ΤΟ ΓΕΝΕΣΙΟΝ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου από την ερμηνεία του στο Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, κεφ.Α΄, εδάφια 13-17
«Εἶπε δὲ πρὸς αὐτὸν ὁ ἄγγελος· μὴ φοβοῦ, Ζαχαρία· διότι εἰσηκούσθη ἡ δέησίς σου, καὶ ἡ γυνή σου Ἐλισάβετ γεννήσει υἱόν σοι, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰωάννην». Ήταν επόμενο ο Ζαχαρίας να ταραχθεί με την παρουσία του αγγέλου όπως ελέγαμε την περασμένη φορά· διότι όταν ο άνθρωπος έρχεται σε επαφή με ουράνια όντα, αισθάνεται πολύ άσχημα. Αυτό που μερικοί άνθρωποι παρακαλούν να δουν αγγέλους –άσε δε ότι είναι μία απόλυτος κενοδοξία κι έτσι συνεπώς ουδέποτε πρόκειται να δουν αγγέλους- είναι όμως κάτι το οποίο δεν ξέρουν τι ζητούν. Ο άνθρωπος όντως ταράσσεται και αισθάνεται μέσα του πολύ άσχημα. Υπήρχε δε και η αντίληψις εις την Παλαιά Διαθήκη ότι εκείνος ο οποίος θα έβλεπε άγγελον, τούτο σήμαινε ότι θα απέθνησκε, ότι ο άγγελος ήτο προάγγελος κακών πραγμάτων, κακών μηνυμάτων. Εδώ όμως τώρα όταν εμφανίζεται ο άγγελος λέγει εις τον Ζαχαρία: «Μὴ φοβοῦ», «Μη φοβάσαι».
Είναι πράγματι το πρώτο ουράνιο μήνυμα κατά την ανατολήν αυτής της Καινής Διαθήκης. Ο Αδάμ εφοβήθη εις τον Παράδεισον και εκρύβη όταν ήκουσε την φωνή του Θεού. Τι ωραία μας το αποδίδει το τροπάριο της Κασσιανής που είναι το δοξαστικό της Μεγάλης Τρίτης… Εκρύβη, διότι ήτο ένοχος· και όταν ο Θεός τον καλεί, πού ήτο, λέγει: «Τῆς φωνῆς σου ἤκουσα καί ἐφοβήθην». «Γιατί εφοβήθης;»· διότι ακριβώς ήτο, όπως σας ανέφερα, η ενοχή του Αδάμ έναντι του Θεού. Αλλά τώρα όμως η φωνή του ουρανού προς έναν απόγονο του Αδάμ δεν είναι πλέον μία κλήσις δια να αφήσει τον παράδεισο και να φύγει, αλλά αντιθέτως είναι μία κλήσις να επανέλθει εις τον Παράδεισον. Και φυσικά ο άγγελος θα έδιδε ένα χαρούμενο μήνυμα. Δεν είναι κομιστής θλιβερού μηνύματος, δεν είναι κομιστής μηνύματος εξορίας, αλλά επιστροφής. Ω αυτή η επιστροφή… Και βεβαίως, ο Ζαχαρίας- ήτο προφήτης, προεφήτευσε όταν εγεννήθη το παιδί του, ο Ιωάννης, προεφήτευσε και προφητεύων, μπορούσε να αισθάνεται ότι το παιδί του θα ήταν ο πρόδρομος Εκείνου ο οποίος θα επανέφερε την ανθρωπότητα εις τον απολεσθέντα Παράδεισον. Αλλά τώρα όμως δεν παύει ο Ζαχαρίας να είναι ο απόγονος του Αδάμ, ο έχων την ενοχήν, και φοβείται. Πρέπει συνεπώς ο άγγελος πρώτα να βγάλει τον φόβον από τον Ζαχαρία και κατόπιν να του αναφέρει το χαρούμενο μήνυμα. Γι΄αυτό του λέγει: «Μή φοβεῖσαι». Λέγει ένας πατήρ ότι όπως μία επιφάνεια νερού, όταν ταράσσεται, δεν μπορεί να αποδώσει το εικονιζόμενον αντικείμενον, έτσι και μία ψυχή ταραγμένη δεν μπορεί να παρακολουθήσει εκείνο το οποίον της ανακοινούται.
Αλλά, λέγει ο άγγελος, μετά από την ειδοποίηση να μη φοβηθεί, ότι «εἰσηκούσθη», λέγει, «ἡ δέησίς σου», «εἰσηκούσθη ἡ δέησίς σου, καὶ ἡ γυνή σου Ἐλισάβετ γεννήσει υἱόν σοι, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰωάννην». «Έχει η δέησίς σου ακουστεί». Πότε εισηκούσθη η δέησις του Ζαχαρίου; Μήπως όταν ήταν ήδη ενήλιξ; Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ακόμη ο Ζαχαρίας ζητούσε παιδί; Όχι προφανώς. Όχι διότι απλούστατα, όταν του είπε ο άγγελος ότι θα γεννήσει παιδί, εδυσπίστησε και έφερε την αντίρρηση ότι «και εγώ πια πέρασε η ηλικία μου, αλλά και της γυναικός μου η ηλικία παρήλθε και δεν κάνει παιδιά εκτός του ότι ήτο και στείρα· πολλῷ μᾶλλον, τώρα, πώς θα αποκτήσει παιδί;». Εάν αυτό είχε κατά νουν ο Ζαχαρίας, πώς είναι δυνατόν να προσηύχετο μέχρι τότε να του δώσει ο Θεός παιδί; Αποκλείεται λοιπόν. Δεν προσηύχετο ο Ζαχαρίας να του δώσει ο Θεός παιδί τότε. Πότε όμως προσευχήθη; Όταν ήτανε νέος κι αυτός και η γυναίκα του. Είχανε προσευχηθεί πολύ ζωντανά, πολύ θερμά εις τον Θεόν να τους εκπληρώσει το αίτημά τους. Ο Θεός δεν τους το εξεπλήρωσε, αλλά, προσέξτε, το αίτημά τους κατετέθη εις την τράπεζα του ουρανού. Κι όπως ακριβώς εις τις κοσμικές τράπεζες όταν καταθέτομε τα χρήματά μας, αισθανόμεθα την ασφάλειαν από πάσης πλευράς, πόσο περισσότερο εις την τράπεζα του Ουρανού, όπου ούτε σκουριά υπάρχει, ούτε σκουλήκι να καταστρέψει, ούτε κλέπται να τρυπήσουν τους τοίχους και να υπεξαιρέσουν τις καταθέσεις μας. Η τράπεζα του ουρανού είναι απολύτως ασφαλής και το σημαντικότερον, ο Θεός γνωρίζει τον κατατεθέντα λογαριασμό μας. Οι προσευχές, οι κάποτε προσευχές μας και τα κάποτε αιτήματά μας, έρχεται ώρα που ο Θεός τα ικανοποιεί.
Μπορεί να παύσαμε να ζητούμε εκείνο που θέλαμε. Ο Θεός όμως δεν το ξεχνά. Πόσο παρήγορο είναι αυτό; Μόλις και ανάγκη να το πούμε. Πόσες φορές, όταν προσευχόμεθα για ένα πρόσωπο, για το παιδί σας, εάν είναι νέος, και ίσως η ζωή του, η συμπεριφορά του δεν είναι καλή, παίρνει τον δρόμο τον κακό, και προσεύχεται η μητέρα και ο πατέρας και νηστεύουν και κάνουν παρακλήσεις και δάκρυα πολλά και βλέπουν ότι το παιδί δεν αλλάζει από την πορεία του… Μπορεί κάποτε οι γονείς να σταματήσουν να προσεύχονται. Αν θέλετε; Μπορεί και να πεθάνουν. Δεν έχει σημασία. Όπως ακριβώς, μένει ο λογαριασμός εις την τράπεζα, έστω κι αν το πρόσωπο που κατέθεσε τα χρήματά του, απήλθε του κόσμου τούτου, είναι στο όνομά του και έχουν δικαιώματα οι κληρονόμοι, έτσι και εδώ, ο Θεός θα δώσει το αίτημα, αν το κρίνει, έστω και μετά θάνατον, που το πρόσωπο αυτό ζητούσε ό,τι ζητούσε. Μπορεί να μη δείτε το παιδί σας στον δρόμο του Θεού και να φύγετε από τον κόσμον αυτόν· αλλά αυτό δεν έχει σημασία, να το δείτε εις την Βασιλεία του Θεού μια ημέρα… Πόσες φορές, ο Θεός απαντά ύστερα από πενήντα χρόνια. Γι΄αυτό ο Κύριος συνεβούλευσε να μην αποκάμνομε εις τις προσευχές μας. Είναι τόσο παρήγορο αυτό…
Και τώρα βλέπει κανείς ότι έρχεται ο άγγελος και λέγει εις τον Ζαχαρία ότι «εἰσηκούσθη ἡ δέησίς σου» και «ότι η γυναίκα σου θα γεννήσει παιδί». «Θα γεννήσει παιδί… Και το όνομά του θα είναι Ιωάννης». «Ιωάννης» –δίνει το όνομα ο άγγελος· δίνει το όνομα γιατί στους Εβραίους το όνομα είχε πάντοτε κάποια σημασία. Όλα τα ονόματα τα εβραϊκά, κατά κανόνα, αν τα ετυμολογήσουμε, θα βγάλουμε νόημα. Ο Εβραίος δεν έδιδε ποτέ όνομα, που να είναι σαν κι αυτά που δίδομε σήμερα τα πολύ χαϊδευτικά στα παιδιά μας και που κάποτε τα δίνουμε στα σκυλάκια και τις γάτες· όχι, αγαπητοί μου, Βιβή, Κοκό, Φιφί, Ριρί, Λουλού, τι πράγματα είναι αυτά, ε; Δεν είναι ονόματα αυτά. Δεν είναι ονόματα, τα οποία πράγματι, πράγματι, να εκφράζουν νόημα.
Το Ιωάννης, εξελληνισμένο, λέγεται εβραϊκά Ιεχοχανάν. Ιεχοχανάν. Και σημαίνει δώρο του Γιαχβέ, του Ιεχωβά, του Γιαχβέ, δώρο του Γιαχβέ, του Ιεχωβά, δηλαδή του Κυρίου, του Θεού, δώρο του Θεού. Και πράγματι ήταν δώρο του Θεού. Θα το λέγαμε το όνομα αυτό εις την ελληνική, μεταφράζοντας ως προς την ετυμολογία του ονόματος, Θεοδώρητος· ή Θεόδωρος ή Θεοδώρητος. Αυτός ο οποίος είναι δώρον του Θεού. Και πράγματι, ήτο δώρο του Θεού ο Ιωάννης, εις τους γονείς του οι οποίοι στα νεανικά τους χρόνια είχαν ζητήσει παιδί.
«Καὶ ἔσται χαρά σοι καὶ ἀγαλλίασις –στίχος 14- καὶ πολλοὶ ἐπὶ τῇ γεννήσει αὐτοῦ χαρήσονται». Προσέξτε: «και θα είναι χαρά σε σένα», «ἔσται χαρά σοι», «αλλά εκτός από σένα θα είναι χαρά και σε πολλούς άλλους». Λέγει «χαρά καὶ ἀγαλλίασις». Η «ἀγαλλίασις» είναι μία τονισμένη χαρά. «Χαίρετε καί ἀγαλλιᾶσθε». Δηλαδή να έχετε όχι μόνο χαρά, αλλά να έχετε κάτι παραπάνω από χαρά. Πράγματι, όταν γεννιέται ένα παιδί, οι γονείς έχουν χαρά. Ο Κύριος μάλιστα επειδή είναι πολύ φυσιολογικό αυτό, πολύ φυσιολογικό, και πολύ ψυχολογικό, να χαίρει ο άνθρωπος ηδονής, να χαίρει άμα ήρθε παιδί στον κόσμο, ο Κύριος το χρησιμοποιεί ως παράδειγμα και λέγει ότι –παράδειγμα για άλλο θέμα- και λέγει ότι όταν η γυναίκα πρόκειται να φέρει παιδί στον κόσμο, άνθρωπο στον κόσμον, πονά και αισθάνεται άσχημα. Όταν όμως γεννήσει, τότε ξεχνά τον πόνον και έχει χαρά γιατί ήρθε άνθρωπος εις τον κόσμον.
Αυτό όμως που λέμε ότι «ήρθε παιδί στον κόσμο και ότι αυτό θα δώσει τη χαρά», πράγματι οι γονείς έχουν πάντα την χαράν, όταν γεννιέται ένα παιδί; Πρέπει εδώ να σταματήσουμε λίγο και να σημειώσουμε ότι υπάρχουν γονείς, ιδίως πατεράδες, και μάλιστα κάποτε το σόι γύρω, κυρίως οι παππούδες, που, άμα δεν γεννηθεί αγόρι ας πούμε, έχουνε πολλή λύπη, πενθούν, γιατί δεν γεννήθηκε αγόρι, που το ΄θελαν αγόρι! Φθάνουν ενίοτε και σε έγκλημα. Προ ολίγων ετών, πρόπερσι θα ήταν, προ του ’60, στην Πελοπόννησο, κάποιος άνθρωπος σκότωσε τη γυναίκα του επειδή είχε γεννήσει κορίτσι. Τρομερό πράγμα! Που θα ΄πρεπε να χαρεί. Αν το θέλετε, εν παρόδω σας το λέγω, ότι επιτέλους επιτέλους αν θα γεννηθεί αγόρι ή κορίτσι δεν οφείλεται εις την γυναίκα, αλλά οφείλεται εις τον άντρα. Αυτό είναι ένα επιστημονικό δεδομένο. Αλλά βλέπετε πού φθάνουν οι άνθρωποι αντί να έχουν χαρά, αντί να πουν αυτό που λέει και ο λαός μας ότι «γεννήθηκε γερό» κ.λπ. κ.λπ. αλλά στενοχωρούνται πρώτα πρώτα γιατί γεννήθηκε παιδί· ενίοτε λυπούνται γιατί γεννήθηκε ένα τρίτο παιδί ή ένα τέταρτο παιδί, λυπούνται. Και μετά, αν είναι αγόρι ή κορίτσι, έχουν τις προτιμήσεις. Δεν είναι σωστά πράγματα αυτά. Είτε αγόρι είτε κορίτσι είναι, είναι άνθρωπος, είναι παιδί του Θεού. Πού το ξέρεις αν αυτό το κορίτσι που νομίζεις ότι θα επιβαρυνθείς για να έχεις να το προικίσεις και ό,τι άλλο, αν αυτό το κορίτσι δεν σε μαζέψει εσένα και σε γηροκομήσει, και σε βοηθήσει στη ζωή σου. Πού το ξέρεις;
Αλλά είναι και κάτι άλλο, όμως. Εδώ λέει: «Χαρά σε σένα». «Ἒσται σοι χαρά σοι καὶ ἀγαλλίασις», λέει ο άγγελος στον Ζαχαρία, γιατί γεννήθηκε παιδί. Τίθεται όμως ένα ερώτημα: Για κάθε άνθρωπο που γεννιέται, μπορούμε να ξέρομε αυτός ο άνθρωπος τι θα γίνει, ώστε να έχομε χαρά; Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι, θα ήταν η παρουσία τους στον κόσμον αυτόν μία κατάρα; Έτσι που θα λέγαμε «να μην είχε γεννηθεί ο άνθρωπος αυτός»; Και θα ‘πρεπε οι γονείς τότε να λυπούνται γιατί γεννήθηκε άνθρωπος; Υπάρχει, αγαπητοί μου. Και έχουμε μάλιστα και δυο περιπτώσεις αγιογραφικής μαρτυρίας. Για τη χαρά, να τη μαρτυρία του αγίου Ιωάννου. Για τη λύπη; Είπε αυτό που είπε ο Κύριος: «Αλίμονο» -για τον Ιούδα! Για τον Ιούδα, ο οποίος έχει πια σταθερή την απόφαση να παραδώσει τον Κύριον, και λέγει στο κατά Ματθαίον ο Κύριος: «Καλόν ἦν αὐτῷ», ήταν καλό εις αυτόν, «εἰ οὐκ ἐγεννήθη ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος». «Θα ήτανε καλό», λέγει, «να μην είχε γεννηθεί ο άνθρωπος αυτός». Γιατί; Διότι, επιτέλους, εάν δεν εγεννάτο θα ήτο ανύπαρκτος. Τώρα έχει μία ύπαρξη εις την αιωνίαν κόλασιν. Και είναι ένα στίγμα μέσα εις την ιστορία του Θεού.
Γι΄αυτό, πάντα πρέπει να κάνομε μία σκέψη, όταν έρχεται ένας άνθρωπος καινούργιος στον κόσμο: «Το παιδί αυτό, τι θα γίνει; Τι θα βγει;». Μέχρις ενός βαθμού το τι θα γίνει το παιδί αυτό, πρέπει να πούμε ότι οι γονείς έχουνε κάποιο μερίδιο. Ο παράγων κληρονομικότης, επί παραδείγματι, είναι σημαντικό στοιχείο. Εάν κατά την σύλληψη, όπως θα πούμε μερικά πράγματα στην αυριανή ομιλία, πρώτα ο Θεός, εάν κατά την σύλληψη οι γονείς, ήσαν σε κατάσταση νηφαλιότητος –δεν ήταν μεθυσμένοι-, εάν κατά την κύηση η μητέρα ήτο σε κατάσταση ειρηνική –μήπως είχε αγωνίες, ανησυχίες, άγχος ή άλλες καταστάσεις, μίσος κ.λπ. κ.λπ., υπερβολική κόπωση ή ό,τι άλλα πράγματα, ό,τι άλλα στοιχεία θα μπορούσαν να επηρεάσουν και να προσβάλουν το έμβρυο, αυτό το παιδί που καμαρώνετε εις την κούνια, το καινούργιο σας παιδί, ξέρετε ότι κατά ένα μεγάλο σημαντικό ποσοστό έχει στοιχεία μελλοντικά που του τα έχετε καταθέσει εσείς; Και αυτό έχει πάρα πολλή, σας ξαναλέγω, αξία και σημασία; Και ότι οι γονείς πρέπει να προσέχουν πολύ όταν πρόκειται να γεννήσουν, να τεκνοποιήσουν, να κάνουν παιδιά; Αλλά, θα πρέπει μου φαίνεται σε τελευταία ανάλυση να ζητούμε το παιδί αυτό να γίνει ένας καλός Χριστιανός. Παρά τις καταβολές που του καταθέσαμε, τις κληρονομικές, παρά την αγωγή που ενδεχομένως να είναι ελλιπής –άλλος παράγων η αγωγή, ε;- να ΄χει τη χάρη του Θεού, να προσευχόμαστε στον Θεό να βοηθήσει το παιδί αυτό να γίνει καλός Χριστιανός και να κερδίσει την Βασιλεία του Θεού. Όσες φορές έχω παρευρεθεί σε βάπτιση, εύχομαι, όταν τελειώσει το μυστήριο, - μ’ έχουν καλέσει, κάπου και πού, μπορεί να βρεθώ- και τελειώσει το μυστήριο - έστω σαν επισκέπτης να λαμβάνω μέρος πολλές φορές, σχεδόν μόνο στα κατηχούμενα- όταν τελειώσει πηγαίνω μέσα στο ιερό και προσεύχομαι, δύο λόγια, προ της Αγίας Τραπέζης το παιδί που βαφτίστηκε, να γίνει καλός Χριστιανός, να υπηρετήσει τον Θεόν, κατ’ οποιονδήποτε τρόπο. Δεν είναι μόνο η ιεροσύνη, είναι κατεξοχήν υπηρεσία η ιεροσύνη, αλλά δεν είναι μόνο η ιεροσύνη, να υπηρετήσει τον Θεόν κατ’ οποιονδήποτε τρόπον, και να γίνει μέλος της Βασιλείας του Θεού. Τι άλλο θα μπορούσε κανείς να ευχηθεί, και να προσευχηθεί, αυτό να ζητάτε και εκεί ακριβώς να είναι ο στόχος σας όταν είμαστε μπροστά στην παρουσία ενός νέου ανθρώπου.
Ο Ζαχαρίας όμως είχε κάθε λόγο να χαίρεται, διότι ο άγγελος του προφητεύει ποίος θα είναι αυτός. Και τι του είπε; Είναι τώρα το χωρίον 15, 16, 17, θα τα πω όλα μαζί και θα πάρω επιμέρους σημεία μετά: «Ἒσται γὰρ μέγας ἐνώπιον τοῦ Κυρίου, καὶ οἶνον καὶ σίκερα οὐ μὴ πίῃ καὶ Πνεύματος ῾Αγίου πλησθήσεται ἔτι ἐκ κοιλίας μητρὸς αὐτοῦ,καὶ πολλοὺς τῶν υἱῶν ᾿Ισραὴλ ἐπιστρέψει ἐπὶ Κύριον τὸν Θεὸν αὐτῶν· καὶ αὐτὸς προελεύσεται ἐνώπιον αὐτοῦ ἐν πνεύματι καὶ δυνάμει ᾿Ηλιού, ἐπιστρέψαι καρδίας πατέρων ἐπὶ τέκνα καὶ ἀπειθεῖς ἐν φρονήσει δικαίων, ἑτοιμάσαι Κυρίῳ λαὸν κατεσκευασμένον». Αυτά τα τρία χωρία, αγαπητοί μου, περιέχουν όλα τα χαρακτηριστικά του παιδιού που θα εγεννάτο. Δηλαδή ο άγγελος περιγράφει τι θα είναι το παιδί αυτό. Αν επί παραδείγματι μπορούσαν να μας πουν ότι το παιδί που θα γεννηθεί, θα γίνει επιστήμων, ότι θα δοξασθεί, ότι θα κάνει μια μεγάλη εφεύρεση, ότι…κατόπιν θα πάρει, ξέρω ‘γω, το βραβείο Νομπέλ και δεν ξέρω τι· να μας δώσουν τα χαρακτηριστικά. Αυτό τώρα κάνει ο άγγελος. Δίδει τα χαρακτηριστικά του υιού του Ζαχαρίου· εκείνου που θα ονομάζετο Ιωάννης.
Πρώτο χαρακτηριστικό: Μέγας. «Ἒσται γὰρ μέγας ἐνώπιον τοῦ Κυρίου». Πωπω… «Θα είναι μέγας ενώπιον του Θεού». Λέγει ο Ωριγένης: « Το να πει ο άγγελος ότι θα γίνει μεγάλος, τούτο δείχνει το μέγεθος της ψυχής του Ιωάννου, μέγεθος βλεπόμενον υπό μόνο του Θεού· διότι κάτι το μεγάλο ή κάτι το μικρό, μόνο ο Θεός μπορεί να το δει. Κάποτε να είναι κρυμμένος ένας άνθρωπος από τα μάτια των ανθρώπων, αλλά καθόλου κρυμμένος από τα μάτια του Θεού».
Πού ήτο ο Ιωάννης τριάντα χρόνια; Τριάντα χρόνια. Μάλιστα κατά μίαν παράδοσιν, εκκλησιαστική φυσικά παράδοση, ο πατέρας του ο Ζαχαρίας εθανατώθηκε από τους Ιουδαίους. Λέγεται, γιατί ο Κύριος, χρησιμοποιεί την περίπτωση αυτή, ο ίδιος ο Χριστός, λέει: «Θα ζητηθεί το αίμα Άβελ του δικαίου έως Ζαχαρία του προφήτου, που τον εφονεύσατε μεταξύ του ναού και του θυσιαστηρίου». Μέσα στην αυλή δηλαδή. Γιατί ο ναός, όταν λέμε «ναός», κυρίως ήτανε τα Ἅγια και τα Ἅγια τῶν Ἁγίων. Αυτό κυρίως ελέγετο ναός. Ο κυρίως ναός. Και φυσικά ολόκληρο το οικοδόμημα, οι αυλές, οι αποθήκες, μέχρι και το τείχος που υπήρχε γύρω γύρω και οι φρουρές και οι πύργοι και όλα, όλα οπωσδήποτε αποτελούσαν το συγκρότημα του ναού. Αλλά ο κυρίως ναός είναι αυτό που σας ανέφερα, που έχουμε πει μία περασμένη φορά. Το θυσιαστήριο των ολοκαυτωμάτων ήταν στην αυλή. «Μεταξύ», λοιπόν, «του θυσιαστηρίου και του ναού εφονεύσατε τον Ζαχαρία». Δεν ξέρομε όμως, αυτός ο Ζαχαρίας είναι, ή ο Ζαχαρίας ο προφήτης ο άλλος, ο παλαιός, δεν γνωρίζουμε γιατί δεν αναφέρεται τίποτα για τον παλαιό Ζαχαρία. Οι γνώμες διίστανται. Η εκκλησιαστική παράδοση διασώζει ότι πρόκειται περί του Ζαχαρίου, του πατρός του Ιωάννου. Αν θέλετε να προχωρήσω για την παράδοση ότι εισήγαγε εις τα άγια των Αγίων την Θεοτόκον. Δεν το γνωρίζω. Το γεγονός είναι ότι υπάρχει ακόμη η παράδοσις ότι ο Ηρώδης εζήτησε να φονευθεί και το νήπιον Ιωάννης –μην ξεχνάμε ότι η διαφορά της ηλικίας των ήτο μόνο έξι μήνες. Μόνο έξι μήνες. Πολύ μικρή διαφορά. Και εζήτησε να φονεύσει και το νήπιον Ιωάννης· το οποίο παρέλαβε η μητέρα Ελισάβετ και κατέφυγε εις την έρημον. Ό,τι σας είπα τώρα, δεν είναι τίποτα γραμμένο στο Ευαγγέλιο. Είναι μία παράδοση της Εκκλησίας μας. Και ότι ο Ιωάννης παρέμεινε εις την έρημο από νήπιο. Πάντως, το γεγονός είναι, έτσι φαίνεται, ότι ο Ιωάννης ήτο από νεαροτάτης ηλικίας εις την έρημον. Και εις την έρημο τριάντα χρόνια έμεινε. Και τούτο διότι έπρεπε το τριακοστόν έτος της ηλικίας του να βγει στο δημόσιο κήρυγμα, επειδή τότε ήτο η νόμιμος ηλικία στους Εβραίους.
Τριάντα χρόνια ποιος τον έβλεπε εις την έρημο; Και αν υποτεθεί ότι ένας άνθρωπος, ή όπως ακριβώς η γέννησή του ήταν θαυμαστή, εκείνοι που την παρακολούθησαν, είδαν παρακάτω το φαινόμενον της αφωνίας, θα δούμε παρακάτω το φαινόμενον της αφωνίας του Ζαχαρίου, του πατέρα του κ.λπ. κ.λπ. Γιατί τα ξέχασαν οι άνθρωποι. Πέρασαν τριάντα χρόνια. Ποιος έβλεπε τον Ιωάννη στην έρημο; Οι άνθρωποι όχι. Ο Θεός ναι. Και για τον Θεόν λοιπόν ήτο μέγας. Γι΄αυτό, η έννοια του «μεγάλου» ή του «μικρού» δεν πρέπει να ληφθεί ποτέ υπόψη σε σχέση με τους ανθρώπους, αλλά σε σχέση με τον Θεό. Ο ίδιος είπε ο Κύριος, μας είπε ότι εκείνος ο οποίος είναι υπηρέτης όλων, αυτός είναι ο μεγαλύτερος από όλους. Βλέπετε ότι η έννοια του μεγάλου είναι πολύ διάφορος της εννοίας που έχουν οι άνθρωποι;
Αλλά, τι είναι εκείνο που αναδεικνύει έναν άνθρωπον μεγάλον εις τον κόσμον αυτόν; Προφανώς είναι τρία πράγματα. Η ευγενής καταγωγή, το τζάκι, η σκούφια, η ευγενής καταγωγή, είναι τα χρήματα, ο πλούτος, και τα ταλέντα, τα τάλαντα, τα ταλέντα, τα προσόντα που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος, εξυπνάδα ή ό,τι άλλο. Και τα τρία αυτά, που είναι ικανά να καταστήσουν έναν άνθρωπο μεγάλο ενώπιον των ανθρώπων, και τα τρία, αγαπητοί μου, δεν έχουν καμία αξία μπροστά στα μάτια του Θεού.
Ο Ιωάννης ήτο μεν ευγενούς καταγωγής, λευιτικής καταγωγής, αλλά Λευίται ήσαν και άλλοι πολλοί. Πλούσιος ο πατέρας του δεν ήταν. Άλλα ταλέντα να είχε, μόρφωση ή ό,τι άλλο, ξέρω ΄γω εξυπνάδα ή ό,τι άλλο, δεν μπορούμε να ξέρουμε. Το γεγονός είναι ότι κατά κόσμον δεν ήταν μεγάλος. Εδώ όμως τίθεται ένα θέμα: Εάν έχω ένα ταλέντο, αυτό το πράγμα δεν με κάνει μεγάλον στα μάτια του Θεού; Εάν ο ίδιος ο Θεός μού έχει δώσει το ταλέντο αυτό; Εάν επί παραδείγματι έχω ευφυΐα, έχω ευγλωττία, έχω θαυματουργικότητα, το χάρισμα του θαυματουργεῖν, αυτό δεν είναι μεγάλο, αυτό εμένα δεν μπορεί να με δοξάσει; Στα μάτια των ανθρώπων οπωσδήποτε ναι. Στα μάτια του Θεού, όχι. Μάρτυς η Γραφή. Όταν οι εβδομήκοντα απόστολοι εγύρισαν και τους έστειλε ο Κύριος στο όνομά Του να φυγαδεύσουν τους δαίμονες και να ευαγγελιστούν την Βασιλεία του Θεού και να θεραπεύσουν αρρώστους, γύρισαν με χαρά μεγάλη και ανήγγειλαν ότι στο όνομά Του πράγματι οι δαίμονες φεύγουν. Κι ο Κύριος χάρηκε που χάρηκαν οι μαθηταί Του. Και ο Ίδιος τους λέγει: «Μη χαίρεστε όμως γιατί στο όνομά μου μπορείτε να φυγαδεύετε τους δαίμονες, γιατί σας έδωσα το προνόμιο, γιατί σας έδωσα το ταλέντο, το προσόν ή το χάρισμα να φυγαδεύετε τους δαίμονες, αλλά γιατί τα ονόματά σας έχουν γραφεί στον ουρανό». Εδώ ο Κύριος αντιδιαστέλλει τα προσόντα που δίνει ο ίδιος ο Θεός για την οικοδομή της Εκκλησίας Του. Τα αντιδιαστέλλει με τα προσωπικά στοιχεία του κάθε ανθρώπου, τα οποία, επιτέλους, αυτά θα σταθούν το κριτήριο για την σωτηρία του.
Αν έχω προφητικό χάρισμα, αυτό δεν με σώζει. Θα ακούσουμε τη φωνή του Κυρίου– ω μη γένοιτο-: «Κύριε, στο όνομά Σου δεν προφητεύσαμε; Κύριε, στο όνομά Σου δεν διδάξαμε;». Θα μας πει: «Οὐκ οἴδα ὑμᾶς. Οὐ πᾶς ὁ λέγων μοί Κύριε, Κύριε εἰσελεύσεται εἰς τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ». «Φύγετε», λέει, «από μένα οι εργάται της ανομίας και της αδικίας». Το θέμα της σωτηρίας διαφορετικό. Το λέγω, γιατί πολλοί παραπονούνται γιατί δεν έχουν προσόντα, γιατί ο Θεός έδωσε σε εκείνον προσόντα πολλά, ενώ στον άλλον δεν έδωσε. Αυτά τα προσόντα δεν είναι για να… ούτε να σωθείς ούτε τίποτε, είναι για την οικοδομή της Εκκλησίας. Τίποτε άλλο. Σου έδωσε όμως τη δυνατότητα να σωθείς. Ο Ιωάννης –ανοίξτε την Γραφή, θα το δείτε- δεν έκανε ούτε ένα θαύμα. Το έχετε υπόψη σας αυτό; Ο άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής δεν έκανε ούτε ένα θαύμα. Ο Ιούδας έκανε θαύματα. Ο προδότης! Διότι πριν προδώσει τον Χριστό, που απεστάλη με…, και οι Εβδομήκοντα, και οι Δώδεκα πήγαν σε χωριά και πόλεις κ.λπ. και κήρυξαν και θεράπευσαν – κι ο Ιούδας έκανε θαύματα! Ύστερα και από τα χέρια του Ιούδα δεν πολλαπλασιάζονταν τα ψωμιά όταν τα μοίραζε από το κοφίνι του και τα ‘δινε εις τον κόσμον, στους πεντακισχιλίους; Δια των χειρών του Ιούδα εγίνοντο θαύματα! Δεν σώθηκε όμως. Ο Ιωάννης δεν έκανε κανένα θαύμα. Είναι μέγας. Γιατί; Πού έγκειται ακριβώς η μεγαλοσύνη του Ιωάννου; Βρίσκεται εις την υπακοή εις το θέλημα του Θεού. Εις την υπακοή εις το θέλημα του Θεού. Εσύρθη ενωρίς εις την έρημον και ετέθη απολύτως εις την υπηρεσία του Θεού. Θα ήτο πλέον το πρόσωπον του σχεδίου του Θεού. Κάτι ανάλογο συνέβη και με την Θεοτόκο. Η Θεοτόκος έδωσε απολύτως τον εαυτό της εις το σχέδιον του Θεού. Εκεί είναι το μεγάλο θέμα. Εκεί. Η υπακοή. Αυτή η τόσο δύσκολη… Κι αν το θέλετε; Η υπακοή είναι το αληθινό μας κτήμα· διότι όλα τα άλλα τα ταλέντα τα δίδει ο Θεός, είναι δώρα· ενώ η υπακοή δεν είναι δώρο από τον Θεό, είναι προσωπικός κόπος, μόχθος. Για να γίνεις ο υπάκουος εις το θέλημα του Θεού, θέλει οπωσδήποτε πολλή δουλειά.
Αλλά ακόμη μεγάλος θα ήτο ο Ιωάννης και για ένα άλλο θέμα· διότι ο Ιωάννης δεν θα εσκανδαλίζετο εις το πρόσωπο του Χριστού. Λέγει ο Ωριγένης ότι «εκείνος που σκανδαλίζεται εις το πρόσωπον του Χριστού, είναι μικρός. Εκείνος που δεν σκανδαλίζεται, αυτός είναι μεγάλος». Άλλο κριτήριο τώρα του «μεγάλου» και του «μικρού». Πέραν δηλαδή της αρετής. Είναι το κριτήριον της πίστεως. Τι θα πει σκανδαλίζομαι και τι είναι το πρόσωπον του Χριστού; Είναι ο Ενανθρωπήσας Θεός. Πώς Τον βλέπεις εις την ιστορία μέσα; Πώς θα Τον αποδεχθείς; Θα πιστέψεις ότι είναι ο Θεός; Ο ενανθρωπήσας; Θα Τον πιστέψεις απολύτως; Μήπως σκοντάψεις πουθενά; Μήπως πεις: «Μα…». Μήπως; Μήπως; Αν σκοντάψεις, σκανδαλίστηκες. Δηλαδή στάθηκε το πρόσωπο του Κυρίου σκάνδαλο, παλούκι. Σκόνταψες κι έπεσες. Και σημαίνει: «Είσαι μικρός στην ψυχή έναντι του Θεού». Δεν σκανδαλίστηκες; Είσαι μέγας.
Βλέπομε ότι ο Ιωάννης ήτο στη φυλακή και στέλνει δύο μαθητάς του να ρωτήσουν τον Χριστό –πολύ μετά την Βάπτιση: «Εσύ είσαι ο Μεσσίας ἤ ἕτερον προσδοκῶμεν;». «Ή άλλον περιμένουμε;». Εκ πρώτης όψεως δίδεται η εντύπωσις ότι ο Ιωάννης εσκανδαλίσθη εις το πρόσωπον του Χριστού. Ο ίδιος δεν είπε ότι «είδα τους ουρανούς ανεωγμένους και Εκείνος ο Οποίος μου είπε να βαπτίζω, Αυτός μου είπε ’’Σε Εκείνον που θα δεις το Πνεύμα το Άγιο σαν περιστέρι να κατέρχεται, Αυτός είναι ο Μεσσίας’’» και του οποίου δεν ήταν ικανός τον ιμάντα των υποδημάτων Του να λύσει; Εκείνος ο Οποίος αν και ο Ιωάννης ήτο χρονικώς έμπροσθέν Του –κι από πλευράς φήμης-, όμως στάθηκε πίσω του και ήτο εκείνος ο λύχνος και ο Άλλος ο ήλιος; Και ήτο ο Μεσσίας, ο Νυμφίος και ο Ιωάννης ο φίλος του Νυμφίου; Και πολύ παραπάνω χαίρει ο Νυμφίος από τον φίλο του Νυμφίου, χαίρει και ο φίλος, αλλά δεν χαίρει όπως ο Νυμφίος. Όλα αυτά δεν είχανε νόημα; Όταν ήλθαν οι δύο απεσταλμένοι και του είπαν του Κυρίου: «το και το», την ώρα εκείνη ο Κύριος εθεράπευε αρρώστους· άνοιγε μάτια τυφλών και αυτιά κουφών· και ανόρθωνε παραλυτικούς και φυγάδευε δαίμονες. Η απάντησις ήτο: «Πείτε στον Ιωάννη αυτά που βλέπετε· ότι τυφλοί βλέπουν, κουφοί ακούν, παραλυτικοί στέκονται».
Μόλις έφυγαν οι δύο απεσταλμένοι, ο Κύριος πλέκει το εγκώμιο του Ιωάννου. Και μεταξύ των άλλων, λέγει το εξής: «Μείζων ἕν γεννητοῖς γυναικῶν οὐκ ἐγήγερται Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ». «Γυναίκα που ποτέ γέννησε άνθρωπο, μεγαλύτερον από τον Ιωάννη, δεν υπήρξε κανένας ποτέ». Ποτέ δεν υπήρξε κανένας μεγαλύτερος του Ιωάννου. Εάν εσκανδαλίζετο ο Ιωάννης, θα έπλεκε ευθύς αμέσως, μετά την αναχώρηση των απεσταλμένων μαθητών του Ιωάννου, θα έπλεκε ο Κύριος το εγκώμιον; Όχι. Γιατί λοιπόν τον κάνει μέγαν; Ότι δεν γεννήθηκε μεγαλύτερος από τον Ιωάννη; Δεν έγινε, δεν γεννήθηκε. Απλούστατα διότι δεν ήτο ο σκανδαλισμός εις τον Ιωάννη. Ήτο εις τους μαθητάς του. Και είπε εις τους μαθητάς του: «Πηγαίνετε να του πείτε ‘’Συ είσαι ο Μεσσίας;’’»· δηλαδή: «Εγώ σας είπα ότι είναι ο Μεσσίας». Δεν έδειξε ο Ιωάννης και είπε «Ἴδε ὁ Ἀμνός τοῦ Θεοῦ, ὁ αἴρων τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου;». «Εσείς, όμως, ακόμη δυσπιστείτε, οι μαθηταί μου. Δυσπιστείτε. Και δεν μπορείτε ακόμη να αντιληφτείτε αυτό που εγώ σας υπέδειξα. Λοιπόν. Πηγαίνετε να Τον ρωτήσετε». Όπως τίθεται όμως και είναι γραμμένο στην Αγία Γραφή, δίδεται η εντύπωσις ότι ο Ιωάννης σκανδαλίζεται. Να για μια ακόμη φορά που ο Κύριος βρίσκει την ευκαιρία να αποκαλέσει τώρα πλέον, ο Ιωάννης μεγάλος, όχι ότι θα εγεννάτο και θα ήτο μέγας, ότι πράγματι είναι μέγας. Γιατί; Γιατί δεν είχε σκανδαλιστεί.
Το ξέρετε αγαπητοί μου, μεγάλοι και τρανοί της γης, μεγάλοι και τρανοί, έχουν αξιώματα, έχουν πλούτο, έχουν καταγωγή, έχουν ευφυΐα, έχουν, τα πάντα έχουν, να δύνανται να θεωρούνται ακόμη και ευεργέται της ανθρωπότητος, αν όμως σταθούν έναντι του Κυρίου άπιστοι, σκοντάψουν, η πίστις τους δεν είναι η πίστη ενός απλού ανθρώπου που μπορεί να δέχεται απολύτως τη θεότητα του Χριστού, είναι μικροί στα μάτια του Θεού.
Και συμπληρώνει ένα δεύτερο χαρακτηριστικό ο άγγελος: «καὶ οἶνον καὶ σίκερα οὐ μὴ πίῃ». «Οἶνον», κρασί, «καί σίκερα» –είναι ο σίκερα, είναι η σίκερα, ό,τι θέλετε πάρτε το- ας πούμε ότι είναι η σίκερα, της σίκερα· ή τα σίκερα· άκλιτο είναι, είναι εβραϊκή λέξις. Δεν μεταφράζουν οι Εβδομήκοντα, δεν μεταφράζει και ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Δεν υπάρχει αντίστοιχος ελληνική. Μονολεκτικώς τουλάχιστον. Είναι κάθε μεθυστικόν ποτόν που μπορεί να παράγεται από οποιοδήποτε προϊόν έξω της αμπέλου. Μάλιστα στην περιοχή και πολύ μάλιστα μεθυστικό ποτό ήτο αυτό που παρήγαγαν από τους χουρμάδες, τους φοινικοκαρπούς. Ήτο πολύ μεθυστικό ποτόν. Συνεπώς, με το να πει «οἶνον» εννοεί τα προϊόντα της αμπέλου και «σίκερα», προϊόντα μη αμπέλου, αλλά μεθυστικά. Με άλλα λόγια: «Οινοπνευματώδη ποτά στο στόμα του δεν θα βάλει ποτέ». Τι σημαίνει αυτό και γιατί; Στην Παλαιά Διαθήκη, στο βιβλίο των Αριθμών, στο έκτο κεφάλαιο, συναντούμε έναν τύπο αφιερώσεως, ο οποίος ήτο προσωρινός για τους ανθρώπους και σπανιότατα ισόβιος. Εάν, λέγει, κανείς είχε ένα τάμα, ένα τάμα, τότε είχε τα εξής χαρακτηριστικά: Όσο καιρό κρατούσε το τάμα του, αφιέρωσε τη ζωή του στον Θεό, δεν έπινε κανένα οινοπνευματώδες ποτόν. Όχι μόνο αυτό, αλλά δεν έτρωγε και φρέσκα σταφύλια, μέχρι και τα κουκούτσια των σταφυλιών. Τίποτε απολύτως. Ό,τι παράγεται από το σταφύλι, είτε φρέσκο, είτε κατόπιν ζυμώσεως, απολύτως τίποτε. Δεύτερον. Άφηνε μαλλιά, δεν εκούρευε τα μαλλιά του, «ξυρός», «ξυρός» το ξυ- με ύψιλον, που θα πει «ξυράφι», «ξυρός» δεν ανέβαινε στο κεφάλι, ούτε στα γένια, πουθενά τίποτε, και τρίτον, εάν απέθνησκε κάποιο πρόσωπο του σπιτιού του, δεν παρίστατο καθόλου εις την κηδεία, ούτε έβλεπε καν το πρόσωπο αυτό το οποίο είχε πεθάνει· έστω κι αν ήτο ο πατέρας του ή η μάνα του. Αυτό ήτο το τάμα, η αφιέρωση που είχαν οι Εβραίοι. Αν θέλετε πιο πολλά, μπορείτε να διαβάσετε στο βιβλίο των Αριθμών, είναι ενδιαφέρουσα η περίπτωση, από τον στίχο 1 έως 21, έχει και περιπτώσεις ειδικές εκεί. Όταν τελείωνε το τάμα, έκοβε τα μαλλιά του, προσέφερε θυσία, όπως εκαίετο ολοκαύτωμα η θυσία, εκαίετο μέσα εις το θυσιαστήριο, έβαζαν και τα μαλλιά του μέσα εκεί και εκαίοντο, και κατόπιν μπορούσε να πιει κρασί κ.λπ. Ήταν λοιπόν ορισμένη αυτή η αφιέρωσις για τρεις μήνες, ένα χρόνο, πέντε χρόνια, όσο ήθελε κανείς. Ισόβιον αφιέρωσιν, ισόβιον, δεν είχαν παρά ελάχιστα πρόσωπα. Συγκεκριμένα, έχομε μόνον τον Σαμψών και τον Σαμουήλ τον προφήτη, τον Κριτή. Ο Σαμψών και ο Σαμουήλ είναι ισοβίως αφιερωμένοι. «Αφιερώνω», «ναζίρ», «αφιερωμένος, ναζιραίος» ήτο συνεπώς τώρα και ο Ιωάννης ο Βαπτιστής. Με άλλα λόγια, αυτό που λέγει ο άγγελος στον Ζαχαρία ότι κρασί και οινοπνευματώδη ποτά δεν θα πιει, σήμαινε δε επιπλέον ότι δεν θα κουρευτεί, δεν θα ξυρίσει ποτέ τα μαλλιά του και τα γένια του -ποτέ! Δεν θα βγάλει ούτε μία τρίχα από τα μαλλιά του. Άλλο το τι πέφτει, ο ίδιος δεν θα κόψει τίποτε- σήμαινε ότι ήτο ο Ιωάννης ισοβίως Ναζιραίος· όχι Ναζωραίος, Ναζιραίος, το -ζι- με γιώτα, δηλαδή ισοβίως αφιερωμένος εις τον Θεόν.
Μια μικρά παρατήρησις. Θα γνωρίζετε ότι ο Σαμψών ήταν ένας γίγας. Γίγας, γίγας φοβερός. Αν διαβάσετε στους Κριτάς, θα δείτε ότι έκλεισαν κάποτε την πόλη οι Φιλισταίοι, τα τείχη, συγνώμη, την πύλη των τειχών, σιδερένια, μεγάλη, πορτάρα…- τι πόρτες είχανε τα τείχη τότε…- την κλείσανε για να τον πιάσουνε μέσα εις την πόλη· και όταν έφτασε μπροστά στην πόλη, στην πύλη, με τα δυο του χέρια την έπιασε και την έβγαλε από τους μεντεσέδες… Την έβαλε στην πλάτη του – την σιδερένια πύλη της πόλεως!- την έβαλε στην πλάτη του και την πήγε σε ένα βουνό και την πέταξε εκεί πέρα… Τρόμαξαν οι Φιλισταίοι, πραγματικά. Τρόμαξαν! Δύναμις φοβερή. Θα ξέρετε, από το σχολείο κ.λπ. ότι η δύναμίς του ήτο στα μαλλιά του και ότι η Δαλιδά τού έκοψε μια τρίχα λέει και…, δεν ήτανε μια τρίχα· απλώς του έκοψε τα μαλλιά. Τι σήμαινε «του έκοψε τα μαλλιά»; Η δύναμίς του ήτο εις το γεγονός της αφιερώσεως. Όχι εις αυτά τούτα τα μαλλιά αλλά εις το γεγονός της αφιερώσεως, ήτο άνθρωπος του Θεού. Και μόλις εκόπησαν τα μαλλιά του, έπαψε η αφιέρωσις και ο Θεός τον εγκατέλειψε τρόπον τινά, τον εγκατέλειψε και σταμάτησε η δύναμίς του.
Πού ήτο λοιπόν η δύναμις; Στην αφιέρωση. Γιατί επιμένω; Γιατί κι εμείς όταν βαπτιζόμεθα, κόβουμε τα μαλλιά μας και τα ρίχνομε εις την κολυμπήθρα. Είναι αφιέρωσις. Ισοβία. Όχι ότι δεν θα πιούμε πια κρασί, είναι της Καινής Διαθήκης αφιέρωση πια. Σημαίνει: «βαπτίστηκα, αποθέτω τα μαλλιά μου εις την κολυμπήθρα μέσα, έχω ισόβιον αφιέρωσιν και ανήκω πάντα εις τον Θεόν». Πού βρίσκεται τώρα η δύναμίς μου ως Χριστιανού; Εις το βάπτισμά μου ότι ανήκω εις τον Θεόν. Όταν αρνηθώ τον Χριστόν, αυτομάτως δεν έχω πλέον τη δύναμη του Θεού, ούτε ο Θεός πλέον με δέχεται δικό του άνθρωπο. Βλέπετε ότι έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία και αξία. Τώρα βεβαίως αυτή η αφιέρωσις ως προς τα οινοπνευματώδη ποτά, δια τον πιστόν της Καινής Διαθήκης δεν είναι παρά η προσπάθεια νεκρώσεως των ηδονών εις τας αισθήσεις· διότι τα οινοπνευματώδη ποτά είναι ηδύποτα, πιοτά τα οποία δημιουργούν ευχαρίστηση. Εδώ μεταφορικώς θα λέγαμε ότι είναι η νέκρωση των ηδονών που εδράζουν εις τας αισθήσεις μας και συνεπώς εις την Καινή Διαθήκη – δυνάμεθα να πιούμε κρασί, θα το πούμε αύριο, σας είπα το θέμα αυτό- αλλά εισάγεται ισοβίως η ασκητικότης. Η αγωνιστικότης, η ασκητικότης, η άσκησις. Σ΄όλη του τη ζωή ο Χριστιανός οφείλει να έχει την άσκηση. Γι΄αυτό λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος ότι «Ο καιρός της νηστείας δεν είναι πάντα, αλλά ο καιρός της εγκρατείας είναι πάντα». Και το μεν θέμα της νηστείας είναι ότι τώρα νηστεύομε, αύριο δεν θα νηστεύομε, αυτό ποικίλλει, αλλά ότι δεν πρέπει να πέσει στην γαστριμαργία, δηλαδή ασκητικότης, αυτό είναι πάντοτε, είτε νηστεύεις, είτε καταλύεις, όπως και αν έχει το πράγμα, αν τρως κρέας ή πιεις κρασί, δεν πρέπει να πέσεις στη γαστριμαργία ούτε εις την μέθην. Συνεπώς ο καιρός της εγκρατείας, ήτοι της ασκητικότητος, είναι πάντοτε.
Τρίτο στοιχείο: «καὶ πλησθήσεται Πνεύματος ῾Αγίου». Αυτό το «καὶ Πνεύματος ῾Αγίου πλησθήσεται ἔτι ἐκ κοιλίας μητρὸς αὐτοῦ» είναι αντιθετικό ως προς το προηγούμενο στοιχείο ότι δεν θα πιει οινοπνευματώδη ποτά. Δηλαδή «δεν θα μεθύσει μεν από το οινόπνευμα, αλλά θα μεθύσει όμως από Πνεύμα Άγιον». Γι΄αυτό βάζει το «πλησθήσεται», θα γεμίσει. Μάλιστα, να χρησιμοποιήσω την Παλαιά Διαθήκη, το «μεθῶ» χρησιμοποιείται πολύ μεταφορικώς. «Ἐμέθυσας», έπεσε, λέει, βροχή, πολλή βροχή, -σαν την προχθεσινή βροχή, που ήταν, πιστεύω κι εδώ να έβρεξε, στο Στόμιο, φοβερή βροχή, ποταμός! Φοβερή βροχή στο βουνό επάνω. Βλέποντας την πεδιάδα του Στομίου να έχει γεμίσει νερά μετά από την βροχή, την άλλη μέρα, γεμάτη από νερά, θα λέγαμε ότι ο Θεός «ἐμέθυσε τά πεδία», το πε- με έψιλον. Υπάρχει αντίστοιχο μέσα εις τους Ψαλμούς: «Ἐμέθυσας τους αὔλακας τῆς γῆς»· δηλαδή «έβρεξες τόσο πολύ που τα αυλάκια γεμίσαν νερό»· αλλά δεν λέει «γεμίσαν», λέει «μεθύσαν» από νερό, μέθυσαν. Συνεπώς, είτε γεμίζω, είτε μεθώ είναι συνώνυμα στη φιλολογία την εβραϊκή. Έτσι κι εδώ τώρα.
Αντιθετικώς λέγει. Ναι μεν όχι με τα οινοπνευματώδη ποτά, αλλά θα μεθάει όμως από Πνεύμα Άγιον. Μεγάλο πράγμα… Θα μεθάει από Πνεύμα Άγιον, από πότε; Ενώ ακόμη θα είναι εις την εμβρυική ηλικία. Θα είναι έμβρυο. Από την κοιλία της μητέρας ακόμη, από τα σπλάχνα της μητέρας, θα έχει Πνεύμα Άγιον. Και ότι πραγματικά θα ήτο θεόπνευστος ο άγιος Ιωάννης από την κοιλία της μητέρας του, το βλέπουμε από το εξής χαρακτηριστικό στοιχείο: Ο Χριστός έκανε θαύματα. Οι άνθρωποι επίστεψαν άλλοι μεν κι άλλοι όχι. Ποιοι πίστεψαν; Εκείνοι οι οποίοι είχαν Πνεύμα Θεού. Και φυσικά είχαν Πνεύμα Θεού όσοι είχαν την προαίρεση και τη δυνατότητα να έχουν Πνεύμα Θεού. Οι άλλοι; Δεν είχαν Πνεύμα Θεού, δεν επίστεψαν. Έτσι βλέπομε ότι οι Ιουδαίοι βλέπουν θαύματα και δεν πιστεύουν. Ο Ιωάννης, δεν είχε δει ακόμα τον Χριστόν, ενώ ήτο ακόμη έμβρυον, όταν η Θεοτόκος επεσκέφθη την Ελισάβετ, την μητέρα του, η ιδία η Ελισάβετ εγέμισε από Πνεύμα Άγιο και προφητεύει και λέγει: «Το παιδί που έχω στην κοιλιά μου, εσκίρτησε, χοροπήδησε όταν είδε αυτό που έχεις εσύ στην δική σου κοιλία». Ώστε γιατί χάρηκε ο Ιωάννης και εσκίρτησε; Από έμβρυο είχε γεμίσει Πνεύμα Άγιον και απεδέχθη –δεν σκανδαλίστηκε από έμβρυο δηλαδή, αν επιτρέπεται να το πούμε έτσι. Τι αν επιτρέπεται; Το λέει η Αγία Γραφή- και απεδέχθη τον Χριστόν και επίστεψε και Τον προσεκύνησε και εχάρηκε για τον Μεσσία. Πριν ο Μεσσίας δει το φως του κόσμου σαν άνθρωπος και πριν ο Πρόδρομός του δει το φως του κόσμου σαν άνθρωπος. Αυτή είναι η δύναμις του Αγίου Πνεύματος όταν κανείς πραγματικά γεμίσει από αυτό.
Τέταρτο στοιχείο του Ιωάννου. Βλέπετε δεν λέει ούτε εξυπνάδες, ούτε εφευρέσεις, ούτε τίποτε. Αν μπορούσαμε κάποτε να αξιολογήσουμε τα ελλιπή προσόντα, τα μένοντα, και όχι εκείνα τα οποία γεμίζουν πολλάκις εις τα μάτια των ανθρώπων… Τέταρτο στοιχείο: «Καὶ πολλοὺς τῶν υἱῶν ᾿Ισραὴλ ἐπιστρέψει ἐπὶ Κύριον τὸν Θεὸν αὐτῶν». Και πολλούς από τους Ισραηλίτας θα τους γυρίσει πίσω εις τον Θεόν. Δηλαδή τι σημαίνει «θα τους επέστρεφε»; Είναι εκείνο που μας λέγει το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο, κατά την προφητεία: «Ἑτοιμάσατε τήν ὁδόν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τάς τρίβους αὐτοῦ». Τι θα πει «ετοιμάζω τον δρόμο του Θεού»; «Και κάνω ίσια τα μονοπάτια Του»; Τάς τρίβους αὐτοῦ; Τα μονοπάτια Του; Αυτή η ευθύτης της οδού δεν είναι ότι κάπου εκεί είναι ο Μεσσίας, κάπου εδώ είμαι εγώ και να κάνω έναν ίσιο δρόμο,γιατί λέει «εὐθείας ποιεῖτε», «ετοιμάζω την οδό Κυρίου και κάνω ίσια τα μονοπάτια Του». Ετοιμάζω και κάνω ίσια. Και το ένα και το άλλο. Δύο είναι. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει προπαρασκευάζω την καρδιά μου. Κάνω ευθεία την καρδία μου. «Καί πνεῦμα εὐθές ἐγκαίνισον ἐν τοῖς ἐγκάτοις μου», λέμε εις τον πεντηκοστόν Ψαλμόν. Είναι η ευθύτης. Τι σημαίνει ευθύτης; Είναι το άδολον, η αδολότης, εκείνο που είπε ο Κύριος βλέποντας τον Ναθαναήλ: «Να», λέγει, «ένας γνήσιος Ισραηλίτης». Δηλαδή; Η απουσία του σκανδαλισμού. Και η παραδοχή, η αποδοχή του λόγου του Θεού. Η απουσία του ορθολογισμού. Να μην πεις: «Μα, πώς, τι, ίσως». Τίποτα. Ακούς το κήρυγμα ότι έρχεται ο Μεσσίας; Δέξου το. Και τώρα περίμενε. Μόλις ακούσεις τον Μεσσία, να πεις: «Να, τον βρήκαμε τον Μεσσία», όπως το είπε ο Φίλιππος. «Εὑρήκαμε», λέει, «τον Μεσσία». Τον Ιησού, τον από Ναζαρέτ. «Εὑρήκαμεν». Τι σήμαινε αυτό; Ευθύτης. Σήμαινε ότι οι καρδιές των Ισραηλιτών θα προετοιμάζοντο από τον Ιωάννη. Ήτο έργο μικρόν; Ήτο τεράστιο έργο, αγαπητοί μου, Και από πλευράς ποιότητος, και από πλευράς ποσότητος. Ήτο δε δυσχερέστατο έργον, δυσκολότατο έργον. Κι άλλα είχε ο Ιωάννης που θα επαινεθεί, όταν θα γεννηθεί πλέον, και όταν ο Κύριος θα μπαίνει εις τον δημόσιον βίον του. Αλλά όταν θα φτάσουμε εκεί, θα τα δούμε τα άλλα του στοιχεία.
Ας συνεχίσουμε τι άλλα ο άγγελος έχει να πει. Πέμπτον στοιχείον. «Καὶ αὐτὸς προελεύσεται ἐνώπιον αὐτοῦ». Μην πει κάποιος ότι αυτά τα στοιχεία αφορούν εις τον Ιωάννην και εμάς δεν μας αφορούν. Και τον Ιωάννη μόνο να αφορούσαν, αγαπητοί μου, πάλι θα έπρεπε να μας ενδιαφέρει, αγαπητοί μου, εφόσον γνωρίζουμε την ιστορία την ιερή μας, την ιερά μας ιστορία. Αλλά, βλέπετε πώς γίνεται η αναφορά του θέματος; Ότι τα αυτά πρέπει και εμείς να έχουμε. Κι ότι αυτά πρέπει να είναι και για μας τα χαρακτηριστικά. Και φυσικά ίσως όχι όλα. Μερικά να είναι ιδιάζοντα για τον άγιο Ιωάννη. Αλλά λίγο ή πολύ δεν νομίζετε ότι μπορούμε να έχουμε κάποια χαρακτηριστικά του;
«Και αυτός θα έρθει», λέγει, «προ του Μεσσίου», «προελεύσεται ἐνώπιον αὐτοῦ», θα έρθει μπροστά από τον Μεσσία. Δηλαδή Πρόδρομος. Προσέξτε εδώ ένα σημείο που είναι πολύ σημαντικό. «Καὶ αὐτὸς προελεύσεται ἐνώπιον αὐτοῦ». Για, να πάρω τον προηγούμενο στίχο: «καὶ πολλοὺς τῶν υἱῶν ᾿Ισραὴλ ἐπιστρέψει –προσέξτε- ἐπὶ Κύριον τὸν Θεὸν». Εβραϊκά «Κύριος» λέγεται «Γιαχβέ», «Ιεχωβά», παρακαλώ προσέξτε. «Καὶ αὐτὸς προελεύσεται ἐνώπιον αὐτοῦ». Η αντωνυμία «αὐτοῦ» προφανέστατα αναφέρεται εις το κύριο όνομα του προηγουμένου στίχου. Ποίου «αὐτοῦ»; Του Κυρίου, του Θεού. Ώστε λοιπόν. Όταν λέγει ότι θα έρθει πιο μπροστά από Αυτόν, αναφέρεται εις τον Κύριον και Θεόν. Αλλά ο Κύριος και Θεός είναι ο Γιαχβέ, ο Ιεχωβά. Ξέρομε όμως ότι ομιλεί ο άγγελος ότι θα σταθεί ο Ιωάννης πρόδρομος του Μεσσίου. Άρα λοιπόν ποίος είναι ο Μεσσίας; Είναι ο επιφανείς Γιαχβέ, Ιεχωβά. Δηλαδή; Δηλαδή ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο Ιεχωβά. Δηλαδή ο Κύριος. Ας το ακούσουν οι Χιλιαστές που λέγουν ότι ο Ιησούς Χριστός δεν είναι ο Γιαχβέ, αλλά είναι κτίσμα… Και φλυαρούν βλάσφημα επί βλασφήμων. Βλέπει δηλαδή κανείς καθαρά, σαφέστατα εδώ την περίπτωση ότι ο Ιησούς είναι ο Γιαχβέ, ο Κύριος, ο Θεός.
Αλλά και ένα άλλο ακόμη. Ο προφήτης Μαλαχίας λέγει την εξής προφητεία: «Ἰδού ἐγώ ἀποστέλλω τόν ἄγγελόν μου –προσέξτε- πρό προσώπου μου». «Μου». «Πρό προσώπου μου». Προσέξτε αυτήν την αντωνυμία: «μου». Ποιος το λέει αυτό τώρα; Ο Γιαχβέ, ο Κύριος, της Παλαιάς Διαθήκης, ο Θεός. «Στέλνω», λέει, «τον αγγελιοφόρο μου, τον άγγελό μου, προ προσώπου μου», δηλαδή «μπροστά μου». «Μπροστά μου». Όταν παίρνει την προφητεία αυτή του Μαλαχίου ο Ευαγγελιστής Μάρκος, ακούστε πώς τη διατυπώνει, είναι στο πρώτο κεφάλαιο: «Ἰδού ἐγώ ἀποστέλλω τόν ἄγγελό μου πρό προσώπου Σου». Γιατί βάζει τώρα «Σου»; Απλούστατα, γιατί το «Σου» το λέγει ο Γιαχβέ-Λόγος, ο Κύριος-Λόγος, ο Γιαχβέ- Λόγος, το δεύτερον πρόσωπον για λογαριασμό Του. Τώρα, στην παράθεση της προφητείας, που κάνει ο Μάρκος, αναφέρεται πάλι εις τον Λόγον, αλλά από τον Πατέρα. Δηλαδή ο Πατέρας λέγει, ο Πατήρ- Γιαχβέ, λέγει εις τον Λόγο- Γιαχβέ: «προ προσώπου Σου» κατά το «Κάθου ἐκ δεξιῶν μου ἕως ἄν θῶ τούς ἐχθρούς Σου» κ.ο.κ. Είναι αυτός ο διάλογος μεταξύ Πατρός και Υιού· αλλά αφού στην Παλαιά Διαθήκη έχει το «μου», αλλά ο Γιαχβέ, εάν υποτεθεί ότι ο Πατέρας έγινε άνθρωπος, πώς έγινε άνθρωπος; Άρα λοιπόν Αυτός που ήρθε είναι ο Γιαχβέ. Άρα ο Χριστός είναι ο Γιαχβέ, ο Ιεχωβά.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ
και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,
απομαγνητοφώνηση και ψηφιοποίηση της ομιλίας: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΗ:
Μακαριστού αρχιμανδρίτου Αθανασίου Μυτιληναίου, Ομιλίες εις το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, ομιλία 1η.
