Ιωάννης Μηλιώνης
Ἀφορμὴ γιὰ τὸ σημερινό μας σημείωμα ὑπῆρξε ἡ Μεταπτυχιακὴ Ἐργασία τῆς κ. Ἐλεάννας Δ. Ὄρλιακλη, στὸ Τμῆμα Φιλοσοφίας καὶ Παιδαγωγικῆς, τοῦ Τομέως Παιδαγωγικῆς, τῆς Φιλοσοφικῆς Σχολῆς, τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τὸ 2012.
Θὰ μοῦ πεῖτε, «καὶ τί πρόβλημα μπορεῖ νὰ ἔχει μία Μεταπτυχιακὴ Ἐργασία ὥστε νὰ ἀποτελέσει θέμα αὐτῆς ἐδῶ τῆς στήλης»;
Ἡ ἐρώτηση, θὰ ἦταν ἀπολύτως δικαιολογημένη ἐὰν τὸ θέμα τῆς Μεταπτυχιακῆς Ἐργασίας τῆς κ. Ὄρλιακλη δὲν ἦταν ὁ Χάρι Πότερ κι ἡ Μεταπτυχιακὴ Ἐργασία της δὲν εἶχε ὡς τίτλο: «Χάρι Πότερ: Ἡ Πρόσληψη καὶ ἡ Μαγεία τοῦ Εἴδους».
Στὴν περίληψη τῆς Ἐργασία ποὺ εὑρίσκεται ἀναρτημένη στὸ διαδίκτυο διαβάζουμε: «Τὰ ἑπτὰ μαγικὰ βιβλία τῆς Joan K. Rowling μὲ ἥρωα τὸν Χάρι Πότερ ἀπασχόλησαν ἰδιαιτέρως τόσο τὸν ἑλληνικὸ Τύπο ὅσο καὶ τὸ εὐρὺ κοινό. Ὑπῆρξαν μερίδες ποὺ ἀγάπησαν τὴ γραφὴ τῆς Rowling, καὶ κάποιες ποὺ ἐξέφρασαν ἀρνητικὰ σχόλια γι’ αὐτή. Ὁρμώμενη ἀπὸ τὸν παραπάνω διχασμὸ ἐπεξεργάστηκα ἄρθρα ἐφημερίδων καὶ περιοδικῶν, ὥστε νὰ φανεῖ ἡ πρόσληψη τῆς σειρᾶς βιβλίων Χάρι Πότερ ἀπὸ τὸν Τύπο. Ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ τὰ βραβεῖα ποὺ ἀκολούθησαν τὸ ἕνα μετὰ τὸ ἄλλο (τριπλὸ Smarties, Guardian, Sheffield, ABBY, Nibbies), τὸ ὅτι μεταφράστηκε σὲ σαράντα δύο γλῶσσες καὶ φυσικά τό ὅτι μεταφέρθηκε στὸν κινηματογράφο πυροδότησαν τὸν προβληματισμὸ σχετικὰ μὲ τὰ θέματα ποὺ ἀπασχολοῦν τοὺς ἔφηβους μαθητὲς τῆς Δευτεροβάθμιας ἐκπαίδευσης, ὅσον ἀφορᾶ τὴν ἀνάγνωση τῶν βιβλίων τῆς σειρᾶς Χάρι Πότερ τῆς Joan K. Rowling. Στόχος τῆς ἔρευνας εἶναι νὰ ἀναδειχθοῦν οἱ ἀπόψεις, οἱ γνῶμες καὶ οἱ ἰδέες τῶν μικρῶν ἀναγνωστῶν τοῦ Χάρι Πότερ καθὼς καὶ τὸ πῶς αὐτοὶ προσέλαβαν συγκεκριμένες θεματικὲς κατὰ τὴν ἀνάγνωση τῶν ἑπτὰ βιβλίων. Ἡ συλλογὴ δεδομένων πραγματοποιήθηκε μὲ τὴ μέθοδο τῶν ὁμάδων ἑστίασης καὶ ἡ ἀνάλυση αὐτῶν ἔγινε μὲ τὴ μέθοδο τῆς ποιοτικῆς ἀνάλυσης περιεχομένου. Στὴν παροῦσα ἔρευνα θὰ χρησιμοποιηθοῦν γιὰ τὴν ποιοτικὴ ἀνάλυση τῶν δεδομένων ὁ συνδυασμὸς τῶν δύο ἐκ τῶν τριῶν παραδειγμάτων, αὐτὸ τῆς “ἐξήγησης” καὶ τῆς “δόμησης”».
Ἀλλὰ ἄς δοῦμε μιὰ σύντομη περιγραφὴ τοῦ προβλήματος «Χάρι Πότερ», πρὶν προσπαθήσουμε νὰ ἀνιχνεύσουμε τοὺς λόγους, ποὺ ὤθησαν μία κατὰ τὰ ἄλλα ἀξιόλογη ἀπόφοιτη τῆς Παιδαγωγικῆς -καὶ Παιδαγωγὸ σήμερα-, νὰ ἀσχοληθεῖ μὲ ἕνα τέτοιο θέμα.
Ἔχουν συμπληρωθεῖ 23 χρόνια ἀπὸ τὴν κυκλοφορία τοῦ 1ου βιβλίου τῆς σειρᾶς τοῦ μικροῦ μάγου Χάρι Πότερ, τὸν Ἰούνιο 1997. Τὸ βιβλίο «Ὁ Χάρι Πότερ καὶ ἡ Φιλοσοφικὴ Λίθος», τῆς βρετανίδας συγγραφέως Τζόαν Κάθλιν Ρόουλινγκ (Joan Kathleen Rowling), μεταφράστηκε στὰ Ἑλληνικὰ ἀπὸ τὶς «Ἐκδόσεις Ψυχογιὸς» καὶ κυκλοφόρησε τὸ Νοέμβριο 1998.
Κυκλοφόρησαν συνολικὰ 7 βιβλία καὶ στὴ χώρα μας· τὰ ἀκόλουθα: Ὁ Χάρι Πότερ καὶ ἡ Φιλοσοφικὴ Λίθος (1998), Ὁ Χάρι Πότερ καὶ ἡ Κάμαρα μὲ τὰ Μυστικὰ (1999), Ὁ Χάρι Πότερ καὶ ὁ Αἰχμάλωτός τοῦ Ἀζκαμπᾶν (1999), Ὁ Χάρι Πότερ καὶ τὸ Κύπελλο τῆς Φωτιᾶς (2000), Ὁ Χάρι Πότερ καὶ τὸ Τάγμα τοῦ Φοίνικα (2003), Ὁ Χάρι Πότερ καὶ ὁ Ἠμίαιμος Πρίγκιψ (2005) καὶ Ὁ Χάρι Πότερ καὶ οἱ Κλῆροι τοῦ Θανάτου (2007).
Μὲ βάση τὰ βιβλία αὐτὰ γυρίστηκαν 8 συνολικὰ κινηματογραφικὲς ταινίες -τὸ τελευταῖο βιβλίο μεταφέρθηκε στὸν κινηματογράφο σὲ δύο μέρη.
Τὰ βραβεῖα ποὺ ἀκολούθησαν τὸ ἕνα μετὰ τὸ ἄλλο -τριπλὸ Smarties, Guardian, Sheffield, ABBY, Nibbies- καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι τὰ βιβλία μεταφράστηκαν τελικά σὲ 73 -κι ὄχι πλέον 42- γλῶσσες, μεταξύ τῶν ὁποίων καὶ δύο «νεκρὲς» γλῶσσες, ἡ ἀρχαία ἑλληνικὴ καὶ ἡ λατινική, εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα ἑκατομμύρια ἀναγνῶστες -περισσότερα ἀπὸ 500 ἑκατομμύρια ἀντίτυπα πουλήθηκαν παγκοσμίως-, νὰ διαβάσουν τὴν ἱστορία τοῦ μικροῦ μάγου.
Ἀκόμη ἐκτιμᾶται πὼς οἱ πωλήσεις τῶν βιβλίων ἔχουν ἀποφέρει συνολικὰ κέρδη περίπου 7.7 δὶς δολάρια καὶ ἀπὸ αὐτὰ τὸ 15% ἀντιστοιχεῖ στὴ συγγραφέα, δηλαδὴ 1.15 δὶς δολάρια. Κάτι ἀνάλογο ἰσχύει καὶ γιὰ τὶς ταινίες ποὺ εἶχαν τὰ ἴδια κέρδη -7.7 δὶς δολάρια- ἀπ’ ὅπου ἡ Ρόουλινγκ εἰσπράττει ἕνα 10% ἀπὸ αὐτά, ἄρα ἄλλα 770 ἑκατομμύρια δολάρια.
Ἀπὸ πλευρᾶς ἀπωλειῶν τώρα· μετροῦμε ἑκατοντάδες ἑκατομμύρια παιδιῶν ποὺ διάβασαν, ἐντυπωσιάστηκαν καὶ ταυτίστηκαν μὲ τὸν Χάρι Πότερ καὶ τὸν κόσμο τῶν μάγων ποὺ ἡ Ρόουλινγκ παρουσιάζει ἰδιαίτερα δελεαστικὸ καὶ ἀληθοφανῆ χρησιμοποιώντας ὑλικὸ ἀπὸ τὴν ἀποκρυφιστικὴ βιβλιογραφία καὶ στοιχεῖα ποὺ συναντῶνται σὲ νεοεποχίτικες ὀργανώσεις ποὺ ἀσκοῦν μεταξὺ ἄλλων καί τὴν τελετουργικὴ μαγεία.
Ἀξίζει νὰ ὑπογραμμίσουμε ὅτι ἡ Ρόουλινγκ ἀκολούθησε τὴ γραμμὴ τῆς Θεοσοφικῆς Ἑταιρείας καὶ τῶν ἄλλων ἀποκρυφιστικῶν ὀργανώσεων, ὅπως τῆς Wicca, τῆς ἕνωσης μάγων καὶ μαγισσῶν στὴ Μεγάλη Βρετανία καὶ διεθνῶς.
Ἡ Ρόουλινγκ ἀκολουθεῖ τὴ θεωρία ὅτι ὑπάρχουν δῆθεν δύο εἴδη μαγείας, ἡ καλὴ καὶ ἡ κακή, ἡ λευκὴ καὶ ἡ μαύρη. Μὲ ἀποτέλεσμα ἡ καλὴ νὰ εἶναι ἐκείνη, τὴν ὁποία ἀσκεῖ κάποιος γιὰ νὰ πραγματοποιεῖ δῆθεν καλὰ ἔργα, ἐνῶ ἡ κακὴ εἶναι ἡ ἀπορριπτέα, αὐτὴ ποὺ ἀσκεῖται γιὰ νὰ ἐπιφέρει βλάβη σὲ ἄλλους. Αὐτὸς ὁ διαχωρισμὸς εἶναι ἕνας ὕπουλος διαχωρισμὸς διότι εἰσάγει στὴ συνείδηση τοῦ κοινοῦ δύο εἰδῶν μαγεῖες, μιὰ καλὴ καὶ μιὰ κακή, ἐνῶ δὲν ὑφίσταται κάτι τέτοιο. Ἡ μαγεία κατὰ τὴν Ἐκκλησία εἶναι μία, εἶναι κακὴ κι εἶναι ἡ «τέχνη τοῦ Σατανᾶ».
Τὸ ὅλο ἐγχείρημα «Χάρι Πότερ» ἀκολούθησε ἕναν πρωτοποριακὸ τρόπο προώθησης τῶν πωλήσεων ποὺ χαρακτηρίστηκε ἀπὸ κριτικοὺς ὡς «Ἀριστούργημα κυνικοῦ μάρκετινγκ»… Ἀκόμη καὶ σήμερα δὲν ἔχει πλήρως ἀποσαφηνιστεῖ τί ἦταν ἐκεῖνο ποὺ πυροδότησε αὐτὸ ποὺ ἔμεινε στὴν ἱστορία τοῦ μάρκετινγκ ὡς «Ποτερομανία» (Potterfever)· ἴσως τὸ γεγονὸς ὅτι τὰ βιβλία ἀφοῦ ἐκρίθησαν «κατάλληλα» ἀπὸ τό δίκτυο τῆς Νέας Ἐποχῆς τοῦ Ὑδροχόου (New Age) καὶ ξεπέρασαν σὲ πωλήσεις κατὰ πολύ τά μέτρα προώθησης ἑνὸς συνήθους ἐκδοτικοῦ προϊόντος, στὴ συνέχεια παρελήφθησαν ἀπὸ τὸ «μεγάλο κεφάλαιο» πού πάντα δείχνει ἐνδιαφέρον γιὰ ὅποιο προϊὸν ξεπερνᾶ κάποια συνήθη standards ἐμπορικότητας ὁπότε παρουσιάζει ἐνδιαφέρον περαιτέρω κερδοφορίας;
Στὴ διάρκεια ὅλων αὐτῶν τῶν ἐξελίξεων, ποὺ διήρκεσαν σχεδὸν μία δεκαπενταετία (1998-2012) -ἀλλὰ καὶ συνεχίζονται πιὸ χαλαρὰ μέχρι καὶ σήμερα-, μὲ δημοσιεύσεις στὸν διεθνῆ τύπο, παρουσιάσεις βιβλίων, τηλεοπτικὲς συνεντεύξεις, ἑκατοντάδες διαδικτυακοὺς τόπους κ.ἀ. -ἐπὶ καθημερινῆς βάσης ὅλα τα ἀνωτέρω- προεβλήθησαν καὶ δεκάδες ἐνθουσιώδεις παιδικὲς ἐπιστολές, στὴ χώρα μας πρὸς τὶς «Ἐκδόσεις Ψυχογιός». Πολλὲς ἀπὸ τὶς ἀνωτέρω διασώσαμε ἐνῶ συγκεντρώναμε τὸ ὑλικὸ γιὰ τὸ βιβλίο μας: «Ναὶ ἡ ΟΧΙ στὸ Χάρι Πότερ;», πού κυκλοφόρησε τὸν Μάιο τοῦ 2003, μὲ ἐξαιρετικὴ ἐπιτυχία καὶ πραγματοποίησε 4 ἐπανεκδόσεις μέχρι τὸ 2006. Στὴν ἔκδοση αὐτὴ συμπεριλάβαμε καὶ 67 ἐνθουσιώδεις παιδικὲς ἐπιστολές. Κάποιες ἀπὸ αὐτὲς περιέγραφαν πόσο πολὺ ἐπιθυμοῦσαν τὰ δύστυχα αὐτὰ παιδιὰ νὰ ἦταν ὁ κόσμος τῶν μάγων πραγματικότητα, ὥστε νὰ μποροῦσαν νὰ γίνουν μάγοι. Κάποια ἄλλα κόμπαζαν ὅτι διάβασαν τὰ βιβλία πολλὲς φορές, ξανὰ καὶ ξανά. Κάποια ἐξέφραζαν τὴν ἐπιθυμία νὰ μποροῦσαν, ὡς μάγοι, νὰ μετατρέψουν τοὺς καθηγητές τούς σέ… βατράχους -μία ἀπὸ τὶς πολλὲς ἀποδείξεις τοῦ πόσο «παιδαγωγοῦσαν» τὰ βιβλία τῆς Ρόουλινγκ. Πολλὰ ἀπὸ τὰ παιδιὰ δήλωναν ὅτι καὶ οἱ γονεῖς τους διάβαζαν τὰ βιβλία κι ὅτι ἦσαν συνεπαρμένοι· ἐνῶ ἄλλα ὁμολογοῦσαν ὅτι διάβαζαν τὰ βιβλία κρυφά!
Πεπεισμένοι ὅτι ἀποκλείεται ἄνθρωπος ποὺ ἀφιερώνει μία μεταπτυχιακὴ ἐργασία στὸν Χάρι Πότερ, νὰ μὴν ὑπῆρξε φανατικὸς ὀπαδός του, ψάξαμε νὰ βροῦμε τυχὸν ἐνθουσιώδεις παιδικὲς ἐπιστολὲς τῆς κ. Ἐλεάννας Ὄρλιακλη, ποὺ τὴν περίοδο τῆς ἔξαρσης τῆς «Ποτερομανίας» θὰ πρέπει νὰ ἦταν 10-15 ἐτῶν κατὰ τὶς ἐκτιμήσεις μας, ἀλλὰ χωρὶς ἐπιτυχία. Παρὰ ταῦτα, βρήκαμε ἀρκετὲς περιπτώσεις ποὺ ἡ κ. Ὄρλιακλη παρουσίασε τὴν μεταπτυχιακὴ αὐτὴ ἐργασία της σὲ διάφορες εὐκαιρίες ἀνὰ τὴν Ἑλλάδα: Στὸ Συνέδριο Φοιτητῶν τοῦ Τομέα Παιδαγωγικῆς Α.Π.Θ., τὸ 2011, στὸ 8ο Πανελλήνιο Συνέδριο τῆς Ἑλληνικῆς Παιδαγωγικῆς Ἐταιρίας Ἑλλάδος, τὸ 2012 κ.ἀ.
Ἐν κατακλείδι, δὲν μποροῦμε νὰ μὴν ἀναφέρουμε τὴν ἀφιέρωση ποὺ ἡ κ. Ὄρλιακλη παραθέτει στὶς πρῶτες σελίδες τῆς Ἐργασίας της: «Στοὺς γονεῖς μου, ποὺ δέχονται τὸ πάθος μου γιὰ τὸν Χάρι Πότερ. Στὸ δικό μου μαγικὸ ἥρωα».
Ὁλοκληρώνοντας τὸν σχολιασμὸ θὰ θέλαμε νὰ ὑπογραμμίσουμε ὅτι δὲν στοχεύουμε στὴν προσβολὴ ἡ στὴν ἀπομείωση τῆς τιμῆς καὶ τῆς ὑπολήψεως τῆς συμπαθοῦν παιδαγωγοῦ. Θὰ θέλαμε ὅμως νὰ προστατεύσουμε τὸ κοινὸ καὶ εἰδικά τά παιδιὰ ὑπογραμμίζοντας μὲ ἔμφαση ὅτι τὸ σύνδρομο «Χάρι Πότερ» μόνο ἀπώλεια μπορεῖ νὰ προκαλέσει ἂν δὲν τὸ ἀντιληφθεῖ κανεὶς καὶ δὲν σπεύσει στὴ μία ποίμνη, τὴν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, τὴν Ἐκκλησία.
_______________________
1 http://ikee.lib.auth.gr/record/131639/files/GRI-2013-10328.pdf
2 http://ikee.lib.auth.gr/record/131639?ln=el
3 http://archive.is/mkopC
4 https://www.oneman.gr/life/posa-xrhmata-vgazei-shmera-h-j-k-rowling-apo-ta-harry-potter/
Ἀφορμὴ γιὰ τήν ἀνάρτηση τοῦ παρόντος ὑπῆρξε ἄρθρο μέ τίτλο “Ο «ΧΑΡΙ ΠΟΤΕΡ» ΚΑΤΗΓΟΡΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΣΑΤΑΝΙΣΜΟ: ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΤΕΙ Ο ΜΑΓΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΡΟΟΥΛΙΝΓΚ;” σέ ρωσική ἱστοσελίδα ὅπου ἐπιχειρείται ἡ ἀπενοχοποίηση τοῦ ἔργου τῆς Τζόαν Κ. Ρόουλινγκ, συνεπικουροῦντος δυστυχῶς καί τοῦ γνωστοῦ ἐρευνητοῦ Alexander Dvorkin (https://iriney.ru/main/polemika/%C2%ABgarri-pottera%C2%BB-obvinyayut-v-satanizme-zapreshhat-li-volshebnyij-mir-rouling.html).
