Γράφει ὁ κ. Γεώργιος Τραμπούλης, θεολόγος
Οἱ τελευταῖες καταιγιστικές ἐξελίξεις στήν Οὐκρανία φέρνουν ξανά στό προσκήνιο τήν χρονίζουσα ἐκκλησιαστική κρίση, πού βρίσκει δυστυχῶς τήν πλειοψηφία τῶν Ἱεραρχῶν τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας νά στέκεται στό περιθώριο σιωπώντας, διακατεχόμενοι καί ἀδρανοποιούμενοι ἀπό τόν φόβο, ἀπρόθυμοι νά ὑποδείξουν καί νά στηρίξουν τήν ἀλήθεια καί τό δίκαιο. Νά ὑπολογίζουν παντοῦ καί πάντοτε τό κόστος τῶν ὅποιων πρωτοβουλιῶν στήν ἀνοικτή ἀναμέτρηση μέ τά προβλήματα καί μέ τήν φαυλότητα αὐτοῦ τοῦ κόσμου. Ἡ ἀπροθυμία ὅμως τῶν Ἱεραρχῶν στήν ὑπόδειξη καί τήν στήριξη τῆς ἀληθείας καί τοῦ δικαίου, συνδυάζεται ταυτόχρονα καί μέ μία μειοψηφία ἐντός τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος, ἡ ὁποία σηκώνει τό δάκτυλο μέ σκοπό δῆθεν τήν ὑπόδειξη καί ἐπίλυση τῶν προβλημάτων. Μήπως ὅμως στήν πραγματικότητα αὐτή ἡ μειοψηφία σηκώνει τό δάκτυλο, γιά νά παρουσιασθῆ ἀρεστή καί χρήσιμη σέ αὐτούς πού κινοῦν τά νήματα πρός τήν ἐξουσία;
Διακήρυξις «κατά τῆς διδασκαλίας περί “Ρωσικοῦ κόσμου”»
Στίς 13 Μαρτίου ἡ Μητρόπολις Δημητριάδος κυκλοφόρησε Διακήρυξη, μέ τήν ὁποία καταφέρεται «κατά τῆς διδασκαλίας περί “Ρωσικοῦ κόσμου”» καί μάλιστα στό τέλος τῆς Διακήρυξης ζητεῖται ἡ ἐπικύρωση ἀπό τούς ἀναγνῶστες, ὑπογράφοντας τήν ἐν λόγω Διακήρυξη. Στήν εἰσαγωγή τοῦ κειμένου τονίζεται ὅτι «Ἡ Ρωσική εἰσβολή στίς 24 Φεβρουαρίου 2022 ἀποτελεῖ ἱστορική ἀπειλή ἐνάντια σέ ἕνα λαό πού ἀνήκει στήν Ὀρθόδοξη παράδοση. Ἀκόμη πιό ἀνησυχητικό γιά τούς Ὀρθοδόξους πιστούς, ὡστόσο, εἶναι ὅτι ἡ ἱεραρχία τῆς Ρωσικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ἀρνήθηκε νά ἀναγνωρίσει τό γεγονός τῆς εἰσβολῆς, ἐκδίδοντας ἀντ’ αὐτοῦ ἀόριστες δηλώσεις γιά τήν ἀναγκαιότητα εἰρήνης ὑπό τό φῶς τῶν “γεγονότων” καί τῶν “ἐχθρῶν” στήν Οὐκρανία, ἐνῶ τονίζει τόν ἀδελφικό δεσμό μεταξύ τοῦ Οὐκρανικοῦ καί Ρωσικοῦ λαοῦ ὡς μέρος τῆς “Ἁγίας Ρωσίας”, κατηγορώντας γιά τίς ἐχθροπραξίες τήν κακή “Δύση”, προτρέποντας μάλιστα τίς κοινότητές τους νά προσεύχονται μέ τρόπους πού ἐνθαρρύνουν τήν ἐχθρότητα».
Προκαταβολικά ἀξίζει νά σημειώσουμε ὅτι σκοπός τῶν κειμένων μας, πού ἔχουμε δημοσιεύσει τό τελευταῖο διάστημα στήν ἐφημερίδα τοῦ «Ὀρθοδόξου Τύπου» μέ ἀφορμή τίς στρατιωτικές ἐπιχειρήσεις τῆς Ρωσίας στήν Οὐκρανία, δέν εἶναι νά ἀναλύσουμε τήν πολιτική διάσταση τῆς σύγκρουσης οὔτε καί νά λάβουμε θέση ὑπέρ τοῦ ἑνός ἤ τοῦ ἄλλου. Ἐξ ἀφορμῆς τῆς κρίσης, στόχος εἶναι νά ἀναδείξουμε τά χρόνια προβλήματα καί τίς παθογένειες, ἀπό τίς ὁποῖες κατατρύχεται ἡ ἑλληνόφωνη Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Θά ἦταν ὑποκρισία καί ὑπεκφυγή νά ἀσχοληθοῦμε μέ τά προβλήματα πού ταλανίζουν διαχρονικά ἤ καί στήν παροῦσα ἱστορική φάση τό Πατριαρχεῖο τῆς Ρωσίας καί μάλιστα ἀποκλειστικῶς καί μόνον μὲ αὐτά, ὅπως κάνουν διάφοροι ἡμέτεροι….
Ὡς Ἑλληνικό ἔντυπο πού εἶναι ὁ «Ὀρθόδοξος Τύπος», στόχος του παραμένει ἡ ἄσκηση ἐποικοδομητικῆς κριτικῆς ἐπί τῶν κακῶς κειμένων τῆς ἡμετέρας Ἐκκλησίας, καί τῆς ἡμετέρας ἐκκλησιαστικῆς (ἀλλά καί πολιτικῆς) ἡγεσίας, ὅπως καί τῆς δυτικῆς –σάπιας– κοινωνίας, πού κάποιοι δίχως νά ρωτήσουν τόν πολύπαθο λαό μας, μᾶς τοποθέτησαν ἐκεῖ. Κοιτώντας τά τοῦ οἴκου μας, ἄς ἀφήσουμε στούς πιστούς τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας νά ἀσκήσουν αὐτοί κριτική στήν δικιά τους Ἐκκλησία καί ὅταν ἀσχοληθῆ ὁ καθένας μέ πνεῦμα αὐτοκριτικῆς μέ τά τοῦ οἴκου του, τότε, ἔχοντας αἰσθανθῆ ἐμπιστοσύνη πρός τόν ἄλλον, θά καταστῆ δυνατόν ἕνας γνήσιος, ἀνιδιοτελής καί ὄντως ἀδελφικός διάλογος. Μόνον τότε μποροῦμε νά ὑποδείξουμε στόν ἄλλον ὅτι «ἡ διεξαγωγή τοῦ πολέμου ἀποτελεῖ τήν ἔσχατη ἀπόδειξη ἀποτυχίας τοῦ νόμου τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ». Καλό εἶναι, ὅσο δέν προβαίνουμε σέ ὁποιαδήποτε αὐτοκριτική, νά σωπαίνουμε καί νά μή ρίχνουμε λάδι στήν φωτιά. Διότι ἡ Διακήρυξη τῆς Μητροπόλεως Δημητριάδος αὐτό κάνει. Ἐκτός ἐάν, γενόμενη ὄργανο πολιτικῶν ἐπιδιώξεων, ἀποσκοπεῖ σέ ἀλλότριους σκοπούς, τούς ὁποίους ἡ ἴδια γνωρίζει…
Τό Φανάρι ἠθικός αὐτουργός τοῦ πολέμου
Τό κείμενο τῆς Διακήρυξης, ἀποτελεῖ κατ’οὐσίαν ἕνα πολιτικό κείμενο, χωρίς τήν παραμικρή ἔνδειξη σεβασμοῦ καί ἀγάπης πρός ἕνα Πατριαρχεῖο, πού τυγχάνει μάλιστα τό πολυπληθέστερο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀλλά δίχως καί τῆς ἀνάλογης αἴσθησης ἐκκλησιολογικῆς αὐτοσυνειδησίας, ὁπότε καί θά πρυτάνευε ἡ ἀρχή τῆς ἑνότητος, γιά τήν ὁποία τόσο κόπτεται ἡ Μητρόπολις Δημητριάδος καί ὁ ἐξ αὐτῆς ἐλεγχόμενος θεολογικός σύνδεσμος τοῦ «Καιροῦ», ὅταν πρόκειται γιά τήν Οἰκουμενική διαχριστιανική ἑνότητα. Ἀναφέρεται χαρακτηριστικά ὅτι ἡ Ρωσική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία «ἐνθαρρύνει τήν ἐχθρότητα» μέσα στίς κοινότητές της καί ὅτι «ἀπορρίπτουμε τήν αἵρεση τοῦ “ρωσικοῦ κόσμου”», «ὅπως ἡ Ρωσία εἰσέβαλε στήν Οὐκρανία, ἔτσι καί τό Πατριαρχεῖο Μόσχας τοῦ Πατριάρχη Κυρίλλου εἰσέβαλε στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, γιά παράδειγμα στήν Ἀφρική».
Δέν εἶναι ἆραγε ὑποκρισία νά κατηγορῆς γιά ἐχθρότητα, αἵρεση καί εἰσβολή τήν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας, ἀποκρύπτοντας ὅτι ἦταν πρῶτο τό Φανάρι πού εἰσπήδησε σέ ξένη ἐκκλησιαστική δικαιοδοσία, ἀμφισβητώντας ἔμπρακτα τήν ἐπί σειρά αἰώνων ἀναγνωρισμένη ἀπό τό ἴδιο δικαιοδοσία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας ἐπί τῆς Οὐκρανίας;
Μιλᾶ γιά ἐχθρότητα καί αἵρεση ὁ Μητροπολίτης Δημητριάδος κ. Ἰγνάτιος, ὁ ὁποῖος συλλειτουργώντας στόν Ἅγιο Νικόλαο Βόλου μέ τόν σχισματικό “ἐπίσκοπο” Ὀλβίας Ἐπιφάνιο Δημητρίου, τόν Ὀκτώβριο 2019, ὅπου ἔγινε ἡ πρώτη μνημόνευση στά ὅρια τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας τοῦ σχισματικοῦ Μητροπολίτη Κιέβου Ἐπιφανίου, ἐπισφράγισε πρῶτος αὐτός τήν ἀναγνώριση τῆς σχισματικῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας ἀπό τήν Ἑλλαδική Ἐκκλησία; Δέν εἶναι αὐτό ἐχθρότητα καί εἰσβολή πρός μία ἀδελφή Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί καταπάτηση τῶν Ἱερῶν Κανόνων;
Ἐχθρότητα πρός τήν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας δέν εἶναι ἡ πράξη τοῦ Πατριάρχη Βαρθολομαίου νά ταξιδεύση στήν Πολωνία μέ σκοπό νά ἐπισκεφθῆ τά κέντρα φιλοξενίας προσφύγων ἀπό τήν Οὐκρανία; Ἡ πράξη αὐτή δέν καταδεικνύει ὅτι γιά τόν Πατριάρχη ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας εἶναι -κατά τά λεγόμενά του- ἕνα «βαρίδι», τό ὁποῖο πρέπει νά τό πετάξη, γιά νά ἐλευθερωθῆ δῆθεν ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία; Ἀκόμη ὅμως ἀποδεικνύει ὅτι εἶναι γιά αὐτόν πραγματικός ἀντίπαλος, πρός τόν ὁποῖο νοιώθει ὑποχρεωμένος, σέ μία κίνηση ὑψηλοῦ συμβολισμοῦ νά βρεθῆ ἀπέναντί του, σάν σέ χαράκωμα σέ πεδίο μάχης, μέ τήν Οὐκρανία νά τούς χωρίζη. Ὁ τόσο –ἐπιλεκτικά– ὅμως εὐαίσθητος Πατριάρχης, ποτέ δέν διανοήθηκε κἄν νά κάνη παρόμοια κίνηση πρός τήν ὁμόδοξη Σερβία, ὅταν ἡ χώρα βομβαρδιζόταν ἀνηλεῶς ἀπό τά νατοϊκά ἀεροπλάνα, μέ φωτογραφίες τῆς ἐποχῆς νά ἐπιδεικνύουν τό ἀληθινά σατανικό πρόσωπο τῶν ἐπιτιθεμένων, καθώς ἔγραφαν πάνω στίς βόμβες τήν “εὐχή”, καλό Πάσχα!
Γιατί νά μή πάη στά κέντρα προσφύγων τῆς Γερμανίας ἤ ἄλλων γειτονικῶν χωρῶν, γιατί εἰδικά στήν Πολωνία, μία χώρα μέ ἀκραῖο καί ἀπολύτως ἐπιθετικό ἀντιρωσικό αἴσθημα; Μήπως, διότι στήν τρέχουσα στιγμή, ἡ Πολωνία ἐνσαρκώνει τήν πλέον ἐπιθετική ἀμερικανο–νατοϊκή πολιτική;
Ἡ παρουσία τοῦ Πατριάρχη στήν Πολωνία δέν λειτουργεῖ στόν ἁπλό ἄνθρωπο ὡς ἁπτή εἰκόνα, μέ τήν ὁποία σχηματοποιεῖται ἡ ἀντιπαλότητα, ἡ ἐχθρότητα; Δέν εἶναι αὐτό ὑποκρισία τήν στιγμή πού τό Φανάρι εἶναι ὁ ἠθικός αὐτουργός αὐτοῦ τοῦ πολέμου πού ὄχι μόνον δέν τόν ἀπέτρεψε, ἀλλά τόν πυροδότησε, νομιμοποιώντας τόν ἀκραῖο νεοναζιστικό ἐθνοφυλετισμό τῶν Οὐκρανῶν, ἀναγνωρίζοντας μία “ἐκκλησία”, τό κύριον προσόν τῆς ὁποίας εἶναι ἡ στήριξη μιᾶς “καθαρῆς καί ἄριας” οὐκρανικότητας, πού πέρασε μέσα ἀπό τήν πολύ πρόσφατη νομοθετική κατάργηση ὅλων τῶν ἐθνικοτήτων τῆς χώρας (καί τῆς Ἑλληνικῆς συμπεριλαμβανομένης);
Ἡ Μητρόπολις Δημητριάδος ἔχει ταυτισθῆ πλήρως μέ τήν δυτικήν προπαγάνδα
Σημειώνεται στήν Διακήρυξη ὅτι «Ἡ ὑποστήριξη πολλῶν μελῶν τῆς ἱεραρχίας τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας στόν πόλεμο τοῦ Προέδρου Πούτιν… ἔχει τίς ρίζες της σέ μία μορφή ὀρθόδοξου ἐθνοφυλετικοῦ θρησκευτικοῦ φονταμενταλισμοῦ, μέ χαρακτήρα ὁλοκληρωτικό… (ὁ ὁποῖος) ἔχει υἱοθετηθεῖ ἀκόμη ἀπό τήν ἀκροδεξιά, ἀλλά καί ἀπό καθολικούς καί προτεστάντες φονταμενταλιστές». Γίνεται ἀντιληπτό ὅτι ἡ Μητρόπολις Δημητριάδος ἔχει ταυτισθῆ πλήρως μέ τήν δυτική προπαγάνδα, ἡ ὁποία στήν προσπάθειά της νά δικαιολογήση τόν οὐκρανικό ναζισμό, ὁ ὁποῖος δέν εἶναι δυνατόν πιά νά κρυφθῆ, ἔχει υἱοθετήσει τήν ρωσοφοβία ὡς μία νέα παγκόσμια ἰδεολογία. Οἱ συντάκτες τῆς Διακήρυξης ἀντί νά συνειδητοποιήσουν ὅτι αὐτό πού κτίσθηκε στήν Οὐκρανία τά τελευταῖα χρόνια εἶναι μία ὁλοκληρωτική φιλελεύθερη ναζιστική ἰδεολογία, ταυτίζονται μέ αὐτήν καί ἐπιλέγουν νά ἀντιστρατευθοῦν ἕνα κόσμο, ὁ ὁποῖος διακατέχεται ἀπό ἔντονο πατριωτικό πνεῦμα.
Ἆραγε πιό φρόνιμο δέν θά ἦταν γιά τούς συντάκτες τῆς Διακήρυξης νά σιωποῦσαν ἀντί νά προπαγανδίζουν ὅτι «σύμφωνα μέ αὐτήν τήν διδασκαλία, ἀπέναντι στόν “ρωσικό κόσμο” στέκεται ἡ διεφθαρμένη Δύση, ἡ ὁποία ἔχει συνθηκολογήσει μέ τόν “φιλελευθερισμό”, τήν “παγκοσμιοποίηση”, τήν “χριστιανοφοβία”, τά “δικαιώματα τῶν ὁμοφυλοφίλων” καί τήν “στρατευμένη ἐκκοσμίκευση”. Ἀπέναντι στήν Δύση καί ὅλους ἐκείνους τούς Ὀρθοδόξους πού ἔχουν ἐκπέσει σέ σχίσμα καί πλάνη, (ὅπως ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης) στέκεται τό Πατριαρχεῖο Μόσχας…». Δέν γνωρίζουμε ἐάν στέκεται τό Πατριαρχεῖο Μόσχας καί ὁ Πρόεδρος Πούτιν ἀπέναντι στήν Δύση, αὐτό πού ξέρουμε πολύ καλά εἶναι ὅτι ἡ Δύση εἶναι πλήρως διεφθαρμένη, ὑποταγμένη στά σχέδια σατανοκίνητων ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι μοναδικό σκοπό ἔχουν ὄχι μόνον νά περιθωριοποιήσουν τήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά νά σβήσουν τήν πίστη ἄν εἶναι δυνατόν ἀκόμη καί ἀπό τήν συνείδηση τῶν ἀνθρώπων. Τήν συντονισμένη προσπάθεια ὑπερεθνικῶν ὀργανισμῶν, Κυβερνήσεων καί πλούσιων “φιλάνθρωπων” ὁλιγαρχῶν πρός τήν ἀποϊεροποίηση τῆς Δύσης καί τήν ἐμπέδωση ἑνός ἀχαλίνωτου ἡδονιστικοῦ μηδενισμοῦ, δέν τήν βλέπει ἡ Μητρόπολις Δημητριάδος; Μήπως αὐτό σημαίνει ὅτι ἔχει πλέον ὑποταχθῆ ὁλοκληρωτικά στήν οἰκουμενιστική θεώρηση τῆς Δύσης, πού προκειμένου νά ἐπιτύχη τούς μακροπρόθεσμους σκοπούς της, δέν διστάζει νά ὑποστηρίξη ἕως καί μία ὁλοκληρωτική ναζιστική ἰδεολογία;
Ἔμπρακτος σύμπλευσις καί ἰδεολογική ταύτισις ἐκκλησιαστικῶν καί πολιτικῶν κέντρων
Μεταξύ τῶν ἄλλων κατηγορεῖται ἡ Ρωσική Ἐκκλησία στήν Διακήρυξη τῆς Μητροπόλεως Δημητριάδος καί γιά ἐθνοφυλετισμό, τήν στιγμή πού ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ὑποδεικνύει στούς ὑποκριτές Φαρισαίους ὅτι «ὁ ἀναμάρτητος ὑμῶν πρῶτος λίθον βαλέτω ἐπ’ αὐτήν». Πῶς κατηγοροῦν μέ τόση εὐκολία τό Πατριαρχεῖο Μόσχας καί δέν κατηγοροῦν τό Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως, τόν ἠθικό αὐτουργό αὐτοῦ τοῦ πολέμου καί εἰδικά τόν Πατριάρχη Βαρθολομαῖο γιά τήν παπίζουσα θεολογία πού θέλει νά ἀναδείξη ὡς ἀνάγκη τήν ὕπαρξη ἑνός πρώτου στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, σφετεριζόμενος μέ αὐτόν τόν τρόπο ὡς ἄλλος Πάπας τῆς Ἀνατολῆς τήν ἐξουσία τοῦ ἴδιου τοῦ Χριστοῦ; Δέν εἶναι αὐτό ὑποκρισία; Δέν ἀποτελεῖ ἔμπρακτη σύμπλευση καί ἰδεολογική ταύτιση ἐκκλησιαστικῶν καί πολιτικῶν κέντρων;
Ὅμως χρειάζεται ἐδῶ καί μία σημείωση στά περί “ἀκροδεξιοῦ φονταμενταλιστικοῦ ἐθνοφυλετισμοῦ” λεγόμενα. Εἶναι γνωστό ὅτι τό Φανάρι καί στόν ἑλλαδικό χῶρο ἡ Μητρόπολις Δημητριάδος, ἀποτελοῦν ἰδεολογικούς πυλῶνες κοσμοπολιτισμοῦ, καί δαιμονοποίησης ὁ,τιδήποτε τοῦ ἐθνικοῦ–πατριωτικοῦ. Ἀντί λοιπόν νά καταδικάσουν –σωστά– ἀκραῖα φαινόμενα ἐθνικισμοῦ (ὅπως ἡ περίπτωση τῆς Οὐκρανίας ἐπί παραδείγματι), καί νά ἀναδείξουν τήν πεμπτουσία τῆς Ὀρθόδοξης χριστιανικῆς ἀδελφοσύνης στά πλαίσια τῆς ὁμόδοξης κοινῆς ταυτότητας, διδάσκοντας ἔτσι, τόν ὑγιῆ πατριωτισμό (τήν φυσική ἀγάπη πρός τήν Πατρίδα), ἐντός ὅμως τοῦ ὑγιοῦς ὑπερεθνικοῦ χαρακτήρα σύνολης τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, ὡς Σώματος Χριστοῦ, αὐτοί, ταυτίζουν ἐμμονικά ὁ,τιδήποτε τό ἐθνικό–πατριωτικό, μέ τόν ἐθνικισμό, καί τήν μόνη ἀληθινή ὑπερεθνική–ὑπερταξική πραγματικότητα (Ἰουδαῖος–Ἕλλην, πλούσιος–φτωχός) πού ἀποτελεῖ ἡ Ἐκκλησία, τήν ἐννοοῦν ὅτι σημαίνει ἕνα ἄνευ ὁρίων κοσμοπολιτισμό, “ἀνοικτῶν συνόρων, ἀνοικτῶν κοινωνιῶν” καί δικαιωματισμοῦ.
Πληροφορηθήκαμε ὅτι ἡ Ἱερά Κοινότητα τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί οἱ Ἱερές Μονές δέχονται τεράστιες πιέσεις ἀπό ἐξωτερικούς θεσμικούς παράγοντες μέ σκοπό νά διώξουν τούς Ρώσους μοναχούς πού ζοῦν καί ἀσκοῦνται στήν Αὐτοδιοίκητη Ἁγιορειτική Μοναχική Πολιτεία. Ἥδη ἀναφέρεται ὅτι ἔχουν συμβῆ κάποιες διώξεις…
Ἡ Διακήρυξη τῆς Μητροπόλεως Δημητριάδος ἔρχεται νά προστεθῆ, ὡς ἕνα ἀκόμη ἄτοπο, ἀπό ἕνα μέρος τῆς διοικούσης Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία ἔχει θέσει τήν ἐξυπηρέτηση τῶν κάθε εἴδους συμφερόντων της πάνω ἀπό τήν ἀναζήτηση τῆς ἀληθείας καί τοῦ δικαίου. Συνιστᾶ ὅμως καί μία ἀπρέπεια πρός μία ἀδελφή Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, τήν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας. Ἴσως εἶναι ἀσήμαντο τό κόστος τῆς ἀπρέπειας στούς Συνοδικούς κύκλους τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ὅμως ὁ λαός τοῦ Θεοῦ, παρακολουθώντας τίς ἐξελίξεις καί βλέποντας τίς διακηρύξεις τῶν ἐκκλησιαστικῶν ταγῶν ταράσσεται καί θλίβεται. Διότι βλέπει ὅτι ἕνα μικρό μέρος τῆς ἐκκλησιαστικῆς του ἡγεσίας, ἔχει τήν δύναμη νά ἐπιβάλλη τήν γνώμη του, ἐπί ὅλων τῶν ὑπολοίπων πού ἁπλῶς σιωποῦν, καί ἐν τέλει νά ταυτίζεται πλήρως μέ τήν ὑποταγμένη καί ἐξαρτημένη ἀπό ἐξωχώρια κέντρα, πολιτική του ἡγεσία.
