«Πνευματική φαρέτρα τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ»
ΥΠΟ ΡΟΥΜΑΝΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΕΤΡΩΝΙΟΥ
Σύμφωνα μέ τήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, ὁ Θεός κυβερνᾶ τούς ἀνθρώπους πρός τήν τελειότητα μέ δύο ὁδούς: Ἡ μία εἶναι θετική καί ἡ ἄλλη ἀρνητική. Μέ τήν πρώτη πού ὀνομάζεται Πρόνοια, ἑλκύει τόν ἄνθρωπο μέ θετικό τρόπο μέσῳ τῆς ὡραιότητος τοῦ καλοῦ καί τῶν αἰτίων τῶν ὄντων, ἐνῶ μέ τήν δεύτερη ὁδό, πού ὀνομάζεται τῆς Κρίσεως, ἐργάζεται μέσῳ τῶν διαφόρων συμφορῶν, τίς ὁποῖες παραχωρεῖ γιά νά μᾶς ἀπομακρύνει ἀπό τήν ἁμαρτία.
Ἡ μέθοδος τῆς Προνοίας μᾶς βοηθεῖ ἰδιαίτερα νά ἀποκρούωμεν τούς πειρασμούς τῆς σαρκός καί γενικά τῶν ἐπιθυμιῶν, ἐνῶ μέ τήν μέθοδο τῆς Κρίσεως μᾶς βοηθεῖ νά ὑπομένουμε τίς δοκιμασίες μας.
Τό νόημα αὐτῶν τῶν δοκιμασιῶν εἶναι γιά ν᾿ ἀποκαλυφθῆ σέ τί στάδιο εὑρίσκεται ὁ ἄνθρωπος στόν ἀγῶνα γιά τήν νίκη τῶν παθῶν του καί πόσος ἀγῶνας ἀκόμη ἐπιβάλλεται ἐναντίον τους.
Σ᾿ αὐτές τίς δοκιμασίες ὅμως ἀνήκουν, ὄχι μόνο ἄνθρωποι ἰδιῶτες, ἀλλά καί κοινότητες, λαοί, ὅπως διαπιστώνουμε αὐτό καί στήν ἐποχή μας.
Ἐάν ρίξουμε μιά ματιά ἐπάνω στήν εὐρωπαϊκή ἤπειρο τῶν τελευταίων αἰώνων, βλέπουμε ὅτι οἱ λαοί τῆς ἀνατολικῆς Εὐρώπης ἐπέρασαν ἀπό τήν σκληρή δοκιμασία τοῦ πόνου, κάτω ἀπό τό καθεστώς τῆς κομμουνιστικῆς θηριωδίας. Γιά τήν κομμουνιστική νοοτροπία δέν ὑπάρχει παρά μία καί μοναδική πραγματικότης, ἡ ὕλη. Δέν ὑπάρχει Θεός, δέν ὑπάρχει ψυχή, δέν ὑπάρχει αἰώνια ζωή. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι μόνο μία ὕλη πού ἐξελίσσεται καί ὁλόκληρη ἡ ἀνθρώπινη ζωή ἐξαντλεῖται καί τελειώνει στό χῶμα.
Οἱ ἀσθένειες καί τά βάσανα προέρχονται ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ ἄνθρωπος δέν κυβερνᾶ πλήρως τήν ὕλη, οὔτε γνωρίζει ὅλα τά μυστικά της. Γι᾿ αὐτό ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά τήν ὑποτάξη, νά τήν δαμάση, νά ἀποσπάση τά μυστικά της γιά νά φέρη τήν πλήρη εὐτυχία τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν παράδεισο στήν γῆ. Συνεπῶς, ἡ ἐργασία εἶναι τό ἐργαλεῖο τῆς τελειότητος, ἡ ἐργαζόμενη τάξις εἶναι ὑποχρεωμένη νά κάνη αὐτό τό ἔργο ὑπό τήν καθοδήγησι τοῦ Κόμματος. Καί, ἐπειδή ὑπῆρχαν καί ἀντιδραστικοί ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι ἀντέδρασαν σ᾿ αὐτό τό εἶδος τῆς νοοτροπίας, τότε ὑποχρεώθηκαν διά τῆς βίας νά ἐργάζωνται γιά νά συμμορφωθοῦν στόν νέο τρόπο ζωῆς. Καί ἔτσι, ἐπινοήθηκαν εἰδικά μέσα γι᾿ αὐτό τόν σκοπό: φυλακίσεις, στρατόπεδα ἐργασίας, ἐξορίες κλπ. ἀπό τά ὁποῖα ἐπέρασαν ἑκατομμύρια ἄνθρωποι, ὁλόκληροι λαοί. Καί καταναγκάσθηκαν νά ὑποταχθοῦν σέ ὅλα αὐτά οἱ ἄνθρωποι γιά πολιτικούς, πολιτιστικούς καί ὑλικούς σκοπούς, ἀλλά προπαντός γιά τήν πίστι τους στόν Θεό, τήν ὁποία ὁ κομμουνισμός πολεμοῦσε.
Τό ἀποτέλεσμα αὐτῶν τῶν δοκιμῶν μέσῳ βασανιστηρίων εἶναι πολύ καλά γνωστό καί θετικό. Ἑκατομμύρια ὁμολογητές τῆς πίστεως στόν Χριστό ἁγιάσθηκαν μέ τήν ὑπομονή στά βάσανά τους, στά καταναγκαστικά τους ἔργα καί συναριθμήθηκαν στήν μεγάλη χορεία τῶν Μαρτύρων ἐν οὐρανοῖς, οἱ ὁποῖοι ἐμαρτύρησαν παλαιότερα.
Καί τώρα, ἐάν παρατηρήσουμε ἡ πλειοψηφία τῶν χριστιανῶν πού ἐπέρασαν ἀπ᾿ αὐτή τήν δοκιμασία τῶν βασάνων, συγκεκριμένα τῶν ὀρθοδόξων χριστιανῶν, καταλαβαίνουμε ὅτι ἡ Ἁγία Ὀρθοδοξία, ἐπετράπη ἀπό τόν Θεό νά περάση μέσα ἀπ᾿ αὐτή τήν τρομοκρατκή δοκιμασία τῶν πόνων καί συμφορῶν, ἀπό τήν ὁποία ἐξῆλθε νικήτρια καί δυνατή.
Ἐπέρασε ὁ κομμουνισμός μέ τό σύνθημα τῆς ἐργασίας καί ἄλλοι λαοί, ἀπό τήν δυτική Εὐρώπη προσκλήθηκαν νά δώσουν ἐξετάσεις, νά δοκιμασθῆ ἡ χριστιανική τους πίστις, ὅμως τώρα μέ ἄλλες δοκιμασίες καί μέ τίς ἴδιες ἀπολαύσεις.
Δεσμευμένη ἀπό μερικούς εὐνοϊκούς ἱστορικούς ὅρους καί τήν ὑψηλή τεχνολογία ἡ Δύσις ἐδημιούργησε ὑλικο-οἰκονομικές προϋποθέσεις στό πιό ὑψηλό ἐπίπεδο. Ἀλλά ἡ ὑπερβολική φρονδίδα τοῦ σώματος, ἐπέφερε τήν περιφρόνησι τῆς ψυχῆς, τήν ἄρνησι τοῦ Θεοῦ καί τήν θεοποίησι τοῦ ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος ἔτσι γίνεται μοναδικός ἡγεμόνας τοῦ κόσμου. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι τό μέτρο ὅλων τῶν ἔργων, ὅμοιος τῶν ἀρχαίων εἰδωλολατρῶν. Καί ὁ νέος ἡγεμών τοῦ κόσμου μέ τήν ὑποστήριξι τῆς τεχνολογίας, κτίζει τόν δικό του παράδεισο ἐπάνω στήν γῆ, μέ θεό ὑπέρτατο τήν κεφαλοκρατία μέ τήν βοήθεια τῆς ὁποίας ἐκπληρώνει τήν κάθε σωματική ἐπιθυμία του.
Τό ἀποτέλεσμα εἶναι ἡ συνέπεια μέ τίς ἀρχές αὐτές πού ἔβαλε σάν θεμέλιο στήν ζωή του. Ὑπερβολική κατανάλωσις γιά τό σῶμα, γιά τήν κοιλία, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ μόνη της τήν κολώνα τῶν ἐπτά κορυφαίων παθῶν, πού εἶναι: ἡ ἀκολασία, μετά ἡ φιλαργυρία, ἡ ἐκμετάλλευσις τῶν ἀδυνάτων, ἡ λατρεία τῶν ἡδονῶν μέ φυσική δῆθεν τήν ἐξάπλωσι τῆς ἀκολασίας μέ ὅλες τίς δυνατές μορφές της, ἡ ὁποία ἔχει πρωταρχική θέσι στό καπιταλιστικό σύστημα.
Τό ἀποτέλεσμα τῆς δοκιμῆς μέ τήν κατανάλωσι τῶν ἀγαθῶν, τήν ἀσυδοσία εἶναι σημεῖο πτώσεως τῆς ἀνθρώπινης ὑπάρξεως στό κατώτερο ἐπίπεδο διά μέσου τῆς ἱστορίας τῶν αἰώνων.
Καί ἐάν κυττάξουμε τώρα θά ἰδοῦμε ὅτι ἡ Δυτική Εὐρώπη, ἡ ὁποία προσκλήθηκε νά ἰδῆ τό χριστιανικό της στάδιο μέσῳ τῶν ἀπολαύσεων τοῦ βίου, ἀντιπροσωπεύεται ἀπό τόν χριστιανικό καθολικισμό καί προτεσταντισμό, διαπιστώνουμε ὅτι τό ἀποτέλεσμα τῆς δοκιμῆς τοῦ χριστιανισμοῦ τῆς Δύσεως εἶναι καταστρεπτικό. Ἀντί νά ἐκφράση εὐγνωμούνη στόν Θεό γιά τήν πραγματική ἀφθονία, μέ τά μέσα τῆς ὑψηλῆς τεχνολογίας, προχώρησε ἀντίθετα στήν ἄρνησι τοῦ Θεοῦ, στήν θεοποίησι τοῦ ἀνθρώπου καί στήν νομιμοποίησι τῆς ἁμαρτίας, ἡ ὁποία τοῦ προετοιμάζει τήν αἰώνια δυστυχία του.
Ἀλλά ἡ ἐξέτασις καί ἡ δοκιμή μέσῳ τῶν κοσμικῶν ἀπολαύσεων δέν τελείωσε ἀκόμη καί εἶναι σέ πλήρη ἐξέλιξι. Σ᾿ αὐτή τήν κατάστασι, ἔρχεται σάν φυσικό τό ἐρώτημα: Ἄρα γε ποιές εἶναι οἱ πιθανότητες πραγματοποιήσεως τοῦ καπιταλιστικοῦ συστήματος;
1. Ὁ Σωτήρας μας Χριστός, στό ὄρος τῶν Μακαρισμῶν, ἀφοῦ ἔκανε σέ πολλούς (αὐτούς πού τόν ἄκουαν) γνωστόν τόν Νέο Νόμο τῆς Διαθήκης, τόν ὁποῖον ἔφερε γιά τήν εὐτυχία τοῦ ἀνθρώπου, τελείωσε ὡς ἑξῆς: «Πᾶς οὖν ὅστις ἀκούει μου τοὺς λόγους τούτους καὶ ποιεῖ αὐτούς, ὁμοιώσω αὐτὸν ἀνδρὶ φρονίμῳ, ὅστις ᾠκοδόμησε τὴν οἰκίαν αὐτοῦ ἐπὶ τὴν πέτραν· καὶ κατέβη ἡ βροχὴ καὶ ἦλθον οἱ ποταμοὶ καὶ ἔπνευσαν οἱ ἄνεμοι καὶ προσέπεσον τῇ οἰκίᾳ ἐκείνῃ, καὶ οὐκ ἔπεσε· τεθεμελίωτο γὰρ ἐπὶ τὴν πέτραν. καὶ πᾶς ὁ ἀκούων μου τοὺς λόγους τούτους καὶ μὴ ποιῶν αὐτοὺς ὁμοιωθήσεται ἀνδρὶ μωρῷ, ὅστις ᾠκοδόμησε τὴν οἰκίαν αὐτοῦ ἐπὶ τὴν ἄμμον· καὶ κατέβη ἡ βροχὴ καὶ ἦλθον οἱ ποταμοὶ καὶ ἔπνευσαν οἱ ἄνεμοι καὶ προσέκοψαν τῇ οἰκίᾳ ἐκείνῃ, καὶ ἔπεσε, καὶ ἦν ἡ πτῶσις αὐτῆς μεγάλη». (Ματ.7,24-27). Ἡ ἀνοικοδόμησις μιᾶς Εὐρώπης χωρίς τόν Θεό, ὁμοιάζει μέ σπίτι πού κτίζεται ἐπάνω στήν ἄμμο.
2. Στήν θεία Διαθήκη, τήν ὁποία ὁ Σωτήρας ἄφησε στούς μαθητάς Του, πρίν ἀπό τά Ἅγια Πάθη Του, λέγει: «ἐγώ εἰμι ἡ ἄμπελος, ὑμεῖς τὰ κλήματα. Ὁ μένων ἐν ἐμοὶ κἀγὼ ἐν αὐτῷ, οὗτος φέρει καρπὸν πολύν, ὅτι χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν». (Ἰωάν.15,5). Δέν μπορεῖ νά δημιουργηθῆ ἕνας νέος κόσμος χωρίς τήν παρουσία καί τήν βοήθεια τοῦ Χριστοῦ.
Ἡ ἀπάντησις στό ἐρώτημα: «Τί πραγματικές πιθανότητες ἔχει ὁ «καπιταλισμός», ἐξάγεται ξεκάθαρα ἀπό τήν παραπάνω διδασκαλία τοῦ Σωτῆρος μας Χριστοῦ: Ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά κάνη τίποτε τό καλό, χωρίς τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ.
Ἐάν νομίζης ὅτι ὁλόκληρος ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου ἐξαντλεῖται μόνο στό ἐπί τῆς γῆς στάδιο τῆς ζωῆς του, αὐτό εἶναι μία φοβερή ἀπάτη, μέ τήν ὁποία ὁ διάβολος ἐξηπάτησε τόν ἄνθρωπο.
Ἀπό τήν δημιουργία ἀκόμη τοῦ κόσμου, ὁ Θεός ἑτοίμασε στόν ἄνθρωπο εὐτυχισμένη καί αἰώνια κατοικία, δεδομένου ὅτι ἡ ἐπίγεια διαμονή του νά εἶναι ἀκριβῶς ὁ καιρός τῆς προετοιμασίας του γιά τήν εἴσοδο σ᾿ αὐτή τήν κατοικία. Πῶς πρέπει νά γίνεται αὐτή ἡ προετοιμασία καί τί πρέπει νά κάνη γιά νά τήν ἐπιτύχη, μᾶς τό ἔδειξε ὁ Ἴδιος ὁ Θεός μέ τόν ὑλικό κόσμο πού τόν ἔθεσε στήν δική μας διάθεσι καί κατόπιν ὁ ἴδιος ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἔγινε ἄνθρωπος καί μᾶς ἔδειξε μέ τήν ζωή καί τήν διδασκαλία Του τήν Ὁδό καί μᾶς ὠργάνωσε ἀκόμη τήν ἁγία Ἐκκλησία Του μέ τήν δική του ἁγιότητα, τήν ὁποία μπορεῖ καί ὁ ἄνθρωπος νά οἰκειοποιηθῆ γιά νά εἰσέλθη στήν αἰώνια μακαριότητα.
Στήν κατάστασι στήν ὁποία εὑρίσκεται σήμερα ἡ Εὐρώπη, μέ τά μέσα μιᾶς καπιταλιστικῆς ζωῆς, ἡ ὁποία ἀποβλέπει νά γίνη τρόπος μιᾶς ἰδεαλιστικῆς καί μοναδικῆς ζωῆς, διαπιστώνουμε ἕνα νέο φαινόμενο, τό ὁποῖον ἔχει θέσι, μία ἔξοδο τῶν λαῶν μέ δύο ἔννοιες: Ἀπό τήν Ἀνατολή πρός τήν Δύσι καί ἀντιθέτως. Ἡ ἔξοδος πρός τήν Δύσι ἔχει δύο πρωταρχικές αἰτίες: πρῶτα ἦταν ἡ φυγή ἀπό τήν κομμουνιστική θηριωδία, ἐνῶ τώρα, ἡ ἐπιθυμία πλουτισμοῦ σέ συνδιασμό μέ τόν καπιταλισμό. Ἐνῶ ἡ ἔξοδος τῆς Δύσεως πρός τήν Ἀνατολή γίνεται γιά τόν σφετερισμό τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν αὐτοῦ καί τήν μεταφορά τῆς τεχνολογίας ἑνός προοδευμένου καπιταλισμοῦ. Σ᾿ αὐτή τήν ἔξοδο καί οἱ μέν καί οἱ δέ φέρουν μαζί τους κατ᾿ ἰδίαν καί τά καλά τους ἔργα. Ἡ Ὀρθοδοξία φέρει μαζί της τόν τρόπο τῆς χριστιανικῆς ζωῆς μέ τά δικά της γνωρίσματα: τήν πνευματική ζωή, τήν Λειτουργία, τήν ζωή τῆς προσευχῆς, τήν τιμή τῶν ἁγίων εἰκόνων. Παράλληλα φέρει τήν ἀξιοτίμητη ἐργασία, πού τήν ἐκμεταλλεύθηκαν πολύ οἱ ἄνθρωποι τῆς Δύσεως. Ἐνῶ οἱ Δυτικοί φέρουν μαζί τους τήν ἄφθονη σωματική τους καλοπέρασι μέ τίς παντός εἴδους ἀκολασίες, μέ τήν ἄρνησι τοῦ Θεοῦ καί τήν εἰδωλοποίησι τοῦ ἀνθρώπου καί τό πλῆθος τῶν αἱρέσεων.
Ἀπ᾿ αὐτή τήν ἀμοιβαία συνάντησι, ἡ Δύσις λαμβάνει ἀπ᾿ εὐθείας τήν ἀφορμή νά γνωρίση τά καλά τῆς Ὀρθοδοξίας, νά ἀναγνωρίση τίς ἐλλείψεις της καί μάλιστα νά ξαναποκτήση τήν πνευματική διάστασι τοῦ Χριστιανισμοῦ, τήν ὁποία ἔχασε. Ἐνῶ ἡ Ἀνατολή ἔχει τήν δυνατότητα νά γνωρίση μέ προσωπική της ἐμπειρία τίς ἀρνητικές ἐπιπτώσεις τοῦ ὑλιστικοῦ καπιταλισμοῦ, τόν ἐξευτελισμό τῆς ἀνθρώπινης ὑπάρξεως διά τῆς ἁμαρτίας καί τῆς δυστυχίας πού προέρχεται ἀπό τήν θεοποίησι τῆς ὕλης.
Δέν εἶναι δύσκολο νά κατανοήσουμε τό θεῖο σχέδιο αὐτῶν τῶν δοκιμασιῶν. Ἡ Εὐρώπη εἶναι ἡ μόνη μακάρια ἤπειρος, ἡ ὁποία ἀξιώθηκε τῆς μεγάλης εὐλογίας τοῦ Χριστιανισμοῦ. Ὁ χριστιανικός της πολιτισμός διαδόθηκε καί ἐπέδρασε καί σ᾿ ὁλόκληρη τήν ἀνθρωπότητα. Οἱ θαυμαστές τεχνικές της ἐπιτυχίες προσέφεραν στήν ἀνθρωπότητα μεγάλες εὐεργεσίες. Ἀλλ᾿ ὅμως ἐξαπατήθηκε ἀπό τόν διάβολο. Ὁ Θεός δημιουργώντας τήν ὕλη τήν ἐπροίκισε μέ θαυμαστές δυνάμεις: ἐνεργείας, ἰσχύος διότι ὁ ἄνθρωπος ἀποκαλύπτοντας αὐτές τίς δυνάμεις μποροῦσε πλέον νά ἐκπληρώση πλήρως τήν κλῆσι του νά ἁγιάση τόν ἑαυτό του θέτοντας τήν ὕλη στήν ὑπηρεσία αὐτοῦ τοῦ ἔργου τοῦ ἁγιασμοῦ του. Ὁ δυτικός Χριστιανισμός χάνοντας τίς ἀληθινές πνευματικές του διαστάσεις, δέν μπορεῖ πλέον νά ἐπιτελέση αὐτό τό ἔργο, καθώς τό ἀπέδειξε στήν πρᾶξι μέ τίς ἐξετάσεις πού ἔδωσε κι ἀπό τίς ὁποῖες, καθώς εἴδαμε, ἐξῆλθε χρεωκοπημένος.
Ἡ πνευματική Ὀρθοδοξία, μέσῳ τῶν δοκιμασιῶν της, ἀπέδειξε ὅτι διατηρεῖ ἀνέπαφη τήν λατρεία της, ἡ ὁποία τήν καταξίωσε νά συνεργασθῆ μέ τόν Θεό στήν πραγματοποίησι τῆς ἀνόδου του στόν οὐρανό, ὅπου ἡ νέα γῆ, προορισμένος νά εἰσέλθη στήν αἰωνιότητα.
Ἔτσι ἡ ἁγία καί ὑψηλή κλῆσις τῆς ἁγίας Ὀρθοδοξίας, γιά τόν ἐκχριστιανισμό καί τήν πνευματικοποίησι τῆς Νέας Εὐρώπης, εἶναι ἔργο τό ὁποῖον τῆς τό ἐμπιστεύθηκε ὁ Καλός Θεός, ὁ Ὁποῖος θέλει ὅλοι νά σωθοῦν καί γι᾿ αὐτό ἡ Ἁγία Ὀρθοδοξία προετοιμάσθηκε καί ἀπέδειξε ὅτι μπορεῖ νά τό πραγματοποιήση. Ἐάν τό ἔργο αὐτό εἶναι πραγματοποιήσιμο, ἡ Τρίτη χιλιετία θά εἶναι χριστιανική, σύμφωνα μέ τόν λόγο κάποιου γάλλου φιλοσόφου. Ἐάν ὄχι, τότε τήν περιμένει ὁ κατακλυσμός τῶν Σοδόμων καί τῆς Γομόρρας.
Μετάφρασις ἀπό τά ρουμανικά π. Δαμασκηνός Γρηγοριάτης
Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου
