόν γνωρίζω, άφοῦ ήμουν καί μαθητής του! Ή­ταν ολίγα χρόνια μικρότερός μου, άλλά είχε διορισθή άπό τόν ή­γούμενο τής Μονής, Επίσκοπο Νικόδημο, διδάσκαλος στούς άδελφούς τής ρουμανικής καί γαλλικής γλώσσης. Τήν νύκτα, μετά τόν όρθρο, μέ καλοῦσε στό κελλί του καί μέ έμάθαινε νά γράφω λέ­ξεις καί νά διαβάζω γαλλικά. "Εχω άκόμη ώς άνάμνησι ένα μολύβι καί ένα τετράδιο ιδικό του, τό όποιο είχε γράψει μέ τό χέρι του. "Ή­ταν μοναχός πράος καί γαλήνιος στό πρόσωπο. Δέν ταραζόταν ά­πό τίποτε, δέν ώργιζόταν ποτέ μέ κανέναν, προσευχόταν πολύ καί είχε μεγάλη αγάπη γιά όλους.

—   Είσθε ευχαριστημένος άπό τήν μοναχική σας ζωή έδώ στήν Σκήτη;

—   Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν! "Εκανα καί εγώ όσα μπορού­σα, όχι όσα έπρεπε καί όσα ύποσχέθηκα.

—   Τί πνευματικές συμβουλές δίνετε στά πνευματικά σας παι­διά;

—   Νά κρατοῦν τήν σιωπή καί τήν προσευχή, διότι μέ αύτά τά δύο όπλα λυτρωνόμεθα άπό πολλούς πειρασμούς καί άμαρτίες.

—   Πρίν φύγουμε έζητήσαμε ένα λόγο γιά τήν σωτηρία μας. Αύ­τός μάς έκοίταξε σιωπηλός καί στήν έπιμονή μας, είπε: «Ή σιωπή είναι ή μεγαλύτερη άρετή». Έφύγαμε μέ τήν σκήτη Εικόνα καί τήν μορφή τοῦ πατρός Βασσιανοῦ στήν καρδιά μας.

 Τά μοναστήρια τής Μπουκοβίνας 

Όλίγα λόγια γιά τήν Μπουκοβίνα

Μπουκοβίνα ονομάζεται τό βορειότερο τμήμα τής Μολδαβίας, τό όποιον φημίζεται γιά τόν πλοῦτο τής άρχιτεκτονικής τέχνης τών μοναστηριών του.

Τά σπουδαιότερα άπ' αύτά είναι τά έξής: Τό μοναστήρι Πούτνα, Βορονέτς, Ντραγκομίρνα, Σουτσεβίτσα, Μολντοβίτσα, Χουμόρ, Πρόμποτα, Σλάτινα, Ρίσκα, τό μοναστήρι τοῦ άγίου 'Ιωάννου τοῦ Νεομάρτυρος στήν Σουτσεάβα καί οί σκήτες Ραρέου καί Κοζάντσεα. Ή άγιογραφία τών Καθολικών τών περισσοτέρων Μονών έκτείνεται καί στά εξωτερικά μέρη των, φαινόμενο τό όποιον είναι μοναδικό στόν κόσμο. Ώς έκ τούτου προσέρχονται πλήθη προ­σκυνητών καί τουριστών γιά νά θαυμάσουν τίς ώραῖες άγιογραφίες (νωπογραφίες). Ή περιοχή αύτή διακρίνεται άκόμη γιά τήν εύλά­βεια τών χριστιανών, οί όποιοι άγαπούν καί συμμετέχουν στίς θρη­σκευτικές έορτές καί πανηγύρεις. 'Ενδύονται μέ τίς έντόπιες ένδυμασίες στίς έορτές καί Κυριακές καί προσφέρουν καί οί πλέον πτω­χοί δώρα στίς έκκλησίες. Τό μεγαλύτερο προσκύνημα γίνεται στήν έορτή τοῦ άγίου 'Ιωάννου τής Σουτσεάβας, στίς 24 'Ιουνίου, όπου συγκεντρώνονται μέχρι καί τριάντα χιλιάδες προσκυνηταί. Τό δεύ­τερο προσκύνημα γίνεται στό μοναστήρι Πούτνα, πού έορτάζει στήν Κοίμησι τής Θεοτόκου.

Στήν συνέχεια θ' άναφερθοῦμε έκτενέστερα γιά τά μοναστήρια τής Μπουκοβίνας, ή όποία γιά τήν βλάστησι καί τήν εύφορία της ο­νομάζεται «Ό ώραῖος Κήπος τής Μολδαβίας».

 

19) Τό μοναστήρι Ντραγκομίρνα

Δώδεκα περίπου χιλιόμετρα άπό τήν Σουτσεάβα, τήν παλαιά πρωτεύουσα τής Μολδαβίας καί ήγεμονική έδρα τοῦ Βοεβόδα Με­γάλου Στεφάνου, εύρίσκεται ή μεγάλη μονή Ντραγκομίρνα, κτίτωρ τής όποιας είναι ό μητροπολίτης Μολδαβίας 'Αναστάσιος Κρίμκα (βλέπε Ρουμανικό Γεροντικό σελ. 73). Κατ' άρχάς έκτισε έδώ μία μικρή έκκλησία πρός τιμήν τών 'Αγίων: τοῦ Δικαίου Ένώχ, άγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου καί Προφήτου Ήλιοῦ. 'Αφ' ότου παραιτή­θηκε άπό τόν μητροπολιτικό θρόνο, άποσύρθηκε στό μετόχι του αύτό καί έπεδόθηκε στήν ϊδρυσι πρώτα τής μεγάλης κεντρικής έκκλησίας, ή όποία τιμάται στό Τρίτο Πρόσωπο τής 'Αγίας Τριάδος. Είναι ένα μεγαλοπρεπές οικοδόμημα πού έχει ῦψος 46 μέτρα καί μήκος 43. Είναι δηλαδή ή μεγαλύτερη μοναστηριακή έκκλησία τής Ρουμανίας. 'Εσωτερικά είναι άγιογραφημένα μόνο ό κυρίως ναός καί τό 'Ιερό Βήμα άπό τήν εποχή τοῦ κτίτορος (άρχές Που αιώνος). 'Ο τάφος του εύρίσκεται στόν νάρθηκα καί δεξιά τής έκ­κλησίας, τής όποιας ή είσοδος μέχρι τό "Αγιο Βήμα άνυψώνεται σταδιακώς μέ σκαλιά ή άλλα ύψηλότερα δάπεδα. "Ετσι τό "Αγιο Βήμα ευρίσκεται τρία μέτρα ύψηλότερα άπό τόν νάρθηκα κατά τρόπον άμφιθεατρικόν. "Οχι μόνο ή παμμεγέθης έκκλησία, άλλά καί όλα τά κτίρια, τό τείχος, τό ήγουμενεϊο, οί πτέρυγες μέ τά κελλιά, όλα είναι ένα θαυμαστό σύνολο οικοδομημάτων.

Μετά τό προσκύνημά μας στήν έκκλησία, έπισκεφθήκαμε τό μουσείο, τό όποιον περιέχει πολλά χειρόγραφα καί ίερά άμφια. Τά άρχαιότερα χειρόγραφα είναι έργα τοῦ ιδίου τοῦ κτίτορος: ένα εύαγγέλιο μέ πολλές μινιατοῦρες τοῦ 1610, ένα άλλο τοῦ 1614, δύο Λειτουργικά βιβλία τοῦ 1610 καί 1614 άντιστοίχως, 'Απόστολος, ψαλτήριο καί άλλα.

Σήμερα ή Μονή, έδώ καί 25 χρόνια είναι γυναικεία. "Εχει 25 μο­ναχές οί όποιες κυβερνώνται μέ τό κοινοβιακό σύστημα ζωής άπό τήν ήγουμένη μοναχή Λουκία. Πολλές εύχαριστίες άπευθύνονται ι­διαίτερα στήν δραστήρια μοναχή 'Εφραίμα, ή όποία μάς έξενάγησε καί μάς φιλοξένησε μέ πολλή καλωσύνη καί άγάπη Χριστοῦ.

 

20) Τό μοναστήρι Πούτνα

Προχωρώντας βορειότερα πλησιάζουμε σέ άπόστασι τριών μό­νο χιλιομέτρων άπό τά ρωσικά σύνορα καί στούς πρόποδες οροσει­ράς, σκεπασμένης άπό έλατα, εύρίσκονται τό ξακουστό μοναστή­ρι Πούτνα. Ή ιστορία του έχει άμεση σχέσι μέ τήν ζωή, δράσι, πο­λεμικές έπιχειρήσεις καί τόν θάνατο τοῦ ήγεμόνος Μεγάλου Στεφά­νου. Τό χρονικό τοῦ Γρηγορίου Ούρέκε λέγει ότι, όταν ήταν στόν δέκατο χρόνο τής έξουσίας του ό ήγεμών Στέφανος, δηλαδή τό 1466, άρχισε νά κτίζη τό μοναστήρι Πούτνα.

Ή κεντρική έκκλησία τιμάται στήν Κοίμησι τής Θεοτόκου. Είναι ρυθμού τρικόγχου Βασιλικής μέ τήν ντόπια άρχιτεκτονική τής σαμαρωτής στέγης καί καταλήξεως τών τρούλλων σέ πολυγωνι­κούς καί κυκλικούς κώνους. Εσωτερικά διατηρεί παλαιά άγιογρα­φία, ή όποία είναι βυζαντινής τέχνης μέ έντονα όμως τά άναγεννησιακά στοιχεία. Εξαιρετικής τέχνης είναι τό ξυλόγλυπτο τέμπλο, τά αναλόγια καί τά προσκυνητάρια. Στό άριστερό προσκυνητάρι ύπάρχει ή Θαυματουργός Είκών τής Παναγίας, ή όποία είναι δώρο τοῦ Μεγάλου Στεφάνου στήν Μονή τόν 15ον αιώνα. 'Ενώπιον της άλλη μικρότερη είκών μέ έλληνικά γράμματα: «Παναγία ή Γρηγο­ρούσα».

Στόν νάρθηκα ύπάρχουν άρκετοί τάφοι ευεργετών τής Μονής καί άνάμεσά τους ό τάφος τοῦ μητροπολίτου 'Ιακώβ Πουτνεάνου. Στόν έσωνάρθηκα δεξιά υπάρχει ό τάφος τοῦ ήγεμόνος Μεγάλου Στεφάνου. Είναι τό σπουδαιότερο έθνικό κειμήλιο τής Μολδαβίας, καθ' όσον ή προσωπικότης τοῦ ήγεμόνος αύτοῦ συνδέθηκε άπό τόν 15ον αιώνα μέ τήν πνευματικότητα, τήν έθνική άνεξαρτησία καί άναδιοργάνωσι τοῦ μοναχισμού καί γενικώτερα τοῦ ρουμανικοῦ λα­ού.

Έκεῖ δέν συνηθίζεται ή έκταφή τών οστών τών κεκοιμημένων, είτε λαϊκών είτε μοναχών. Τό αύτό παρετήρησα καί στό Κοιμητή­ριο τής Μονής Συχαστρίας, όπου δέν υπάρχει όστεοφυλάκιο, έν άντιθέσει πρός τήν μονή Νεάμτς, όπου ύπάρχει μέ τοποθετημένα τά όστά σέ θήκες καί προπαντός οί κάρες, προστατευόμενες έξωτερι­κά μέ τζάμι.

Άφοῦ έπροσκυνήσαμε στήν έκκλησία καί έψάλαμε τό άπολυτίκιο τής Κοιμήσεως τής Θεοτόκου, επισκεφθήκαμε κατόπιν τό μου­σείο. Είναι ένα πολυτελέστατο, σχεδόν όλομάρμαρο κτίριο έντός τοῦ χοίρου τής Μονής, τό όποιον έγινε μέ κρατικές δαπάνες καί πε­ριέχει σέ ειδικά κατασκευασμένες βιτρίνες τά διάφορα μουσειακά άντικείμενα. Είναι τό πλουσιότερο σέ συλλογή καί άξία άντικειμένων. Τά σπουδαιότερα, όσα προσπάθησα νά σημειώσω, είναι τά έξής: Αύτόγραφο έγγραφο τοῦ Μεγάλου Στεφάνου τοῦ 1502, μέ τό ό­ποιο διορίζει ιερείς στό διπλανό χωριό Πούτνα. "Ετερο παρόμοιο μέ τό όποιο χαρίζει στήν Μονή ένα άμπελώνα. Ή Κλϊμαξ τού 'Ιω­άννου τοῦ Σιναῖτου σέ περγαμηνή τοῦ 1472. Θυμιατήριο τοῦ 1470, δώρο τοῦ Μεγάλου Στεφάνου στήν Μονή. Τετραυάγγελο, έχον σ' ό­λες τίς σελίδες του έγχρωμες διακοσμήσεις καί ιερές παραστάσεις, δώρο τοῦ ιδίου ήγεμόνος στήν Μονή. "Ενα τρίπτυχο — Παναγία, Χριστός, Τίμιος Πρόδρομος — στολισμένο μέ σμάλτο καί άργυρο, δώρο τοῦ ιδίου ήγεμόνος, τό όποιον έπαιρνε μαζί του στούς πεντή­κοντα νικηφόρους πολέμους πού διεξήγαγε έναντίον τών τούρκων. Έδώ διαφυλάσσεται τό ξύλινο-σκαλιστό φέρετρο μέ τό όποιο μετέ­φεραν τά Λείψανα τοῦ άγίου Νεομάρτυρος 'Ιωάννου τής Σουτσεά­βας στήν Πολωνία, κατά τήν σκληρή περίοδο τών τούρκων εισβο­λέων. Χρυσοκέντητα ίερά άμφια, ξυλόγλυπτοι σταυροί, έξαπτέρυγα, εικόνες καί άλλα σπουδαία έκθέματα άπαρτίζουν τόν θησαυρό τών κειμηλίων τής Ιεράς Μονής Πούτνα.

Σέ άπόστασι έπτά χιλιομέτρων άπό τήν Μονή, έντός τού δάσους, ύπάρχει ή σκαλισμένη στόν βράχο σπηλιά τού όσίου Δανιήλ τοῦ Ήσυχαστοῦ, Πνευματικοῦ Πατρός τοῦ ήγεμόνος Μεγάλου Στεφάνου καί πρώτου ήγουμένου στήν μονή Βορονέτς, ένθα καί ό τάφος του.

Σέ άπόστασι δύο χιλιομέτρων διασώζονται τά ερείπια τών ήσυχαστικών κελλιών τής Μονής, τά όποια κατεστράφησαν άπό τούς αύστριακούς τόν περασμένο αιώνα. Έδώ έπήγαιναν οί έναρετώτεροι πατέρες τής Μονής γιά περισσότερη νηπτική έργασία καί θεία ένωσι. Οί πρώτοι ήσυχασταί ήταν μαθηταί τοῦ όσίου Δανιήλ, οί ό­ποιοι κατά τό 1470 κατώκησαν στήν άρχή σέ ξύλινες καλύβες. Αύτή ή σκήτη ήταν ή πλέον ώργανωμένη κατά τόν 17ον αιώνα στήν βόρειο Μολδαβία. "Εργο τών ήσυχαστών ήταν ή καθημερινή άνά- γνωσις τοῦ ψαλτηρίου, τό έργόχειρο, κυρίως άντιγραφή ή διακόσμησις βιβλίων, καί φαγητό άλάδωτο μία φορά τήν ήμέρα, πλήν Σαββάτου καί Κυριακής. Οί σπουδαιότερες άσκητικές μορφές πού έζησαν έδώ ήταν ό όσιος Ίωάσαφ, πρώτος ήγούμενος τής Μονής (1470-1484), ό όσιος μοναχός Κασσιανός, ό μοναχός Βασίλειος, ό ίερομ. Νικόδημος, ό μεγαλόσχημος Κυριάκος, ό ίερομ. 'Ιάκωβος καί άλλοι.

Σήμερα ή Μονή, λόγφ τής ιστορικής της άξίας, τών πολυτίμων κειμηλίων καί τοῦ θαυμαστού φυσικοῦ περιβάλλοντος, είναι τόπος προσκυνηματικός καί συνάμα τουριστικός. Τό καλοκαίρι φθάνουν τούς 5.000 οί έπισκέπται τήν ήμέρα καί ώς έκ τούτου ή μοναχική ζωή δέν έχει τήν παλαιά της αίγλη. Μονάζουν λοιπόν 15 μοναχοί ύ­πό τήν φωτισμένη καθοδήγησι τοῦ ήγουμένου 'Υακίνθου, ό όποιος προέρχεται άπό τήν μονή Συχαστρία καί είναι πνευματικό τέκνο τού πατρός Κλεόπα. Μετά τήν φιλάδελφη ύποδοχή καί πλούσια σέ άγάπη καί ύλικά έδέσματα φιλοξενία, μάς είπε ό ήγούμενος τά έξής σχετικά μέ τήν Μονή: «Τό μοναστήρι Πούτνα είναι ένα άληθινό κά­στρο τής ορθοδόξου εύσεβείας, τής μοναχικής παραδόσεως καί τής πατρογονικής μας ιστορίας. Ή λέξις «Πούτνα» είναι λέξις ίερά γιά όλους μας. Έδώ δοξάζεται ό Θεός πέντε αιώνες. Έδώ κοιμάται τόν αιώνιο ύπνο ό μεγαλύτερος ήγεμών τής Μολδαβίας Στέφανος ό Μέγας. Στήν εορτή τής Μονής, στήν Κοίμησι τής Θεοτόκου, χιλιά­δες πιστοί μέ τίς τοπικές τους ενδυμασίες, μέ κεριά στά χέρια έρ­χονται έδώ, ψάλλοντας θρησκευτικούς ύμνους καί πατριωτικά τραγούδια, λαμβάνουν μέρος στό μνημόσυνο τών κτιτόρων, παίρ­νουν προσκυνητάς στά σπίτια τους καί τούς φιλοξενούν δωρεάν.

Μέ δύο άκόμη έρωτήσεις μας πρός τόν πράο καί αγιασμένο η­γούμενο τής Πούτνα θά τελειώσουμε τό προσκύνημά μας σ' αύτή τήν Μονή.

—  Πάτερ 'Υάκινθε, τί πνευματικές συμβουλές δίνετε στούς πι­στούς πού έρχονται στό μοναστήρι σας, άλλά καί σ' όλα τά πνευ­ματικά σας παιδιά;

—  Ν' άγαπούν τόν Θεό καί νά φυλάγουν τήν ορθόδοξη πίστι μας, κυρίως μέ τήν τιμή τής ζωής τους. Ν^' άγαπούν τούς άνθρώπους, βοηθώντας κατά δύναμι τούς έχοντας άνάγκη. Ν' άγαπούν τήν έκκλησία καί τ^' άγια μοναστήρια, νά υπακούουν στούς Πνευ­ματικούς των ποιμένας καί νά ζούν πνευματικά στήν οικογένεια καί στήν κοινωνία, ώς άληθινά παιδιά τοῦ Θεοῦ καί άπόγονοι τών μεγάλων προγόνων μας.

—  Τί συμβουλή δίνετε στούς μοναχούς τής συνοδείας σας, ώς ήγούμενος καί Πνευματικός πατήρ αύτών πού είσθε;

—  Νά προσευχώμεθα οί μέν γιά τούς δέ καί μαζί νά δοξάζουμε τόν Θεό καί τούς Αγίους Του. Μετά νά έκπληρώνουμε μέ άφοσίωσι τίς μοναχικές μας ύποσχέσεις νά φυλάγουμε μέ θυσία καί τής ζωής μας άκόμη τήν ορθόδοξη πίστι μας, νά συμβουλεύουμε εύκαίρως άκαίρως τούς πιστούς στήν ήθική χριστιανική ζωή, νά τούς δι­δάσκουμε τά μυστήρια τής πίστεως, τήν έλεημοσύνη, τήν έγκράτεια, τήν τιμή καί σεβασμό στούς προγόνους μας. Έάν θά κάνουμε αύτά πού ύποσχεθήκαμε, έάν βοηθήσουμε καί άλλους στόν σωτή­ριο δρόμο, έάν άγαπήσουμε καί ταπεινωθούμε, έχουμε έλπίδα, ότι δέν ζήσαμε ματαίως στήν γή καί δτι θά ύποδεχθοῦμε τό φώς τοῦ Χριστοῦ στήν ζωή μας.

 

21) Τό μοναστήρι Σουτσεβίτσα

Μέ τό αύτοκίνητο μέσα άπό μία γραφικώτατη πεδινή περιοχή πού τήν στολίζουν τά δένδρα, τό πράσινο καί δεξιά οί μεγαλόπρε­ποι όγκοι τών Καρπαθίων ορέων, έρχόμεθα στήν κοινοβιακή μονή Σουτσεβίτσα. Άπό τό 1937 λειτουργεί ώς γυναικεία καί σήμερα έ­χει 33 μοναχές μέ ήγουμένη τήν μοναχή Άνδριανή.

Πρώτοι ήσυχασταί στήν κοιλάδα τής Σουτσεβίτσας ήταν μαθηταί τοῦ άγίου Δανιήλ τοῦ Ήσυχαστοῦ. 'Αργότερα ύψωσαν μία ξύ­λινη έκκλησία πρός τιμήν τής Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτήρος καί συνέχισαν τήν άσκησι μέ τό λαυριωτικό μοναχικό σύστημα. Μέχρι σήμερα ό τόπος έκεϊνος ονομάζεται «Στούς έρημίτας». Τόν 16ον αιώνα ό πιό φημισμένος ήσυχαστής ήταν ό μοναχός Καλλίστρα­τος, ό όποιος άνεκαίνισε τά ήσυχαστικά κελλιά, συγκέντρωσε πλήθος μαθητών καί επέβαλε τήν άσκησι τής νοεράς προσευχής, τήν νηστεία, άνάγνωσι τοῦ ψαλτηρίου καί σιωπή. Σ' αύτή τήν τοπο­θεσία ιδρύθηκε ή σημερινή μονή Σουτσεβίτσα τό 1584.

Κτίτορες τής Μονής είναι οί τρεις κατά σάρκα άδελφοί: Ιερεμίας, Συμεών καί Γεώργιος Μοβίλα. Προέρχοντο άπό τήν φημισμέ­νη γιά τήν εύσέβεια καί άρχοντική της καταγωγή οικογένεια τής Μολδαβίας Μοβίλα. 'Απ' αύτούς ό Γεώργιος άναδείχθηκε μητρο­πολίτης Μολδαβίας. Στόν νάρθηκα λοιπόν τής έκκλησίας βλέπει κανείς τούς τάφους τών δύο πρώτων κτιτόρων δεδομένου ότι ό μη­τροπολίτης Γεώργιος δέν έτάφη έκεϊ.

Ή έκκλησία άποτελεῖ ένα άληθινό κόσμημα, μαζί μέ μερικές άλλες μοναστηριακές έκκλησίες τής Μπουκοβίνας, καθ' δσον εί­ναι καί έξωτερικά ζωγραφισμένη μέ βυζαντινή άγιογραφία (νωπο­γραφία), πού είναι έργο μοναχών τού 1596-1600. Έξωτερικά λοιπόν τό 'Ιερό Βήμα παρουσιάζει σέ έπτά σειρές τήν ούράνια ιεραρχία, ή όποία άπό έπάνω πρός τά κάτω έχει όσιους, μάρτυρας, ίεράρχας, άποστόλους, προφήτας, άγγέλους καί τά έξαπτέρυγα Σεραφείμ. Στήν δεξιά πλευρά, καθώς βλέπουμε πρός τό Ιερό Βήμα, ύπάρχει ή ρίζα τοῦ Ίεσσαί, μία σειρά άπό έλληνες φιλοσόφους, ένώ πιό πίσω σκηνές τών Χαιρετισμών τής Θεοτόκου καί τής ζωής τοῦ Μωῦσέως. 'Αριστερά έχει ίστορηθή ή Κλϊμαξ τοῦ όσίου 'Ιωάννου Σιναῖτου μέ τήν παραστατική άνάβασι τών μοναχών, τήν πτώσι μερικών στό στόμα τοῦ δολίου δράκοντος καί στήν κορυφή τόν άθλοθέτη Κύριο προσμένοντα νά στεφανώση τούς νικητάς μοναχούς. Πιό πίσω υ­πάρχουν σκηνές άπό τήν Γένεσι τής Παλαιάς Διαθήκης, τήν ζωή τοῦ όσίου Παχωμίου καί τήν παραλαβή τοῦ Μεγάλου καί 'Αγγελι­κού Σχήματος άπό τόν άγγελο.

Μπαίνοντας τώρα στήν έκκλησία βλέπουμε στόν έξωνάρθηκα σκηνές άπό τήν Άποκάλυψι, ένώ στόν μικρό τροῦλλο τόν Τίμιο Πρόδρομο. Στόν νάρθηκα εικονίζονται σκηνές άπό τά μαρτύρια καί τούς Βίους τών 'Αγίων όλου τού έτησίου Συναξαρίου, ένώ στούς δύο χαμηλούς τρούλλους, ό Παντοκράτωρ καί ή 'Αγία Τριάς άντιστοίχως.

Ο κυρίως ναός έχει σκηνές άπό τήν ζωή, τά θαύματα καί τό Πάθος τοῦ 'Ιησού Χριστού. Τό τέμπλο είναι έξαιρετικής ξυλογλυ­πτικής τέχνης, δεδομένου ότι έκεϊ τόν 18ον αιώνα λειτουργοῦσε πα­ρόμοια σχολή. 'Αριστερά εύρίσκεται ή Θαυματουργός Είκών τής Θεοτόκου, πού δόθηκε ώς δώρο στόν κτίτορα μητροπολίτη Γεώρ­γιο άπό τόν τότε Πατριάρχη 'Αντιοχείας.

Ή Μονή τιμάται στήν εορτή τών εορτών καί πανήγυρι τών πα­νηγύρεων, τήν Άνάστασι τοῦ Χριστοῦ. "Εχει καί άλλα δύο παρεκ­κλήσια έκ τών όποιων τό ένα εύρίσκεται στόν πύργο έπάνω άπό τήν είσοδο πρό τιμήν τοῦ Εύαγγελισμοῦ τής Θεοτόκου καί τό άλλο έντός τής άριστεράς πτέρυγος, πρός τιμήν τής Όσιας Παρασκευής τού 'Ιασίου καί χρησιμοποιείται ώς χειμερινόν.

Τό μουσείο είναι επίσης αρκετά άξιόλογο καί άνακαινίσθηκε μέ τήν οικονομική βοήθεια τοῦ κράτους. Τά πλέον ένδιαφέροντα άντικείμενα είναι: Χρυσοκέντητος επιτάφιος τοῦ Κυρίου μέ 10.000 λευ­κές χάντρες. Είναι δώρο τοῦ κτίτορος Ιερεμίου στήν Μονή τό 1607. Κάλυμμα τοῦ Ίεροῦ Ποτηριού τό λεγόμενο «άήρ» άπό τό 1493. Χειρόγραφα, εύαγγέλια καί ψαλτήρια άπό περγαμηνή διασώ­ζονται άπό τόν 15ον αιώνα. 'Επίσης έδώ ύπάρχουν καί τά μαλλιά — πλεξούδα — τής γυναικός τοῦ κτίτορος 'Ιερεμίου, 'Ελισάβετ τό όνομα, ή όποία είχε αίχμαλωτισθή άπό τούς τούρκους μέ δύο της παιδιά καί είχε όδηγηθή στήν Κωνσταντινούπολη 'Επειδή κατάλα­βε δτι δέν θά γλυτώση άπό τόν θάνατο, έκοψε τά μαλλιά της καί τά έστειλε στήν Σουτσεβίτσα μέ έντολή νά τά βάλουν στόν τάφο τής άνδρός της. Οί πατέρες όμως άπό τότε τά διετήρησαν στό μουσείο πρός άνάμνησι αύτοῦ τοῦ συγκινητικού γεγονότος.

 22) Τό μοναστήρι Μολντοβίτσα

'Αναχωρώντας γι' αύτό τό μοναστήρι χρειάσθηκε νά ταξιδεύ­σουμε περί τά 80 χιλιόμετρα ν' άνεβοῦμε στήν κορυφή έκείνων τών όγκων τών Καρπαθίων ορέων, νά κατηφορίσουμε μέχρι τήν κοιλά­δα Μολντοβίτσα, πού στούς κόλπους της περιέχει ένα ποτάμι, ένα χωριό καί μία Μονή όλα μέ τό 'ίδιο όνομα: Μολντοβίτσα.

Ή μοναχική ζωή έδώ, μέ τόν κατά μόνας ή καθ' όμάδας τρό­πον, άρχίζει τόν 14ον αιώνα. Μαθηταί τοῦ άγίου Λαυρεντίου τοῦ Ράνταουτς (βλέπε Ρουμανικό Γεροντικό σελ. 51) έγκατεστάθηκαν σ' αύτά τά δάση, έφτιαξαν μία ξύλινη έκκλησία, μερικά κελλιά καί έτσι έδημιούργησαν τήν σκήτη Μολντοβίτσα. Αύτήν άργότερα ό ήγεμών 'Αλέξανδρος ό Καλός τήν άνέδειξε σέ μοναστήρι, πού τήν ο­λοκληρωμένη του μορφή έδωσε τό 1532 ό Πέτρος Ράρες υιός τοῦ Μεγάλου Στεφάνου. 'Αλλά ή ήσυχαστική ζωή δέν έπαυσε νά ύπάρχη μέχρι τά τέλη τοῦ 18ου αιώνος, γύρω άπό τά αιωνόβια δάση τής Μονής. Οίήσυχασταί κατήρχοντο στήν Μονή μόνο τά Σαββατοκύ­ριακα καί τίς έορτές, έλάμβαναν τά "Αχραντα Μυστήρια καί επέστρεφαν μέ τό παξιμάδι των στήν άγαπημένη των ήσυχία. Οί πλέον φημισμένοι ήσυχασταί ήταν ό 'Αναστάσιος ό Διδάσκαλος, ήγούμε­νος κατόπιν τής Μονής (1490), ό έρημίτης 'Ησαῖας καί ό άγιος Βα­σίλειος τής Μολντοβίτσας. Αύτοῦ ή πολιτεία ήταν όντως άγία, διότι αξιώθηκε τοῦ θαυματουργικού καί προορατικοῦ χαρίσματος καί μετά τόν θάνατο του τό σκήνωμά του διατηρήθηκε άφθαρτο.

Ή σημερινή Μονή άναστηλώθηκε μέ έξοδα τοῦ κράτους, τά ό­ποία έφθασαν κατά τό 1954-60 τά 10 έκατομμύρια λέϊ (50 περίπου ε­κατομμύρια δρχ.). Λειτουργεί ώς γυναικείο κοινόβιο μέ 25 άδελφές, μέ ηγουμένη τήν Καικιλία μοναχή καί δύο ίερομονάχους ώς λειτουργούς καί Πνευματικούς. "Οπως σέ κάθε Μονή, έτσι καί έδώ θερμές άπευθύνονται εύχαριστίες γιά τήν φιλοξενία καί τά δώρα τά όποια μάς προσέφεραν ή άγία ήγουμένη καί τίνες μοναχές.

Ή έκκλησία καί έδώ είναι ένα άπό τά ώραιότερα ιστορικά καί θρησκευτικά μνημεία, καθ' όσον διατηρεί καί τήν έξωτερική τών ι­δίων σχεδόν σκηνών καί παραστάσεων, τίς όποιες περιγράψαμε στήν προηγούμενη Μονή. Εορτή κάι πανήγυρι έπιτελεῖ στόν Εύαγγελισμό τής Θεοτόκου. Στόν έξωνάρθηκα μπαίνουμε άπό τρεις χω­ρίς θύρες εισόδους. Πέριξ αύτοῦ εικονίζονται θαύματα τοῦ 'Αρχαγ­γέλου Μιχαήλ, ένώ χαμηλότερα τοῦ άγίου Νικολάου. Στόν νάρθη­κα ιστορούνται τά συναξάρια 'Αγίων τών μηνών Σεπτεμβρίου μέχρι καί Φεβρουαρίου καί συνεχίζονται γιά τούς έπομένους μήνας στόν έσωνάρθηκα. Έδώ στόν τροῦλλο εικονίζεται ή Πλατυτέρα καί στά τέσσερα ήμισφαίρια οί τέσσερεις μεγάλοι άγιοι ύμνογράφοι τής Έκκλησίας μας: 'Ιωάννης ό Δαμασκηνός, Κοσμάς Μαϊουμά, 'Ιω­σήφ καί Θεοφάνης. Στόν κυρίως ναό ύπάρχουν σκηνές άπό τήν δη­μόσια ζωή τοῦ Κυρίου μας καί χαμηλότερα σκηνές άπό τό Πάθος Του. Τό τέμπλο είναι μεγάλης ξυλογλυπτικής άξίας. Σκαλίσθηκε τό 1532 στήν Σουτσεάβα ύπό τού Γαβριήλ Πόπα. Δεξιά τοῦ κυρίως ναού εικονίζεται ό ήγεμών Πέτρος Ράρες μέ τήν σύζυγο καί τά ο­κτώ παιδιά του, κρατών καί παραδίδων στήν Θεοτόκο τήν Μονή. Ένώ στήν κόγχη τοῦ Ίεροῦ Βήματος εικονίζεται ή Πλατυτέρα έ­χουσα εκατέρωθεν τούς γονείς της καί δύο άγγέλους.

Κατόπιν έπισκεφθήκαμε τό Μουσείο, όπου τά σπουδαιότερα άντικείμενα είναι τά εξής: Ό ήγεμονικός θρόνος τοῦ κτίτορος, ό ό­ποιος δωρήθηκε άπό τόν ϊδιο στήν Μονή τόν 16ον αιώνα. Είναι ξυ­λόγλυπτος μέ ώραίας παραστάσεις. Επιτάφιος κεντητός, δώρο τοῦ Μεγάλου Στεφάνου στήν Μονή τό 1494. Ρωσικό Εύαγγέλιο γραμμένο σέ περγαμηνή, δώρο τής Τσαρίνας Αικατερίνης τής Ρω­σίας στήν Μονή.

Ή μεγαλύτερη στήν ήλικία μοναχή Άλεξανδρίνα Σουμανά- ριου, μας διηγήθηκε τά εξής: Τό μοναστήρι αύτό, κατά τήν περίοδο τής αύστριακής κατοχής (1775-1933), λειτούργησε ώς ενορία, χω­ρίς νά εχη κανένα καλόγερο. Κατόπιν συγκεντρωθήκαμε 12 αδελ­φές καί έδώσαμε ζωή σ' αύτό τό κοινόβιο. "Εχουμε καθημερινή Θεία Λειτουργία καί συμμετοχή όλων τών άδελφών στίς άκολου- θίες.

—   Γερόντισσα Άλεξανδρίνα, τί πνευματικές συμβουλές δίνετε στίς νέες μοναχές τοῦ κοινοβίου σας;

—   Οί συμβουλές μου είναι πάντοτε οί ίδιες: Κάθε μία νά έχη στήν ψυχή καί στήν καρδιά τόν πόθο τής σωτηρίας, τήν εύλάβεια, τόν θείο ζήλο καί άγάπη, τά όποια έζησαν καί αισθάνθηκαν όταν γιά πρώτη φορά έπάτησαν στό κατώφλιο τοῦ μοναστηριού. Νά έ­χουν άγάπη μεταξύ τους, να συγχωρούν ή μία τήν άλλη γιά τά πταί- σματά των, νά τρέχουν μέ προθυμία στήν έκκλησία, στό διακόνημα, έχοντας ύπ' όψιν, άπό τούς Αγίους Πατέρας, ότι ό υπάκουος δέν πεθαίνει. Νά άναδειχθοῦν άξιες τής κλήσεώς των καί νά φέρουν μέ τιμή στούς διαδόχους των τήν λαμπάδα τής άρετής, πού άναψε μέ τίς πολλές κακοπάθειες τών πατέρων μας. Νά άγρυπνοῦν καί νά κοπιάζουν επίμονα γιά τήν σωτηρία των.

—   Τί ιδιαίτερη επιθυμία έχετε γιά τό μέλλον Γερόντισσα Άλε- ξανδρίνα;

—   Σ' αύτή τήν ήλικία πού εύρίσκομαι τών 70 έτών έπιθυμώ νά ι­δώ περισσότερες μοναχές στό μοναστήρι μας οί όποιες νά ξεπερά­σουν έμάς στίς πνευματικές άρετές, διότι οί δυσκολίες τώρα είναι όλιγώτερες άπ' αύτές πού εμείς ύποφέραμε στήν άρχή.

—   Τί ώφέλιμη συμβουλή, ώς διαθήκη, έχετε νά άφήσετε σ' όλες τίς μοναχές, πρίν άναχωρήσετε γιά τόν Χριστό;

—   Δέν έπιθυμώ νά ειπώ άποχαιρετιστήρια λόγια, άλλά αύτά πού λέγουν οί "Αγιοι Πατέρες μας: «Βιασθήτε, άδελφές, έτοιμα- σθήτε, διότι δέν γνωρίζουμε πότε θά κληθούμε ν' άπολογηθοῦμε γιά τά έργα μας καί μή μέ ξεχνάτε τήν αμαρτωλή στίς άγιες προσευχές σας».

 

23) Τό μοναστήρι Βορονέτς

Σέ άπόστασι μιας ώρας περίπου φθάσαμε μέ τόν έκλεκτό μοναχό καί ιεροδιάκονο τής Μονής Συχαστρίας π. Βαρθολομαίο στό μοναστήρι Βορονέτς. Σήμερα διατηρείται σέ καλή κατάστασι μόνο ή έκκλησία, ή όποία είναι έργο τοῦ Μεγάλου Στεφάνου (1488) καί έ­χει τήν ίδια άρχιτεκτονική καί άγιογραφικό πλοῦτο μέ τίς έκκλη­σίες τών δύο προηγουμένων μοναστηριών, πού έπεριγράψαμε.

Ή Μονή κτίσθηκε κατά προτροπήν τού διδασκάλου τοῦ ήγεμό­νος όσίου Δανιήλ τοῦ Ήσυχαστοῦ καί τιμάται στήν μνήμη τοῦ ά­γίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου. Παλαιότερα, κατά τόν 14ον-15ον αιώνα ύπήρχε ήσυχαστική έστία στό Βορονέτς καί μάλιστα ή σπου­δαιότερη στήν Μολδαβία. Τό ίδιο ήσυχαστικό ρεύμα διατηρήθηκε μέχρι τό 1786, όπότε κατόπιν περιήλθε ή περιοχή στήν κατοχή τών αύστριακών εισβολέων. Άπό έδώ προήλθαν οί περισσότεροι ήσυχασταί τής βορείου Μολδαβίας πού διακρίθηκαν γιά τήν σκληρά άσκησι καί άγιότητα τής ζωής των.

Πρώτος ήγούμενος τής Μονής αύτής έχρημάτισε ό δσιος Δανι­ήλ, κατ' έπιθυμία τοῦ κτίτορος. Ό τάφος του εύρίσκεται στόν νάρ­θηκα τής Μονής καί άρκετά έφθαρμένη τοιχογραφία μέ τήν μορφή του πού ύπάρχει άριστερά τής εισόδου τοῦ νάρθηκος.

"Ολα πλήν τής έκκλησίας είναι κατεστραμμένα καί δέν άκούγεται άκόμη ό ήχος τής καμπάνας καί οί ψαλμωδίες μοναχών... Εύχόμεθα ή Ρουμανική Έκκλησία πού τόσο άγαπά καί βοηθεῖ τόν μοναχισμό νά μεταδώση καί έδώ τό φώς τοῦ Άναστάντος Κυρίου, διά τής αναστηλώσεως τής Μονής καί δημιουργίας μιάς άδελφότητος.

 

24) Τό μοναστήρι Σλάτινα

Μετά άπό τό Βορονέτς σέ άπόστασι ήμίσειας ώρας ήλθαμε στό μοναστήρι Σλάτινα, ευρισκόμενο σέ ήσυχαστική περιοχή, στούς πρόποδες δασών καί έξω άπό τό όμώνυμο χωριό.

Πιό ψηλά άπό τό μοναστήρι τόν 16ον αιώνα άσκήτευσε σέ μία καλύβα ένας θαυματουργός "Αγιος, ό όσιος Παχώμιος. Μέχρι σή­μερα αύτή ή περιοχή ονομάζεται «Τό Ξέφωτο τοῦ Παχωμίου». Αύ­τός προερχόταν μέ Μετάνοια άπό τό μοναστήρι Βορονέτς καί ήταν μαθητής τοῦ όσίου Δανιήλ τοῦ Ήσυχαστοῦ. Επιθυμώντας τήν έρημική ζωή, άνεχώρησε στά δάση τής κοιλάδος τοῦ ποταμοῦ Σοῦχα.

Μετά άπό πολυχρόνια άσκησι, νηστεία καί προσευχή χαριτώθηκε άπό τόν Θεό καί έθεράπευε άσθενεῖς καί δαιμονιζομένους, γενόμε­νος έτσι δημοφιλής στήν έποχή του.

Ή ϊδρυσις τής Μονής σχετίζεται μέ τό εξής όραμα τοῦ όσίου Παχωμίου. Τό 1553 ό ήγεμών τής Μολδαβίας 'Αλέξανδρος Λαπουσνεάνου θέλοντας νά θεμελιώση ένα μοναστήρι, συμβουλεύθη­κε τόν όσιο Παχώμιο. Εκείνος μέ τήν σειρά του άφηγήθηκε ότι τίς νύκτες Κυριακών καί έορτών, όταν έδιαβάζοντο οί άκολουθίες στίς έκκλησίες, έβλεπε πολλά φώτα άναμμένα κάτω άπό ένα δένδρο, έ­νώ άπό ύψηλά άκουγε άγγελικές φωνές νά ψάλλουν τό άπολυτίκιο τής Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου. 'Αφού προσευχήθηκε μέ δάκρυα, τοῦ άπεκάλυψε ή Θεοτόκος τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί τόν διέταξε νά ύπάγη στόν ήγεμόνα καί νά τόν προτρέψη στήν ϊδρυσι ένός μονα­στηριού. "Ετσι ό ήγεμών, γεμάτος άπό χαρά, 'ίδρυσε αύτή τήν Μο­νή καί στό μέρος, όπου έφαίνετο τό θείο έκεῖνο φώς, έκτισε τό 'Ιερό Βήμα τής έκκλησίας. Τιμάται στήν Μεταμόρφωσι τοῦ Σωτήρος, διότι οί άγγελοι αύτήν τήν ήμέρα έψαλλαν τό άπολυτίκιο αύτής τής 'Εορτής.

Μετά τόν θάνατο τού 'Οσίου, τό Λείψανό του τοποθετήθηκε στήν νεοϊδρυθείσα έκκλησία. Ή πηγή δέ άπό τήν όποία έπινε νερό, συνεχίζει μέχρι σήμερα νά άναπαύη τήν άδελφότητα τής Μονής.

Πρώτος ήγούμενος τής Μονής άναφέρεται ό όσιος 'Ιακώβ, ό ό­ποιος έποίμανε τήν άδελφότητα 60 μοναχών έπί 15 χρόνια. "Ενα ά­πό τά σπουδαιότερα έργα του ήταν ή προτροπή του πρός τόν ήγε­μόνα 'Αλέξανδρο γιά άνακαίνισι ιερών τόπων τόσο στήν Μολδαβία όσο καί στό "Αγιον "Ορος. Ή μονή Δοχειαρίου άνακαινίσθηκε έξ όλοκλήρου άπ' αύτόν τόν Ήγεμόνα καθώς καί άλλες άγιορειτικές Μονές. Ή εύσέβειά του, ή άγάπη του γιά τίς έκκλησίες τοῦ Χρι­στού καί τά μοναστήρια ώδήγησαν καί τόν ίδιον στά τελευταία του χρόνια στό κτιτορικό του έργο, τό μοναστήρι Σλάτινα. Έκάρη λοι­πόν μοναχός μέ τό όνομα Παχώμιος καί μετά τόν θάνατο του έτάφη μαζί μέ τήν σύζυγο καί τά παιδιά του έντός τοῦ νάρθηκος τής έκκλησίας.

Τό μοναστήρι, κατά τήν έπανάστασι τών βαλκανικών λαών, πυρπολήθηκε άπό τούς τούρκους καί κτίσθηκε πάλι τό 1828. Τότε φτιάχθηκε καί τό ύπάρχον μέχρι σήμερα τέμπλο, τό όποιον είναι ξυλόγλυπτο μεγάλης άξιας σέ σχήμα ζίκ-ζάκ. Μέχρι τό 1960 λει­τούργησε ώς άνδρικό κοινόβιο. Σπουδαίοι ήγούμενοι πού διακρίθη­καν γιά τήν σοφία καί άσκησί των είναι ό ζών άκόμη άρχιμανδρί- 130 της Αιμιλιανός, άνθρωπος πολύ ταπεινός καί άξιος τής πνευματι­κής του άποστολής. Παρά τίς άλλεπάλληλες δοκιμασίες τής Μο­νής, στάθηκε ό 'ίδιος μοναδικό στήριγμα καί έλπίς γιά τήν άνασυγκρότησι καί πνευματική της άναγέννησι. "Αλλοι είναι ό άρχιμ. Κλεόπας Ήλιε Πνευματικός τώρα τής Μονής Συχαστρίας καί ό ίε­ρομ. Πετρώνιος Τανάσε, ό όποιος σήμερα μονάζει στήν Ρουμανική Σκήτη τού Άγίου "Ορους.

Τό μοναστήρι τώρα λειτουργεί ώς γυναικείο κοινόβιο μέ 40 μο­ναχές, οί περισσότερες ήλικιωμένες καί μέ ήγουμένη τήν δραστή­ρια καί λογία μοναχή Έβελίνα.

Έδώ είναι ενταφιασμένος καί ό μεγάλος μητροπολίτης τής Μολδαβίας Βενιαμίν Κωστάκε, ό όποιος ύπήρξε δραστήριος ποιμήν καί άκάματος μεταφραστής πατερικών έργων.

 Μον. Δαμασκηνός Γρηγοριάτης (Ἀπό τήν πρώτη μου ἐπίσκεψι τό 1984 στήν Ρουμανία).

 Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου