«Πολλή
προσευχή καί λίγα λόγια στά παιδιά», συμβούλευε ὁ Ὅσιος Πορφύριος. Ὅλα
ἀπ' τήν προσευχή, τήν σιωπή καί τήν ἀγάπη γίνονται. Καταλάβατε τά
ἀποτελέσματα τῆς προσευχῆς; Ἀγάπη ἐν προσευχῇ, ἐν Χριστῷ ἀγάπῃ. Αὐτή
ὠφελεῖ πραγματικά. Ὅσο θ' ἀγαπᾶτε τά παιδιά μέ τήν ἀνθρώπινη ἀγάπη -πού
εἶναι συχνά παθολογική- τόσο θά μπερδεύονται, τόσο ἡ συμπεριφορά τους θά
εἶναι ἀρνητική»[1].
Γιατί ἡ ἀνθρώπινη ἀγάπη ἔχει πάντα τό μικρόβιο τῆς ἀνταπόδοσης. Κι οἱ
γονεῖς πολλές φορές σκέπτονται ὅτι κάτι ἔχουν νά ἀπολαύσουν στά γεράματά
τους ἀπό τά παιδιά τους. Ὅμως ἡ ἐν Χριστῷ ἀγάπη εἶναι ἀνιδιοτελής καί
ποτέ δέν σκοπεύει στήν ἀνταπόδοση. Ὁ ἄνθρωπος πού ἀγαπᾶ ἀνιδιοτελῶς,
προσφέρει, δίνει, δίνεται, χωρίς νά ζητάει κανένα ἀντάλλαγμα. Ἐνῶ ἡ
ἀνθρώπινη ἀγάπη εἶναι ἐμπορική, εἶναι ἀνταποδοτική συνήθως, γιά νά μήν
ποῦμε πάντα. Μόνο ὅταν ὁ ἄνθρωπος ζεῖ σωστά ἐν Χριστῷ, μπορεῖ νά
ἀποβάλλει τήν ἀγάπη στόν ἑαυτό του, τήν φιλαυτία, καί τότε νά ἀγαπήσει
ἀνιδιοτελῶς. Διαφορετικά πάντα ἡ ἀγάπη του ἔχει μέσα καί αὐτό τό
μικρόβιο, τῆς ὑπηρεσίας στό «ἐγώ». Κανείς μέσα στήν ἀνθρωπότητα, ἄν δέν
ἔχει καθαρθεῖ, δέν μπορεῖ νά ἀγαπήσει ἀνιδιοτελῶς. Γιατί δέν μπορεῖ παρά
μόνο μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ καί τήν ἐκκλησιαστική ὀρθόδοξη ζωή νά
ἀποβάλλει αὐτή τήν ἀγάπη τήν ἄρρωστη πού ἔχει στόν ἑαυτό του καί μάλιστα
στό σῶμα του.
«Ὅταν,
ὅμως ἡ ἀγάπη σας», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «θά εἶναι μεταξύ σας καί
πρός τά παιδιά χριστιανική καί ἁγία», δηλαδή ἀνιδιοτελής, τέτοια ὅπως
τήν περιγράφει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, μία ἀγάπη ἡ ὁποία, «οὐδέποτε
ἐκπίπτει», μία ἀγάπη ἡ ὁποία «οὐ λογίζεται τό κακόν», δέν βάζει ποτέ
κακό λογισμό γιά τόν ἄλλον, μία ἀγάπη ἡ ὁποία «οὐ ζητεῖ τά ἑαυτῆς»[2],
δέν ζητάει ποτέ ὁ ἄνθρωπος τό δικό του συμφέρον, ἀλλά πάντοτε καί
μόνιμα τό συμφέρον τοῦ ἄλλου καί τήν δόξα τοῦ Θεοῦ, ὅταν ἔτσι οἱ γονεῖς
ἀγαπιοῦνται μεταξύ τους καί μέ τά παιδιά τους -καί ἀγαποῦν ἔτσι καί τά
παιδιά τους-, τότε δέν θά ὑπάρχει πρόβλημα στήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν. «Ἡ
ἁγιότητα τῶν γονέων σώζει τά παιδιά», ἔλεγε πάλι ὁ Ὅσιος. «Γιά νά γίνει
αὐτό πρέπει νά ἐπιδράσει ἡ θεία Χάρις στίς ψυχές τῶν γονέων». Ὁ Θεός,
βεβαίως, ἐκχέει τήν Χάρη Του, ἀλλά τήν προσλαμβάνει ὁ ταπεινός, αὐτός
πού ἐργάζεται πνευματικά τόν ἑαυτό του μέ τήν ἐν Χριστῷ ἄσκηση καί μέ
τήν μυστηριακή ζωή. Ἐπιτρέπει ἔτσι στόν Θεό, στήν θεία Χάρη νά ἐργαστεῖ
μέσα Του. «Κανείς δέν ἁγιάζεται μόνος του. Ἡ ἴδια ἡ Θεία Χάρις μετά θά
φωτίσει, θά θερμάνει καί θά ζωογονήσει τίς ψυχές τῶν παιδιῶν»[3], ἀφοῦ
πρῶτα ἔχει ζωογονήσει τίς ψυχές τῶν γονέων.
«Δέν
μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος», ἔλεγε καί ὁ Ὅσιος Ἄνθιμος τῆς Χίου, «ὅσο μορφωμένος
κι ἄν εἶναι, μόνο μέ τήν παιδεία τῶν γραμμάτων, νά παιδαγωγήσει τόν
ἄλλον, ἄν δέν ἔχει καί τήν παιδεία τῆς σχολῆς τοῦ Χριστοῦ. Σήμερα,
δυστυχῶς τό κύριο βάρος πέφτει στήν παιδεία τῶν γραμμάτων, στήν
ἀνθρώπινη σοφία, τήν κοσμική, κι ὅλη ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν ἔχει καταντήσει
μιά ἐγκεφαλική στείρα ἀπομνημόνευση κάποιων πραγμάτων καί τίποτε
περισσότερο. Παραθεωρεῖται ἡ ψυχή καί ὁ ἐν Χριστῷ ἄνθρωπος δέν
ἀναπτύσσεται μέσα στά παιδιά.
Καί
ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος ἔλεγε, «ὅτι θά πρέπει νά κάνετε προσευχή μέ πίστη γιά
τά παιδιά σας καί θά τά νουθετήσετε ὅσο μπορεῖτε μέ τήν ἀγάπη καί μέ τόν
καλό τρόπο. Ὄχι μέ αὐστηρότητα, γιατί πολλά παιδιά φεύγουν ἀπό τό σπίτι
γιά αὐτόν ἀκριβῶς τόν λόγο».
«Ὅπως
ὁ Θεός σέ ὑπομένει, σέ ἀνέχεται, νά ὑπομένεις κι ἐσύ τό παιδί σου.
Ἔχεις καθῆκον νά τό συμβουλεύεις, ὄχι ὅμως μέ ταραχή καί θυμό, ἀλλά μέ
τρόπο ἤρεμο καί γαλήνιο. Ἄν δέν σέ ἀκούει, ἐκεῖνο ἔχει ὅλη τήν εὐθύνη.
Ἐσύ τότε νά παρακαλεῖς τόν Θεό νά τό φωτίσει καί νά τό ὁδηγήσει στήν ὁδό
τῶν ἐντολῶν Του»[4].
Ἄν
οἱ γονεῖς δέν ζοῦν σωστά, δέν μποροῦν καί νά ἀναθρέψουν σωστά καί καλά
παιδιά. Κι ἔχουν βεβαίως τεράστια εὐθύνη ἀπέναντι στόν Θεό, γιατί γονέας
ἀληθινός δέν εἶναι αὐτός πού ἁπλῶς γεννᾶ τά παιδιά, ἀλλά καί τά
ἀναγεννᾶ πνευματικά καί τά βοηθᾶ νά μποῦν στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. «Δέν
ἀμφιβάλλουμε», λέει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Διάλογος, ὁ ὁποῖος ἴσως ἔχει
συνθέσει καί τήν ἀκολουθία πού τελοῦμε -τήν Θεία Λειτουργία τῶν
προηγιασμένων τιμίων δώρων- «δέν ἀμφιβάλλουμε», λέγει, «ὅτι ὅλα τά
βαπτισμένα νήπια τά ὁποῖα πεθαίνουν σέ ἡλικία πού ἀκόμα δέν μιλοῦν,
πηγαίνουν στήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Δέν πρέπει ὅμως νά πιστέψουμε τό
ἴδιο καί γιά ὅσα ἀρχίζουν νά μιλοῦν, γιατί σέ πολλά τέτοια νήπια ἡ θύρα
τῆς Οὐράνιας Βασιλείας κλείνεται καί ἐξαιτίας τῶν γονιῶν τους, ἄν τά
ἀνατρέφουν μέ κακό τρόπο.
Κάποιος
ἀπό τήν πόλη μας, γνωστός σέ ὅλους, πρίν ἀπό τρία χρόνια», λέει ὁ Ὅσιος
Διάλογος, ὁ Ὅσιος Γρηγόριος, «εἶχε ἕνα γιό πέντε χρόνων, νομίζω. Τοῦ
εἶχε μεγάλη ἀδυναμία καί τόν ἀνέτρεφε χωρίς αὐστηρότητα», χωρίς δηλαδή
τήν δέουσα μέτρια, ἔτσι αὐστηρότητα καί μέτριο περιορισμό πού χρειάζεται
ἕνα παιδί γιά νά μεγαλώσει καί νά φτιάξει σωστό χαρακτήρα καί νά εἶναι
ἐν Χριστῷ εὐάρεστος, νά εἶναι εὐάρεστο στόν Χριστό. «Τό παιδί αὐτό πῆρε
τήν συνήθεια, ὅποτε ἤθελε κάτι, νά βλαστημᾶ -καί μόνο πού τό ἀναφέρω
εἶναι ἐπικίνδυνο- τήν μεγαλοσύνη τοῦ Θεοῦ. Αὐτό λοιπόν τό παιδί
χτυπήθηκε ἀπό τό θανατικό πού ἔγινε πρίν ἀπό τρία χρόνια στήν πόλη μας
καί κόντευε νά πεθάνει». Ὁ γονιός ἦταν ἀδιάφορος καί ἴσως καί νά
χαιρόταν μέ αὐτές τίς κουβεντοῦλες τίς πολύ ἄσχημες πού ἔλεγε τό παιδί
του. Τό παιδί λοιπόν, χτυπήθηκε καί κινδύνευε νά πεθάνει. «Καθώς τό
κρατοῦσε ὁ πατέρας του στήν ἀγκαλιά, ὅπως ἀναφέρουν ὅσοι ἦταν ἐκεῖ
παρόντες, τό παιδί εἶδε νά ἔρχονται σέ αὐτό τά πονηρά πνεύματα, καί
ἄρχισε νά φωνάζει τρέμοντας καί κλείνοντας τά μάτια. «Προστάτεψέ με
πατέρα, προστάτεψέ με! καί μέ τίς φωνές αὐτέ γύρισε τό πρόσωπό του στό
στῆθος τοῦ πατέρα, θέλοντας νά κρυφτεῖ». Βλέποντάς το ὁ πατέρας νά
τρέμει, τόν ρώτησε τί βλέπει; Καί τό παιδί ἀποκρίθηκε «μαῦροι ἄνθρωποι
ἦρθαν καί θέλουν νά μέ πάρουν», καί λέγοντας αὐτά, ἀμέσως βλασφήμησε τό
ὄνομα τοῦ μεγάλου Θεοῦ καί στή συνέχεια ξεψύχησε. Θέλοντας δηλαδή ὁ
Παντοδύναμος Θεός νά δείξει γιά ποιό ἁμάρτημα τό παιδί παραδόθηκε σέ
τέτοιους δεσμοφύλακες, τό ὁποῖο ὅσο ζοῦσε ὁ πατέρας του δέν θέλησε νά τό
ἐμποδίσει, παραχώρησε νά τό ἐπαναλάβει ὅταν πέθαινε. Καί τό παιδί αὐτό ὁ
Θεός, πού μέ τήν εὐσπλαχνία του τό ἀνεχόταν νά ζεῖ βλαστημῶντας,
παραχώρησε μέ δίκαιη κρίση νά βλαστημήσει καί ὅταν πέθαινε, γιά νά
καταλάβει τήν δική του ἁμαρτία ὁ πατέρας, ὁ ὁποῖος ἀδιαφορῶντας γιά τήν
ψυχή τοῦ μικροῦ του γιοῦ, ἀνέθρεψε, γιά τήν γέεννα του πυρός ἕναν
ἁμαρτωλό, ὄχι μικρό ἀλλά μεγάλο»[5].
Ἔλεγε
κι ὁ Ἅγιος Νικόλαος ὁ Βελιμίροβιτς: «Ἄν ἡ ἀγωγή ἀποχωριστεῖ ἀπό τήν
διδαχή τοῦ Χριστοῦ», ὅπως δυστυχῶς ἔχει γίνει στίς μέρες μας, «τότε
χάνεται ἡ ἀγωγή καί οἱ σωστοί ἄνθρωποι. Ἡ παθολογική γονική στοργή στά
παιδιά τους συνήθως εἶναι τό γλυκό δηλητήριο πού καταστρέφει τά παιδιά. Ἡ
δύναμη τῶν παιδιῶν βρίσκεται στήν ἀδυναμία τους, τήν ὁποία οἱ γονεῖς
τους σέβονται»[6]. Δηλαδή τά παιδιά πού εἶναι ἀδύναμα κάνουν καί τούς
γονεῖς νά τούς ἔχουν ἀδυναμία, καί βεβαίως αὐτό ἄν εἶναι… ἀφήνει τά
παιδιά ἀνεξέλεγκτα, εἶναι καταστροφικό γιά τά παιδιά.
«Τό
πιό σημαντικό δῶρο πού μποροῦν οἱ γονεῖς νά προσφέρουν στό παιδί τους
εἶναι νά τό μάθουν νά ἀναγνωρίζει καί νά ἐπαναστατεῖ ἐναντίον τοῦ κακοῦ.
Νά τοῦ μάθουν τί εἶναι αὐτό πού θέλει ὁ Θεός καί τί εἶναι αὐτό πού
μισεῖ. Ὁ Χριστός εἶναι τό ὑπόδειγμα τῆς χριστιανικῆς ἀγωγῆς.
Ἐπαναστατεῖτε πρῶτα ἐναντίον τοῦ ἑαυτοῦ σας, ἐναντίον τῶν παθῶν σας,
ἐπαναστατῆστε ἐναντίον ὅλων αὐτῶν καί στήν συνέχεια ἐναντίον τῆς κακίας
πού ὑπάρχει γύρω σας καί μέσα στόν κόσμο. Ἀναθρέψτε τά παιδιά σας μέ
τέτοιο τρόπο, ὥστε αὐτά νά ἐπαναστατοῦν ἐνάντια στήν κακία καί τότε θά
ἔχετε καταφέρει νά τούς δώσετε σωστή ἀγωγή»[7]. Χρειάζεται ἀντίσταση στό
κακό καί στήν ἁμαρτία, κατά τό «ἀντίστητε τῷ διαβόλῳ καί φεύξεται ἀφ'
ὑμῶν»[8]. Αὐτό πρῶτα πρέπει νά τό κάνουν οἱ γονεῖς καί νά τό μαθαίνουν
καί στά παιδιά τους.
Κι
ὁ Ἅγιος Λουκᾶς ὁ ἰατρός, ἔλεγε «Ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων πρέπει νά ἀρχίζουμε
τήν ἀγωγή. Γιατί μόνο σέ πολύ μικρή ἡλικία τά παιδιά ἀποδέχονται μέ
εὐκολία, νουθεσίες καί προτροπές. Ἡ ψυχή τους εἶναι σάν τό κερί μαλακή.
Κάθε λόγος δικός σας ἤ πράξη μένουν, καί τά καλά καί τά ἄσχημα
παραδείγματα, λόγος ἀγαθός ἤ αἰσχρός». Ὅταν εἶναι πολύ μικρό τό παιδί τά
πάντα ἀποτυπώνονται. «Θά δώσετε λόγο ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ γιά τά κακά
παραδείγματα πού δίνετε στά παιδιά σας, γιά τούς καυγᾶδες πού γίνονται
μπροστά στά μάτια τους, γιά τίς φλυαρίες πού ἀκοῦνε νά λέτε. Ἄν ἐσεῖς οἱ
ἴδιοι τό κάνετε αὐτό, τότε τά παιδιά σας τί μποροῦν νά μάθουν ἀπό ἐσᾶς;
Καί πάλι ἔλεγε, «νά μήν περιορίζεται ἡ μόρφωση καί ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν
σας στήν ἔξωθεν σοφία, στή σοφία αὐτοῦ τοῦ κόσμου. Νά μαθαίνουν
ταυτόχρονα τήν ἄνωθεν σοφία καί τήν ἀνώτατη ἀλήθεια, πού εἶναι ὁ ἴδιος ὁ
Χριστός. Νά μαθαίνουν τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ, νά
μαθαίνουν τήν εὐλάβεια, πῶς νά ἔχουν πάντα τήν μνήμη τοῦ Θεοῦ καί τήν
σωστή χριστιανική ὁδό. Μόνο τότε δέν θά χαθοῦν τά παιδιά σας στίς ὁδούς
τῆς ἀνθρώπινης σοφίας. Μόνο τότε πάνω ἀπ' ὅλα θά ἔχουν πάντα τήν
χριστιανική σοφία, τήν γνώση τοῦ Θεοῦ. Μέ αὐτό τόν τρόπο, λοιπόν, πρέπει
νά διαπαιδαγωγοῦμε» καί νά μορφώνουμε τά παιδιά μας. «Σᾶς βεβαιώνω»,
ἔλεγε ὁ Ἅγιος Λουκᾶς, «ὅτι ὅταν ἄφησα τά παιδιά μου καί τά ἐμπιστεύτηκα
στόν Θεό, ἐκεῖνος τά φρόντισε. Τά παιδιά μεγάλωσαν σωστά καί νομίζω ὅτι
ἔγω δέν θά μποροῦσα νά τά φροντίσω τόσο καλά»[9].
«Πολλές
φορές μοῦ τηλεφωνοῦν», ἔλεγε κι ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «κι ἀπό τό ἐξωτερικό
καί μέ ρωτοῦν γιά τά παιδιά τους καί γι' ἄλλα θέματα. Μέ πῆρε, λοιπόν,
σήμερα ἀπ' τό Μιλάνο μιά μητέρα», διηγεῖται ὁ Ἅγιος, «καί μέ ρώτησε πώς
νά φέρεται στά παιδιά της. Τῆς εἶπα τά ἑξῆς: «Νά προσεύχεσαι καί, ὅταν
πρέπει, νά μιλάεις στά παιδιά μέ ἀγάπη». Ἔτσι δηλαδή, δίδασκε ὁ Ἅγιος,
πρῶτα προσευχή καί μετά νουθεσία στά παιδιά. Ἔλεγε, «πιό πολύ νά κάνεις
προσευχή καί λίγα λόγια νά τούς λέεις. Πολλή προσευχή καί λίγα λόγια σέ
ὅλους, σέ μικρούς καί μεγάλους. Νά μήν γινόμαστε ἐνοχλητικοί, ἀλλά νά
προσευχόμαστε μυστικά καί μετά νά μιλᾶμε, κι ὁ Θεός θά μᾶς βεβαιώνει
μέσα μας ἄν ἡ ὁμιλία μας εἶναι δεκτή στούς ἄλλους. Ἄν δέν εἶναι πάλι,
δέν θά μιλᾶμε. Θά προσευχόμαστε μυστικά μόνο. Διότι καί μέ τό νά μιλᾶμε,
γινόμαστε ἐνοχλητικοί καί κάνομε τούς ἄλλους ν' ἀντιδροῦν καί καμιά
φορά ν´ ἀγανακτοῦν. Γι' αὐτό πιό καλά εἶναι νά τά λέει κανείς μυστικά
στήν καρδιά τῶν ἄλλων, παρά στ' αὐτί τους, μέσῳ τῆς μυστικῆς προσευχῆς.
«Ἄκου
νά σου πῶ: Νά προσεύχεσαι καί μετά νά μιλάεις. Ἔτσι νά κάνεις στά
παιδιά σου. Ἅμα διαρκῶς τούς δίδεις συμβουλές, θά γίνεις βαρετή κι ὅταν
θά μεγαλώσουν, θά αἰσθάνονται ἕνα εἶδος καταπιέσεως. Νά προτιμᾶς,
λοιπόν, τήν προσευχή. Νά τούς μιλᾶς μέ τήν προσευχή. Νά τά λές στόν Θεό
κι ὁ Θεός θά τά λέει μέσα τους. Δηλαδή, δέν πρέπει νά συμβουλεύεις τά
παιδιά σου ἔτσι, μέ φωνή πού νά τήν ἀκοῦνε τ' αὐτιά τους. Μπορεῖς νά τό
κάνεις κι αὐτό, ἀλλά προπάντων πρέπει νά μιλάεις γιά τά παιδιά σου στόν
Θεό. Νά λέεις: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, φώτισε τά παιδάκια μου. Ἐγώ σ'
Ἐσένανε τά ἀναθέτω. Ἐσύ μοῦ τά ἔδωσες, μά καί ἐγώ εἶμαι ἀδύναμη, δέν
μπορῶ νά τά κατατοπίσω, γι' αὐτό, Σέ παρακαλῶ, φώτισέ τα». Κι ὁ Θεός θά
τούς μιλάει καί θά λένε: «Ὤχ, δέν ἔπρεπε νά στενοχωρήσω τήν μαμά μ' αὐτό
πού ἔκανα!». Κι αὐτό θά βγαίνει ἀπό μέσα τους, μέ την χάρη τοῦ Θεοῦ.
Αὐτό εἶναι τό τέλειο: νά μιλάει ἡ μητέρα στόν Θεό καί ὁ Θεός νά μιλάει
στό παιδί. Ἄν δέν γίνει ἔτσι, πές, πές, πές, ὅλο στό αὐτί, στό τέλος
γίνεται ἕνα εἶδος καταπιέσεως. Κι ὅταν τό παιδί μεγαλώσει, ἀρχίζει πλέον
νά ἀντιδράει, δηλαδή νά ἐκδικεῖται, τρόπον τινά, τόν πατέρα του, τήν
μητέρα του, πού τό καταπίεσαν»[10]. Βλέπουμε πόσο σημασία δίνει ὁ Ἅγιος
στό νά σέβεται κι ὁ γονιός τήν ἐλευθερία τοῦ παιδιοῦ καί μέ πολύ
διακριτικό τρόπο, κυρίως μέ τήν προσευχή, νά συμβουλεύει τό παιδί.
Ἔλεγε
μάλιστα σέ ἄλλη περίπτωση, ὅτι ὁ Ἄγγελος τοῦ ἀνθρώπου, ὁ Ἄγγελος τοῦ
παιδιοῦ, παίρνει τήν προσευχή τοῦ γονιοῦ καί τήν βάζει στήν ψυχή, στήν
καρδιά τοῦ παιδιοῦ. Κι ὅταν τό παιδί μεγαλώσει, βεβαίως μετά, δέν
ἀντιδρᾶ ὅπως ἕνα ἄλλο παιδί πού ἄκουγε πολλά λόγια ἀλλά δέν ὑπῆρχε ἡ
προσευχή καί τό βίωμα τό ἀνάλογο τῶν γονέων. Νά μιλάει ἡ ἐν Χριστῷ
ἀγάπη, αὐτό εἶναι τό τέλειο καί ἡ ἁγιοσύνη τοῦ πατέρα καί τῆς μητέρας.
«Ἡ
ἀκτινοβολία τῆς ἁγιοσύνης κι ὄχι τῆς ἀνθρώπινης προσπάθειας κάνει τά
παιδιά καλά». Ὅσο οἱ γονεῖς βελτιώνουν τό πνευματικό τους DNA, τήν ψυχή
τους, τόσο περισσότερο καί καλύτερα βελτιώνεται καί τό πνευματικό DNA
τῶν παιδιῶν τους. «Ὅταν τά παιδιά εἶναι τραυματισμένα καί πληγωμένα ἀπό
κάποιο σοβαρό ζήτημα, νά μήν ἐπηρεάζεσθε πού ἀντιδροῦν καί μιλοῦν
ἄσχημα. Στήν πραγματικότητα δέν τό θέλουν», λέει ὁ Ἅγιος, «ἀλλά δέν
μποροῦν νά κάνουν ἀλλιῶς στίς δύσκολες στιγμές. Μετά μετανιώνουν. Ἄν,
ὅμως, ἐσεῖς ἐκνευρισθεῖτε καί θυμώσετε, γίνεσθε ἕνα μέ τόν πονηρό καί
σᾶς παίζει ὅλους»[11]. Θά πρέπει δηλαδή νά ὑπάρχει ἡ ἀνοχή ἀπό μέρους
τῶν γονέων ἀπέναντι στήν ἀδυναμία τῶν παιδιῶν.
«Πῶς
εἶναι δυνατόν τά παιδιά σας», ἔλεγε καί ὁ Γέροντας Φιλόθεος ὁ Ζερβάκος,
«νά γίνουν καλοί ἄνθρωποι, ὅταν ἐσεῖς οἱ ἴδιοι πολλές φορές μπροστά στά
παιδιά σας θυμώνετε καί βρίζετε τά θεῖα; Ὅταν ἁρπάζετε τά ξένα καί
ἀδικεῖτε τούς ἄλλους; Ὅταν κλέβετε καί λέτε ψέματα; Ὅταν συκοφαντεῖτε κι
ἐπιορκεῖτε; Ὅταν ἔχετε ὅλο σας τόν νοῦ καί τήν προσπάθεια στά ὑλικά
πράγματα, ἐνῶ γιά τήν ψυχή σας καθόλου δέν φροντίζετε, οὔτε νά
εξὁμολογεῖστε, οὔτε νά μεταλαμβάνετε, οὔτε νά προσεύχεσθε, οὔτε νά
μελετᾶτε βιβλία ἠθικά καί θρησκευτικά; Βγάλτε το ἀπό τόν νοῦ σας! Εἶναι
ἀδύνατο νά γίνουν τά παιδιά σας καλοί ἄνθρωποι, ἄν ἐσεῖς οἱ γονεῖς δέν
δώσετε τό καλό παράδειγμα. Κι ἄν ποτέ ἔτυχε ἀπό κακούς γονεῖς νά γίνουν
καλά παιδιά, αὐτό εἶναι σπάνιο. Τό καλό δέντρο παράγει καλούς καρπούς
καί οἱ καλοί γονεῖς κάνουν καλά παιδιά.
Ὅταν
λοιπόν θέλετε τά παιδιά σας νά γίνουν καλοί ἄνθρωποι καί νά εὐφρανθεῖτε
μέ τήν πρόοδό τους, νά τά συνηθίζετε ἀπό μικρά στήν εὐσέβεια. Ἄν ὅμως
φροντίζετε μόνο πῶς νά ἀφήσετε πλούτη καί κληρονομιά στά παιδιά σας καί
δέν φροντίζετε γιά τήν ἀνατροφή τους, τότε κι ἐσεῖς εἶστε δυστυχισμένοι
καί τά παιδιά σας μιά μέρα θά γίνουν δυστυχισμένα καί ἐπιβλαβῆ καί στόν
ἑαυτό τους καί στήν κοινωνία»[12].
Τῷ δέ Θεῷ ἡμῶν δόξα πάντοτε νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης
[1] Βίος καί Λόγοι, Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Β΄ ἔκδοση, Ἱ.Μ. Χρυσοπηγῆς, (στό ἑξῆς: Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου).
[2] Α΄ Κορ. 13, 5-8.
[3] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
[4] Πατρικές συμβουλές Γέροντος Φιλοθέου Ζερβάκου, Ἡμερολόγιο 2010, ἐκδ. Ὀρθόδοξος Κυψέλη.
[5] Παιδαγωγῆστε τά παιδιά, ἀδελφοί, γιά νά μή σᾶς παιδέψουν αὐτά, Ἁγίου Γρηγορίου Διαλόγου, Γεροντικό.
[8] Ἰακ. 4, 7.
[9] Διδαχές Ἁγίου Λουκᾶ Κριμαίας, ἐκδ. Ὀρθόδοξος Κυψέλη, Θεσσαλονίκη.
[10] Βίος καί Λόγοι, Ἁγίου Πορφυρίου.
[11] Ὅ.π.
