 | ||
| Ὁ τάφος τοῦ Γέροντος Παϊσίου Ὁλάρου στό κοιμητήριο τῆς Μονῆς Συχαστρίας | |
«Πνευματική φαρέτρα τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ»
'Ο Γέροντας Παῒσιος 'Ολάρου.
Πνευματικός τοῦ Γέροντος Κλεόπα 'Ηλίε
(1897-1990)
Ὑπό π. Κωνσταντίνου Κόμαν, ἱερέως-καθηγητοῦ καί 'Αρχιμ. π. 'Ιωαννικίου Μπάλαν
Συχαστρία-Μυστική κλῆσις.
'Ο Μοναχισμός καί οἱ μοναχοί ἀποτελοῦν τήν ἐμπροσθοφυλακή μας στήν σχέσι μας μέ τόν Θεό. Αὐτοί ἀνεχώρησαν ἀπό τόν κόσμο, χωρίς νά ἐγκαταλείψουν τόν κόσμο, παραμένοντας δίπλα στόν πόνο καί τά πάθη του. 'Ακόμη κι αὐτοί οἱ μοναχοί, πού ἔφυγαν μακριά ἀπό τόν κόσμο, δηλ. οἱ ἐρημῖτες, παραμένουν σφικτά δεμένοι μέ τόν κόσμο μέσῳ τῆς προσευχῆς τους. 'Ο ἀληθινός μοναχός οὐδέποτε προσεύχεται μόνο γιά τήν σωτηρία του, ἀλλά προσεύχεται καί γιά τήν σωτηρία τῶν ἄλλων. Κι ἄν ἀναχωρῆ στήν ἔρημο, τό κάνει ἀκριβῶς γιά νά συγκεντρώνεται περισσότερο στήν συνομιλία του μέ τόν Θεό καί μέσῳ τῆς ἀσκήσεώς του νά ἔχη νά εἰπῆ ἕνα λόγο μέ περισσότερη παρρησία ἐνώπιόν Του.
Μέ τά Μοναστήρια μας ὁ λαός μας εἶχε πάντοτε μιά ἔντονη σχέσι καί ἐπικοινωνία. Οἱ μοναχοί καί οἱ λαϊκοί ὑποστηρίζοντο καί ἐνισχύοντο ἀμοιβαίως. Σέ στιγμές μεγάλων ἐθνικῶν δοκιμασιῶν τους οἱ λαϊκοί, εἴτε ἦσαν ἡγεμόνες, ὅπως ὁ Μέγας Στέφανος, εἴτε ἁπλοῖ χωρικοί, ἔτρεχαν στούς μεγάλους Πνευματικούς τῆς ἐποχῆς των καί τῆς περιοχῆς των. Καί, ἐπίσης εἶναι γνωστό ὅτι τά Μοναστήρια μας ἀνοικοδομήθηκαν ἀπό ἀνθρώπους πού προήρχοντο ἀπ' ὅλα τά κοινωνικά στρώματα, ἀπό ἡγεμόνες καί μεγάλους ἄρχοντες μέχρι τούς ἁπλούς μοναχούς, χωρικούς ἤ καί συντεχνίες οἰκοδόμων ἀργότερα. 'Υπάρχει στόν λαό μας σήμερα βαθειά ἡ συνείδησις ὅτι, ἄν ἀντέξαμε καί ἐπιβιώσαμε, μετά ἀπό τόσες φουρτοῦνες τῆς ἐθνικῆς μας ἱστορίας, τό ὀφείλουμε, κατά ἕνα μεγάλο ποσοστό στίς δυνατές προσευχές τῶν μοναχῶν καί Πνευματικῶν διδασκάλων τῶν Μοναστηριῶν μας. Αὐτές οἱ προσευχές ἦσαν οἱ στῦλοι φωτός, οἱ ὁποῖες ἐστήριξαν τήν πνευματικότητά μας καί σ'αὐτές, ἀκόμη καί σήμερα, ἔχουμε μεγάλη ἐλπίδα νά συνεχίσουμε τόν ἀγῶνα στήν ζωή μας.
Αὐτοί πού ἐστάθησαν δίπλα στήν ζωή καί τίς ταλαιπωρίες τῆς 'Εκκλησίας μας κατά τίς τελευταῖες δεκαετίες, γνωρίζουν τίς δυσκολίες τῶν Μοναστηριῶν μας καί πῶς ἐξεπλήρωσαν τόν σκοπό τους, μπροστά στό πεῖσμα τῶν διαφόρων φοβερῶν πιέσεων (συλλήψεις, τό διάταγμα τοῦ 1958, σύμφωνα μέ τό ὁποῖο ἐξεδιώχθησαν ἀπό τά Μοναστήρια μας ἑκατοντάδες μοναχοί, οἱ σκληρές ἐπιτηρήσεις, οἱ καταχθόνιες διεισδύσεις τῶν ψευδο-μοναχῶν στά ὄργανα τοῦ κομμουνιστικοῦ κόμματος κλπ).
Χωρίς νά ἀδικοῦμε τήν παρουσία καί τόν ρόλο ἄλλων Μοναστηριῶν, πού τό καθένα ἔχει τήν δική του συμβολή, ἄλλοττε περισσότερη, κι ἄλλοτε ὀλιγώτερο γνωστή, ἐπιθυμοῦμε νά ἐκφράσουμε τώρα μερικές σκέψεις γιά τήν Μονή Συχαστρία, ἡ ὁποία θεωρουμένη ἀπό πολλές πλευρές, ἄν μᾶς εἶναι ἐπιτρεπτό νά εἰποῦμε, εἶναι ἡ ναυαρχίδα τῆς 'Εκκλησίας μας. Στά χρόνια αὐτά, δηλ. τό δεύτερο ἥμισυ τοῦ εἰκοστοῦ αἰῶνος, ἡ Συχαστρία ἀπέκτησε ἀξιοσημείωτη θέσι στήν χώρα μας, μέ τούς εἰδικούς γνωστούς ὅρους, μέ τούς ὁποίους ἡ Μονή Νεάμτς τήν κατωχύρωσε, κατά τόν καιρό τοῦ ὁσίου Παϊσίου Βελιτσικόβσκυ. Γιατί; ῎Ισως γιά νά διατηρήση τήν τάξι τῆς ἀδιαλείπτου προσευχῆς, ἴσως γιά ν' ἀναδείξη τήν πλειάδα τῶν μεγάλων Πνευματικῶν, ἤ ἀκόμη καί γιά νά μεταδώση τήν ἀσκητική ἐνθουσιαστική πνοή, ἡ ὁποία ἐξαπλώθηκε σ' ὁλόκληρη τήν 'Αδελφότητα τῆς Μονῆς. 'Ασφαλῶς καί χάρις στό ἔνδοξο παρελθόν της κατά τό ὁποῖον ἀνεδείχθησαν σπουδαῖες μοναχικές προσωπικότητες.
'Η Συχαστρία εἶναι μιά μυστική κλῆσις. ῎Αν τήν γνωρίσης μιά φορά, γίνεσαι ἕνα μαζί της. Διότι Συχαστρία δέν εἶναι μόνο ὁ ὁμώνυμος ἐδαφικός της χῶρος. Περισσότερο σημαίνει καί τό πλῆθος τῶν πιστῶν πού τήν ἐπισκέπτονται τακτικά ἤ ἔκτακτα. Σημαίνει καί τούς μοναχούς της, πού ἀσκοῦνται ἐκεῖ <ὡς ἐξόριστοι> ἀπό τίς διάφορες ἐξουσίες τοῦ κόσμου. ῎Αν κάποιος ἀξιώνεται νά τήν ἐπισκέπτεται, ἔστω μιά φορά τόν χρόνο, γεννιέται μέσα του μιά ἄσβεστη ἐπιθυμία νά τήν ἐπισκέπτεται συχνότερα. Αὐτός πού ἐπισκέπτεται τήν Συχαστρία νοιώθει ὅτι εἶναι εὐτυχέστερος τῶν ἄλλων. Οἱ Πατέρες τῆς Συχαστρίας κάνουν τό ἔργο τους μέ πολλή εὐλάβεια καί ταπείνωσι, χωρίς νά διεκδικοῦν διορατικά χαρίσματα, χωρίς νά κοινολογοῦν στούς ἄλλους τ' ἁμαρτήματα τῶν Χριστιανῶν, χωρίς νά προβάλλουν κάποια εὐτελῆ ὁράματα ἤ ἔκτακτες ἐμπνεύσεις διδασκαλικῶν λόγων. 'Η πορεία τους εἶναι εὐθεῖα, βασιλική, γεμάτη ἀπό καλά αἰσθήματα, ἀπό ταπείνωσι, προσευχή, ἀπό σκληρή ἄσκησι καί συμμετοχή μέ ἀγάπη στούς ἀγῶνες τῶν πνευματικῶν τους παιδιῶν.
Εἶναι, νομίζω, δύσκολο νά ἐξηγήσω ὅλα αὐτά σ' ἐκεῖνον πού δέν πέρασε ἀπ' ἐκεῖ καί δέν αἰσθάνθηκε τόν παράδεισο νά κατεβαίνη ἀπό τό ἐπιτραχήλιο τοῦ πατρός Παϊσίου. Σ' αὐτόν πού δέν ἄκουσε τόν λόγο τοῦ πατρός Κλεόπα καί σ'αὐτόν πού δέν εἶδε τόν π. 'Ιωήλ νά ἐξομολογῆ.
'Ακόμη καί ὅλοι σχεδόν οἱ ξένοι, πού ἔρχονται ἐκεῖ, ἐκτός ἀπό τίς προσωπικές τους ἀναζητήσεις καί ἐξομολογήσεις, ἐνδιαφέρονται καί γιά τήν ζωή τοῦ μοναχισμοῦ μας. 'Ωφελοῦντο ἀπό τήν ἁπλῆ παρουσία δίπλα σ' ἕνα Γέροντα, καί συγκεκριμένα κοντά στόν π. Κλεόπα, πρίν ἀκόμη νά τούς μεταφράσουμε τά λόγια του. 'Ακουόμενος ὁ λόγος ἀπό τό στόμα τῶν Πατέρων καί διανθισμένος μέ τά ἄνθη τῆς καθαρᾶς προσευχῆς ἔχει μιά ἰδιαίτερη δύναμι ἀπό ὅ, τι θά ἠμποροῦσε νά μεταφερθῆ ἐδῶ γραπτῶς. Εἶναι χρυσός. . .
Τά κελλιά τῶν διακεκριμένων αὐτῶν Πατέρων τά ἐγνώριζαν οἱ ἄνθρωποι· ἐκύτταζαν ἄν οἱ πόρτες τους εἶναι ἀνοικτές γιά νά ἐξομολογηθοῦν καί νά τούς συμβουλευθοῦν. Προπαντός αὐτοί πού περίμεναν μέ ὑπομονή, ἦσαν ἁπλοῖ ἄνθρωποι ἀπό χωριά καί κωμοπόλεις τῆς πατρίδος μας. Μέ τήν ἴδια ἁπλότητα ἀναμιγνύοντο ἀνάμεσά τους καί μερικοί διανοούμενοι. Κανείς δέν προσπαθοῦσε ἐκεῖ νά προβληθῆ. 'Επικρατοῦσε ἕνα πνεῦμα μεγάλης ἀδελφωσύνης. 'Υπῆρχε σέ ὅλους ἡ ἴδια ἀνάγκη νά πάρουν κατευθύνσεις, νά παρηγορηθοῦν, νά εὐθυγραμμισθοῦν στήν ζωή τοῦ Χριστοῦ μας. . . Κανείς καί τίποτε δέν ἠμποροῦσε νά σταματήση αὐτούς νά φθάσουν μέχρι ἐκεῖ, διότι ἐπιθυμοῦσαν μέ πολύ ζῆλο αὐτή τήν ἱερή συνάντησι. 'Επί πλέον ἦσαν καί οἱ νυκτερινές 'Ακολουθίες μέ τήν μυστικότητά τους, μέ τήν ἰδική τους πνευματική δύναμι, μέ τή ἀνακαινιστική ὠφέλειά τους. . .
'Οποιοσδήποτε ἔρχεται στήν Συχαστρία ἀπολαμβάνει, ἐκτός ἀπό τήν παραδοσιακή ἐκκλησιαστική τάξι, ἕνα τόπο νά κοιμηθῆ καί μιά γαβάθα φαγητό, τό ὁποῖον, ἔστω καί ἄνοστο ἤ ὀλίγο νά εἶναι, ὅμως εἶναι καλλίτερο ἀπό ὁποιοδήποτε ἄλλο. ῞Οταν στίς ἑορτές καί πανηγύρεις, αὐτοί πού ἔρχονται, εἶναι πάρα πολλοί καί ξεπερνοῦνται οἱ ὑπάρχουσες δνατότητες φιλοξενίας, στέκονται ἐκεῖ χωρίς στενοχώρια. Κοιμοῦνται δύο καί τρεῖς στό ἴδιο κρεββάτι, ἄλλοι κοιμοῦνται κάτω στά δάπεδα, μέσα στήν τραπεζαρία, ἐπάνω στά χόρτα καί ὅπου ἠμποροῦν. ῎Εχει πράγματι ἡ Συχαστρία ἀρκετά ἡσυχαστήρια καί κελλιά στόν περίγυρό της, στά ὁποῖα οἱ Πατέρες, κουρασμένοι ἀπό τόν χείμαρρο τῶν προσκυνητῶν, ἀποτραβιοῦνται ἐνίοτε, ὅπως στήν περιοχή Στάνα, Πρισάκα, στόν κῆπο μέ τά βάτα καί τίς φράουλες καί στό μικρό παρεκκλησάκι. ῎Εχει ἀκόμη κι ἕνα ἄλλο μόνιμο ἀναχωρητικό τόπο, τό Κοιμητήριο, πού εἶναι ἀπό μόνο του ἕνα χρονικό. . . . . Καί δέν ἠμπορεῖ ἀκόμη νά εἶναι ἡ Συχαστρία χωρισμένη ἀπό τήν Σύχλα, τήν Σκήτη πού εὑρίσκεται ὑψηλότερα μέσα στό δάσος, πού εἶναι κι αὐτός ἕνας τόπος κατ' ἐξοχήν ἡσυχαστικός καί συναρπαστικός, μέ τήν ξύλινη ἐκκλησία στό κέντρο, μέ τήν πέτρινη σπηλιά τῆς 'Οσίας Θεοδώρας, μέ τό καλυβάκι κάτω ἀπό τήν πλαγιά, ὅπου ἐπί πολλά χρόνια κατοικοῦσε ὁ πατήρ Παῒσιος, ἐξομολογώντας τούς Χριστιανούς καί προσευχόμενος γι' αὐτούς.
Δέν ἠμποροῦμε νά μιλήσουμε γιά τήν Συχαστρία, χωρίς νά μνημονεύσουμε καί τόν ἡγούμενό της, τόν π. Βικτωρῖνο, πού εἶναι τόσο φιλόξενος καί καταδεκτικός. . . Αὐτός ἐγνώριζε ἀπό παλιά νά "κρατῆ τίς πλάτες", νά στέκεται μπροστά σάν μιά προστατευτική ἀσπίδα, νά ἐκτίθεται σέ κάθε κίνδυνο, νά τραυματίζεται. . . Τά ὑπέμεινε ὅλα μέ θαυμαστή ὑπομονή καί γιά τήν ψυχική ὠφέλεια τῆς 'Αδελφότητός του.
Σίγουρα τά ὅσα μέχρι ἐδῶ ἐγράψαμε εἶναι τό ὁρατό μέρος τῆς Μονῆς. 'Η Συχαστρία δέν εἶναι μόνο ἕνας ἐπίγειος παράδεισος. Διεξήχθησαν ἐκεῖ σκληρές μάχες, διότι ἀκριβῶς ἡ ἐπιθυμία τῆς ἁγιότητος ὑπῆρξε πιό ἔντονη καί ἡ ἔφοδος τοῦ διαβόλου ἦτο ἐπίσης ἰσχυρή. Μόνον αὐτοί πού ζοῦν καθημερινά ἐκεῖ, σ' αὐτήν τήν μοναστική Κοινότητα, γνωρίζουν καλλίτερα ἀπό ποιούς πειρασμούς πολεμήθηκαν καί ἀπό ποιές ἐπιθέσεις καί πτώσεις δοκιμάσθηκαν. . . 'Ασφαλῶς ὑπῆρχαν καί μερικοί ἄλλοι δυστυχῶς, πού δέν κατενόησαν τήν πραγματικότητα αὐτῆς τῆς μάχης, δέν ἔμαθαν νά πολεμοῦν, σκανδαλίσθηκαν...
Αὐτό πού παραμένει σπουδαῖο γεγονός γιά ἐμᾶς εἶναι ὅτι ἡ Μονή ἐξῆλθε νικήτρια, διότι κατώρθωσε νά διατηρήση τήν πίστι καί τήν ἐν Χριστῶ ζωή μέ ἀκρίβεια. Οἱ τόποι τῆς Μονῆς Συχαστρίας εἶναι ἁγιασμένοι ἀπό τά λείψανα τῶν 'Αγίων της, εὐλογημένοι ἀπό τίς προσευχές τῶν μοναχῶν της καί ποτισμένοι μέ τά δάκρυα τους.
