«Πνευματική φαρέτρα τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ»
Γενικώς η τηλεόραση είναι μία τεχνολογία της εποχής μας, που αν την δει κανείς με ευρύτητα λίγο, μπορεί σε μερικές περιπτώσεις να χρησιμοποιηθεί. Ίσως σε ένα κανάλι της Μητροπόλεως, αν είναι δηλαδή εξολοκλήρου μιας Μητροπόλεως. Αυτό νομίζω δεν θα βλάψει, θα ωφελεί. Μόνο που πάλι θα υπάρχει ο πειρασμός. Αν γινόταν κανείς μόνο αυτό το κανάλι να έχει και να μην έχει πρόσβαση σε κανένα άλλο κανάλι, κάτι θα γινόταν. Υπάρχει ο πειρασμός πάλι αν μπορεί να πιάνει κανείς και άλλα κανάλια ούτως ώστε να είναι μια παγίδα. Γι’ αυτό και στο Άγιον Όρος δεν έχουμε τηλεόραση.
Απαγορεύεται να έχουμε τηλεόραση γιατί θα ήταν ένας πειρασμός. Θα μας έλεγε ο κακός λογισμός τώρα που θα τελειώσουμε από εδώ να πάω να δω το τάδε έργο κλπ κλπ, ή και μπορεί να μας έλεγε πήγαινε να δεις εκείνο το έργο, το άλλο που είναι καλό αλλά και από εκεί μετά έρχονται και τα υπόλοιπα τα βλαβερά της ψυχής. Αν γινόταν λοιπόν να ήταν εξολοκλήρου της Εκκλησίας, τότε ήταν πολύ καλό. Και σε μερικές πολύ εξαιρετικές περιπτώσεις θα μπορούσε κανείς να δει τηλεόραση – αν και το καλύτερο απ’ όλα είναι να μην βλέπει κανείς καθόλου. Και αυτό το οποίο μπορούμε να συμβουλέψουμε σε χριστιανούς είναι ανάλογα με την πνευματική κατάσταση που βρίσκονται, ανάλογα με τις συνθήκες που ζούνε – οἰκογενειακές κλπ. Όταν υπάρχουν συνθήκες που μπορεί κανείς να μην έχει τηλεόραση καθόλου και οι άνθρωποι είναι πνευματικοί αυτό είναι το καλύτερο απ’ όλα. Όπως και εδώ στο Άγιον Όρος που δεν υπάρχει τηλεόραση. Αυτό θα είναι το καλύτερο. Να βγάλουν τον διάβολο από το σπίτι τους. Όπως έλεγε και ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός είναι ο διάβολος μέσα εκεί πέρα. Δυστυχώς, εφόσον υπάρχουν αυτές οι οικογενειακές συνθήκες, όταν τα παιδιά είναι μεγάλα δύσκολα γίνεται αυτό ή ακόμη και οι σύζυγοι: ο ένας να θέλει και ο άλλος όχι.
Προσωπικά όμως κανείς πρέπει να κάνει αγώνα. Να μην βλέπει τηλεόραση. Το καλύτερο απ’ όλα είναι όλη η οικογένεια να είναι πνευματική και να μην έχει τηλεόραση. Αν όμως δεν γίνεται, προσωπικά κανείς να κοιτάξει να μην βλέπει τηλεόραση. Να δίνει το καλό παράδειγμα. Να κάνει αυτόν τον αγώνα. Είναι δύσκολο βέβαια.
Κάποτε σ’ένα αντρόγυνο που εξομολογείτο τους είπε ο πνευματικός να βλέπετε μόνο ειδήσεις και επειδή και στις ειδήσεις βάζουν μέσα εικόνες που είναι άσεμνες, αυτοί επεδή ήταν πιστοί με τρία παιδιά, γύρισαν την τηλεόραση ανάποδα και άκουγαν χωρίς να βλέπουν. Και ο Θεός τους ευλόγησε και τα παιδιά τους σπούδασαν, έκαναν καλές οικογένειες. Είδε ο Θεός τον αγώνα που έκαναν.
Ερ: Πώς βλάπτει η τηλεόραση την πνευματική ζωή του χριστιανού;
Κοιτάξτε, πρώτα πρώτα μας τρώει τον χρόνο διότι κάθεται κανείς επί ώρες και δεν έχει χρόνο να κάνει προσευχή. Να δει τον εαυτό του. Και αυτό είναι το μικρότερο βέβαια. Το κυριότερο είναι ότι παρουσιάζουν αμαρτωλά θέματα μόνο και μόνο για να εμπορευθούν και να έχουν εμπορικότητα και κινούνται από τον διάβολο και κυρίως στα σεξουαλικά θέματα πιο πολύ, σ’αυτά τα θεάματα και στα οποία παρασύρονται ακόμα και ηλικιωμένοι και έγγαμοι αλλά και κυρίως οι νέοι και έτσι δεν μπορεί κανείς να πει ότι δεν βλάπτει (η τηλεόραση). Αυτό είναι, νομίζω, πλάνη. Να πει κανείς ότι εώ θα δω και δεν θα έχω βλάβη. Αυτό είναι πλάνη, γιατί έρχεται η βλάβη και η οφθαλμοπορνεία και μπορεί να έχει μετά πτώσεις ο άνθρωπος είτε ατομικά είτε και με άλλα πρόσωπα και οδηγείται στην καταστροφή.
Αλλά εκτός από αυτό και άλλες βλάβες επιφέρει η τηλεόραση γιατί με τον τρόπο που τα παρουσιάζουν τα διάφορα θέματα δεν τα παρουσιάζουν όπως πρέπει. Κοιτάζουν να γίνει εκμετάλλευσις, πλύση εγκεφάλου. Ακόμα και οι διαφημίσεις, απλές και όχι αμαρτωλές, και αυτές ακόμη έχουν το εμπορικό κέρδος και κοιτάζουν να παρασύρουν τον άνθρωπο και τελικά χάνει την ησυχία του ο άνθρωπος. Φέρνει μία ψυχική αναστάτωση, ένα θόρυβο μέσα στην ψυχή, βγάζει τον άνθρωπο από τον εαυτό του και γενικώς βέβαια σήμερα η κοινωνία μας είναι με τους θορύβους και πολύ περισσότερο η τηλεόραση. Δεν αφίνει τον άνθρωπο να έχει το νου του στον εαυτό του και να δει τον εαυτό του καλύτερα, να ησυχάσει, να προσευχηθεί αλλά και οι βιαιότητες που παρουσιάζει, έργα εγκληματικά, ή ακούω που παρουσιάζει πολλές φορές και σατανικά, περί μαγείας κλπ επηρεάζουν. Και δυστυχώς πολλοί μπορεί να έχουν καλή θέληση αλλά πολλοί το εκμεταλλεύονται. Μπορεί να πεις ότι και σε θέματα πολιτικά αυτοί που έχουν τα πολλά χρήματα οι δημοσιογράφοι τα παρουσιάζουν όπως θέλουν. Και ο κόσμος από αυτά σχηματίζει μία γνώμη λανθασμένη και παρασύρεται και αυτοί που έχουν τα χρήματα αυτοί επιπλέουν. Θα μου πεις αυτό είναι γενικότερο, δεν είναι μόνο με την τηλεόραση. Είναι και με τις εφημερίδες, τα περιοδικά κλπ. Θα απομονωθεί κανείς τελείως; Δε λέω αυτό το πράγμα, αλλά θα πρέπει να το έχει κανείς υπόψην του και να μην δέχεται όλα όσα του σερβίρουν χωρίς να τα κρίνει και να τα διακρίνει.
Ερ: Τι γίνεται με το μυαλό του ανθρώπου όταν βλέπει τηλεόραση; πολλές ειδήσεις κλπ; Σε ποια κατάσταση είναι;
Όπως σας είπα πρέπει να έχει μία διάκριση κανείς για να μπορέσει τα διάφορα γεγονότα να τα ζυγίζει, να τα κρίνει όπως πρέπει. Πρέπει να έχει την δυνατότητα να μην εμπλέκεται τελείως με αυτά τα θέματα. Και αυτό είναι δύσκολο. Και να ασχολείται με τα καθήκοντά του, να μην παρασύρεται τελείως. Όταν υποδουλώνεται στην τηλεόραση, τότε παθαίνει ζημιά και στο μυαλό. Γενικά, όπως είπα και πριν, τον άνθρωπο τον βγάζει από τον εαυτό του και δεν τον αφίνει να δει τον εαυτό του. Και έπειτα από όλα αυτά δύσκολα να κάνει και προσευχή. Πώς θα διαβάσει το απόδειπνο; Αφήστε που αν κοιμάται αμαρτωλά, διώχνει τη χάρη του Θεού μέσα από το σπίτι. Πώς μπορεί να είναι ο Χριστός και οι άγιοι μέσα στο σπίτι όταν αφήνουμε αυτά τα πράγματα; Δύσκολα μετά κανείς να συκεντρωθεί. Διότι κανείς για να μπορέσει να δει τον εαυτό του, πρέπει να καθήσει, να ησυχάσει να προσευχηθεί, να μελετήσει κάποια καλά βιβλία. Είναι αυτό που λέει ο Κύριος: Ο κόσμος εν τω πονηρω κείται, αλλά θαρσείτε εγώ νενίκηκα τον κόσμο.
Οι χριστιανοί ζούνε στον κόσμο, αλλά πρέπει να αγωνίζονται. Να μην επηρεάζονται από τον κόσμο και να μην υποδουλώνονται. Γιατί τελικά η τηλεόραση είναι και μία υποδούλωση. Υποδουλώνει τον άνθρωπο και αυτό το παθαίνουν πολλοί νέοι. Δεν ξεκολλούν από την τηλεόραση.
Ερ: Πολλοί λένε ότι ναρκώνει τον άνθρωπο…
Δεν ξέρω από απόψεως επιστημονικής τι ακριβώς συμβαίνει, αλλά κατά τα άλλα αυτό μπορεί να συμβαίνει με την επίδραση του διαβόλου. Το κακό έρχεται, η αμαρτία, μετά γίνεται πάθος. Και όταν γίνεται πάθος είναι μια υποδούλωση του ανθρώπου. Και έτσι δεν μπορεί να ξεκολλήσει μετά. Σα να είναι δεμένος από τη μύτη και τον τραβάει. Και έτσι δεν μπορεί να ξεκολλήσει κανείς. Ακούω απ’αυτά που μου λένε μερικοί χριστιανοί, οι οποίοι αγωνίζονται οι καημένοι, αλλά άμα γίνει ένα πάθος σου λένε δεν μπορώ να ξεκολλήσω μετά από την τηλεόραση, ενώ καταλαβαίνουν ότι τους κάνει κακό. Γίνεται μία υποδούλωσις. Γίνεται πάθος.
Ερ: Πώς γεννιέται αυτό το πάθος με την τηλεόραση; Πώς δουλεύουν μέσα στον άνθρωπο τα πάθη όταν βλέπει τηλεόραση;
Ο καθένας ανάλογα με το πάθος που έχει. Αν έχει αδυναμία στη σάρκα, έχει σαρκικά πάθη, τα οποία διαστρέφονται και διεγείρονται. Αν έχει εγκληματικά και από εκεί παίρνει διάφορα πρότυπα και παρασύρεται. Ακόμη και όταν έχει πάθος τεμπελιάς κάθεται και βλέπει συνεχώς τηλεόραση, χάνει την ώρα του.
Ερ: Τα παιδιά αφιερώνουν πολλή ώρα στην τηλεόραση. Τι προσελκύει τα παιδιά;
Τα παιδιά τα παρασύρουμε εμείς με τα προγράμματα τα οποία τους παρουσιάζουμε. Δεν έχουν κρίση και επειδή δεν έχουν κρίση παρασύρονται πιο πολύ από τους μεγάλους. Όταν δεν υπάρχει κρίσις, γίνεται προπαγάνδα και την πληρώνει πιο πολύ η νεολαία. Ακόμη και τα πού μικρά παιδιά βλάπτονται, τα νήπια.
Ερ: Μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος προσευχή αφού δει τηλεόραση; Διότι πολλοί λένε στην εκκλησία βλέπουν τηλεόραση μέχρι τις 11- 12 και μετά κάνουν προσευχή.
Από καθόλου δεν είναι κακό που κάνουν προσευχή. Το να μην κάνουν καθόλου είναι χειρότερο. Αλλά προσευχή από προσευχή έχει διαφορά όμως. Όταν η ψυχική κατάσταση από την τηλεόραση είναι αναστατωμένη, δύσκολα κανείς να κάνει καλή προσευχή. Από το καθόλου όμως άσχημα δεν είναι. Θέλει προσοχή εγώ νομίζω. Μπορεί να είμαι λίγο αυστηρός, αλλά… Ο γέροντας μια φορά μας απαγόρευσε να βλέπουμε τηλεόραση, όσοι βγαίνουν έξω. Γιατί μας είπε το εξής παράδειγμα: ήταν ένας αγιορείτης – ηγούμενος- που είχε ομιλίες στην τηλεόραση και είχε μεγάλη ακροαματικότητα και επειδή είχε μεγάλη ακροαματικότητα εξεπίτηδες διέκοψαν την ομιλία και παρουσίασαν την πιο αισχρή εικόνα που υπάρχει και μετά συνέχισαν την ομιλία. Θέλει να πει ο γέροντας να μην ξεγελαστούμε ότι τώρα μιλάει ο τάδε ηγούμενος, ας τον ακούσουμε. Γι’ αυτό είπε ότι δεν έχουμε ευλογία να βλέπουμε τηλεόραση. Είναι ένα μέσο που θα μπορούσε να ωφελήσει πολύ. Ίσως αυτή είναι η προφητεία του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού που επαληθεύεται. Γενικώς πρέπει να γίνεται αυτός ο αγώνας. Δεν πρέπει να την αφήνουμε έτσι την τηλεόραση. Μας κάνει ζημιά. Εκτός αν υπάρχει η δυνατότητα εξολοκλήρου να είναι της Εκκλησίας και να παρουσιάζουν σοβαρούς ανθρώπους, επιστήμονες, ειδήσεις κλπ. Θα μπορεί κανείς όμως όταν δεν υπάρχουν αυτά αντί να βλέπει ειδήσεις από την τηλεόραση, να ακούει από ένα ραδιόφωνο. Αν και εκείνο θέλει προσοχή, γιατί μπορεί να κάθεται κανείς πολλή ώρα. Γενικώς δεν μας φτάνει ο χρόνος να μετανοήσουμε. Έτσι λέει ο Άγιος Ιωάννης της κλίμακος. Ο χρόνος της ζωής μας δεν μας φτάνει για να μετανοήσουμε. Γι’ αυτό την αγάπη μας να μην την εκφράζουμε με λόγια μόνο, αλλά έμπρακτα για να μην χάνουμε τον χρόνο μας. Θέλει αγώνα.
Ερ: Η τηλεόραση δουλεύει με εικόνες. Και αυτές μπαίνουν στο μυαλό μας, λένε οι μελετητές, στο υποσυνείδητο. Τι μπορεί να δημιουργήσουν στην πνευματική ζωή;
Ακριβώς. Τυπώνονται μέσα και μετά έρχονται και ξαναέρχονται στο νου και ο άνθρωπος αλλάζει χαρακτήρα. Λέει η επιστήμη ότι καταγράφονται πάνω στα χρωματοσωμάτια του ανθρώπου αυτά, ό,τι επιδράσεις έχει ο άνθρωπος. Θυμάστε τι λέει και ένας αγιορείτης, ο π. Πετρώνιος, ένας άγιος άνθρωπος, ηγούμενος της σκήτης του Τιμίου Προδρόμου, της Ρουμανικής σκήτης, έχει γράψει ένα άρθρο που λέει ότι τα χρωματοσωμάτια είναι τα βιβλία που θα παρουσιαστούν στην ημέρα της Κρίσεως. Όλες αυτές οι εικόνες καταγράφονται στον άνθρωπο. Και έτσι από εκεί μετά μας ωθούν προς την αμαρτία αν δεν προσέξει κανείς και δεν έχει φόβο Θεού. Και η αμαρτία όταν γίνει, γίνεται και πάθος μερικές φορές.
Ερ: Μπορούν αυτές οι εικόνες να μας αναγκάσουν να κάνουμε αμαρτίες;
Βέβαια. Μας βομβαρδίζουν το λογισμό για να γίνει η συγκατάθεσις. Και αν γίνει συγκατάθεσις, προχωράμε στην αμαρτία. Και μόνο η συγκατάθεσις είναι αμαρτία.
Ερ: Πρόσφατα στη Ρουμανία, ένα μήνα πριν, σκοτώθηκαν τρία παιδιά εξαιτίας της τηλεόρασης. Ένα παιδί που του άρεσαν κάποιες ταινίες, δεκατριών χρόνων, σηκώθηκε ένα βράδυ, πήρε ένα μαχαίρι και έσφαξε την αδελφή του επτά φορές. Μετά ξύπνησε και είπε ότι αυτά τα ονειρεύτηκε. Δεν κατάλαβε τίποτα. Ο κόσμος στη Ρουμανία σοκαρίστηκε. Άλλο ένα παιδί πήδηξε από το μπαλκόνι για να πετάξει και πέθανε. Άλλος κρεμάστηκε με την σκέψη ότι θα τον κλωνοποιήσουν. Και στην Αμερική δολοφονούν και μετά ξυπνάνε σαν από όνειρο και λένε δεν ξέρουν τι έκαναν. Τι γίνεται με το μυαλό τους σε αυτήν την κατάσταση;
Όταν οι άνθρωποι δεν έχουν ισχυρή πνευματική κατάσταση, είναι αδύνατοι πνευματικά στο λογισμό, επηρεάζονται πιο πολύ από αυτά τα θέματα και έτσι παθαίνουν αυτή τη ζημιά. Μετά γίνονται θύματα τρόπν τινά. Κυριεύονται συνεργεία του διαβόλου από αυτήν την κατάσταση, αυτές τις εικόνες και μετά προχωρούν στην πράξη χωρίς να το συνειδητοποιήσουν. Είναι άτομα που είτε λόγω της μικρής ηλικίας, αλλά και λόγω κάποιας ψυχικής αδυναμίας δεν μπορούν να αντισταθούν και γίνονται θύματα, έρμαια, οπαδοί του κακού και του διαβόλου και μπορεί να κάνουν κακό στον εαυτό τους και σε άλλους. Και εδώ στην Ελλάδα έχουν συμβεί. Δολοφονίες, εγκλήματα κυρίως από παιδιά που δεν έχουν ισχυρή κρίση.
Ερ: Υπάρχει μία επιρροή προς το κακό..
Οπωσδήποτε. Ό,τι βλέπει κανείς γίνεται το ίδιο. Ο άνθρωπος επηρεάζεται. Είτε βρεθεί σε ένα άγιο περιβάλλον παίρνει την αγιότητα, είτε σε αμαρτωλό παίρνει την αμαρτωλότητα. Είναι μιμητικό ζώον. Εκεί έγκειται η μεγάλη βλάβη που κάνει η τηλεόραση. Γενικά έχει καταστρέψει και σπίτια. Πολλά διαζύγια που γίνονται γίνονται εξαιτίας της τηλεόρασης. Έχουν πληθυνθεί. Αυτά που βλέπει κανείς στην τηλεόραση συμβάλλουν στα διαζύγια, στην εγκληματικότητα, στη νεολαία. Έχει καταστρέψει τα σπίτια σήμερα η τηλεόραση, δυστυχώς. Μεγάλο κακό.
Ερ: Δημιουργεί μες στην οικογένεια μια νευρική κατάσταση, αν μπορούμε να το πούμε…
Αμέσως δεν μπορούμε να το πούμε. Όταν όμως κανείς παρασυρθεί, πέσει σε αμαρτία, η αμαρτία φέρνει την ψυχική αναστάτωση. Καταφέρνει και όλα τα υπόλοιπα η αμαρτία που θα πράξει ο άνθρωπος. Και με απλή συγκατάθεση που θα κάνει σ’αυτά που βλέπει από εκεί αρχίζει η αμαρτία. Και όταν αμαρτήσουμε χάνουμε την ειρήνη, τη χάρη του Θεού. Και όταν χάσουμε την ειρήνη έρχονται και οι χωρισμοί μέσα στο σπίτι. Δεν έχει κανείς την ειρήνη, πραότητα, τη δύναμη να αντιμετωπίσει τους πειρασμούς. Και το ένα φέρνει το άλλο και έτσι οδηγούμεθα σε καταστροφές, διαζύγια, ναρκωτικά. Δυστυχώς αυτή είναι η πικρή αλήθεια. Κάποτε είχα διαβάσει ότι στο εξωτερικό ένας πέταξε την τηλεόραση από το παράθυρο και τον μιμήθηκαν όλοι στην πολυκατοικία.
Ερ: Πώς προκαλεί η φαντασία τις εικόνες από την τηλεόραση; Ο Άγιος Νικόδημος λέει η φαντασία είναι η γέφυρα του διαβόλου.
Η φαντασία είναι η γέφυρα του διαβόλου. Έτσι λένε οι Πατέρες. Και ο Κύριος όλα τα του ανθρώπου προσέλαβε εκτός της φαντασίας. Γι’ αυτό η φαντασία εξάπτεται από την αμαρτία. Ο διάβολος την χρησιμοποιεί. Τα θεάματα, κυρίως τα αμαρτωλά, εξάπτουν πάρα πολύ την φαντασία. Και αυτή μετά βγάζει τον άνθρωπο από τον εαυτό του και τον οδηγεί στην καταστροφή. Αυτό είναι που λέμε μας βγάζει από τον εαυτό μας. Όταν ο Κάιν σκότωσε τον Άβελ, έτρεμε τότε και ο Θεός τον λυπήθηκε και του είπε πήγαινε και ησύχασε. Αυτό θέλει να πει ότι κανείς πρέπει να ησυχάζει, να βρίσκει κάποια ησυχία και έτσι βλέπει τον εαυτό του, έρχεται στον εαυτό του, έρχεται ο νούς στον εαυτό του, βλέπει ακριβώς την πραγματικότητα και έτσι βρίσκει και τον άγιο Θεό. Ενώ η σύγχρονη ζωή μάς βγάζει από τον εαυτό μας και οι γρήγοροι ρυθμοί και οι θόρυβοι κλπ αλλά πιο πολύ απ’όλα η τηλεόραση. Μας βοβαρδίζει, έχει μια τέχνη μεγάλη, μας αποπροσανατολίζει, μας πηγαίνει εκεί που θέλει το νου μας, την ψυχή μας δηλαδή, μας αδυνατίζει τελείως, αρρωσταίνει και γι’αυτό και έχουμε τα αποτελέσματα κυρίως στα μικρά τα παιδιά που δεν μπορούν να διαισθανθούνε τα ρε΄θματα και παθαίνουν και μεγάλες ζημιές. Γι’αυτό λοιπόν κανείς πρέπει να βρίσκει χρόνο και να ησυχάζει, να μελετήσει μερικά καλά βιβλία, να προσεύχεται, να βλέπει την οικογένειά του, γιατί όχι, τα παιδιά του να τα φροντίσει, κανένα καλό λόγο κλπ και να μην κλείνεται στην τηλεόραση και παθαίνει ζημιά.
Έτσι λοιπόν ο χριστιανός πρέπει να αντιστέκεται γενικώς στο ρεύμα της εκκοσμικεύσεως για να μπορεί να σταθεί, να έχει τη χάρη του Θεού και να είναι ευτυχισμένος και σ’αυτή τη ζωή και στην άλλη τη ζωή. Να ζήσει με χαρά δηλαδή να την απολαύσει αυτήν τη ζωή όπως πρέπει χωρίς να είναι υποδουλωμένος σε πάθη και να κάνει αυτό τον αώνα. Κυρίως στην τηλεόραση. Πιο πολύ απ’όλα η τηλεόραση διότι είναι και μέσα στο σπίτι. Τα άλλα είναι στο δρόμο έξω και δεν τα πολυβλέπει κανείς. Δε συμμετέχει. Η τηλεόραση όμως είναι μες στο σπίτι δυστυχώς και εκεί φέρνουνε όλον τον κόσμο, όλα τα πάθη του κόσμου, όλα τα παρουσιάζουν μες στην πνευματική ζούγκλα.
Ερ: Πώς επηρεάζει η τηλεόραση διά της φαντασίας τις επιθυμίες και τις αισθήσεις μας;
Ο άνθρωπος είναι ευάλωτος. Πολλοί δεν έχουν και κρίση. Αλλά και όλοι. Μην πει κανείς ότι εγώ είμαι μεγάλος και δεν επηρεάζομαι από τις εικόνες που θα δείξει η τηλεόραση. Πλανάται κανείς όταν αφίνει τον εαυτό του. Οι πολλοί που είναι δυνατοί απλώς δεν βλάπτονται τόσο πολύ γιατί δεν κάθονται στην τηλεόραση πολύ. Αλλά και αυτοί που ακούνε και διαβάζουνε εφημερίδες πρέπει να τα βλέπουν με διάκριση, να κάνουν και προσευχή να τους φωτίσει ο Θεός ποιο είναι το σωστό, δεν τα δέχονται όλα χωρίς να τα εξετάσουν. Αυτά που πρέπει να δέχεται κανείς ανεπιφυλάκτως είναι ο λόγος του Θεού και τα των αγίων. Τα άλλα όλα πρέπει να τα βλάπει κανείς με επιφύλαξη και να κοιτάζει ποια τον ωφελούν, εκείνα να κρατάει. Ως προς την τηλεόραση λίγα είναι τα καλά. Τα υπόλοιπα είναι πάρα πολλά τα κακά.
Ερ: Οι γέροι περνούν πάρα πολλές ώρες στην τηλεόραση. 4-6 ώρες την ημέρα.Τι σημαίνει αυτό για τη σωτηρία τους, γιατί είναι καιρός μετανοίας; Έχουν καιρό, αλλά λένε τι να κάνουν;
Αυτό είναι πολύ ψυχοφθόρο. Υπνωτικό. Και θα έρθει η ώρα του θανάτου και θα είμαστε ανέτοιμοι. Και ο νους μας θα είναι γεμάτος με αυτές τις εικόνες.
Ερ: Άλλοι λένε ότι τους χαλαρώνει. Έχουν προβλήματα, άγχος, έρχονται από τις δουλειές τους στο σπίτι και τι να κάνουν; Ξεχνάνε τα προβλήματα βλέποντας τηλεόραση.
Ναι αλλά μια χαλάρωσις που είναι επικίνδυνη και μπορεί να πει κανείς και αμαρτωλή. Η οποία γενικώς δεν κάνει καλό και αντί να ξεκουράζει, κουράζει τον άνθρωπο. Ενώ μπορεί να γίνει μία χαλάρωσις πνευματική: να διαβάσει κανείς ένα βιβλίο εύκολο,ένα βίο αγίου, να μιλήσει κανείς με τα παιδιά του για τους αγίους, μια συζήτηση πνευματική μες στην οικογένεια. Μπορεί να ακούσει μια μουσική καλή από το ραδιόφωνο, κυρίως βυζαντινή μουσική, υπάρχουν πολύ ωραίες. Όταν γίνεται χαλάρωσις και ξεκούρασις, να γίνεται πνευματική ξεκούρασις, να μην αφήνουμε τον εαυτό μας. Το καλύτερο είναι να διαβάζει κανείς αντί να κάθεται στην τηλεόραση.
Ερ: Το θέμα είναι ότι οι άνθρωποι θέλουν να ξεχνούν τις μέριμνες και όλα τα προβλήματα που τους δημιουργεί ο κόσμος σήμερα. Είναι καλό αυτό;
Είναι επικίνδυνο πολύ αυτό. Πολλοί όταν έχουν τέτοιες μεγάλες στεναχώριες ή λύπες ή δυσκολίες καταφεύγουν στο ποτό, μπορεί να γίνουν αλκοολικοί, ή στο φαγητό και παθαίνουν ζημιά και απελπίζονται. Έτσι και στην τηλεόραση. Είναι όπως η στρουθοκάμηλος που βάζει το κεφάλι στο χώμα δήθεν για να γλιτώσει. Αλλά είναι χειρότερο. Την τρώνε τα θηρία πιο εύκολα. Έτσι παθαίνει και ο άνθρωπος όταν πάει να γλιτώσει με την τηλεόραση. Σ’αυτές τις περιπτώσεις χρειάζεται προσευχή να κάνει ο άνθρωπος να καταφύγει στο θεό. Έτσι έρχεται και η λύσις, η ωφέλεια και η δυσκολία γίνεται αιτία ωφελείας στον άνθρωπο. Πλησιάζει πιο πολύ το Θεό. Και αν δεν μπορεί μόνος του, να πάει στον πνευματικό. Μόνο που θα πάει να το πει θα ελευθερωθεί το θέμα. Κάποτε ένας άγιος μοναχός εδώ στο μοναστήρι μας, ο γερο-Αυξέντιος ο μακαρίτης, πήγε τον ρώτησε ένας: π. Αυξέντιε, όταν έχουμε δυσκολίες, λογισμούς, στενοχώριες κλπ τι να κάνουμε; Του είπε εκείνος: να λέτε την ευχή ‘Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με τον αμαρτωλό’ και θα φεύγουν αυτά όλα. ‘Αν δεν φεύγουν αυτά, τι να κάνουμε;’ ‘Τότε να πηγαίνετε στον πνευματικό να εξομολογείστε και θα φεύγουν’. Αυτή είναι η λύσις γι’αυτά τα θέματα. Τα άλλα είναι παγίδα και έρχονται χειρότερες καταστάσεις. Όταν πηγαίνει κανείς να βρει βοήθεια σε αμαρτωλά πράγματα τότε γίνεται το μεγαλύτερο κακό. Γι’αυτό θέλει προσοχή σ’αυτό το θέμα. Δεν είναι λύσις να καταφεύγουμε στην τηλεόραση. Είναι καταστροφή.
Ερ: Πώς θα καταλάβουν οι άνθρωποι ότι ο διάβολος εργάζεται διά της τηλεόρασης;
Από τα αποτελέσματα. Οι εικόνες φέρνουν την αμαρτία και μες στην αμαρτία είναι ο διάβολος. Ενώ μες στην αρετή, μες στις εντολές του Θεού είναι ο Θεός. Όταν μας παρασύρει ο διάβολος δια μέσου των εικόνων είναι μέσα εκεί κρυμμένος αυτός…….
Αυτή (η τηλεόραση) γίνεται το πρώτο όργανο του διαβόλου και κανείς, αν κάνει την αρχή, εύκολα προχωράει στα υπόλοιπα. Η αρχή είναι δύσκολη. Η συνείδησις μετά γίνεται ελαστική και το έχει για τίποτα, ότι δεν συμβαίνει τίποτα. Όπως γίνεται σε όλες τις αμαρτίες φυσικά, αλλά κυρίως και στις μεγάλες αμαρτίες. Είχα διαβάσει κάπου ένα γεγονός. Κάποιος που ήταν εγκληματίας που είχε σκοτώσει πολλούς, έλεγε ότι το πρώτο έγκλημα ήταν πολύ δύσκολο να γίνει. Όταν έγινε το πρώτο έγκλημα μετά με μεγάλη ευκολία έγιναν και τα υπόλοιπα. Ακόμα και στις εκτρώσεις που γίνονται –νομίζω οι γιατροί που κάνουν αυτές τις εκτρώσεις είναι πάρα πολύ σκληροί, δυστυχώς στην Ελλάδα έχει 1000 εκτρώσεις, λένε- η πρώτη έκτρωση είναι δύσκολη, μετά έρχεται ο κατήφορος και δεν το έχουνε σε τίποτα. Ένα από τα φοβερά εγκλήματα η έκτρωσις. Για τους γιατρούς κυρίως, και παρακινούν τις γυναίκες με το παραμικρό να κάνουν εκτρώσεις. Δηλαδή η συνείδησις, θέλω να πω, γίνεται ελαστική και στο θέμα της τηλεόρασης. Άνθρωποι που έχουν καταπατήσει τη συνείδησή τους το θεωρούν ίσως ως καύχημα και ως κατόρθωμα το να παρασύρεται ο άλλος και το έχουν για καλό. Η συνείδησις γίνεται ελαστική. Έτσι γίνεται και με την τηλεόραση και έτσι παρασύρονται και οι υπόλοιποι σ’αυτό που παρατηρείται σήμερα δυστυχώς. Και όλα αυτά τα προϊόντα που παρουσιάζονται είναι του διαβόλου. Έχω ακούσει ότι χίλια δύο πράγματα παρουσιάζονται διαστρεβλωμένα ακόμα και της θρησκείας, ή άλλοτε διάφορες παραθρησκείες, διαφημίζουν ειδωλολατρικά πράγματα, σατανικά, μαγικά, οτιδήποτε μπορείς να βρεις. Δυστυχώς τα παραποιούν. Μπορώ να πω το παράδειγμα με τη μονή Εσφιγμένου που εκμεταλλεύονται μερικοί και αυτοί που διευθύνουν τις τηλεοράσεις δεν εξετάζουν καλά τα πράγματα. Μάλλον κοιτάζουν ποιο έχει πιο μεγάλη ακροαματικότητα και δεν το έχουν να παρουσιάσουν ψευδή πράγματα, αρκεί να έχουν μεγάλη ακροαματικότητα. Δεν εξετάζουν πώς είναι ακριβώς τα πράγματα. Τώρα αυτοί παρουσιάζουν στον κόσμο έξω ότι υπάρχει αστυνομία, διώξεις κλπ. Αυτό το απλό πράγμα όπως το παρουσιάζουν, δεν δεν παρουσιάζουν την αληθινή εικόνα και ο κόσμος βλέπει αυτά και τα βάζει εναντίον του Αγίου Όρους. Αυτό το παράδειγμα είναι πολύ απλό, ενώ υπαρχουν άλλα χειρότερα. Θα μπορούσαν να είναι αντικειμενικοί. Ας ρωτήσουν την Ιερά Κοινότητα και να παρουσιάσουν την γνώμη της.
Ερ: Γιατί πιστεύουν οι άνθρωποι τόσο πολύ στην τηλεόραση; Λένε: Το είπαν στην τηλεόραση, έτσι πρέπει να είναι. Αυτό είναι νόμος. Μελέτες παρατήρησαν ότι όσο βλέπει κανείς τηλεόραση τόσο πιο πολύ πιστεύει σ’αυτά που λέει η τηλεόραση.
Επειδή έχει πολλούς οπαδούς, βγάζει το συμπέρασμα ότι αυτό είναι και το σωστό. Είναι όπως όταν ήταν να σταυρώσουν το Χριστό. Οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι παραπλάνησαν όλο το λαό και ζήτησαν να ελευθερώσουν τον Βαραβά παρά τον Χριστό. Όλος ο όχλος «άρον,άρον σταύρωσον αυτόν», ενώ πριν μία εβδομάδα, των Βαϊων, τον επευφημούσαν τον Χριστό. Έτσι είναι ο όχλος. Καταλάβατε; Έτσι πρέπει να εξηγείται αυτό το θέμα. Ο όχλος ο οποίος παρασύρεται από τους επιτηδείους, αλλά δεν πρέπει κανείς να παρασύρεται. Είπε ο Χριστός: Μην κρίνετ κατ’όψιν, αλλά την δικαίαν κρίσιν κρίνετε. Ποιο είναι το δίκαιο να κοιτάνε και εκαίνι να κρατάνε και όχι αυτό που λέει ο όχλος. Στις Οικουμενικές Συνόδους υπάρχει ομοφωνία πραγματικά κατά Θεόν, η φωνή των Αγίων Πατέρων και μετά το δέχτηκε όλη η Εκκλησία φυσικά και είναι παραδεκτόν ως από του Θεού. Όχι όμως οχλοκρατία και δημαγωγοί που παρασύρουν τον όχλο. Πρέπει λοιπόν να κοιτάζουμε ποιο είναι το δίκαιο, το σωστό, να βασανίζουμε τα θέματα, μην τα δεχόμαστε όλα όταν μας τα παρουσιάζουν, αν θέλουμε να μην πέφτουμε σε παγίδες.
Ερ: Οι άνθρωποι βλέπουν πολύ τηλεόραση. Εμείς λέμε να μην βλέπουν τηλεόραση. Αυτοί λένε δεν έχουν δύναμη να αφήσουν την τηλεόραση. Πού να βρουν δύναμη να αποφύγουν αυτή την παγίδα που πολλοί ξέρουν ότι έπεσαν σε αυτή και δεν έχουν δύναμη να ξεφύγουν.
Πρώτα πρώτα να το εξομολογηθούν στον πνευματικό τους. Και αυτό θα του δώσει δύναμη. Η χάρις του Θεού θα τον βοηθήσει. Βοηθάει πάρα πολύ. Ήταν ένας που είχε αυτήν την αδυναμία και ο πνευματικός του είπε δεν έχει ευλογία να βλέπεις και όταν σου έρχεται η επιθυμία θα λες δεν έχω ευλογία από τον πνευματικό, θα κάνω υπακοή και αυτό τον βοήθησε.
Και προσωπικός αγώνας. Αν τυχόν μπορεί να λάβει μερικά μέτρα, ας τα λάβει. Π.χ. αν έχει στο δωμάτιό του τηλεόραση, να την βγάλει. Αν μπορεί να βγει τελείως από το σπίτι, να την βγάλει. Ένας φοιτητής στο δωμάτιό του να κοιτάξει να τη βγάλει, να βγάλει τον πειρασμό. Αν όμως δεν γίνεται μερικές φορές, γιατί είναι η οικογένεια, τα παιδιά, ο/η σύζυγος που δεν μπορείς να το επιβάλλεις, τότε πρέπει να κάνει ατομική προσπάθεια ο καθένας. Να κάνει αγώνα και προσευχή κυρίως, να παρακαλέσει το Θεό να βοηθήσει σ’αυτήν την περίπτωση. Δίχως αγώνα δεν γίνεται. Αν θέλει κανείς να ζει πνευματική ζωή και να σωθεί, δεν πρέπει να αφήνει τον εαυτό του να παραδίνεται στην τηλεόραση.
Ερ: Στο ποιμαντικό έργο η Εκκλησία από τον άμβωνα διά του κηρύγματος μπορεί να πει αυτό το πράγμα στο λαό; Να προσέχει με την τηλεόραση;
Μπορεί. Με διάκριση φυσικά. Γιατί είναι διάφορες καταστάσεις. Μπορεί δηλαδή να πει βγάλτε όλοι τις τηλεοράσεις από το σπίτι και μπορεί να διαλυθούν οικογένειες από αυτό. Γενικώς να κάνετε αγώνα και προσευχή. Το σπουδαιότερο όμως να συμβουλεύεστε τον πνευματικό σας.
Το Άγιον Όρος έλυσε το θέμα. Δεν έχει τηλεόραση. Το καλύτερο απ’όλα. Πραγματικά μεγάλος πειρασμός. Οι μοναχοί γι’αυτό φεύγουν από τον κόσμο. Είναι και το άβατο που έγινε τόσος ντόρος τελευταία. Αλλά και η τηλεόραση θέλει συνεχή αγώνα. Γιατί ο Χριστός μας είπε ότι είναι στενή και τεθλιμμένη η οδός. Που οδηγεί όμως στη Βασιλεία των Ουρανών από αυτήν την ζωή, όχι από την άλλη ζωή. Μη νομίζει κανείς ότι η στενή και τεθλιμμένη ζωή είναι κακομοίρικη ζωή. Όχι! Όταν ακολουθεί κανείς την στενή και τεθλιμμένη οδό, έχει μέσα του τη Βασιλεία των Ουρανών, τη χάρη του Θεού, την πραγματική χαρά. Μην περιμένει κανείς ότι θα χάσει και θα στερηθεί αυτή τη ζωή. Ίσα ίσα αυτή τη ζωή τη γλεντάει καλύτερα, δεν δεσμεύεται από τα πάθη, είναι ελεύθερος, χρησιμοποιεί όλα τα της ζωής χωρίς να δεσμεύεται και έτσι κερδίζει και την αιώνια ζωή. Ενώ το αντίθετο γίνεται όταν αφήνουμε τον εαυτό μας ελεύθερο και ερχόμαστε σε πάθη. Και αυτή τη ζωή την χάνουμε γιατί είμαστε δυστυχισμένοι, στεναχωρημένοι και λυπημένοι και χαντακωμένοι και πάμε και στην κόλαση.
Ερ: Όλος ο κόσμος βλέπει τηλεόραση. Μιλάνε για την τηλεόραση.
Πρώτα, πρώτα από την αρχή που τα παιδιά είναι πολύ μικρά, οι γονείς που θέλουν να ωφεληθούν και να ζήσουν κατά Θεόν πρέπει να μην έχουν τηλεόραση στο σπίτι. Ούτε και τα παιδιά θα πάθουν ζημιά, ούτε και θα μάθουν από μικρά να κολλήσουν στην τηλεόραση. Γιατί από πολύ μικρά μπορεί να μαθαίνουν και να μην ξεκολλούν μετά. Μεγαλώνοντας μπορεί να τα φωτίσει κι αυτά ο Θεός, αν ζουν με προσευχή και νηστεύουν και το κατά δύναμιν και έχουν τη χάρη του Θεού να τα φωτίσει ο Θεός τα παιδιά να γλιτώσουν από αυτόν τον λύκο που το λένε τηλεόραση. Και θα είναι ευχής έργον. Αν όμως είναι μεγάλα τα παιδιά και προκειμένου να φτάσει κανείς στα αντίθετα αποτελέσματα, τότε χρειάζεται κάποια διάκρισις. Και πάλι με πολύ προσευχή και προσοχή θα κοιτάζουν να βοηθήσουν τα παιδιά. Να την ελέγχουν και με το καλό παράδειγμα, τον καλό τον λόγο, με διάκριση φυσικά, με φιλότιμο και ανάλογα με την ηλικία των παιδιών. Αν τα παιδιά είναι πολύ μεγάλα τότε είναι δύσκολα τα πράγματα, με πολύ προσευχή, ταπείνωση. Να λένε: Χριστέ, εγώ τα έκανα μούσκεμα, δεν μπόρεσα να κάνω τίποτα να βοηθήσω τα παιδιά μου. Τώρα ανάλαβε Εσύ και οι άγιοι. Σε σας αναθέτω τα παιδιά μου. Και ο Θεός έχει τον τρόπο να βοηθήσει. Θέλει διάκρισις. Και σε όλα κυρίως ας συμβουλευόμαστε τον πνευματικό μας. Γι’αυτό χρειάζεται ο πνευματικός. Για τα διάφορα προβλήματα. Δεν είναι όλες οι καταστάσεις ίδιες. Είναι και διάφορες οι αντιδράσεις των παιδιών, ξέρετε. Μπορεί το παιδί να φύγει από το σπίτι γι’αυτό το πράγμα. Θέλει προσοχή, θέλει διάκρισις και πολύ προσευχή. Για όλες τις περιπτώσεις. Γι’αυτό στον πνευματικό λέμε όχι μόνο όλες τις αμαρτίες μας αλλά τον συμβουλευόμαστε για όλα αυτά τα προβλήματα. Για το πώς θα πορευόμεθα, για το τι θα κάνουμε με την τηλεόραση, τα παιδιά. Να έχουμε καλό πνευματικό, να έχει πείρα να μπορεί να μας καθοδηγεί με τη φώτιση του Θεού. Ο Θεός να φωτίσει και να ελεήσει τον κόσμο σήμερα. Ανάψαμε μεγάλη φωτιά σήμερα και δύσκολα σβήνει. Αυτοί που αγωνίζονται όμως έχουν πλούσια τη χάρη του Θεού. Όπου επλεόνασεν η αμαρτία, υπερεπερίσσευσεν η χάρις. Στους χριστιανούς που θέλουν να αγωνιστούν κατά της τηλεόρασης και γενικώς κατά της αμαρτίας ο Θεός θα τους δώσει πιο πολύ χάρη επειδή υπάρχουν πιο πολλές δυσκολίες.
Να εύχεστε και εσείς για εμάς να μετανοούμε για τις αμαρτίες μας και για τις αμαρτίες του λαού. Γιατί όλοι μας λίγο πολύ έχουμε ευθύνη για ό,τι γίνεται στον κόσμο, για τις τηλεοράσεις, για όλα. Τουλάχιστον δεν είναι άμεση η ευθύνη, είναι έμμεση. Επειδή εμείς δεν έχουμε τη ζωή που πρέπει, δεν έρχεται η χάρις του Θεού. Ακόμα και στην οικογένεια όταν τα ανδρόγυνα δεν έχουν πνευματική ζωή, αγία ζωή, είναι κύριοι αίτιοι της καταστροφής των παιδιών και της μη πνευματικότητας μες στο σπίτι. Έλεγε ο π. Πορφύριος ότι η διαπαιδαγώγησις των παιδιών πρέπει να αρχίζει μόλις γίνει η σύλληψις. Αν γεννηθεί το παιδί και μετά είναι πολύ αργά, λέει. Και έχει μεγάλο δίκιο. Όταν ζει με αγιότητα το ανδρόγυνο, η χάρις του Θεού πηγαίνει και στο κυοφορούμενο τέκνο. Όταν υπάρχει θυμός, γκρίνιες, προβλήματα επηρεάζεται και το παιδί που δεν έχει γεννηθεί ακόμα και πολύ περισσότερο όταν γεννηθεί. Και εμείς οι μοναχοί έχουμε την ευθύνη γιατί δεν έχουμε τη δυνατή προσευχή να βοηθήσουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο, έχουμε και εμείς τις αμαρτίες μας, τα πάθη μας.-
Ἐπιμέλεια π. Δαμασκηνός Γρηγοριάτης
Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου
