ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΠΕΡΙ ΝΗΣΤΕΙΑΣ

«Πνευματική φαρέτρα τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ»

 ὑπό Γέροντος Αρσενίου ρουμάνου ἀσκητοῦ.

1. Τί σημαίνει η νηστεία τών Χριστουγέννων στή ζωή τοῦ χριστιανού;

Δέν έχει σημασία έάν είναι νηστεία τών Χριστουγέν­νων ή τοῦ Πάσχα. Ή σπουδαιότης τής νηστείας έχει μιά άλλη μεγαλύτερη σημασία.

Ή νηστεία τών Χριστουγέννων καθιερώθηκε περισ­σότερο γιά τό μεγάλο γεγονός τής Γεννήσεως τοῦ Σωτήρος μας Χριστού, πού είναι μεγίστης σημασίας γιά τή ζωή τής άνθρωπότητος. Αντιλαμβάνεσθε έσεῖς τί μεγάλο γεγονός συνέβη έπί τής γής, όταν γεννήθηκε ό Θεός μέ τήν μορφή άνθρώπου; Τό μέλλον ολοκλήρου τής άνθρωπότητος στηρίχθηκε στά λόγια τής Παρθένου Μαρίας, πού είπε πρός τόν "Αγγελο: «Ιδού ή δούλη Κυρίου, γένοιτο μοι κατά τό ρήμα σου» (Λουκ. 1.38). Καί τήν στιγμή έκείνη συνέλαβε έκ Πνεύματος Αγίου, τόν Σωτήρα τοῦ κόσμου.

Συνεπώς ή τύχη καί ό προορισμός τοῦ κόσμου είναι τελείως διαφορετικός. Καί έπειδή τό γεγονός αύτό είναι μεγάλο, είναι καλό νά προετοιμαζώμεθα νά τό υποδεχθούμε μέ νηστεία - διότι γιά τήν νηστεία τών Χριστουγέννων μ' έρωτήσατε.

Ή νηστεία, άφ' εαυτής είναι πολύ παλαιός θεσμός. Ή άρχή της ταυτίζεται μέ τόν ερχομό τοῦ άνθρώπου στήν γή. Διότι ό Θεός είπε στόν 'Αδάμ, πού ήτο στόν παράδεισο: «Άπο παντός ξύλου τοῦ έν τω παραδείσω δρώσει φαγή, άπό δέ τοῦ ξύλου τοῦ γινώσκειν καλόν καί πονηρόν, ου φάγεσθε άτίαύτοῦ» (Γέν. 2,16-17) Ό θεός, λοιπόν έθέσπι- σε τήν νηστεία στόν άνθρωπο.

Βεβαίως οί πρακτικές διαστάσεις καθορίζονται άπό τήν Έκκλησία πρός τούς χριστιανούς καί οί ωφέλειες της είναι πολλαπλές καί γιά τήν ψυχική καί τήν σωματική υγεία τοῦ άνθρώπου. Διότι, όταν είσαι συγκρατημένος άπό πολ­λά φαγητά καί ποτά, έχεις καθαρώτερο νού νά σκεφθής σωστά καί νά δημιουργήσης σταθερά. Όπότε, δέν μάς ένδιαφέρει μόνο ή εγκράτεια άπό τό φαγητό, άλλά ή πνευ­ματική πρόοδος τοῦ άνθρώπου, πού πιστεύει στόν Θεό. Άλλά δέν έχει καμμία άξια ή ξήρανσις καί άτονία τοῦ σώ­ματος, διότι, νηστευτής, έάν δέν άγαπά δέν μπορεί καί νά συγχωρή. Αύτό άκριβώς είναι τό γεγονός πού άμεσα μάς ενδιαφέρει.

Βλέπετε, άφησε ό Θεός τήν δυνατότητα στόν άνθρω­πο νά άνυψώνεται διά τής Χάριτος σ' αύτόν. Καί όπως λέ­γουν μερικοί άσκητές: «όταν φτάσω έκεῖ ψηλά, Κύριε γί­νομαι μεγάλος σάν καί Σένα! Καί Σύ κατεβαίνεις σέ μένα καί γίνεσαι μικρός σάν καί μένα!»

Βλέπετε ότι ή νηστεία παίζει ένα πολύ μεγάλο ρόλο στό έξαιρετικό αύτό φαινόμενο τής σχέσεώς μας μέ τόν Χρι­στό, ό όποιος μάς βοηθά ν' άνεβοῦμε μέσω τών έσωτερικών μας βιωμάτων πρός αύτόν.

Ή νηστεία άκόμη συμβάλλει στήν άνάπτυξι τοῦ πνευματικού μας βιώματος καί όχι τόσο στήν αλλαγή δίαιτας ή τόν περιορισμό οικονομικών δαπανών. Διότι έμεῖς κρί­νουμε ενίοτε επιπόλαια αύτόν πού κακολογεί τόν άλλον καί τόν έντάσσουμε στήν κατηγορία τοῦ φονέως, τοῦ ήθικοῦ φονέως. Ιδού τί λέγει ό "Αγιος Γρηγόριος ό Ναζιανζηνός: «Γιά κάθε λόγο θά άπολογηθοῦμε, ιδιαίτερα όμως γιά κάθε αισχρό λόγο». Καί λέγω τώρα έγώ: Άκόμη πε­ρισσότερο γιά ένα φονικό λόγο. Όπότε ή νηστεία σου δέν είχε καμμιά άξια, έάν σύ συνεχίζης νά κατακρίνης καί κακολογής τόν άδελφό σου. Τό είπα πολλές φορές καί δέν έντρέπομαι νά τό ειπώ καί πάλι μιά φορά. Είμαι πεπει­σμένος ότι οί περισσότεροι στήν κόλασι είναι αυτοί πού κατακρίνουν άνελέητα τόν συνάνθρωπο τους. Διότι πολ­λοί λέγουν ότι δέν είναι τίποτε αύτό τό αμάρτημα. Καί άπολογοῦνται λέγοντας: Μόνο έγώ τό κάνω;

Είναι μεγάλο αμάρτημα ή κακολογία. Είναι φόνος! Διότι ή έννοια τής σωτηρίας καί τό κριτήριο τής κρίσεώς μας θά είναι ή άγάπη.

Κι έσύ δέν άγάπησες τόν συγκάτοικο σου, σάν μιά σωτήρια άνάγκη γιά νά έπικοινωνήσης μαζί του, νά στεφανωθής άπό τόν Χριστό καί γιά νά μήν αισθάνεσαι μόνος σου στόν κόσμο. Ό Θεός μάς συγκέντρωσε πολλούς νά ζούμε μαζί γιά νά έπικοινωνοῦμε, νά αίσθανώμεθα καλά καί νά κάνουμε μιά εύχάριστη ζωή. Ό διπλανός μου είναι γιά μένα ένα στήριγμα καί σύ τόν διώχνεις μέ τίς κακολο­γίες σου.

Δύο ρώσσοι κάποτε μαχαίρωσαν έναν άνθρωπο. Καί άφού έτελείωσαν τό έγκλημά τους, έπήγαν πιό πέρα νά φάνε. Είχαν μόνο κρέας κονσέρβας (ζαμπόν) καί είπαν με­ταξύ τους: «Δέν τρώμε σήμερα κρέας, διότι είναι Παρα­σκευή καί έχουμε νηστεία!»

Κάτι παρόμοιο κάνουμε κι έμεῖς μέ τήν κατάκρισι. Τρώμε μόνο παξιμάδι ή δέν τρώμε καθόλου ή μόνο παξι­μάδι μέ νερό καί ταυτόχρονα έχουμε τό στόμα μας άνοικτό νά κατακρίνουμε τόν άδελφό μας.

Γιά τήν νηστεία μάς μιλούν όλοι οί Πατέρες ότι είναι ένα άναγκαῖο έργο, πολύ άναγκαῖο καί πολλοί κάνουν λό­γο γιά σωματικές θεραπείες μέσω αυτής. Διαφυλάσσει άπό μία σειρά νόσων, γεγονός τό όποιο βοηθεῖ τούς γιατρούς, στήν έξάλειψι πάσει θυσίςι τοξινών άπό τόν οργανισμό. Ή νηστεία, λοιπόν είναι πολύ καλό πράγμα.

Ή πιό μεγάλη ώφέλεια, άγαπητοί μου, είναι νά προ- σπαθήσης μέ κάθε τρόπο νά προκόψης πνευματικά. Βλέ­πεις ότι καί τό σώμα έχει δηλαδή τίς άνάγκεςτου άπό τρο­φή. Τοῦ τίς δίνεις. "Αν όμως δέν τό κυβερνούμε στίς απαι­τήσεις του, γίνεται επιθετικό: Πρέπει δηλαδή νά τοῦ βά­ζουμε μερικούς φραγμούς. Νά τοῦ δίνουμε, όσο θέλουμε έμεῖς καί όχι όσο θέλει έκεῖνο. Διότι είναι άπόλυτη άνά­γκη τό σώμα αύτό, πού μάς τό έδωσε ό Θεός ώς υπηρέτη τοῦ πνεύματος νά τό άγιάσουμε. Δηλαδή νά χαθούμε κα­τά τόν παλιό άνθρωπο τής άμαρτίας γιά νά μπορέσουμε νά ξαναβρούμε τόν σωστό άνθραοπο, τόν κατά Θεόν πλασθέντα. 'Αρνούμεθα μέ τήν θέλησί μας τήν άνθρώπινη έμπαθή προσωπικότητά μας καί εγκαθιστούμε στήν θέσι της τήν μεταμορφουμένη έν Χριστώ Αγγελική μας προσωπικότη­τα. Τότε αύτό σημαίνει ότι μπήκαμε στά φυσιολογικά μας σωστά ανθρώπινα πλαίσια. Καί έν σχέσει μέ όσα έλεγα προηγουμένως υπάρχει άνάγκη άνθρωπίνων σχέσεων, διό­τι, ό άνθρωπος πλάσθηκε άπό τόν Θεό όχι νά ζή μόνος του μέ τόν Θεό, άλλά καί μέ τήν κοινότητα τών άλλων αδελφών του. Θά μπορούσα νά ειπώ κι έγώ μαζί μέ τούς μεγάλους εραστές τοῦ Θεοῦ ότι τήν τραγωδία τής άνθρωπότητος τήν ζούμε κι έμεῖς, καί έξ αιτίας τών ιδικών μας άμαρτιών. Διό­τι, όταν άμαρτάνουμε έμεῖς άμαρτάνει στό πρόσωπο μας όλη ή κτίσις καί υποφέρει όλη ή δημιουργία. Τήν τραγω­δία τής άνθρωπότητος τήν ζούμε κι έμεῖς μέ τίς ιδικές μας πτώσεις. Καί τότε, σίγουρα, άντιλαμβάνεσθε πόσο άνα­γκαῖο πράγμα είναι ό πλησίον μας.

Θά σάς ειπώ ένα άλλο παράδειγμα: Ξέρει όλος ό κό­σμος ότι ό Αββάς Μακάριος βρήκε στό δάσος ένα κρανίο καί τό ρώτησε:

Ποιός ήσουν έσύ;

Ιερεύς τών ειδώλων.

Καί ποῦ ευρίσκεσαι τώρα;

Στήν κόλασι.

"Εχετε έκεῖ κάποια άνάπαυσι;

"Εχουμε όταν έσῦ προσεύχεσαι γιά εμάς.

Καί τί άνακούφισι αίσθάνεσθε;

Βλέπουμε ό ένας τό πρόσωπο τοῦ άλλου.

"Ακουσες;

Κανείς δέν θά μπορούσε νά καταλάβη καί έγώ, όταν νέος διάβαζα τό γεροντικό ευρισκόμενος μέσα στήν φυ­λακή, έζησα μιά τέτοια εμπειρία. Κάποτε μοῦ έβαλαν στά μάτια μαύρα γυαλιά καί στά πλάγια κομμάτια άπό μαύρη λαμαρίνα καί μέ οδηγούσαν έξω στόν διάδρομο τών φυ­λακών. Κατά σύμπτωσι, τό ένα μάτι μου δέν είχε πλάγια αύτό τό κομμάτι λαμαρίνας όπότε έβλεπα λίγο. Βέβαια, δέν τούς είπα ότι λείπει τό τάδε κομμάτι ή ότι βλέπω, διότι θά μέ σκότωναν έπί τόπου. Καί βαδίζοντας, υποβασταζόμε­νος άπό δύο άξιωματικούς, είδα ότι μπροστά μου έπήγαί­νε άλλος μέ κλειστά τά μάτια σάν καί μένα. Αύτοί δέν άντελήφθηκαν πόσο χαρούμενος ήμουν μέσα στά δεσμά μου, διότι έβλεπα κάποιον διπλανό μου! Τά βάσανα τής κολάσεως, άγαπητέ μου δέν μάς δίνουν τήν δυνατότητα νά ζή­σουμε σέ κοινωνία μέ τούς άλλους. Έκεῖ υπάρχει πλήρης άπομόνωσις! Πῦρ συνειδήσεως, χωρίς συζητήσεις!

"Αλλη ουσιαστική οψις τής νηστείας είναι καί αύτή: παύω νά άγαπώ καί νά προσεύχωμαι γιά τόν έαυτό μου καί προσεύχωμαι πλέον γιά όλο τόν κόσμο, όσο μοῦ είναι δυνατόν καί ιδιαίτερα προσπαθώ ν' άποκτήσω τά βιώμα­τα τών άγιων τής Έκκλησίας μας γιά νά ελευθερωθώ άπό τάπάθη.

"Αν είμεθα έλεύθεροι άπό τά πάθη ή συγχώρησις πρός τούς άλλους έρχεται μόνη της.

 Μετάφρασις ἀπό τά ρουμανικά Μον. Δαμασκηνός Γρηγοριάτης. 2005

Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου