ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΥΑΚΙΝΘΟΥ
'Ηγουμένου τῆς 'Ιερᾶς Μονῆς Πούτνα Μολδαβίας Ρουμανίας
(1924-1998)
Μετάφρασις ἀπό τά ρουμανικά π. Δαμασκηνός Γρηγοριάτης
"῞Οστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν Σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθείτω μοι" (Μαρκ. 8, 34).
'Αγαπητοί χριστιανοί,
Μεγάλη εἶναι ἡ δύναμις καί τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ! 'Από τήν δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου καί μέχρι τήν ἐνανθρώπησι τοῦ Κυρίου ἡμῶν 'Ιησοῦ Χριστοῦ, δέν ἦτο γνωστό τό σημεῖο τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Δέν ἐγνώριζε κανείς ὅτι μέσῳ αὐτοῦ θά σωθῆ τό ἀνθρώπινο γένος. Μάλιστα, ἀντιθέτως, ὁ σταυρός ἐθεωρεῖτο ξύλο ὀνείδους καί τιμωρίας. Παρ' ὅλα αὐτά καί τότε ὁ σταυρός ἔκανε θαύματα. Καί τότε εὐεργετοῦσε τόν κόσμο, ἀλλά ὄχι κατ' εὐθεῖαν. 'Υπηρετοῦσε τόν κόσμο μέσῳ ἀπεικονίσεων, συμβόλων καί διαφόρων γεγονότων. Συνηθισμένα σύμβολα τοῦ Τιμίου Σταυροῦ στήν Παλαιά Διαθήκη εἶναι:
Τό ξύλο τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ στό μέσον τοῦ παραδείσου, ἡ ράβδος τοῦ Μωϋσέως, ἡ ὁποία μέ τήν σημείωσι τοῦ σταυροῦ διέσχισε τά νερά στά δύο τῆς 'Ερυθρᾶς θαλάσσης, τό ξύλο μέ τό ὁποῖο ἐγλυκάνθησαν τά πικρά νερά τῆς Μερρᾶς τῆς ἐρήμου τῆς 'Αραβίας, τό χάλκινο φίδι τό ὁποῖο ὑψώθηκε στόν στῦλο, στό μέσον τοῦ 'Ισραηλιτικοῦ λαοῦ, ἡ ράβδος τοῦ 'Ααρών πού ἐβλάστησε καί ἄλλα συμβολικά γεγονότα.
Τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ ἀπεικονίσθηκε ἀπό τόν 'Ισαάκ, ὅταν εὐλόγησε τόν υἱό του 'Ιακώβ μέ τά χέρια του σέ σχῆμα σταυροῦ καί τοῦ Μωϋσέως, ὁ ὁποῖος στάθηκε στήν προσευχή σέ σχῆμα σταυροῦ, μέχρις ὅτου οἱ 'Εβραῖοι νικήσουν τούς 'Αμαληκίτες (βλέπε βιβλίο τῆς 'Εξόδου). 'Αλλά τό μυστήριο τοῦ σταυροῦ ἦτο κρυμμένο ἀκόμη κι ἀπό τήν ἀρχή τῆς δημιουργίας, διότι ὅλα δημιουργήθηκαν μέ τόν τύπο καί τό σχῆμα τοῦ σταυροῦ. Καί γιατί ἔγιναν ἔτσι ὅλα αὐτά; Διότι τό μυστήριο τῆς σωτηρίας τοῦ κόσμου, μέσῳ τῶν παθῶν καί τῶν ταλαιπωριῶν, εἶχε εὐλογηθῆ στήν ἀρχή ἀπό τόν Θεό καί ἦτο κρυμμένο σέ κάθε δημιούργημα. Τί ἄλλο ἦτο τό πνεῦμα πού ἐπιφερόταν ἐπάνω ἀπό τό νερό, ἐάν δέν ἦτο ὁ σταυρός ὁ ὁποῖος ἐδέσποζε τῶν ἀνέμων καί κυριαρχοῦσε σ' ὅλα τά ὕψη τοῦ αἰθέρος; Τί εἶναι τό φύλλο ἑνός χόρτου ἤ τό λουλούδι μέ ἀνοιγμένα τά πέταλά του, ἐάν δέν εἶναι ὁ σταυρός στολισμένος μέ χιλιάδες χρώματα; Τἰ εἶναι ἕνα δένδρο μέ τά κλαδιά καί τά φύλλα του, ἐάν δέν εἶναι ἕνας ὑψηλός πύργος μέ πολλούς καί ἀναρίθμητους σταυρούς; Τί εἶναι ὁ ἔναστρος οὐρανός, ἐάν δέν εἶναι ἕνα θαυμαστό χαλί, πού ἔχει ὑφανθῆ μέ σταυρικούς ἀστερισμούς ἀπό τό χέρι τοῦ ἀοράτου Θεοῦ; Τί εἶναι τά ἄστρα, ὅταν ἀκτινοβολοῦν καί διαχέουν τόν φῶς τους μέ φωτεινές ἀκτῖνες σέ σχῆμα σταυροῦ; 'Αλλά τό μεγαλύτερο σύμβολο τοῦ σταυροῦ εἶναι ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος.
Συνεπῶς, μέχρι τήν ἐνανθρώπησι τοῦ Κυρίου, ὁ σταυρός ὑπῆρχε στόν κόσμο μόνο μέσῳ σκιῶν καί ἀπεικονίσεων, ἐνῶ ἡ ὕψωσις τοῦ Κυρίου στόν Σταυρό, τόν ἁγίασε, τοῦ ἔδωσε θεϊκή δύναμι, τόν ἐγέμισε μέ χαρίσματα, τόν ἔκανε σκάλα ἀπό γῆς πρός οὐρανό καί σημαία νίκης τοῦ Χριστιανισμοῦ. 'Από τήν στιγμή πού ὁ Χριστός ἔφερε σάν μητέρα τόν σταυρό στήν ἀγκαλιά Του καί τόν ἔδειξε στούς ἀγγέλους καί ἀνθρώπους, ἀπ' ἐκείνη τήν στιγμή ὁ σταυρός σημαίνει τό μῆκος, τό πλάτος καί τό ὕψος τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ ἐνώπιον τῶν ἀνθρώπων, κατά τήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης. 'Ενῶ, σύμφωνα μέ ἄλλους ἑρμηνευτές, ἡ σταυρός μπορεῖ νά καταννοηθῆ καί ἀλλιῶς. Τό κάθετο σκέλος τοῦ σταυροῦ σημαίνει τήν δύναμι τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία παραμένει ἀναλλοίωτη πάντοτε καί κυριαρχεῖ τῶν οὐρανίων καί ἐπιγείων, ἐνῶ τό ὁριζόντιο σκέλος τοῦ σταυροῦ σημαίνει ὅλη τήν δημιουργία τοῦ κόσμου, τῆς ὁποίας τήν φροντίδα ἔχει ὁ Θεός. Καί ἐκεῖ ὅπου συναντῶνται τά δύο σκέλη τοῦ σταυροῦ, ἐκεῖ συναντᾶται ὁ Θεός μέ τόν ἄνθρωπο, ἐκεῖ συμφιλιώνεται ὁ οὐρανός μέ τήν γῆ, ἐκεῖ εἶναι τό 'Ιερό Βῆμα τῆς ἀνθρωπίνης καρδίας, ἐκεῖ ὑψώνεται ἡ 'Εκκλησία τῆς χριστιανικῆς ἀγάπης, ἐκεῖ καίει αἰωνίως τό πῦρ τῆς θείας ἀγάπης.
Μετά τό ἑκούσιο Πάθος Του, οἱ σκιές ἐξηφανίσθηκαν, τά μυστήρια ἀποκαλύφθηκαν, τήν θέσι τῆς βλασφημίας ἐπῆρε ἡ εὐλογία, ὁ θάνατος ἔγινε πηγή τοῦ ζῶντος ὕδατος, τό μνῆμα μεταβλήθηκε σέ χριστιανική ἐκκλησία, ἐνῶ ἡ ράβδος τοῦ Μωϋσέως ἀντικαταστάθηκε μέ τήν ράβδο τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ. 'Ιδού οἱ καρποί τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ. 'Ιδού τά κατορθώματα τοῦ σταυροῦ ἐπί δύο χιλιάδες τώρα χρόνια! Καί πρῶτος, ὁ 'Οποῖος μᾶς ἀγάπησε τόσο πολύ ἦτο Αὐτός πού μᾶς ἔπλασε. ῏Ητο Αὐτός πού ἐσήκωσε πρῶτος τόν σταυρό Του γιά ἐμᾶς, δηλαδή ὁ 'Ιησοῦς Χριστός καί Σωτήρ μας.
'Αλλά γιά τήν σωτηρία μας δέν ἐπαρκοῦσε μόνο ὁ Χριστός νά σταθῆ στόν σταυρό καί ἐμεῖς στό σκαμνί. Αὐτός νά εἶναι ψηλά καί ἐμεῖς χαμηλά. Αὐτός νά ὑποφέρη γιά ἐμᾶς κι ἐμεῖς νά εὐφραινώμεθα κάτω ἀπό τόν σταυρό Του. Αὐτός νά ποτίζεται ξύδι καί χολή κι ἐμεῖς νά μεθᾶμε μέ κρασί. Αὐτός νά ὑπομένη ἀγκάθια καί κτυπήματα μέ δόρυ κι ἐμεῖς νά δεχώμεθα στεφάνια τῆς νίκης. Αὐτός νά ἀγρυπνῆ κι ἐμεῖς νά κοιμούμεθα. Αὐτός νά δίνη τήν ζωή Του γιά ἐμᾶς κι ἐμεῖς νά κλέβουμε τήν τιμή τῆς ζωῆς τῶν συνανθρώπων μας. 'Εάν ὁ Χριστός δημιουργῆ κι ἐμεῖς γκρεμίζουμε, ματαίως ζοῦμε. 'Εάν ὁ Χριστός συνάγη κι ἐμεῖς σκορπίζουμε, ἦτο καλλίτερα νά μή γεννηθοῦμε. 'Εάν ὁ Χριστός ὑποφέρη κι ἐμεῖς διασκεδάζουμε, ἀνώφελα ζοῦμε καί δέν θά σωθοῦμε.
Τί πρέπει λοιπόν νά κάνουμε γιά νά σωθοῦμε; Νά κάνουμε ὅ,τι ἔκανε καί ὁ Χριστός. Δηλαδή νά φέρουμε τόν ἰδικό μας σταυρό, ὅπως 'Εκεῖνος, ὅπως μᾶς λέγη καί τό σημερινό Εὐαγγέλιο. 'Ακοῦτε τί λέγει ὁ Κύριος: "῞Οστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν Σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθείτω μοι" (Μαρκ. 8, 34). Δέν λέγει κάθε ἄνθρωπος νά πάρη τόν σταυρό του, ἀλλά ὅποιος θέλει ἄς μέ ἀκολουθήση. Βλέπετε πόσο μεγάλη εἶναι ἡ ἀξία τῆς θελήσεως καί ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου; Οὔτε ὁ ῎Ιδιος ὁ Χριστός δέν τήν παραβιάζει. Κατόπιν λέγει: "'Απαρνησάσθω ἑαυτόν...". Πῶς; Δηλαδή ν' ἀρνηθῆ τίς ἐπιθυμίες του, τίς σαρκικές του ἀπολαύσεις, τήν λαιμαργία, τήν φιλαργυρία, τήν ἀγορά πολυτελῶν ρούχων, τό ἴδιο θέλημά του, τήν ματαιοδοξία αὐτῆς τῆς ζωῆς, τήν ὑπερηφάνειά του καί κάθε πάθος. Και μετά ἀπ' αὐτά τί πρέπει νά κάνη; "'Αράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ". Δέν λέγει νά πάρη τόν σταυρό τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά νά σηκώση τόν ἰδικό του σταυρό. Διότι τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ μόνο Αὐτός ἠμποροῦσε νά τόν σηκώση καί ὄχι ἄλλος ἄνθρωπος. Δηλαδή οἱ παντρεμμένοι νά φέρουν τόν σταυρό τῆς οἰκογενειακῆς ζωῆς, οἱ χῆρες, τόν σταυρό τῆς χηρείας, οἱ παρθένες, τόν σταυρό τῆς παρθενίας, οἱ μοναχοί, τόν σταυρό τῆς ἐρημίας, οἱ ἀσθενεῖς, τόν σταυρό τῆς δοκιμασίας. Μετά τήν ἄρσι τοῦ σταυροῦ του τί πρέπει νά κάνη ὁ Χριστιανός; "Καί ἀκολουθείτω μοι", λέγει ὁ Κύριος. Ποῦ; Στό Θαβώρ, ὅπου ὑπάρχει τόση χαρά καί φῶς; ῎Οχι! ῎Η στίς ὄχθες τῆς Τιβεριάδος ὅπου ἀφθονοῦν τά ψάρια; ῎Οχι! ῎Η στήν ἔρημο γιά νά χορτάσουμε ἀπό τά ἄφθονα ψωμιά πού πολλαπλασιάσθηκαν ἀπ' Αὐτόν; 'Αλλά ποῦ ν' ἀκολουθήσουμε τόν Χριστό; 'Εκεῖ, ὅπου ἐπῆγε κι Αὐτός. Δηλαδή στόν Γολγοθᾶ ἤ σέ θέα ὅλων τῶν ἀγγέλων καί ἀνθρώπων; Καί τί θά κάνουμε ἐκεῖ; Νά ἀναπαυώμεθα στήν ὁδό; ῎Οχι! Νά κάνουμε ὅ,τι ἔκανε ὁ Χριστός. Νά σταυρωθοῦμε μαζί μ' Αὐτόν καί δίπλα ἀπ' Αὐτόν, ἔξω ἀπό τήν πόλι γιά νά ἀναστηθοῦμε κάποτε μαζί Του. Δηλαδή νά ὑποφέρουμε τίς δυσφημίες καί συκοφαντίες τῶν ἀνθρώπων, νά ὑπομένουμε τίς δοκιμασίες τῆς ζωῆς, νά νικοῦμε τούς σωματικούς πειρασμούς νά δεχώμεθα κλαδιά φοινίκων καί ἀγκάθια ἀπό τούς συγγενεῖς μας, ἀπό τούς φίλους καί κυρίως ἀπό τά παιδιά μας. Τέλος νά πεθαίνουμε προσευχόμενοι ὑπέρ τῶν ἄλλων.
Αὐτός εἶναι ὁ δρόμος, αὐτή εἶναι ἡ ὁδός τῆς σωτηρίας καί αὐτό εἶναι τό ποτήριο τοῦ Χριστοῦ, τό ὁποῖο καλούμεθα νά πιοῦμε. 'Αλλά, ἴσως κάποιος σᾶς ἐρωτήση: ῞Οταν παντοῦ ἡ γῆ εἶναι στολισμένη μέ λουλούδια καί καρπούς, μέ πηγές, χαρές καί φωτεινό ἥλιο, γιατί μέ πιέζεις νά πάρω στήν πλάτη μου ἕνα σταυρό τόσο βαρύ, νά ὑποφέρω ἀγκάθια καί καρφιά γιά ὅλη μου τήν ζωή; ῎Ανθρωπε, γιατί μελαγχολεῖς καί "στραβομουτσουνιάζεις"; Αὐτά δέν εἶναι δικά μου λόγια, ἀλλά τοῦ Χριστοῦ. Κι Αὐτός δέν σέ πιέζει νά ὑποφέρης μαζί Του καί νά σταυρωθῆς δίπλα Του. Διότι, δέν ἄκουσες τί λέγει; "῞Οστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν". Αὐτός δέν ἀναγκάζει τόν ἄνθρωπο, ἀλλά τόν καλεῖ. Δέν τόν τραβᾶ ἀπό τό χέρι, ἀλλά τόν περιμένει νά ἔλθη, μέσῳ τῆς μετανοίας σέ μιά ἐξ ὁλοκλήρου καινούργια ζωή. 'Εάν θέλης τήν ζωή, ἔλα. 'Εάν ἀγαπᾶς τόν θάνατο καί τόν κόσμο, μεῖνε στήν θέσι σου. 'Εάν πιστεύης ὅτι δέν θά πεθάνης καί θά εὐτυχήσης μόνος σου, χωρίς τόν Χριστό, ἀκολούθησε τήν εὐρύχωρη ὁδό τῆς ἀπωλείας. 'Ενῶ, ἐάν ἀγαπᾶς τήν ζωή καί ἐπιθυμῆς νά ἰδῆς καλές ἡμέρες (πρβλ Ψαλμ 33), κοπίαζε νά βαδίσης τήν στενή ὁδό τῆς μετανοίας.
῎Αλλος πάλι εἶναι δυνατόν νά σᾶς ἐρωτήση: 'Αλλά γιατί τόσο πόνο, βάσανα, καρφιά, ἀγκάθια καί σταυρό νά ὑπομείνη ὁ Χριστός σέ ὁλόκληρη αὐτή τήν ζωή; Γιά τήν σωτηρία τῶν ψυχῶν μας, διότι ἄκουε τί λέγει παρακάτω τό ἅγιο Εὐαγγέλιο: "῞Ος γάρ ἄν θέλῃ τήν ψυχήν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτήν· ὅς δ' ἄν ἀπολέσῃ τήν ἑαυτοῦ ψυχήν ἕνεκεν ἐμοῦ καί τοῦ Εὐαγγελίου οὗτος σώσει αὐτήν. Τί γάρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐάν κερδίσῃ τόν κόσμον ὅλον, καί ζημιωθῆ τήν ψυχήν αὐτοῦ; ἤ τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ;", δηλαδή: "Διότι ὅποιος θέλει νά σώση τήν ψυχή του, θά τήν χάση. ῞Οποιος χάσει τήν ζωή του ἐξ αἰτίας μου καί τοῦ Εὐαγγελίου, αὐτός θά τήν σώση. Διότι τί θά ὠφελήση τόν ἄνθρωπο, ἐάν κερδίση ὅλο τόν κόσμο καί χάση τήν ψυχή του; ῎Η τί θά δώση ὁ ἄνθρωπος ὡς ἀντάλλαγμα γιά νά ἐξαγοράση τήν ψυχή του;" (Μάρκ. 8, 35-37).
'Οπότε, ὅλος ὁ ἀγῶνας τοῦ χριστιανοῦ ἐπί τῆς γῆς εἶναι γιά νά σώση τήν ψυχή του καί ν' ἀποκτήση τήν αἰώνιο ζωή. 'Η ψυχή εἶναι ἡ σπίθα τοῦ Θεοῦ στό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου, εἶναι ὁ κρυμμένος θησαυρός στήν λάσπη (τό σῶμα ) αὐτῆς τῆς ζωῆς. Καί ὅποιος ἠμπορεῖ νά εὕρῃ τόν Χριστό στήν ψυχή του, διά τῆς μετανοίας καί τῶν καλῶν ἔργων, ἐκεῖνος ἐκέρδισε τήν ψυχή του καί ἔγινε κληρονόμος τῆς αἰωνίου ζωῆς. 'Η ψυχή προσφέρεται ἀπό τόν Θεό ἀπό τήν ὥρα τῆς κυοφορίας. Καθαρίζεται ἀπό τήν προπατορική ἁμαρτία, μέσῳ τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος, καί παραμένει καθαρή, μέσῳ τῆς μετανοίας καί τῶν ἀγαθῶν ἔργων. Εἶναι εὐτυχισμένος ἐκεῖνος πού γνωρίζει πῶς νά σώση τήν ψυχή του. Μακάριος εἶναι αὐτός πού σηκώνει μέ ὑπομονή τόν σταυρό τῆς ζωῆς του. Μακάριος εἶναι αὐτός πού ἀγωνίζεται φιλότιμα νά βαδίση τήν στενή ὁδό, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ στόν Χριστό!
'Αγαπητοί Χριστιανοί,
῎Ακουσα ὅτι ὁ Κύριός μας 'Ιησοῦς Χριστός μᾶς ἐπρόσταξε, ὅσοι θέλουμε νά Τόν ἀκολουθήσουμε, νά πάρη ὁ καθένας τόν σταυρό του. Καί ποιοί εἶναι οἱ συνηθισμένοι σταυροί πού φέρουν οἱ ἄνθρωποι; 'Ο σταυρός τοῦ ἐγγάμου βίου, τῆς ἀνατροφῆς τῶν παιδιῶν, ἡ σταυρός τῆς παρθενίας, ὁ σταυρός τῆς χηρείας, τῆς γεροντικῆς ἡλικίας, τῆς ἀσθενείας, τῆς ἐρημικῆς ζωῆς καί ὅλων τῶν δοκιμασιῶν τοῦ κόσμου. 'Οπότε κάθε ἄνθρωπος πού φέρει ἕνα σταυρό ἐπί τῆς γῆς, σημαίνει ὅτι ὑπομένει καί σηκώνει μιά δοκιμασία. Τό εἶδος τοῦ σταυροῦ εἶναι ἀνάλογο μέ τήν σωτηρία τῆς ψυχῆς του.
Καί ἐπειδή βλέπω μπροστά σας τόσα παιδιά πού στέκονται δίπλα στήν εἰκόνα τῆς Θεοτόκου σάν ἕνα μπουκέτο ἀπό λουλούδια, θά ζητήσω νά μάθω πρῶτα τόν σταυρό αὐτῶν τῶν παντρεμένων. 'Αλήθεια ὁ σταυρός τοῦ ἐγγάμου βίου δέν εἶναι καθόλου ἐλαφρός. Οἱ συνεζευγμένοι μέ τό μυστήριο τοῦ γάμου εἶναι ὑποχρεωμένοι νά τόν σηκώνουν μέ ὑπομονή μέχρι θανάτου, τόν σταυρό τῆς οἰκογενείας τους. Εἶναι ὑποχρεωμένοι νά φυλάττουν τήν τιμή τοῦ σπιτιοῦ καί τῶν στεφάνων τους. Εἶναι ὑποχρεωμένοι νά γεννοῦν παιδιά καί νά τά ἀνατρέφουν μέ τόν φόβο τοῦ Θεοῦ. Νά ὑπομένουν διάφορες θλίψεις, συμφορές, πτωχεία, ἀσθένειες, φόβους, κινδύνους γιά τήν ζωή καί τό μέλλον τῶν παιδιῶν τους καί ἐνίοτε νά δίνουν καί τήν ζωή τους γιά τῶν παιδιῶν τους τήν σωτηρία.
Οὔτε πάλι ἐλαφρότερος εἶναι ὁ σταυρός αὐτῶν πού ἐπέλεξαν νά ζήσουν τήν παρθενία. Αὐτοί σ' ὁλόκληρη τήν ζωή τους θά πρέπει νά φυλάττουν τίς αἰσθήσεις τους, νά πολεμοῦν μέ τούς κακούς λογισμούς τους, νά τυραννοῦν τό σῶμα μέ τόν σταυρό τῆς νηστείας καί νά προσεύχωνται ἀδιακόπως.
'Ακόμη πιό δύσκολος εἶναι ὁ σταυρός τῆς μοναχικῆς πολιτείας. Οἱ μοναχοί πρέπει νά πολεμοῦν κατ' εὐθεῖαν μέ τόν διάβολο. Νά κάνουν μιά ζωή ξένη καί μακριά ἀπό κοσμικούς ἀνθρώπους. Πρέπει ν' ἀγωνίζωνται γιά νά ξεπεράσουν τούς νόμους τῆς φύσεως, ν' ἀκολουθοῦν τά ἴχνη τῶν ἀγγέλων, νά μιμοῦνται τόν Χριστό καί ν' ἀκολουθοῦν ὄπισθεν τῶν 'Αγίων. Εἶναι ὑποχρεωμένοι νά προσεύχωνται ἀκατάπαυστα, νά κάνουν τά χείλη τους ἐκκλησία καί τίς καρδιές τους θεῖο θρόνο. Νά χαλιναγωγοῦν τό σῶμα, τόν νοῦ καί ὅλες τίς αἰσθήσεις, ἀντικρούοντας ἔτσι κάθε ἁμαρτία· δηλαδή νά καταπραΰνουν τίς αἰσθήσεις τους νά κυριαρχοῦν ἐπάνω στά σκιρτήματα τοῦ σώματος καί νά ὑποδουλώνουν τό σῶμα στό πνεῦμα. Νά κρατοῦν τό ἐσωτερικό πένθος, τά δάκρυα τῶν ὀφθαλμῶν, τήν μνήμη τοῦ θανάτου, τόν νοῦν στόν οὐρανό καί τήν καρδιά ἑνωμένη μέ τόν Θεό.
Πιό δύσκολος εἶναι ὁ σταυρός τῶν γηρατειῶν, ὅταν μάλιστα ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἐγκαταλειφθῆ ἀπό ὅλους: ἀπό τίς δυνάμεις του, ἀπό τήν ὑγεία, ἀπό τά παιδιά του, ἀπό τούς φίλους του καί ἀπό κάθε χαρά τῆς ζωῆς του. Τότε, ὅταν "ἀπολοῦνται πάντες οἱ διαλογισμοί αὐτοῦ", αὐτός πρέπει νά μάχεται μέ τόν φόβο τοῦ θανάτου, μέ τόν ἔλεγχο τῆς συνειδήσεώς του καί μέ τά πνεύματα τῆς κακίας, τά ὁποῖα τόν εἶχαν κυριεύσει στήν ζωή του. 'Αλλά τόν σταυρό τῆς δοκιμασίας, τοῦ πόνου, τῆς ἀσθενείας ποιός ἠμπορεῖ νά τόν ὑπομείνη; Οἱ κατάκοιτοι στό κρεββάτι τοῦ πόνου δέν ἐπιθυμοῦν τίποτε στήν ζωή τους, παρά μόνο ἕνα ποτήρι νερό γιά νά δροσισθοῦν λίγο ἀπό τήν φλόγα τῆς ἀρρώστειας τους. Αὐτοί δέν ἐνθυμοῦνται πλέον τήν περιουσία τους, δέν φροντίζουν γιά πολυτελῆ σπίτια, οὔτε ἐπιδιώκουν ἀνθρώπινες τιμές. Δέν θέλουν πλέον νά διαπληκτισθοῦν μέ κανέναν οὔτε νά δικάσουν, οὔτε νά εὐφρανθοῦν, οὔτε νά διασκεδάσουν. Δέν ἠμποροῦν πλέον νά γευθοῦν τίς ἀπολαύσεις αὐτῆς τῆς ζωῆς. 'Αλλά ξηραμένοι ἀπό τόν πόνο, καμένοι ἀπό τήν φλόγα τοῦ πυρετοῦ, ἀπελπισμένοι ἀπό τήν ματαιότητα αὐτῆς τῆς ζωῆς, ἐγκαταλείφθηκαν ἀπ' ὅλους στό κρεββάτι τοῦ πόνου, περιμένοντας μιά καλλίτερη καί εἰρηνική ἡμέρα. ῎Ετσι κοιμοῦνται λίγο μέ τήν ἐλπίδα τῆς θεραπείας, ἀλλά πολλές φορές ὁ ἥλιος δέν ἀνατέλλει γι' αὐτούς ἄλλη φορά.
Δύσκολος εἶναι καί ὁ σταυρός τῆς χηρείας, τῶν δυστυχισμένων, τῶν ὀρφανῶν, διότι ὅλοι αὐτοί δέν ἀκοῦνε λόγο καλό καί παρηγορητική φωνή στό σπίτι τους. Δέν ἔχουν πλέον ζεστό ψωμί στό τραπέζι τους, οὔτε ξύλα τόν καιρό τοῦ χειμῶνος, οὔτε περίσσια χρήματα στό χέρι τους, οὔτε χονδρά ροῦχα στήν κρεμάστρα τους. 'Από παντοῦ ἀκοῦνε λόγια ὀνειδισμοῦ, ἐμπαιγμοῦ καί ἀτιμίας. Κι ἔτσι μέ πόνο τρώγουν τό ψωμί τους, μέ δάκρυα βρέχουν τό παξιμάδι τους καί μέ στεναγμούς περνοῦν τίς ἡμέρες τους. Μόνον ὁ Θεός τούς παρηγορεῖ καί τούς ἐνισχύει στόν δρόμο τῆς ζωῆς τους.
῎Ετσι, ἀδελφοί, κάθε χριστιανός, ἔχει πάρει στήν ζωή του ἕνα σταυρό. Καί, ὅποιος λέγει ὅτι δέν αἰσθάνεται τήν δυσκολία καί τό βάρος τοῦ σταυροῦ του, ἐκεῖνος εἶναι ψεύστης καί δοῦλος αὐτοῦ τοῦ αἰῶνος. 'Ενῶ, ὅποιος δέν θέλει νά σηκώση τόν σταυρό του καί ν' ἀκολουθήση τόν Χριστό, ἐκεῖνος εἶναι ξένος τοῦ Χριστοῦ καί δέν θά ἰδῆ τό πρόσωπό Του στόν αἰῶνα.
'Αγαπητοί Χριστιανοί,
'Εάν ἡ ζωή μας εἶναι ἕνας σταυρός καί μόνο μέ τό σταυρό ἠμποροῦμε νά πᾶμε στόν Χριστό, ἠμποροῦμε νά σωθοῦμε, τότε εἴμεθα ὑποχρεωμένοι νά σηκώσουμε ὁ καθένας μας τόν σταυρό του τόν ὁποῖον μᾶς ἐχάρισε ὁ καλός μας Σωτήρ. Καί, ὅποιος θέλει νά ἐλαφρύνη τόν σταυρό του, ἤ ἀκόμη καί νά τόν ἀρνηθῆ, αὐτός εἶναι προδότης καί θά κριθῆ μέ τόν 'Ιούδα πού ἐπώλησε τόν Διδάσκαλο Του. Οἱ γονεῖς πού θέλουν νά ἐλαφρώσουν τό σταυρό τῆς ἐγγάμου ζωῆς τους σκοτώνοντας τά παιδιά τους μέ τίς ἐκτρώσεις, αὐτοί δέν εἶναι χριστιανοί, ἀλλά δολοφόνοι καί εἶναι ἄξιοι καταδίκης. Οἱ παρθένες καί οἱ χῆρες πού χάνουν τήν ὑπομονή τους, λόγῳ τῆς φωτιᾶς τῶν πειρασμῶν τους καί ἀρνοῦνται τόν σταυρό τους, μετατρέποντας τό σπίτι τους τόπο ἁμαρτωλῶν ἀπολαύσεων, πρίν ἀκόμη ἀπό τόν δεσμό τοῦ γάμου τους, αὐτές εἶναι δοῦλες τοῦ κόσμου καί ἔπαυσαν πλέον νά εἶναι νύμφες τοῦ Χριστοῦ. Οἱ ἀσθενεῖς καί οἱ γέροντες, πού ἀπελπίζονται ἀπό τήν ζωή τους, πού διαμαρτύρονται γιά τό μαρτύριό τους, πού βλασφημοῦν τό κρεββάτι πού εὑρίσκονται ξαπλωμένοι, πού ἐπιθυμοῦν τόν θάνατο καί ὄχι ν' ἀφεθοῦν στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, αὐτοί πού τελειώνουν μέ δύσκολο θάνατο καί δέν θέλουν νά λυτρωθοῦν ἀπό τήν αἰώνια τιμωρία. Ποιμένες καί ἐρημίτες, πού δέν φυλάγουν τόν κανονισμό τῆς ζωῆς τους, πού καταπατοῦν τίς ὑποσχέσεις τους, πού κοιμοῦνται στίς μαγκοῦρες τους, πού μεθοῦν καί διασκεδάζουν, ἐνῶ τό ποίμνιό τους σπαράσσεται ἀπό τούς λύκους, αὐτοί θά ἔχουν μεγαλύτερη τιμωρία ἀπ' ὅλους τούς ἀνθρώπους. Διότι "ὁ γνούς πολλά, πολλά δαρήσεται".
'Εάν λοιπόν, θέλουμε νά λυτρωθοῦμε ἀπ' ὅλα αὐτά, πρέπει νά ὑποφέρουμε τόν σταυρό μας μέ ὑπομονή καί πίστι. ῎Ας ἀγαποῦμε τήν σιωπή, τήν ταπείνωσι, τήν ἡσυχία, τήν νοερά προσευχή καί μέ τό βλέμμα μας στραμμένο στόν οὐρανό, ἄς τρέχουμε πίσω στόν Χριστό, ἐφαρμόζοντας τίς ἐντολές Του. Κανείς ἄς μή δειλιάση, κανείς ἄς μή διαμαρτυρηθῆ. Σιγά-σιγά θ' ἀνέβουμε τόν ἀνήφορο καί θά φθάσουμε ψηλά. 'Εκεῖ θ' ἀναπαυθοῦμε.
'Εσεῖς, γονεῖς μου, κοπιάζετε νύκτα καί ἡμέρα γιά τήν τροφή καί τήν καλή διαπαιδαγώγησι τῶν παιδιῶν σας· θά λάβετε μεγάλο μισθό, ἐάν ἀναδείξετε τά παιδιά σας καλούς χριστιανούς καί καλούς πολίτες 'Εκκλησίας καί τῆς Κοινωνίας μας. 'Αφήνετε τά παιδιά σας, ὅταν εἶναι μικρά νά παίζουν, νά χαίρωνται, νά δοξάζουν τόν Θεό, διότι αὐτά μιμοῦνται τούς ἀγγέλους. Μή τούς λέγετε τίς πίκρες καί δοκιμασίες πού περνᾶτε γι' αὐτά. Νά κρύβετε τά δάκρυά σας ἀπό τά μάτια τους. 'Ο καθένας ἄς ἀκολουθεῖ τόν Κύριό μας 'Ιησοῦ Χριστό μέ τόν σταυρό πού 'Εκεῖνος τοῦ ἔδωσε. Οἱ ἀσθενεῖς νά ζητοῦν τήν ὑπομονή, οἱ γέροντας τήν παρηγορία, οἱ πτωχοί τήν τροφή, οἱ χῆρες τήν στέγη καί ὅλοι νά ζητοῦν τήν σωτηρία τῆς ψυχῆς τους. Κανείς νά μήν ἀπομακρυνθῆ ἀπό τόν Κύριο, κανείς νά μή ἐντροπιάση τόν σταυρό καί τίς πληγές Του. Διότι ἡ σωτηρία μας μέσῳ τοῦ σταυροῦ καί τῶν πληγῶν θά περάση. 'Αμήν.
Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου
