Αρχιμανδρίτου Θεοφίλου Λεμοντζή Δρ.Θ.
Ο Μικρός και ο Μέγας Παρακλητικός Κανόνας είναι δύο αριστουργηματικά ποιήματα τα οποία ψάλλονται στους ιερούς Ναούς μας εναλλάξ τα απογεύματα του Δεκαπενταύγουστου.
Δυο ύμνοι πασίγνωστοι, δημοφιλείς, ταπεινή εξομολόγηση αμέτρητων ψυχών, θρηνητική και παρακλητική αναφορά του πληρώματος των πιστών στην Κυρία και Δέσποινα του κόσμου, την Υπεραγία Θεοτόκο, συνοψίζουν την πίστη της Εκκλησίας μας για το πρόσωπο της Κυρίας Θεοτόκου, όπως μας την παρέδωσαν οι Πατέρες των Οικουμενικών Συνόδων. Ταυτόχρονα εναποθέτουν στη στοργική αγκαλιά της όλα τα βάσανα, τους καημούς, τους πειρασμούς, τις θλίψεις, τις δοκιμασίες, εκλιπαρώντας για βοήθεια και προστασία.
Ας υμνήσουμε και εμείς μετά των αγίων Αγγέλων όχι μόνο με λόγια και λέξεις, αλλά κυρίως με έργα αρετής και αγάπης, μιμούμενοι κατά το δυνατόν τον ανυπέρβλητο πλούτο της αρετής και την αγιότητα της Παναγίας μας, της Μητέρας των Χριστιανών, ώστε να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε σε όλα τα εμπόδια του παρόντος κόσμου που ζούμε και να φθάσουμε στη “μέλλουσαν πόλιν”(Εβρ.13,14) που επιζητούμε, τον αγιασμό και τη σωτηρία.
3.“εἰ μὴ γὰρ Σὺ προΐστασο πρεσβεύουσα, τίς ἡμᾶς ἐῤῥύσατο ἐκ τοσούτων κινδύνων;”
Η πρεσβεία και μεσιτεία της Παναγίας
προς τον Πανάγαθον Θεόν
“Οὐ σιωπήσωμέν ποτε, Θεοτόκε, τὰς δυναστείας Σου λαλεῖν οἱ ἀνάξιοι· εἰ μὴ γὰρ Σὺ προΐστασο πρεσβεύουσα, τίς ἡμᾶς ἐῤῥύσατο ἐκ τοσούτων κινδύνων;”, δηλαδή “ποτέ δεν θα πάψουμε να διακηρύσσουμε τα θαυμαστά σου έργα, ευλογημένη Θεοτόκε διότι εάν δεν πρωτοστατούσες εσύ να προσεύχεσαι πρός το Θεόν για εμάς τους αμαρτωλούς, ποιος θα μας γλύτωνε από τόσους κινδύνους και συμφορές Παναγία Δέσποινα;”, αναφωνούμε και ψάλλουμε στις Παρακλήσεις και αναγνωρίζουμε τη σπουδαιότητα των πρεσβειών της Υπεραγίας Θεοτόκου για εμάς προς τον Πανάγαθον Θεόν. Ταυτόχρονα την ονομάζουμε και μεσίτρια. “Και σε μεσίτριαν έχω”, αναφωνούμε· “μεσιτεία πρὸς τὸν Ποιητὴν ἀμετάθετε”, ομολογεί ο υμνωδός για το Υπερύμνητο πρόσωπο της Παναγίας, και εναποθέτουμε σε Αυτήν τις ελπίδες μας.
“Μεσιτεύω” σημαίνει μεσολαβώ, παρεμβαίνω μεταξύ δύο προσώπων ή ομάδων για να τους συμφιλιώσω ή για να συνάψουν μια συμφωνία. “Πρεσβεύω” σημαίνει διαπραγματεύομαι ως πρεσβευτής, ως απεσταλμένος. Οι Άγιοι είναι εκείνα τα άξια μέλη της Εκκλησίας οι οποίοι με τα έργα τους ευαρέστησαν το Θεό και έχοντας παρρησία ενώπιον του Θεού, μεσιτεύουν και πρεσβεύουν, δηλαδή προσεύχονται και παρακαλούν το Θεό για εμάς. Πόσο μάλλον η Θεοτόκος Μαρία η οποία πρόσφερε τον εαυτό της για να έλθει ο Θεός στον κόσμο.
Η Παναγία, η Θεοτόκος Μαρία, μεσιτεύει προς τον Υιόν της διηνεκώς για την ανθρωπότητα. Ως μεσίτρια οδηγεί τον άνθρωπο στον Χριστό και πρεσβεύει για τη σωτηρία του. Είναι τόσες πολλές οι θλίψεις και συμφορές του βίου που μας κλυδωνίζουν ώστε αναζητούμε την προστασία της Παναγίας, εκλιπαρώντας και λέγοντας: “δέξαι παρακλήσεις, ἀναξίων σῶν ἱκετῶν, ἵνα μεσιτεύσῃς πρὸς τὸν ἐκ Σοῦ τεχθέντα. Ὦ Δέσποινα, τοῦ κόσμου γενοῦ μεσίτρια”.
Δυστυχώς οι προτεσταντικές αιρέσεις αλλά και οι μάρτυρες του Ιεχωβά αρνούνται τις πρεσβείες των Αγίων και της Παναγίας. Μάλιστα το παράλογο είναι ότι αυτοί οι αιρετικοί, ενώ θεωρούν καθήκον τους να προσεύχονται για τους συνανθρώπους τους αρνούνται ότι η Παναγία έχει αυτή τη δυνατότητα και το δικαίωμα! Επικαλούνται μάλιστα ένα αγιογραφικό χωρίο όπου λέγει ο απ. Παύλος ότι ένας είναι ο “μεσίτης Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων”, ο Ιησούς Χριστός(Α΄Τιμ. 2,5) και υποστηρίζουν ότι αυτό αποδεικνύει ότι μόνον ο Χριστός είναι δυνατόν να είναι μεσίτης και όχι οι Άγιοι.
Η παραπάνω άποψη δεν είναι ορθή διότι ο Ιησούς Χριστός ονομάζεται μεσίτης διότι είναι ο Υιός του Θεού που έγινε άνθρωπος και μας επανένωσε με τον Θεό Πατέρα Του(Εφεσ. 2,14) και όχι ένας απλός άνθρωπος που προσεύχεται για εμάς, όπως πράττουν οι Άγιοι. Εξαιτίας της αμαρτίας ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό. Ο Ιησούς διά του σταυρικού Του θανάτου, κατήργησε την έχθρα του ανθρώπου απέναντι στο Θεό, δηλαδή την αμαρτία, ανακαινίζει τούς ανθρώπους συμφιλιώνοντάς τους μεταξύ τους και με το Θεό. Μόνο μέσω του Θεανθρώπου Ιησού μάς δόθηκε η δυνατότητα να προσεγγίσουμε και πάλι το Θεό Πατέρα και γι’ αυτό ο Ιησούς Χριστός ονομάζεται μεσίτης διότι είναι “ἡ εἰρήνη ἡμῶν, ὁ ποιήσας τά ἀμφότερα ἕν καί τό μεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ λύσας”(Εφεσ. 2, 14-18), όπως λέγει ο απ. Παύλος. Διαφορετική λοιπόν είναι η μεσιτεία του Ιησού από τη μεσιτεία της Θεοτόκου και των Αγίων.
Κατά συνέπεια, “οὐδεὶς προστρέχων ἐπὶ Σοί, κατῃσχυμένος ἀπὸ σοῦ ἐκπορεύεται, Ἁγνὴ Παρθένε Θεοτόκε, ἀλλ᾿ αἰτεῖται τὴν χάριν, καὶ λαμβάνει τὸ δώρημα, πρὸς τὸ συμφέρον τῆς αἰτήσεως”, δηλαδή κανείς πιστός ο οποίος προστρέχει στην πρεσβεία σου και στη μεσιτεία σου Υπερύμνητε Θεοτόκε δεν απελπίζεται αλλά τού παρέχεις τη λύση του προβλήματος αρκεί βέβαια το αίτημά του να υπηρετεί το πραγματικό του συμφέρον, ψάλλουμε και ομολογούμε στους Παρακλητικούς Κανόνες.
Αναπέμποντας αυτούς του ύμνους με ικέτιδα φωνή και ψαλμωδία κατανυκτική, τα βλέμματα και οι καρδιές μας, ικετευτικά και παρακλητικά, προσηλώνονται στη μορφή της Πλατυτέρας των Ουρανών, της Παναγίας μας, που εικονίζεται πάντοτε στην κόγχη του Ιερού και η οποία ποτέ δεν χαμηλώνει τα δεόμενα πανάχραντα χέρια της αλλά τα έχει υψωμένα σε στάση ικεσίας προς τον Υιό της προσευχόμενη ακαταπαύστως για εμάς. Με αυτόν τον τρόπο υπενθυμίζει σε εμάς τους ταπεινούς ικέτες με τον πιο εκφραστικό τρόπο τη “θερμή πρεσβεία” και “αμετάθετο μεσιτεία” της, όπως λέγει ο υμνωδός.
