Μετάφραση: Αγγελική Καλαντζή
Έχοντας την έγκριση της συγγραφέα, το περιοδικό Bulles δημοσιεύει, εδώ, ένα άρθρο¹, που θα δώσει στους αναγνώστες του στοιχεία, προκειμένου να τους βοηθήσει να κατανοήσουν και να είναι πιο προσεκτικοί απέναντι σε ένα φαινόμενο με έντονη παρουσία στη Γαλλία, όπως άλλωστε επιβεβαιώνεται από τους συλλόγους μας.
Η συγγραφέας του άρθρου, Anne-Sophie Lecomte, εργάζεται ως αναλύτρια στην υπηρεσία μελετών του Κέντρου Πληροφοριών και Απόψεων σχετικά με τις Βλαβερές Σεχταριστικές Οργανώσεις (CIAOSN) που δραστηριοποιείται στο Βέλγιο.
Ένα φαινόμενο σε εξάπλωση
Η μελέτη των αιτήσεων και των ερευνών που έχουν καταγραφεί από το CIAOSN, χωρίς να μας επιτρέπουν να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι είναι επιβλαβείς τέτοιες ομάδες, αφήνουν να φανεί ότι κατά τα έτη 2004-2005 υπήρχε μία νέα τάση που διαφαινόταν στα ερωτηματικά του κόσμου. Η σταθερή και σημαντική αύξηση των καλεσμάτων που αφορούν την πρακτική αυτού που, λόγω έλλειψης συναίνεσης ως προς την επιλογή του πλέον κατάλληλου όρου, θα αποκαλούσαμε ως ενθουσιασμός προς την Εκκλησία της Πεντηκοστής, μέσα στους κόλπους των μεταναστών του Νότου, μαρτυρά ότι αυτή η μορφή θρησκευτικής έκφρασης καλεί κυρίως τον απλό κόσμο.
Φαινόμενο, πολυδιάστατο και σύνθετο, το κίνημα αυτό, που εδώ μας απασχολεί, περιλαμβάνει ένα πλήθος από εκκλησίες και κυριαρχίες, κατευθυνόμενες και, ως επί τω πλείστον, απαρτιζόμενες από κατοίκους των χωρών του Νότου. Αυτές οι εκκλησίες, συνδεόμενες με τον προτεσταντισμό, χαρακτηρισμός που εκπορεύεται από την ονομασία της «εξελικτικής δογματικής διαδοχής», μοιράζονται τα χαρακτηριστικά του ευαγγελικού κινήματος που βρίσκει την έκφρασή του στην Βιβλοκεντρική λατρεία², στην Σταυροκεντρική λατρεία³, στον προσηλυτισμό και στον ακτιβισμό. Δίνουν έμφαση, μεταξύ άλλων, στην αποτελεσματικότητα της θείας πράξης, ως «εδώ και τώρα», στην εκδήλωση, σε ημερήσια διάταξη, θαυμάτων και χαρισμάτων της πρωτόγονης εκκλησίας, και ιδιαίτερα στην προφητεία, στην θεραπεία και στην γλωσσολαλιά⁴. Αν και αρκετά εκτενής, αυτή η προσέγγιση είναι ένα απλό αξίωμα εργασίας που έχει συσταθεί για να εξυπηρετήσει λειτουργικούς σκοπούς και σε καμία περίπτωση σκοπούς κοινωνιολογικούς, θεολογικούς ή άλλους.
Είτε είναι μέλη της εκκλησίας, ή παλιά μέλη, συγγενείς, άτομα από ομάδες ψυχοκοινωνικής βοήθειας, δημοτικές αρχές, είναι αυτονόητο ότι τα άτομα που απευθύνονται στο CIAOSN είναι αυτά που έχουν μία αρνητική εμπειρία σε ομαδικό επίπεδο, ή αυτά που προαισθάνονται μία δυσλειτουργία μέσα στις αιρετικές ομάδες, την οποία εξομοιώνουν με μία αιρετική παραθρησκευτική οργάνωση. Αυτοί ήταν οι κινητήριοι μοχλοί για την σύνταξη αυτού του άρθρου, αφήνοντας στην άκρη το συναφές ερώτημα, σχετικά με την θετική επίδραση, που πιθανόν να έχει για κάποιους, η προσχώρηση σε τέτοιου είδους εκκλησίες, ή για το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσουν για το δικό τους όφελος, σε σχέση με την ένταξη κάποιων από αυτούς, στο αστικό πλαίσιο, των μεταναστών για παράδειγμα, ή ακόμα για την πιθανή απάντηση που βρίσκουν, σχετικά με την άρνηση αναγνώρισης που υφίστανται ή τον κοινωνικό αποκλεισμό…
Η ευημερία και οι κακοτυχίες της
Ένα σημαντικό μέρος των ερωτήσεων, που μας απευθύνονται, απορρέουν από τις πρακτικές που εξασκούνται από συγκεκριμένες ομάδες μιας «θεολογίας της ευημερίας», ιδωμένη μέσα από το πρίσμα μιας διόδου πρόσβασης προς τη σωτηρία «εδώ και τώρα», εστιάζοντας στη θαυμαστή εξουσία, που θα ενεργούσε πάνω στο άτομο σε επίπεδο υγείας και υλικών αγαθών. Αυτή η θεολογική προσέγγιση είναι, κατ’αρχήν, ένα συμβολικό σύστημα, που βασίζεται στην ευαγγελική πίστη, αναμιγμένη με ιδέες, κληροδοτημένες από κινήματα «θετικής σκέψης» και με μια υλιστική κουλτούρα, σχετική με την θετική εξομολόγηση, άρα τη δημιουργική δύναμη της ομιλίας, σχετική επίσης, με την υγεία και την υλιστική ευημερία· δηλαδή, ένα επεξηγηματικό διάγραμμα της τάξης του κόσμου, στον οποίο «ο Θεός θα δώσει την επιτυχία και την ευημερία σε όσους ακολουθούν τους πνευματικούς νόμους του σύμπαντος». Από μεταφυσική σκοπιά, δεν ανήκει στο επίκεντρο μιας νόμιμης και καλώς εννοούμενης τοποθέτησης. Αντίθετα, οι παράπλευρες απώλειες που μπορεί να προκληθούν, οι δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν, από τη μορφοποίηση, υπό όρους, της πρόσβασης στα υλικά αγαθά, χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής.
Νόσοι και θεραπείες
Ο Θεός επιζητά την σωματική ευεξία και την υλική αφθονία για τους πιστούς του. Σωματική αρχικά, ως διατήρηση ή αναδόμηση της υγείας, μέσω της προσευχής, κάτι που αποτελεί, στις μέρες μας, ένα από τα προνομιούχα πεδία αυτών των εκκλησιών. Αυτό περνά μέσα από την οργάνωση ενός συνόλου πράξεων και παρουσιάσεων, γύρω από τις νόσους και τις θεραπείες τους. Και όταν λέμε νόσους, αναφερόμαστε σε μία ευρύτερη προσέγγιση του όρου (ανεργία, οικονομικά προβλήματα, επαγγελματικές αποτυχίες, προβλήματα σχέσεων… όλες οι κακοτυχίες της ζωής, μέσα στις οποίες, εννοείται βέβαια, ότι συμπεριλαμβάνονται και οι σωματικές ή ψυχολογικές ασθένειες) η αποτελεσματικότητα των οποίων έγκειται στη δύναμη του Αγίου Πνεύματος.
Σήμερα, αυτές οι εκκλησίες, στην πλειονότητά τους, διατυπώνουν έναν ασαφή λόγο, ο οποίος δεν αντίκειται επίσημα, με τις επιταγές της ιατρικής. Δηλώνουν ότι δεν την αντικαθιστούν και δεν ενθαρρύνουν τους πιστούς τους να της γυρίσουν την πλάτη. Μερικές, παρ’όλ’αυτά, έχουν ένα ρωμαλέο λόγο και προστάζουν τους πιστούς τους να στραφούν μακριά από την τεχνολογία ή από ολόκληρα πεδία της ιατρικής. Όπως και να έχει, ένα σημαντικό μέρος των «πιστεύω» που σε γενικές γραμμές κυκλοφορεί μέσα σε αυτές τις εκκλησίες, «πιστεύω», σχετικά με την προέλευση ή τα αίτια της ασθένειας και με την θεραπευτική αγωγή, μπορούν να μας δώσουν μια σαφή εικόνα της συμπεριφοράς που υιοθετείται από τους πιστούς· είναι, επομένως, πιθανό να οδηγήσουν σε πρακτικές, αντίθετες προς την αρχή, σύμφωνα με την οποία, σ’ένα άτομο δε θα έπρεπε να απαγορεύεται να ακολουθήσει τη θεραπεία εκείνη που είναι αποδεδειγμένα αποτελεσματική για την καταπολέμηση της νόσου που τον ταλαιπωρεί.
Μπορούμε, τέλος, να αναρωτιόμαστε σχετικά με την αποτελεσματικότητα που ίσως να έχει η παρουσίαση της ιατρικής, όπως αυτή μεταφέρεται, μέσα από το πλήθος των μαρτυριών αυτών που έχουν θεραπευτεί, κάτι που παίρνει ιδιαίτερη βαρύτητα από το μεγάλο αριθμό των θεραπευμένων, καθώς επίσης και από τις δημοσιεύσεις κάποιων ομάδων, που μπορεί να βρει κανείς σε αφθονία. Σε αυτές τις μαρτυρίες, που ακολουθούν ένα αφηγηματικό, στερεότυπο σχεδιάγραμμα, διαπιστώνουμε ότι οι άνθρωποι διατυπώνουν, κατά κόρον, την απογοήτευσή τους, για το λάθος που έκαναν, να προσφύγουν στην ιατρική. Σε αυτές τις μαρτυρίες τονίζεται επίσης το πόσο επίπονο ήταν το βασανιστήριο που χρειάστηκε να υπομείνουν εξαιτίας της αναποτελεσματικότητας της θεραπείας που ακολούθησαν και βέβαια δίνεται έμφαση στο οικονομικό κόστος…
Για όλους αυτούς τους λόγους, ακόμα κι αν οι εκκλησίες προσπαθούν να απομακρύνουν τους πιστούς από μία επιστημονικά αποδεδειγμένη ιατρική, ο μεγάλος φόβος παραμένει ως προς το να δει κανείς τους πιστούς να υιοθετούν μία συμπεριφορά καχυποψίας ή έστω ελάχιστα συνεργάσιμης, προς το ιατρικό σώμα, ή ακόμα χειρότερα απόρριψης. Αυτός ο φόβος που θα μπορούσε να θεωρηθεί τελείως θεωρητικός, για να μην πούμε γέννημα της φαντασίας, επιβεβαιώνεται από το πλήθος μαρτυριών, που έχει λάβει το CIAOSN, από άτομα που αποφάσισαν να βάλουν τέρμα σε θεραπείες, που δεν είχαν ολοκληρωθεί (χημειοθεραπείες, ψυχιατρικές αγωγές…) ακολουθώντας τις συμβουλές της εκκλησίας τους.
Ένα συμβόλαιο με τον Θεό;
Από την άποψη της χρηματοδότησης, αυτές οι εκκλησίες της ευημερίας δηλώνουν πως ο Θεός θα καλύψει οικονομικά αυτόν που ανοίγει την καρδιά του σε φαντασιώσεις υλικής ικανοποίησης (αυτοκίνητα, σπίτια…). Εν τούτοις, αυτό το «θαύμα» δε συντελείται από μόνο του: οφείλει ο πιστός να αποδείξει την πίστη του στον Θεό, εκτελώντας προκαταβολικά το δικό του μέρος του συμβολαίου, δηλαδή να καταβάλει τον οβολόν του στην εκκλησία και να της προσφέρει σε τακτά χρονικά διαστήματα δωρεές, ανεξάρτητα με τις οικονομικές του δυνατότητες. Ξεκινώντας από το αξίωμα ότι η δωρεά αποτελεί οφειλή και αντι-δωρεά, αυτές οι δωρεές του πιστού καθιερώνουν μία σχέση σύμβασης ανάμεσα στον πιστό και στον Θεό. Με αυτή τη λογική, όσο πιο πολύ ο πιστός συνεισφέρει οικονομικά, τόσο πιο σημαντικός γίνεται στα μάτια του Θεού και τόσο περισσότερο αυξάνει η υποχρέωση του Κυρίου απέναντί στον πιστό, ως ανταμοιβή για την προσφορά του. Αντίθετα, όποιος δε δίνει στον Θεό, τότε τον κλέβει, και δε θα μετέχει ποτέ «της βασιλείας του Θεού». Αυτή η θεώρηση των πραγμάτων, που επιτρέπει την αξιολόγηση της πορείας της ζωής – για κάποιους της πολυτελούς ζωής – του καθενός, από ορισμένους υπεύθυνους της εκκλησίας, δημιούργησε ενόχληση και θλίψη, μετά από κάποια χρόνια δωρεών χωρίς αντάλλαγμα. Δημιούργησε ακόμα καταστάσεις αβεβαιότητας, σε νοικοκυριά που αποτελούνταν από πιστούς με πενιχρά εισοδήματα, που πεπεισμένοι από τον υποχρεωτικό χαρακτήρα της άφθονης δωρεάς, προτίμησαν να τιμήσουν και με το παραπάνω αυτή τους την υποχρέωση, εις βάρος των οικονομικών της οικογένειας τους.
Προσφυγή στη δαιμονοποίηση
Περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη αιτία ανησυχίας είναι αυτή που ορισμένοι αποκαλούν πιθανό «παράγωγο της νησιωτικής κοινότητας», η οποία συχνά ωθεί τον κόσμο, στο να έρθει σε επαφή με το CIAOSN. Για να κατανοήσουμε καλύτερα τι εμπεριέχει αυτή η έννοια, είναι απαραίτητο να λάβουμε υπόψη μας την ιδιαίτερη προσοχή που δίνεται από ορισμένους πιστούς αυτών των εκκλησιών στην έννοια του αγιασμού του πιστού.
Ο αγιασμός θεωρείται ως μία απαραίτητη διαδικασία κάθαρσης που οδηγεί στην αγιοποίηση. Αυτός ο προγραμματισμός των πραγμάτων, που βρίσκει ένα ευρύ πεδίο εφαρμογών, με τη μορφή κανόνων, συνταγών που αποτελούν ενδείξεις, οι οποίες επιτρέπουν να εκφράσουμε το βαθμό αγιότητας, περνώντας μέσα από το σχήμα του Σατανά, ένα συμβολικό σύστημα που καθορίζει το σύνολο των κοινωνικών ζητημάτων και την αιώνια μάχη του Καλού με το Κακό.
Για αυτού του είδους τις εκκλησίες, ποτισμένες από ένα κλίμα χιλιετούς επείγουσας ανάγκης και από συζητήσεις για τη δαιμονοποίηση, η εποχή μας θα αποτελούσε το ιδανικό σκηνικό μιας πνευματικής αντιπαράθεσης μεταξύ του Θεού και του Σατανά. Ο καθένας από την πλευρά του θα αντιδρούσε ανάλογα σε αυτή τη διαμάχη και θα έπαιρνε θέση. Το στρατόπεδο, που θα επιλεγόταν από τον καθένα, θα καθόριζε και το επίπεδο ευεξίας και προσωπικής επιτυχίας, καθώς επίσης και την πρόσβαση στην αιώνια ζωή.
Ορισμένες συμπεριφορές ζωής ενέχουν τον κίνδυνο, για να δανειστούμε το λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται από αυτές τις εκκλησίες, «ν’ ανοίξουν οι πύλες στις επιθέσεις του Σατανά». Για να αντιμετωπιστούν οι επιθέσεις έχουν θεσπιστεί μία σειρά από κανόνες και απαγορεύσεις. Το να προσχωρεί κανείς σε αυτές είναι μια υπενθύμιση της αγιότητας. υπενθύμιση πολύ ισχυρή, δεδομένου ότι αυτοί οι κανόνες αφορούν τις πιο στοιχειώδεις και πιο μόνιμες πτυχές της καθημερινής ζωής (διατροφικές συμπεριφορές και άλλες ενδυματολογικές, σεξουαλικές, θεραπευτικές, ή ακόμα κι αυτές που συνδέονται με την κατανάλωση πολιτιστικών αγαθών ή ψυχαγωγικές…).
Ορμώμενοι από το πλήθος των μαρτυριών που έχει λάβει το CIAOSN, αυτή η ιδεολογία, που παρουσιάζει τον κίνδυνο να προκαλέσει μία δυαδική, ηθική θεώρηση της κοινωνίας, καταλήγει πολύ συχνά σε μία διεκδίκηση αποσχιστικών τάσεων, σε απόρριψη, σε έκδηλη γνωστοποίηση των διαφοροποιήσεων, ή ακόμα και σε συμπεριφορές εχθρικότητας, απέναντι στα άτομα που εξελίσσονται με ένα διαφορετικό σύστημα αξιών, άτομα που θεωρούνται από αυτές τις εκκλησίες ως ανίκανα να απελευθερωθούν από τις «δυνάμεις του κακού» και άρα, ακατάλληλοι να αποτελούν μέρος των «εκλεκτών», επομένως, «κατοικούμενοι από τον Σατανά» και χαμηλού επιπέδου άτομα, εκτός πλαίσιου προσηλυτισμού.
Αναφερόμαστε λοιπόν σε μία διαδικασία διάκρισης, απόρριψης ενός κοινού κόσμου, που έχει μπει σε εφαρμογή από αυτές τις εκκλησίες. Ο Άλλος – το ανθρώπινο πλαίσιο και πιο γενικευμένα το πολιτιστικό περιβάλλον που ήταν αυτό, πριν από τον προσηλυτισμό – αναδομείται προσφεύγοντας στην δαιμονοποίηση και είναι αποκλεισμένος από την κοινότητα αξιών που θέτει η εκκλησία. Αυτή η τελευταία, με τη σειρά της, γίνεται το έσχατο επίπεδο στο οποίο ο πιστός μπορεί να ταυτοποιηθεί και να κοινωνικοποιηθεί.
Άρθρο από το περιοδικό BULLES (τεύχος 114 -30 juin 2012) με τίτλο:
«Néo-pentecôtisme et vulnérabilité aux dérives sectaires»
Μετάφραση: Αγγελική Καλαντζή
για το ΑΝΤΙΑΙΡΕΤΙΚΟΝ ΕΓΚΟΛΠΙΟΝ
