ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΥΑΚΙΝΘΟΥ
'Ηγουμένου τῆς 'Ιερᾶς Μονῆς Πούτνα Μολδαβίας Ρουμανίας
(1924-1998)
Μετάφρασις ἀπό τά ρουμανικά π. Δαμασκηνός Γρηγοριάτης
"'Ο λόγος γάρ ὁ τοῦ Σταυροῦ τοῖς μέν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστι, τοῖς δέ σωζομένοις ἡμῖν δύναμις Θεοῦ ἐστι" (Α·Κορ. 1, 18).
'Αγαπητοί Χριστιανοί,
Διπλῆ εἶναι ἡ σημερινή ἑορτή. Πρῶτον, εἶναι ἑορτή τῆς χαρᾶς διότι εὑρέθηκε τό σωτήριον Ξύλον τοῦ ἁγίου Σταυροῦ, μέ τό ὁποῖο συμφιλιώθηκε ὁ ἄνθρωπος μέ τόν Θεό. Καί δεύτερον εἶναι ἑορτή πνευματικῆς περισυλλογῆς, διότι ἀκούσαμε σήμερα τό Εὐαγγέλιο τῶν Παθῶν τοῦ Κυρίου ἡμῶν 'Ιησοῦ Χριστοῦ.
'Εορτή χαρᾶς, διότι σήμερα ὑψώθηκε ὁ Τίμιος Σταυρός πρός θέαν ὅλου τοῦ κόσμου. Εἶναι καί ἑορτή λύπης, διότι τήν ὥρα αὐτή μέ τόν νοῦ μας εἴχαμε πάει στόν Γολγοθᾶ καί εἴδαμε τόν Κύριο σταυρωμένο γιά χάρι μας! Γι'αὐτό ἐνώπιόν μας σήμερα συναντῶνται τό χαμόγελο μέ τήν λύπη καί ἡ καρδιά μας εἶναι πλημμυρισμένη ἀπό θλῖψι. 'Οπότε ἐμεῖς ἄς ἀρχίσουμε νά ὁμιλοῦμε πρῶτα γιά τό εὐφρόσυνο τῆς ἡμέρας καί κατόπιν γιά τόν πένθιμο χαρακτῆρα της καί μετά θά βγάλουμε τά συμπεράσματά μας καί ἀπό τά δύο. 'Αλλά πρῶτα θά σᾶς ἀπαντήσω σέ μιά ἐρώτησί σας. Πότε καί πῶς ξεκίνησε ἡ ἑορτή τῆς 'Υψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ;
'Αφοῦ ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, ὁ βασιλεύς, ἐνίκησε μέ τήν βοήθεια τοῦ Σταυροῦ, τόν Μαξέντιο, τόν τύραννο τῆς Ρώμης, καί τόν Λικίνιο, ἡγεμόνα τῆς 'Ανατολῆς καἰ μετέθεσε τήν πρωτεύουσα τοῦ κράτους του ἀπό τήν Ρώμη στό Βυζάντιο, τό ὁποῖον ὠνομάσθηκε ἀπό τό ὄνομά του Κωνσταντινούπολις. Τότε εὑρισκόταν σέ μεγάλη ἀπορία σέ ποιό σημεῖο ἔχει χωθῆ ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου, ἔστειλε ἀμέσως στήν 'Ιερουσαλήμ τήν μητέρα του ἁγία 'Ελένη, γιά νά ψάξη νά εὕρη στόν Γολγοθᾶ τό Ξύλον τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Παρότι πολύ ἐκοπίασε, δέν ἠμπόρεσε νά τόν εὕρη. Κατόπιν, ἀκούοντας ἀπό κάποιον γέροντα ἰουδαῖο τόν τόπο, ὅπου εἶχε παραχωθῆ ὁ Τίμιος Σταυρός, ἔσκαψε καί μετά ἀπό λίγο διάστημα βρῆκε σέ σκουπιδότοπο κάτω ἀπό ἕνα κρανίο τρεῖς ξύλινους σταυρούς· Γιά νά μάθουν ποιός εἶναι ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ, ἀκούμπησαν ἐπάνω ἕνα νεκρό σῶμα. ῞Οταν ὁ νεκρός ἀναστήθηκε, διεπίστωσαν πλέον ποιός ἦτο ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου. Μετά ἀπ'αὐτό τό θαῦμα ἐκάλεσε ἡ βασίλισσα τόν ἅγιο Μακάριο, πατριάρχη 'Ιεροσολύμων μέ ὅλο τόν Κλῆρο καί πλῆθος Χριστιανῶν καί μετέφεραν ὅλοι μέ ψαλμωδίες τόν Σταυρό στούς δρόμους τῆς πόλεως. Στήν συνέχεια, ὅλη ἡ πομπή τοῦ λαοῦ ἤθελε νά προσκυνήση τόν Ζωοδότη Σταυρό, ἀλλά αὐτό ἦτο ἀδύνατον, λόγῳ τοῦ πλήθους. Γι'αὐτό, λαμβάνοντας ὁ πατριάρχης τόν Τίμιο Σταυρό καί βοηθούμενος ἀπό τόν Κλῆρο του, τόν ἀνύψωσε σ' ἕνα ὑψηλό κεντρικό τόπο, γιά νά τόν ἰδῆ ὅλος ὁ κόσμος καί νά παρηγορηθῆ ἔστω μέ τό ἀντίκρυσμά του. 'Ενῶ οἱ πιστοί ἔβλεπαν τόν Τίμιο Σταυρό, ἔψαλλαν τό: "Κύριε ἐλέησον"! Καί ἀπό τότε, στίς 14 Σεπτεμβρίου κάθε ἔτους ἑορτάζεται στήν 'Εκκλησία μας ἡ ῞Υψωσις τοῦ Σταυροῦ τοῦ Κυρίου μας.
Καί, ἐνῶ αὐτή ἡ χαρά διατηρήθηκε ἀπό ἔθνος σέ ἔθνος μέ μεγάλη τιμή κι ἐμεῖς σήμερα ἄς χαροῦμε, διότι εὑρέθηκε ὁ πολύτιμος θησαυρός καί τό πολυτίμητο μαργαριτάρι, ἐπάνω στό ὁποῖο στηρίζεται ἡ Χριστιανωσύνη.
Σήμερα πάλιν ἄναψε στόν κόσμο ἡ λαμπάδα τοῦ Χριστοῦ, τήν ὁποία ποθοῦσε ἐπί αἰῶνες ἡ 'Εκκλησία γιά τήν καθοδήγησί της. Σήμερα εὑρέθηκε ἡ ἀήττητος ράβδος, ἡ ὁποία συνέτριψε τόν ἑωσφόρο καί στήν ὁποία ὅλοι ἐμεῖς στηριζόμεθα, οἱ ἔχοντες τό ὄνομα τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Σήμερα ἐμφανίζεται τό Σημεῖο τῆς θείας ἐξαγορᾶς, μέ τό ὁποῖο σφραγίζεται κάθε χριστιανός πού διατηρεῖ τήν ὀρθή πίστι τῶν προγόνων του. Σήμερα φάνηκε τό ἀστέρι τῆς ἀνεκλαλήτου χαρᾶς, τό ὁποῖο κατευθύνει τά βήματά μας στά ἴχνη τοῦ Μεγάλου Σωτῆρος. Σήμερα ἀποκαλύφθηκε τό σκῆπτρο τῆς νίκης τοῦ Χριστοῦ, τό ὁποῖον νικᾶ τούς ἐχθρούς, στεφανώνει τούς βασιλεῖς, ταπεινώνει τούς ὑπερηφάνους, ἐνισχύει τούς ἄρχοντες, ἐξυψώνει τούς ταπεινούς.
Σήμερα ὑψώθηκε στόν κόσμο ὁ Σταυρός, τό Σημεῖο καταλλαγῆς, ἡ πηγή τοῦ ἐλέους, τό ἅρμα τῆς νίκης, ἡ ἀσπίς τῆς πίστεως, ἡ κλῖμαξ τῆς σωτηρίας, τό μέτρον τῆς ἀγάπης, ἡ ἄγκυρα τῆς ἐλπίδος, τό κλειδί τοῦ παραδείσου. Σήμερα φανερώθηκε στόν κόσμο ὁ Σταυρός, ἡ ζῶσα 'Εκκλησία, ἡ Τράπεζα τῆς ζωῆς, τό θυσιαστήριο τῆς συγχωρήσεως, ἡ φλόγα τῆς προσευχῆς, τό στολίδι τῶν Χριστιανῶν, ἡ ἐνδυνάμωσις τῶν μητέρων, ἡ προστασία τῶν χηρῶν, ἡ εὐθυμία τῶν παιδιῶν, ἡ βακτηρία τῶν γερόντων, ἡ ἐλπίς τῶν δυστυχισμένων, ἡ χαρά τῶν ὁδοιπόρων, ἡ δόξα τῶν γηγενῶν. Σήμερα ἀνέτειλε στό μέσον τοῦ κόσμου τό Ξύλον τῆς Ζωῆς, κάτω ἀπό τό ὁποῖο στεγάζονται οἱ πτωχοί τῆς οἰκουμένης. Σήμερα ὑψώθηκε στόν οὐρανό τῆς 'Εκκλησίας ὁ φωτεινός ἑωσφόρος, ὁ ὁποῖος ἁγιάζει τούς ἱερούς τόπους, τά σπίτια μας καί ὅλους τούς εὐσεβεῖς Χριστιανούς. Σήμερα χαίρεται ἡ ἁγία 'Ελένη μέ ὅλο τόν λαό, ἡ 'Ιερουσαλήμ μέ ὅλα τά πέρατα τῆς γῆς!
'Ελᾶτε λοιπόν, ὅλοι οἱ ἐραστές τοῦ Χριστοῦ, νά ἰδοῦμε τόν Σταυρό τοῦ Κυρίου ποτισμένο μέ τό ἀκριβό Αἷμα Του. 'Ελᾶτε ὅλοι οἱ λαοί νά ἀντικρύσουμε μέ εὐλάβεια τό Σημεῖο τοῦ Υἱοῦ τοῦ 'Ανθρώπου, διά τοῦ ὁποίου συμφιλιωθήκαμε μέ τόν Θεό. 'Ελᾶτε ὅλοι οἱ πιστοί, μικροί καί μεγάλοι, νέοι καί γέροι, ἄνδρες καί γυναῖκες νά προσκυνήσουμε τόν Τίμιο Σταυρό, νά τόν ἀσπασθοῦμε μέ πίστι καί νά ψάλλουμε μέ μιά φωνή: "Κύριε ἐλέησον".
'Αγαπητοί Χριστιανοί,
Διπλῆ εἶναι ἡ σημερινή ἑορτή, διπλῆ καί ἡ σημασία τοῦ Σταυροῦ. Κατ' ἀρχήν ὁ Σταυρός εἶναι τό ἅγιο Σημεῖο τοῦ Χριστιανισμοῦ, τό ὁποῖο ποτίσθηκε μέ τό πολυτίμητο αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ἡ σημαία τῆς Χριστιανικῆς 'Εκκλησίας, ἡ ὁποία ἦλθε μέχρις ἐμᾶς διανύοντας ἐπί 20 αἰῶνες περιόδους εἰρήνης καί ταραχῆς. 'Ο Σταυρός εἶναι ἡ πρώτη ἁγία Τράπεζα, στήν ὁποία θυσιάσθηκε ὁ Χριστός, μεταξύ ἐκκλησίας καί θυσιαστηρίου, δηλαδή ἐδῶ στήν γῆ καί στόν οὐρανό, μεταξύ ἀνθρώπου καί Θεοῦ, ἐπιτελῶντας ἔτσι τήν πρώτη Θεία Λειτουργία ὡς 'Αμνός καί Μέγας 'Αρχιερεύς. 'Ο Σταυρός εἶναι ὁ θρόνος, ὁ ὁποῖος ἀνέπαυσε τόν Κύριο, ὅταν συνελήφθη καί θανατώθιηκε ἀπό τούς ἀνθρώπους. 'Ο Σταυρός εἶναι ἡ κλῖμαξ, ἡ ὁποία ἀνεβάζει τίς ψυχές τῶν Χριστιανῶν στόν οὐρανό. Εἶναι ἀσπίς σέ κάθε εἴδους πειρασμό, φάρμακο θεραπείας γιά κάθε ἀρρώστεια, προστατευτικό ἅρμα ἀπό τήν μανία τοῦ διαβόλου, τῶν παθῶν καί τῶν κακῶν ἐπιθυμιῶν. Γι' αὐτό εἴμεθα ὑποχρεωμένοι νά τόν τιμοῦμε, νά τόν φοροῦμε καί νά τόν δοξάζουμε μέ ξεχωριστή εὐλάβεια, ὄχι σάν ἕνα γλυπτό εἶδος ἤ σάν ἕνα ξύλο ἐμπαικτικό, ἀλλά σάν ἕνα ἅρμα προστασίας καί σωτηρίας. Σ' αὐτό μᾶς προτρέπει καί ὁ μέγας Παῦλος, ὅταν λέγη: "'Εμοί δέ μή γένοιτο καυχᾶσθαι εἰ μή ἐν τῶ Σταυρῶ τοῦ Κυρίου ἡμῶν 'Ιησοῦ Χριστοῦ, δι' οὗ ἐμοί κόσμος ἐσταύρωται κἀγώ τῶ κόσμῳ", δηλαδή: "'Αλλά ὡς πρός ἐμένα, μακάρι νά μή καυχηθῶ ποτέ, παρά μόνο γιά τόν Σταυρό τοῦ Κυρίου μας 'Ιησοῦ Χριστοῦ, διά μέσου τοὑ ὁποίου γιά μένα ὁ κόσμος σταυρώθηκε καί ἐγώ γιά τόν κόσμο" (Γαλατ.6,14). Καί τί εἶναι τό καύχημα τοῦ Σταυροῦ; 'Ο ἱερός Χρυσόστομος ἑρμηνεύει: Γιά μένα ὁ Χριστός ἐπῆρε δούλου μορφή καί ἔπαθε αὐτά πού ἔπαθε γιά μένα τόν δοῦλο, τόν ἐχθρό, τόν ἀγνώμονα. 'Αλλά τόσο μέ ἀγάπησε, ὥστε καί τόν ἑαυτό του παρέδωσε ἑκουσίως στόν θάνατο διά τοῦ Σταυροῦ γιά μένα καί γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους.
'Ιδού μέ λίγα λόγια τί εἶναι ὁ Τίμιος Σταυρός. 'Αλλά ποιός θά ἠμπορέση νά περιγράψη πόση εἶναι ἡ δύναμίς του; 'Ο Σταυρός ἁγιάζει τίς ἐκκλησίες καί τά 'Ιερά Θυσιαστήριά τους, ὁ Σταυρός λαμπρύνει τά σπίτια τῶν χριστιανῶν, λαμποκοπᾶ στά ἱερατικά ἄμφια, στίς Εἰκόνες, στούς ἱερούς τόπους. 'Ο Σταυρός κρέμεται στόν τράχηλο τῶν Χριστιανῶν, ἁγιάζει μέ τήν ἀξία τους τούς ἱερεῖς, κατεβάζει σ' ἐμᾶς τό ῞Αγιο Πνεῦμα. Μέ τόν Σταυρό εὐλογοῦνται τά Τίμια Δῶρα, ἁγιάζεται τό λάδι, ὁ 'Αγιασμός, οἱ Εἰκόνες, τά σπίτια, οἱ ἄνθρωποι καί ὅλα ὅσα εὑρίσκονται στόν οὐρανό καί κάτω ἀπ' αὐτόν. 'Εκεῖ, ὅπου εὑρίσκεται ὁ Σταυρός, μπροστά του εἶναι καί ὁ Χριστός κι ἐκεῖ, ὅπου ἀπουσιάζει ὁ Σταυρός, ἀπουσιάζει καί ὁ ῎Ιδιος ὁ Χριστός. 'Ο Σταυρός εἰρηνεύει τούς λαούς, φυγαδεύει τούς πολέμους, εἰρηνεύει τίς θάλασσες, καταπραΰνει τίς φουρτοῦνες, πολλαπλασιάζει τά σπαρτά, ἐπαναφέρει τήν ὑγεία, ἁπαλύνει τήν ἀρρώστεια, διώχνει τίς βροντές καί ἀστραπές καί κάθε κακία. 'Ο Σταυρός ὑψώνει στόν οὐρανό καί κατεβαίνει μέχρι τόν ἅδη, δοξάζει τούς ταπεινούς καί σκοτώνει τούς ἐχθρούς του. Τούς ἀγαθούς συνάγει καί τούς κακούς διασκορπίζει, τούς βλασφήμους ἐκδικεῖται καί τούς ὑπομονετικούς στεφανώνει. 'Ο Σταυρός γεννᾶ τόν ἄνθρωπο, τόν μεγαλώνει, τόν τελειοποιεῖ. 'Ο Σταυρός ἐμψυχώνει, διαφυλάττει, ἑνοποιεῖ, ἑνώνει τόν οὐρανό μέ τήν γῆ. 'Ιδού, λοιπόν, γιατί τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ τό συναντᾶμε παντοῦ: Στά χέρια τῶν ποιμένων, στίς καρδιές τῶν ἱερέων, στόν κόλπο τῶν μητέρων, στό στῆθος τῶν δυστυχισμένων, στό προσκέφαλο τῶν ἀσθενῶν, στά σταυροδρόμια τῶν δρόμων, στά μνήματα τῶν νεκρῶν. Αὐτόν τιμᾶ ἡ Κυρία Θεοτόκος, μέ αὐτόν δοξάζεται καί ὁ μέγας Παῦλος (Γαλ. 6, 14), αὐτόν ἐκήρυξαν καί ἐπορεύθησαν σέ κάθε γωνιά τῆς γῆς οἱ ἅγιοι τοῦ Χριστοῦ 'Απόστολοι. Μέ αὐτόν ἐσφραγίζοντο οἱ Μάρτυρες μπροστά στίς φλόγες τῆς φωτιᾶς, μέ αὐτόν πολεμοῦν στίς ἐρήμους οἱ ὅσιοι ἀσκητές τίς ἐπιθέσεις τοῦ διαβόλου, μέ αὐτόν ἐπαρηγοροῦντο οἱ προκάτοχοί μας σέ καιρούς δοκιμασιῶν καί συμφορῶν. Μέ αὐτόν σφραγίζει τό μέτωπό του ὁ πατέρας, ὅταν ἀναχωρεῖ τό πρωῒ ἀπό τό σπίτι γιά νά ἀποκτήση τόν ἐπιούσιο ἄρτο σέ ὅλη τήν ζωή του. Μέ αὐτόν περιφράσσει ἡ μητέρα τό παιδί της πού τό κρατεῖ στήν ἀγκαλιά της. Μέ αὐτόν ἐνισχύονται οἱ ταξιδιῶτες, ὅταν διανύουν τή θάλασσα. Μ' αὐτόν σφραγίζονται πάντοτε οἱ πτωχοί, οἱ χῆρες, τά ὀρφανά, οἱ ἀσθενεῖς καί ὅλα τά παιδιά τοῦ Θεοῦ. Μέ αὐτόν ἐπιβάλλεται νά σφραγιζώμεθα καί ἐμεῖς οἱ χριστιανοί σέ ὁποιοδήποτε τόπο καί καιρό. Αὐτόν ἐπιβάλλεται νά φοροῦμε στόν λαιμό μας μέ πολλή εὐλάβεια, νά κρεμοῦμε στίς πῦλες τῶν σπιτιῶν μας καί νά βάλουμε μέσα στίς καρδιές μας. Αὐτόν μέ πίστι νά ἀσπαζώμεθα καί νά τιμοῦμε, διότι γι' αὐτόν συγκεντρωθήκαμε σήμερα ἐδῶ, γιά νά προσκυνήσουμε μαζί τό Ξύλον τοῦ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ.
'Αλλά ἀνάμεσά μας ὑπάρχουν καί μερικοί πού ὀνομάζονται χριστιανοί κι ὅμως ἀντί νά τιμοῦν, ἐμπαίζουν τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ. Μάλιστα, δέν ὑπάρχει χειρότερο πρᾶγμα νά ἀρνοῦνται μερικοί τήν δύναμί του καί νά τόν ἐμπαίζουν. Αὐτοί εἶναι οἱ αἱρετικοί, οἱ ὁποῖοι ἐξαπλώθηκαν σ' ὅλα τά χωριά καί τίς πολιτεῖες μας. 'Εμεῖς ὅμως νά λέγωμεν μέ τόν 'Απόστολο Παῦλο: "'Ο λόγος γάρ ὁ τοῦ Σταυροῦ τοῖς μέν ἀπολλυμένοις μωρία ἐστί, τοῖς δέ σωζομένοις ἡμῖν δύναμις Θεοῦ ἐστι", δηλαδή: "Διότι ἡ διδασκαλία καί τό κήρυγμα περί σταυροῦ, γι'αὐτούς πού ἔχουν ἐπιλέξει καί πορεύονται πρός τήν ἀπώλεια νά χαθοῦν, εἶναι ἀνοησία, παραλογισμός, ἀλλά γιά ἐμᾶς πού θέλουμε νά βαδίζουμε στόν δρόμο τῆς σωτηρίας, ὁ σταυρός εἶναι δύναμις Θεοῦ". (Α.Κορ. 1,18). Κι ἀκόμη μερικοί ἀπό τούς ἀνθρώπους τόν ἀρνοῦνται ἤ τόν περιπαίζουν, ἐμεῖς μή ξεχνᾶμε ὅτι οἱ δαίμονες πιστεύουν καί τρέμουν μπροστά στήν δύναμί του. Γι'αὐτό, ἐκεῖ ὅπου σφραγίζεται ὁ Τίμιος Σταυρός, φυγαδεύονται οἱ δαίμονες, κατευνάζονται οἱ πειρασμοί, εἰρηνεύουν οἱ λογισμοί, ἐξασθενοῦν οἱ ἀρρώστειες, σκιρτοῦν ἀπό ἀγαλλίασι οἱ καρδιές. Λέγουν οἱ ἅγιοι Πατέρες ὅτι τίποτε δέν φοβοῦνται οἱ δαίμονες ὅσο τήν σπάθη τοῦ ἁγίου Σταυροῦ. Γι'αὐτό δύο πράγματα δέν ἠμποροῦμε νά φαντασθοῦμε ὅτι θά μᾶς παραπλανήσουν κι αὐτά εἶναι ἡ Κυρία Θεοτόκος καί ὁ Τίμιος Σταυρός.
Εἶπα μέχρι ἐδῶ γιά τόν Σταυρό ὅτι εἶναι ἡ ἀκαταμάχητη σημαία τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἡ ὁποία ἐκχέει πρός ὅλους τά ἀναρίθμητα χαρίσματα καί τίς οὐράνιες δυνάμεις της. Μέ τήν δεύτερη ὅμως σημασία της ὁ Σταυρός εἶναι τό σύμβολο τοῦ πόνου σ' αὐτή τήν ζωή γιά τόν Θεό, τήν δικαιοσύνη καί τήν αἰώνια ζωή. 'Ενῶ ἡ ὁδός τοῦ Σταυροῦ εἶναι ἡ μοναδική ὁδός τήν ὁποία πρέπει νά ἀκολουθήσουμε γιά νά συναντήσουμε τόν Χριστό, ὅπως μᾶς λέγει καί ὁ ῎Ιδιος: "῞Οστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθείτω μοι", δηλαδή: "῞Οποιος θέλει νά ἀκολουθήση τά ἴχνη μου, λέγει ὁ Χριστός, ἄς ἀρνηθῆ τόν ἑαυτό του καί ἄς σηκώση τόν σταυρό του καθημερινά καί ἄς μέ ἀκολουθήσει". (Μάρκ. 8, 34). Αὐτήν τήν ὁδό πρῶτος ὁ ῎Ιδιος ὁ Χριστός ἠκολούθησε σηκώνοντας τόν Σταυρό Του καί ὑποφέροντας γιά ἐμᾶς. 'Ακούσατε τό σημερινό Εὐαγγέλιο. Γνωρίζετε σίγουρα τό μυστήριο τῆς ἐξαγορᾶς τοῦ ἀνθρώπου μέσω τῶν Παθῶν τοῦ 'Ιησοῦ Χριστοῦ. Γι' αὐτό ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἦλθε στόν κόσμο γιά νά σωθῆ ὁ κόσμος ἀπό τήν ἁμαρτία. ῎Εγινε τό πᾶν γιά ἐμᾶς. 'Εκήρυξε μέ τόν λόγο, μέ τό ἔργο καί μέ τά θαύματά Του. 'Εδίδαξε, ἤλεγξε, ἐθεράπευσε, κατεδίωξε τήν κακία, ἔβαλε λάδι στίς πληγές τῶν ἀνθρώπων. ῞Ολα τά ἔκανα καλά λίαν. 'Αλλά οἱ φιλαμαρτωλοί ἄνθρωποι δέν Τόν δέχθηκαν, δέν τόν ὑπήκουσαν. Τόν ἐξεδίωξαν, τόν ἐμαστίγωσαν, Τόν ὡδήγησαν στήν συναγωγή τους. Τά παιδιά τοῦ Οἴκου 'Ισραήλ Τόν ἀρνήθηκαν καί Τόν παρέδωσαν στά χέρια τῶν Ρωμαίων.
-Ποιόν θέλετε νά ἐλευθερώσω, ἐρώτησε ὁ Πιλᾶτος -τόν Χριστόν ἤ τόν Βαραββᾶν;
-Τόν Βαραββᾶν, ἀπήντησαν οἱ 'Ιουδαῖοι.
-'Αλλά τότε τί νά κάνω τόν Χριστόν, πού λέγεται 'Ιησοῦς;
-Γρήγορα, γρήγορα, πάρε τον, πάρε τον καί σταύρωσέ Τον!
-Τόν Βασιλέα σας νά σταυρώσω;
-'Εμεῖς ἔχομε βασιλέα τόν καίσαρα. Δέν θέλομε γιά βασιλέα τόν υἱό τῆς Μαρίας! Δέν θέλουμε βασιλέα ἕνα ἁλιέα τῆς Γαλιλαίας, πτωχό καί ξυπόλυτο!
-'Αλλά τί κακό ἔκανε; Τούς ρώτησε πάλι ὁ Πιλᾶτος.
Τότε οἱ ἰουδαῖοι μέ μάτια ματωμένα ἀπό ὀργή καί κακία τοῦ ἀπήντησαν:
-Αὐτός σταυρώνει τίς ψυχές μας. Αὐτός ἐπιπλήττει, ὅσο κανείς ἄλλος τίς παρανομίες μας. Αὐτός καταστρέφει τίς συνήθειές μας. Αὐτός θεραπεύει τούς ἀσθενεῖς τό Σάββατο. Αὐτός μᾶς ἐδίωξε μέ τό καμτσίκι ἀπό τόν ναό τοῦ Σολομῶντος καί ἀνέτρεψε τά τραπέζια τῶν ἀργυραμοιβῶν 'Ιδού τί κακά μᾶς κάνει καί πόσης τιμωρίας εἶναι ἄξιος. Συνεπῶς, ὦ Πιλᾶτε, μή σκέπτεσαι· πᾶρτον ἀπό τά μάτια μας, διότι δέν ἠμποροῦμε νά Τόν βλέπουμε Σταύρωσέ Τον, σταύρωσέ Τον!. (Πρβλ.'Ιωάν.19,6).
Καί νικήθηκε ἀπό τήν φωνή τους ὁ εἰδωλολάτρης Πιλᾶτος καί Τόν ἀρνήθηκε ὁ ἴδιος καί Τόν παρέδωσε στά χέρια τους σάν ἕνα πρόβατο γιά σφαγή καί Τόν ἔκαναν οἱ ἄνθρωποι ὅ,τι ἤθελαν! Τόν ἔδεσαν, Τόν ἐμαστίγωσαν, Τόν ἔπτυσαν, Τόν ἐξέδυσαν ἀπό τά ροῦχα Του καί βάζοντας ἕνα σταυρό στήν πλάτη Του, Τόν ἔβγαλαν ἔξω ἀπό τόν τόπο τους, γιά νά ὑποφέρη ἐκεῖ τόν θάνατο ἐπί τοῦ σταυροῦ γιά τήν ἀγάπη Του πρός αὐτούς τούς ἀνθρώπους. Καί ἔμεινε ἐκεῖ τρεῖς ἡμέρες καί τρεῖς νύκτες ἐπάνω στόν Σταυρό καί στόν τάφο, στόν οὐρανό καί στήν γῆ, μεταξύ μας καί μέ τόν Θεό, γενόμενος θέαμα στούς ἀγγέλους, ἀνθρώπους καί δαίμονες καί σώζοντας ἔτσι τίς ψυχές μας.
'Ιδού λοιπόν τά κατορθώματα τοῦ σταυροῦ, ἰδού πόσο μεγάλη εἶναι ἡ δύναμις τοῦ πόνου! 'Υπέφερε σωματικά ὁ Χριστός καί ἐθεράπευσε τόν κόσμο. 'Εσήκωσε τόν σταυρό Του πρῶτα Αὐτός καί σήμερα ἀναπαύονται τόσοι λαοί μέσα στήν σωτηριώδη ἀγκαλιά Του.
'Αλλά δέν θά ἠμπορέσουμε νά χαροῦμε τήν βοήθεια τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ, ἐάν δέν θά φιλοτιμηθοῦμε κι ἐμεῖς νά ζήσουμε μιά ζωή μέ ταπείνωσι καί ὑπομονή, ἔτσι ὅπως ἔκανε 'Εκεῖνος μέ ὅλους τούς 'Αγίους. 'Ασφαλῶς εἶναι μεγάλη πνευματική χαρά νά προσκυνοῦμε τόν Σταυρό καί νά τόν φοροῦμε στό στῆθος μας, ἀλλά πρέπει καί νά σηκώνουμε καί τόν σταυρό τῶν δοκιμασιῶν, νά ὑποφέρουμε γιά τήν δικαιοσύνη, νά ὑπομένουμε τά πάντα γιά τόν Χριστό. Συνεπῶς, ὅπως ὁ 'Ιησοῦς Χριστός ἔσωσε τόν κόσμο φέροντας καί ὑποοφέροντας τόν Σταυρό Του, ἔτσι καί ἐμεῖς δέν θά ἠμπορέσουμε νά σωθοῦμε μόνο μέ τήν προσκύνησι τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, ἐάν δέν ὑποφέρουμε ταυτόχρονα καί τόν σταυρό τῶν ἐπί γῆς δοκιμασιῶν.
Νά τιμοῦμε τόν Τίμιο Σταυρό, ἀλλά νά τόν φοροῦμε μέ τιμή καί χαρά. Δηλαδή νά κάνουμε αὐτό πού ἔκαμε ὁ Κύριός μας. Νά ἑνώνουμε τήν χαρά μέ τήν λύπη, τήν πίστι μέ τά καλά ἔργα. Καί νά μή ξεχνᾶμε ὅτι πρέπει νά ὑποφέρουμε, νά βασανιζώμεθα, νά ὑπομένουμε τίς πληγές τοῦ σταυροῦ καί μόνο στό τέλος θά χαιρώμεθα ἀπό τήν ἀνάπαυσι καί τήν ἀμοιβή πού θά νοιώθουμε. 'Εδῶ κάτω εἶναι ὁ πόνος, ὁ κόπος, ἐνῶ ἡ χαρά καί εἰρήνη μόνο ἐκεῖ ψηλά στόν Γολγοθᾶ εὑρίσκονται. Αὐτά μᾶς συμβουλεύει καί ὁ 'Απόστολος Παῦλος: "Μιμηταί μου γίνεσθε, κἀγώ Χριστοῦ" ῎Αρα γε ποῦ μᾶς καλεῖ ὁ 'Απ. Παῦλος; Στό Θαβώρ γιά νά ἰδοῦμε τό ἀνέσπερο Φῶς; Στόν γάμο τῆς Κανᾶ τῆς Γαλιλαίας νά μεθύσουμε μέ τό ἐκλεκτό κρασί; ῎Η στήν ἔρημο, γιά νά χορτάσουμε ψάρια καί ψωμιά; ῎Η μᾶς καλεῖ σέ κάποιο ἄλλο μέρος; ῎Οχι, 'Αδελφοί. 'Ο Μέγας 'Απόστολος μᾶς καλεῖ στό μαρτύριο, στόν Γολγοθᾶ. 'Εκεῖ εἶναι τά ἀγκάθια, τά καρφιά, τό ξύδι καί τό δόρυ, διότι κι αὐτός, ἀκολουθώντας τόν Κύριο, ὑπέμεινε ὅλα αὐτά. 'Εάν θέλετε παράδειγμα θά φέρω ἀνάμεσά σας τό τριαντάφυλλο, τό ὁποῖον ἔχει τόσο ὡραῖα λουλούδια, ἀλλά καί πολλά ἀγκάθια. Τό τριαντάφυλλο ἀπεικονίζει τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ. Τά λουλούδια τοῦ Σταυροῦ εἶναι οἱ δωρεές του: Οἱ θεραπεῖες τῶν ἀσθενῶν, ἡ ἐκδίωξις τῶν δαιμόνων, ὁ πολλαπλασιασμός τῶν καρπῶν, ἡ σωτηρία τῶν ψυχῶν. 'Ενῶ ἀγκάθια τοῦ Σταυροῦ εἶναι οἱ δοκιμασίες του: 'Η ἀνατροφή τῶν παιδιῶν, ἡ ὑπομονή τῶν ἀσθενῶν, οἱ λοιδορίες τῶν ἀδίκων, ἡ πτωχεία, ἡ ἔλλειψις διαφόρων ἀγαθῶν, ἡ πεῖνα, ἡ νηστεία καί ὅλα τά παθήματα τοῦ Χριστοῦ.
'Αγαπητοί Χριστιανοί,
'Η τιμή τοῦ Σταυροῦ εἶναι ἀνέκφραστη καί στήν γῆ καί στόν οὐρανό. 'Ακτινοβολεῖ ὁ Σταυρός ἐνώπιον τῆς 'Αγίας Τριάδος. Αὐτόν τιμᾶ ἡ Κυρία Θεοτόκος. Αὐτόν προσκυνοῦν ὅλοι οἱ ῞Αγιοι. Αὐτόν περικυκλώνουν οἱ ῎Αγγελοι. Αὐτόν φέρουν τά Χερουβείμ καί τά Σεραφείμ. Αὐτόν ἀπεικονίζει τό φῶς τοῦ ἡλίου. Κάτω ἀπό τίς φωτεινές ἀκτῖνες του τρέχουν οἱ χριστιανικοί λαοί. Αὐτόν δοξάζουν οἱ πιστοί. Αὐτόν προσκυνοῦν οἱ ἱερεῖς. 'Ενώπιόν του γονατίζει ὅλο τό ἀνθρώπινο γένος. Κι ἐάν τόσο μεγάλη εἶναι ἡ δύναμις καί βοήθειά του τί ὑποχρεώσεις ἔχουμε ἐμεῖς οἱ χριστιανοί ἀπέναντί του; Θά τόν τιμήσουμε σάν τό πολυτιμώτερρο κειμήλιο τῆς 'Εκκλησίας μας, θά τόν προσκυνήσουμε μέ ὅλη μας τήν εὐλάβεια, θά τόν ἀσπαζώμεθα κάθε ἡμέρα μέ πίστι; Θά τόν φέρουμε πάντοτε στόν τράχηλό μας στήν θέσι ἄλλων ἀνωφέλων ἀντικειμένων πού κρεμοῦμε; Θά σφραγίζουμε συχνά μ' αὐτόν τό σῶμα μας καί τήν ζωή μας σέ κάθε τόπο καί χρόνο, τό πρωῒ, ὅλη τήν ἡμέρα, τό βράδυ, τήν νύκτα, στήν ἐργασία, στό τραπέζι τοῦ φαγητοῦ, στόν δρόμο; Λοιπόν, ἐπίσης ἄς κάνουμε σωστά στά πρόσωπά μας τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ καί ὄχι στραβά καί βιαστικά, ἔτσι ὅπως κακῶς συνηθίσαμε. ῎Ας ἔχουμε ὁ καθένας τόν Σταυρό του στό σπίτι του, καί ὅταν ἠμποροῦμε νά διαβάζουμε τούς Χαιρετισμούς τῆς Θεοτόκου.
῞Ομως ἐμεῖς τί κάνουμε; Μερικοί ἀπό ἐμᾶς ὑβρίζουμε τόν Σταυρό σάν τούς βλάσφημους τοῦ Χριστοῦ. ῎Αλλοι τόν θεωροῦν σημεῖο ἐμπαιγμοῦ, ὅπως οἱ αἱρετικοί. ῎Αλλοι ἀδιαφοροῦν νά τόν φοροῦν στό στῆθος τους ἤ νά τόν ἔχουν στά σπίτια τους. Μερικοί ἐντρέπονται νά κάνουν τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ μπροστά στά μάτια ἄλλων ἀνθρώπων, ἐνῶ ἄλλοι τόν κάνουν τόσο γρήγορα καί στραβά πρός τιμωρία τους. Κι ἐάν ἐπάνω σ'αὐτά προσθέσουμε καί μιά ζωή ἁμαρτωλή, ἀκόλαστη, πλήρη μίσους, κακίας, κακῆς ἐπιθυμίας καί μέθης, μετά κατανοοῦμε γιατί ὑποφέρουμε τόσο πολύ στήν ζωή μας ἤ γιατί προσευχόμεθα καί δέν εἰσακουόμεθα ἀπό τόν Θεό. 'Ενῶ, ἐάν θέλουμε νά εἰσακούωμεθα ἀπό τόν Οὐράνιο Πατέρα, πρῶτα νά μετανοοῦμε γιά τίς ἁμαρτίες μας, νά προσευχώμεθα μέ πολλή εὐλάβεια καί ἐπιμονή. ῎Ας μή περιγελᾶμε τόν Τίμιο Σταυρό, ἀλλά νά σφραγίζουμε μ' αὐτόν τά πρόσωπά μας καί νά ὑψώνουμε τά χέρια μας καθαρά πρός τόν Κύριο, ὅπως ἔκανε ὁ Μωϋσῆς. Διότι, ὅταν τότε ὁ Μωϋσῆς ἐκρατοῦσε σηκωμένα τά χέρια του στήν προσευχή σέ τύπο τοῦ σταυροῦ, οἱ 'Εβραῖοι ἐνικοῦσαν τούς 'Αμαληκίτες στήν ἔρημο τῆς 'Αραβίας· ἐνῶ, ὅταν τά ἐκατέβασε, τότε οἱ 'Αμαληκίτες ἐνικοῦσαν. 'Οπότε ἐκράτησε ὁ Μωϋσῆς τά χέρια του συνέχεια στήν προσευχή μέχρις ὅτου οἱ 'Εβραῖοι ἐνίκησαν ὅλους τούς ἐχθρούς.
Λοιπόν, ἄς κάνουμε κι ἐμεῖς τό ἴδιο, ὅταν μᾶς περικυκλώνουν οἱ πειρασμοί. 'Ο Μωϋσῆς ἀπεικονίζει τόν κάθε χριστιανό. Τά ἀνοιγμένα στήν προσευχή χέρια τοῦ χριστιανοῦ δείχνουν τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ. 'Αμαλήκ εἶναι ὁ διάβολος μέ ὅλα τά πάθη του. 'Η ἔρημος τῆς 'Αραβίας εἶναι ὁ κόσμος πού εἶναι ἔρημος ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. 'Οπότε, ὅταν οἱ κίνδυνοι καί τά πάθη τοῦ 'Αμαλήκ διαβόλου μᾶς καταπιέζουν, ἄς τρέχουμε σάν τό Μωϋσῆ στό ὄρος, δηλαδή στήν ἁγία 'Εκκλησία καί ἐκεῖ ἄς προσευχώμεθα ἐνώπιον τοῦ Τιμίου Σταυροῦ μέ πολλή εὐλάβεια, λέγοντες: "Κύριε, ὅπλον κατά τοῦ διαβόλου τόν Σταυρόν σου ἡμῖν δέδωκας· φρίττει γάρ καί τρέμει μή φέρων καθορᾶν αὐτοῦ τήν δύναμιν".
Δέν μᾶς ἀφήνει νά συλληφθοῦμε στίς παγίδες τῶν νοητῶν ἐχθρῶν, ἀλλά μᾶς βοηθεῖ μέ τήν δύναμι τοῦ Σταυροῦ Του. 'Εμεῖς θέλουμε νά νικοῦμε τούς πειρασμούς μας, χωρίς τήν βοήθεια τοῦ Σταυροῦ. Θέλουμε νά κάνουμε μιά εὐτυχισμένη ζωή ἐπί τῆς γῆς, χωρίς πόνους καί δάκρυα, ἀλλ' ὅμως δέν ἠμποροῦμε. Μᾶς ἐκυρίευσαν οἱ ἁμαρτίες μας, μᾶς ἐταπείνωσαν οἱ ἀρρώστειες μας, μᾶς κατετρόμαξε ὁ φόβος τοῦ θανάτου, μᾶς κατετρόπωσε ὁ φοβερός 'Αμαλήκ (διάβολος). Λοιπόν πρέπει τώρα σέ Σένα, Κύριε, μέ ἐλπίδα νά στραφοῦμε. Συγχώρεσέ μας, δέξου μας, ἐλεησέ μας τά παιδιά Σου αὐτοῦ τοῦ ἀπατηλοῦ αἰῶνος, διότι γι' αὐτό τόν λόγο συγκεντρωθήκαμε σήμερα στήν ἐκκλησία Σου, γιά νά ἐξομολογηθοῦμε τίς ἁμαρτίες μας καί σέ Σένα νά ψάλλουμε: "Τόν Σταυρόν σου προσκυνοῦμε, Δέσποτα, καί τήν ἁγίαν σου 'Ανάστασιν δοξάζουμε". 'Αμήν.
Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου
