«Πνευματική φαρέτρα τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ»
Μακάριες εἶναι οἱ νύκτες ἐδῶ στό Ἅγιον Ὄρος, καί ὁπουδήποτε ἀλλοῦ, εἶναι δυνατόν νά ἐπέρχεται αὐτή ἡ πνευματική ἕνωσις μετά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἡ ψυχή ἐναγωνίως ἀναμένει νά βραδυάσει. Νά ξεκουρασθῆ τό βαρύ φορτί τῆς σαρκός γιά ὀλίγες ὧρες καί ἐν συνεχείᾳ ἐν μέσω τῆς νυκτός νά ἐγερθῆ ἐκ τοῦ ὕπνου εὐχαριστῶν τόν Θεόν καί νά ἀρχίσει τήν ἐπίκλησι τοῦ Ὀνόματος τοῦ Ἰησοῦ.
Ὅσοι ἐκ τῶν Ἀδελφῶν μας, μοναχῶν ἤ λαϊκῶν, ἐπιθυμοῦν νά προβοῦν σ᾿ αὐτή τήν ἱερά ἀδολεσχία, ὀφείλουν νά ἑτοιμασθοῦν. Καί ἡ ἑτοιμασία τους ἔγκειται στήν τακτοποίησι τῶν ψυχικῶν δυνάμεων τῆς ψυχῆς τους. Πιό συγκεκριμένα σημαίνει, νά προηγηθῆ ἕνας νοερός διάλογος τῆς ψυχῆς μέ τόν Χριστόν. Στόν διάλογο αὐτόν ἡ Ψυχή ἐνθυμεῖται τά ἄτοπα καί παράνομα ἔργα τοῦ παρελθόντος καί στέκεται μέ δέος ζητοῦσα τό θεῖον ἔλεος, χωρίς ποτέ νά εἶναι ἄξια γι᾿ αὐτήν τήν δωρεά τοῦ Θεοῦ. Μέ τό ὕφος τοῦ φυλακισμένου καί τοῦ καταδίκου ἐκλιπαρεῖ τόν Δικαιοκρίτη Θεόν νά ἐπιβλέψη μέ καλωσύνη πρός τό ἄθλιο παρελθόν της. Ὁμολογεῖ τίς ἀθλιότητές της. Αὐτοκαταδικάζεται διά τήν αἰωνίαν κόλασιν. Ἐντρέπεται νά σταθῆ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ μέ παρρησία, νά τοῦ ζητήσει ἔστω κάποια εὐλογία. Καί συνεχῶς μετά δακρύων ζητεῖ τήν ὑπομονήν τοῦ Χριστοῦ ἐλπίζοντας ὅτι εἰς τό μέλλον θά διορθώση τά λάθη της καί θά ἀνταποκριθῆ στά χριστιανικά της καθήκοντα γιά κάποια συγχώρησι καί δικαίωσι.
Μέσῳ αὐτῆς τῆς κατανυκτικῆς περιόδου τῆς ψυχῆς, ἡ ὁποία χαρακτηρίζεται ἀπό ποταμούς δακρύων, ἐπέρχεται σταδιακῶς ἡ κάθαρσις τῆς ψυχῆς.
Τό πρόσωπο τοῦ ἀγωνιστοῦ, ἐπιτελώντας αὐτή τήν ἐργασία τῆς μετανοίας, ἐξωτερικά φαίνεται ἀφανισμένο ἀπό τήν θλίψι, πληγωμένο καί «καραβοτσακισμένο». Δέν ἐπιθυμεῖ νά ἰδεῖ καί συναντήσει ἄνθρωπο. Θεωρεῖ τόν ἑαυτό του ἄχρηστο καί ἀνάξιο γιά τήν ὁποιαδήποτε συντυχία καί συνομιλία μέ ἄλλον ἄνθρωπο. Ἐπιδιώκει τήν μοναξιά. Νά περπατᾶ μέσα στά δάση, νά συνομιλεῖ μέ τά δένδρα καί τά ρυάκια πού δίπλα του κελαρρύζουν ὡσάν νά τοῦ κράζουν τό δικό τους μήνυμα. Νά ἀκούει τά πουλιά καί ἰδιαίτερα τά γλυκόφωνα ἀηδόνια, καί νά στρέφεται ταυτόχρονα στόν ἑαυτό του. Νά αὐτοκατακρίνεται ὡς ἔνοχος, διότι δέν ἐδόξασε ποτέ τόν Θεό μέ τά ἔργα του, ὅπως τόν δοξάζουν τά πουλάκια τοῦ οὐρανοῦ καί τά κρυφοπούλια τοῦ δάσους.
Ἡ ἑτοιμασία τῆς ψυχῆς, πού ἀποβλέπει στήν ὁριστική κατασκήνωσι τῆς Θείας Χάριτος στήν καρδιά τοῦ ἀγωνιστοῦ, ἴσως νά εἶναι καί πολυχρόνιος ἀγωνιστική περίοδος. Πάντως ἡ καθημερινή αὐτή ἐργασία τῆς αὐτομεμψίας, ὅπως λέγεται ἀπό τούς Ἁγίους Πατέρας μας, ἐπιφέρει τεράστια πνευματικά κέρδη στήν ψυχή.
Ἡ ψυχή ἀρχίζει νά ἀναπνέει πνευματικῶς. Ἐνδύεται ὁλονέν καί περισσότερον μέ τόν χιτῶνα τῆς Θείας Χάριτος, ἡ ὁποία ὡς μία μεγαλοπρεπεστάτη βασίλισσα ἔρχεται καί ἐπικάθηται στόν βαθύτερο κόλπο τῆς καρδίας. Ἐκεῖ ὅπου ἔχει δημιουργηθῆ πνευματικός χῶρος γιά τήν μόνιμη ἐγκατάστασι τοῦ Χριστοῦ μας. Οὐδεμία ἄλλη δύναμις ἤ ὀντολογική ὕπαρξις εἶναι δυνατόν νά εἰσέλθη καί κατοικήσει ἐκεῖ, πλήν τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, σύμφωνα μέ τά δικά του λόγια, ὅτι «Ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντός ὑμῶν ἐστί».
Εἶναι ὑπέροχος αὐτός ὁ πνευματικός ἀγῶνας, δηλαδή ἡ ἀποβολή σταδιακῶς ὅλων τῶν παθῶν, καί ἡ ἐξ ἀντιθέτου ἐνοίκησις τῆς Χάριτος, ὡς θείας δύναμεως, ἡ ὁποία ἀγκαλιάζει τόν ὅλον ἄνθρωπον ψυχῆ τε καί σώματι. Αὐτόν τόν ἀγῶνα ὀφείλουν νά τόν διεξάγουν ὅλοι, ὅσοι ἐπιθυμοῦν νά ἀπαλλαγοῦν ἀπό τήν σκοτίδα τῶν παθῶν καί νά φθάσουν στήν ἀνατολή τοῦ θείου φωτός, πού εἶναι ὁ Χριστός ὡς Χάρις ἐν μέσω ἡμῶν.
Ὁ ἀγώνας αὐτός προκαλεῖ ἀκράτητο ἐνθουσιασμόν στήν ψυχή, τήν ὁποίαν παρακινεῖ, ὅλο καί περισσότερον, σέ ὑψηλότερες καί κοπιαστικώτερες ἀσκητικές πράξεις. Ὁ ἀγωνιστής μοναχός, ζώντας αὐτή τήν ἐσωτερική του μεταμόρφωσι, ἀλλά καί τοῦ προσώπου του τήν φωτεινή ὰκτινοβολία, λόγῳ τῆς ἐπερχομένης Χάριτος, εἶναι μακάριος καί εὐτυχής. Ἡ ζωή του, εἴτε εἶναι μοναχός εἴτε λαϊκός ἐν τῶ κόσμῳ, εἶναι ἕνα ἀτελείωτο πανηγύρι καί ἕνας ἐρωτικός ἐναγκαλισμός μέ τόν Νυμφίον Χριστόν! Πίπτει ἀπό ἔκπληξι σέ ἔκπληξι καί ἀνέρχεται ἀπό τήν μία θεωρία στήν ἄλλη τῆς ἐμπειρίας τοῦ Θεοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τά ἀνήκουστα ἐνεργήματα. Καί ἀναφωνεῖ μέ πανηγυρικούς ἀλαλαγμούς, ἰδιαίτερα ὅταν εἶναι μέσα στό δάσος, «Σέ ἀγαπῶ Ἰησοῦ μου. Σέ προσκυνῶ καί σέ λατρεύω μέ ὅλες τίς δυνάμεις τῆς ψυχῆς μου!»
Εἶναι ἀλήθεια ὅτι αὐτή ἡ ἐργασία ἀπαιτεῖ ἀπό μόνη της μόνωσι. Ἔστω νά ὑπάρχει ἕνα κελλάκι σέ μία ἐρημική καί ἀδιάβατη κατεύθυνσι, τότε ἡ ψυχή ζεῖ τόν δικό της παράδεισο καθημερινά. Γι᾿ αὐτό ὁ μοναχός ἰδιαίτερα, φεύγει σάν τό κυνηγημένο σκυλί ἀπό τόν κόσμο κι ἀπό κάθε ἐπιζήμια μαζί του συντυχία καί συνομιλία. Εἶναι σχεδόν ἀδύνατον νά ἀνθοφορήσει μέσα στόν κόσμο τό δένδρον αὐτό τῆς μετανοίας καί νά καρποφορήσει ἀγλαούς καί εὐώδεις καρπούς πού ταυτίζονται μέ τίς ποικίλες καί καταπληκτικές ἐπισκέψεις τῆς Θείας Χάριτος.
Ὅταν πάω στόν κόσμο ἔρχονται κοντά μου μερικοί εὐγενεῖς στήν ψυχή ἄνθρωποι. Ὁμολογοῦν τά λάθη τους, τίς πτώσεις τους, τίς ἀδιακρισίες τους καί ζητοῦν τρόπο ἐπιστροφῆς σέ μία αὐθεντική ζωή, ἀπηλλαγμένη ἀπό τίς μικρότητες τοῦ βίου, τίς παγίδες τῶν παθῶν καί τῶν δαιμόνων καί γενικά μία καινούργια ζωή ἐν Χριστῶ.
Νομίζουν καί περιμένουν νά τούς εἰπῶ κάτι γιά τήν προσευχή. Ἄλλοι μέ ἐρωτοῦν γιά τά στάδια τῆς προσευχῆς, τίς βαθμίδες καί τά μέσα μέ τά ὁποῖα θά φθάσουν στήν καρδιακή προσευχή. Ἔχουν ἀκούσει ἤ διαβάσει ὅτι χωρίς τήν προσευχή τῆς καρδίας δέν σώζεται ὁ Χριστιανός.
Ἐπειδή εἶναι εἰλικρινεῖς στίς προθέσεις τους καί ζητοῦν καθάριο νερό νά ξεδιψάσουν, τούς εἶπα ὅτι ὑπάρχει μέθοδος ἐπιστροφῆς στόν Χριστό. Εἴμεθα ὅλοι καλεσμένοι στό Δεῖπνο τῆς Βασιλείας του, ἀλλά μᾶς λείπει τό ἔνδυμα γάμου. Κι αὐτό τό ἔνδυμα δέν εἶναι κάτι ἄλλο ἀπό τήν ἐνοίκησι στήν ψυχή μας τῆς Χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Καί στήν ἐναγώνια ἐρώτησί τους πῶς θά λάβουμε τό Ἅγιο Πνεῦμα, τούς ἀπήντησα ὅτι «ἔχουμε λάβει τό Ἅγιο Πνεῦμα ἀπό τήν ὥρα πού βαπτισθήκαμε στήν ἁγία Κολυμβήθρα καί ἐλάβαμε τήν σφραγίδα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Μέ τήν ἐγκόσμια ζωή μας, τραυματίσαμε αὐτή τήν Χάρι. Δέν τήν ἐδιώξαμε ὁριστικά, διότι δέν ἐξαλείφεται αὐτή ἡ σφραγίδα. Ἀκόμη καί ὅταν ἕνας ὀρθόδοξος παρασυρθῆ καί πέσει στά δίκτυα μιᾶς αἱρετικῆς «ἐκκλησίας», δέν τόν ἐγκαταλείπει ὁριστικά τό Ἅγιο Πνεῦμα. Καί, ἄν μετανοήσει καί θελήσει νά ἐπιστρέψει, τόν δέχεται ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας, μόνο μέ τήν Ἅγιο Χρῖσμα καί ὄχι μέ Βάπτισμα, τό ὁποῖο λαμβάνει ὁ ἄνθρωπος μία φορά στήν ζωή του. Καί ἄν αὐτός ὁ πρώην ὀρθόδοξος, θά ἀποθάνει στήν πλανεμένη «ἐκκλησία του», ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ θά κριθῆ ὡς ὀρθόδοξος καί ὄχι ὡς αἱρετικός».
Μον. Δαμασκηνός Γρηγοριάτης. 27-12-2018
Μέ τήν εὐλογία τοῦ πατρός Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου
