Γ΄ Κυριακὴ Νηστειῶν-Σταυροπροσκυνήσεως
Του Μητροπολιτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου
ΣΗΜΕΡΑ, Γ΄ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν, προσκυνοῦμε τὸ σταυρὸ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Μιλήσαμε ἄλλοτε γιὰ τὸ μοναδικὸ καὶ ἀνεπανάληπτο σταυρὸ ποὺ
σήκωσε καὶ ὑπέμεινε ὁ Κύριος, τὴ μόνη παρηγορία καὶ τὸ σωσίβιο τῆς
ἀνθρωπότητος, τὸ σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ. Ἄλλη φορὰ μιλήσαμε γιὰ τὸ σταυρὸ
τοῦ πιστοῦ, τὸ σταυρὸ δηλαδὴ ποὺ ὁ καθένας ἀπὸ μᾶς πρέπει νὰ σηκώσῃ.
Τώρα θὰ μοῦ ἐπιτρέψετε νὰ προχωρήσω λίγο ἀκόμη καὶ νὰ πῶ, ὅτι ὁ τίμιος
σταυρός, εἰδικῶς καὶ ἐξαιρετικῶς γιὰ μᾶς τοὺς ῞Ελληνες, σημαίνει καὶ
κάτι ἄλλο· εἶνε καὶ τὸ ἐθνικό μας σύμβολο.
* * *
῍Αν πᾶτε στὰ ῾Ηνωμένα ῎Εθνη, ἐκεῖ θὰ δῆτε στὸ προαύλιο τοῦ μεγάρου τῶν ῾Ηνωμένων ᾿Εθνῶν νὰ εἶνε στημένα κοντάρια σημαιῶν. Πόσες σημαῖες; 155 σημαῖες κυματίζουν. Σεβόμεθα κάθε σημαία, καὶ τοῦ μικροτέρου ἀκόμη ἔθνους. ῍Αν παρατηρήσετε τὶς σημαῖες μία πρὸς μία, θὰ δῆτε ὅτι ἔχουν ἐπάνω τους ἀποτυπωμένα διάφορα σύμβολα, τὰ ὁποῖα χαρακτηρίζουν τὸ λαὸ κάθε κράτους.
Στὴ μιὰ σημαία θὰ δῆτε τὸ
λιοντάρι, σύμβολο τῆς δυνάμεως ποὺ εἶχε τὸ ἔθνος αὐτὸ τὸ ἰσχυρό. Σὲ
ἄλλη σημαία θὰ δῆτε μία δέσμη ἀπὸ βέργες, ὡς σύμβολο τῆς ἑνότητος τοῦ
ἔθνους. Σὲ ἄλλη σημαία θὰ δῆτε ἕνα μισοφέγγαρο, τὸ ἄθλιο μισοφέγγαρο
ποὺ στάζει αἷμα ἀπὸ τὰ ἐγκλήματα· εἶνε ἡ σημαία τῶν Τούρκων. Σὲ ἄλλη
σημαία μεγάλης δυνάμεως, ὑπερδυνάμεως, θὰ δῆτε τὰ ἀστέρια τοῦ οὐρανοῦ.
Καὶ σὲ ἄλλη σημαία, ἄλλου μεγάλου κράτους ὅπου ἐπικρατοῦσε ἡ ἀθεΐα, θὰ
δῆτε τὸ σφυροδρέπανο. Καὶ σὲ ἄλλες σημαῖες θὰ δῆτε ἄλλα σύμβολα. Στὴ
δική μας σημαία; οὔτε λιοντάρια, οὔτε ἀστέρια, οὔτε σφυροδρέπανα, οὔτε
κάποιο ἄλλο ἐπίγειο σύμβολο. Στὴν ἑλληνικὴ σημαία θὰ δῆτε τὸν τίμιο
σταυρό.
Μάλιστα. ᾿Ανέκαθεν τὸ ῾Ελληνικὸ ἔθνος ἐθρήσκευε. Καὶ ὅταν διὰ
τοῦ ἀποστόλου Παύλου γνώρισε τὸν ἀληθινὸ Θεό, ἄφησε τὶς ψευδεῖς
θεότητες τῶν εἰδώλων καὶ ἐγκολπώθηκε τὸ εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ.
Ἰδιαιτέρως ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ
Μεγάλου Κωνσταντίνου, ὁ ὁποῖος στὸν Τίβερι ποταμό, παρὰ τὴν Μουλβία
γέφυρα, κατενίκησε τὸν Μαξέντιο, κατήργησε τὶς εἰδωλολατρικὲς σημαῖες
καὶ ὕψωσε σημαία χριστιανική, τὸ λάβαρο μὲ τὸ «ἐν τούτῳ νίκᾳ». Ἔτσι ὁ
σταυρὸς ἔγινε σημαία τῶν στρατευμάτων τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου.
Ἔγινε ἔπειτα στὸ Βυζάντιο σύμβολο στὴν κορυφὴ τοῦ τρούλλου τῆς
῾Αγια-Σοφιᾶς, ὅπου ἔλαμπε τὴ νύχτα καὶ φώτιζε τὴν βασιλίδα τῶν πόλεων,
τὴν πόλι τῶν ὀνείρων μας (ὅπως λάμπει καὶ ὁ ἄλλος σταυρὸς ποὺ ὑψώσαμε μὲ
τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ ἐμεῖς ἐπάνω στὸ ῞Υψωμα 1020 τῆς Φλωρίνης καὶ
φωτίζει τὴν πόλι). Ὁ σταυρὸς ἦταν σημαία τῶν στρατευμάτων καὶ τοῦ
῾Ηρακλείου καὶ τῶν ἄλλων μεγάλων βασιλέων καὶ αὐτοκρατόρων, ποὺ
ἠγωνίζοντο κατὰ τῶν βαρβάρων ψάλλοντας «Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ
νικητήρια…». Ὁ σταυρὸς σκέπαζε καὶ τὰ σχολεῖα· τὰ παιδιὰ ἄρχιζαν τὰ
μαθήματα λέγοντας «Σταυρὲ τοῦ Κυρίου, βοήθει μας». Στὸ ἑξῆς ὁ
σταυρὸς θὰ εἶνε πάντοτε τὸ σύμβολο τοῦ ἔθνους μας.
Κι ὅταν, μετὰ ἀπὸ τεσσάρων αἰώνων σκλαβιὰ στοὺς Τούρκους, μὲ τὴ συμβολὴ
τῆς ἁγίας μας ᾿Εκκλησίας τὸ γένος ἀφυπνίσθηκε ἀπὸ τὸ λήθαργο καὶ
κήρυξε τὴν ἐπανάστασι, ὁ Ἀλέξανδρος ῾Υψηλάντης ὕψωσε στὸ ᾿Ιάσιο τῆς
Μολδαβίας τὸν τίμιο σταυρὸ καὶ κάτω ἀπὸ τὴ σκιά του ὥρκισε τὸν
῾Ιερὸ Λόχο λέγοντας «᾿Εν τούτῳ τῷ σημείῳ νικῶμεν», μ᾿ αὐτὸ τὸ ὅπλο
θὰ νικήσουμε. Σταυρὸς ὑπῆρχε στὶς σημαῖες τῶν πρώτων στρατιωτῶν τῆς
῾Ελλάδος, σταυρὸς στὴν περικεφαλαία τοῦ Κολοκοτρώνη, σταυρὸς στὴ
ναυαρχίδα τοῦ Μιαούλη ποὺ κατεναυμάχησε πολλὲς φορὲς τὸν στόλο τῶν
Τούρκων. «Σταυρέ, βοήθει μοι», ἔλεγε κάθε στρατιώτης στὸ Μοριᾶ καὶ κάθε
ἄλλο μέρος τῆς πατρίδος. «Σταυρὲ τοῦ Κυρίου, βοήθει μας», ἔλεγαν καὶ τὰ
παιδιὰ στὰ κρυφὰ σχολειά, ὅπου διάβαζαν τὰ ἱερὰ βιβλία, τὸ Ψαλτήρι καὶ
τ’ ᾿Οχτωήχι, κ᾿ ἦταν εὐλογημένα.
Ὁ σταυρὸς ἐξακολουθεῖ καὶ σήμερα νὰ δεσπόζῃ παντοῦ στὴ ζωή μας. Σταυρὸς
στὰ στήθη τῶν παρθένων μας· σταυρὸς στὴν κορυφὴ τῶν ἐκκλησιῶν μας·
σταυρὸς στὶς γαλανόλευκες σημαῖες μας· σταυρὸς στὰ πηλήκια τῶν
ἀξιωματικῶν καὶ τὰ καπέλλα τῶν στρατιωτῶν μας· σταυρὸς καὶ στὰ μνήματά
μας· ὅταν πεθάνουμε, ἕνας σταυρὸς θὰ δείχνῃ ὅτι κάποτε περάσαμε ἀπὸ τὸ
μάταιο τοῦτο κόσμο.
* * *
Παρ’ ὅλα αὐτά, τί λέτε, τὸν
ἀγαποῦν ὅλοι τὸ σταυρό; ῎Οχι δυστυχῶς. ῞Οταν ἤμουν ἱεροκήρυκας —σᾶς
ὁμιλῶ μὲ παραδείγματα ποὺ ἀντλῶ ἀπὸ μία ἱστορία πενήντα ἐτῶν, μισοῦ
αἰῶνος—, ἔφθασα σ᾿ ἕνα χωριὸ τῶν Γρεβενῶν. Βρίσκω τὸν ἱερέα θλιμμένο,
πονεμένο, κλαμένο. —Τί ἔχεις; —Τὸ χωριό μου δὲν πιστεύει πιὰ στὸ
Χριστό. —Μὴν ἀπογοητεύεσαι, λέω, ἔχε θάρρος· κάτω ἀπὸ τὴ στάχτη ὑπάρχει ἡ
σπίθα κρυμμένη. —Θέλεις νὰ δῇς; μοῦ λέει· ἔλα. Μὲ πάει στὸ νεκροταφεῖο.
Ἐκεῖ τὰ παιδιὰ τοῦ Μὰρξ καὶ τοῦ Λένιν, ποὺ κυριαρχοῦσαν τότε, εἶχαν
ξερριζώσει ὅλους τοὺς σταυροὺς ἀπὸ τοὺς τάφους καὶ στὴ θέσι τους εἶχαν
βάλει σφυροδρέπανα καὶ γροθιές! Μισοῦσαν τὸ σταυρό. Καὶ μόνο σὲ μιὰ
περίπτωσι τὸν «θυμήθηκαν». Ἐνῷ ἡ σταύρωσις ὡς τρόπος θανατικῆς
καταδίκης ἔχει πρὸ πολλοῦ καταργηθῆ, ἐπὶ τῶν ἡμερῶν μας τὴν
ξαναχρησιμοποίησαν· σταύρωσαν ἄνθρωπο! ῏Ηταν ἕνας ἱερεὺς τοῦ ῾Υψίστου
εὐλαβής, πιστὸς καὶ πολύτεκνος, ὁ π. Γεώργιος Σκρέκας ἐφημέριος τοῦ
χωριοῦ Μεγάρχη – Τρικάλων. Ἄθεοι καὶ ἄπιστοι τὸν ἅρπαξαν ἀπὸ τὴν ἁγία
τράπεζα ποὺ ἱερουργοῦσε, τὸν ὡδήγησαν σὰν ἄκακο ἀρνίο ἔξω ἀπὸ τὸ χωριό,
κ᾿ ἐκεῖ τὸν σταύρωσαν πάνω σ᾿ ἕνα δέντρο· καὶ ἦταν Μεγάλη Παρασκευή,
τοῦ ἔτους 1947!…
Μῖσος κατὰ τοῦ σταυροῦ παρατηρήθηκε τὰ τελευταῖα χρόνια καὶ στὴ
γειτονική μας Ἀλβανία. Ζητοῦσαν νὰ ξερριζώσουν τὸ σταυρὸ ὄχι μόνο ἀπὸ
τὰ μνήματα ἀλλ’ ἀπὸ παντοῦ.
Νὰ προφητεύσω; ἁμαρτωλὸς εἶμαι ὅπως κ᾿ ἐσεῖς καὶ «δὲν εἶμαι ἄξιος νὰ
φιλήσω τὰ πόδια των σας», ὅπως ἔλεγε ὁ Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός. Ἀλλὰ πιστεύω
στὴ Γραφή, στὸ Εὐαγγέλιο, στὴν ᾿Αποκάλυψι, καὶ λέω· θὰ δοῦμε πολλὰ
ἄσχημα πράγματα. Μπῆκε στὸ ἔθνος μας καὶ ἰδιαιτέρως στὰ παιδιά μας τὸ
μικρόβιο τῆς ἀπιστίας καὶ ἀθεΐας. Ἀπὸ μικρὰ τὰ ποτίζουν μὲ τὸ ἀφιόνι
αὐτό. Ὅταν δοῦν κανένα παιδὶ νὰ ψάλλῃ στὸ Χριστὸ «῾Ωσαννά» (Ματθ.
21,15), ἐξοργίζονται καὶ θέλουν εἰ δυνατὸν νὰ τὸ πνίξουν· γιατὶ
ὑπάρχουν ἀκόμα νέοι καὶ νέες ποὺ τολμοῦν καὶ ὑπερασπίζουν τὴν πίστι καὶ
τὰ δίκαια τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Εκκλησίας μας.
* * *
Μαῦρες ἡμέρες ἔρχονται, ἀδελφοί
μου. Ποτέ ἄλλοτε δὲν ἦταν τὰ πράγματα τόσο σοβαρά. Ἔζησα ἡμέρες
δύσκολες καὶ πέρασα πολλὲς περιπέτειες, ἀλλὰ ποτέ ἄλλοτε δὲν ἀνησύχησα
τόσο πολὺ ὅσο ἀνησυχῶ τώρα. ῎Ερχεται «θλῖψις μεγάλη, οἵα οὐ γέγονεν ἀπ᾿
ἀρχῆς κόσμου» (Ματθ. 24,21).
Νὰ εἴμεθα ἕτοιμοι ὅλοι μας, μικροὶ καὶ μεγάλοι, νὰ ποῦμε ἕνα νέο
ἱστορικὸ «ὄχι». Τὸ πρῶτο «ὄχι» τὸ εἴπαμε πάνω στὰ ψηλὰ βουνὰ τῆς Πίνδου·
τὸ δεύτερο ἱστορικὸ «ὄχι» νὰ βγῇ μέσα ἀπ᾿ τὴν καρδιὰ τῆς ῾Ελλάδος μας·
νὰ μὴν ἀφήσουμε νὰ προχωρήσουν οἱ ἄθεοι καὶ ἄπιστοι. ῎Εξω ἀπὸ κόμματα
καὶ κομματικὲς τοποθετήσεις! Δὲν εἴμεθα ὄργανα οὐδενὸς κόμματος· εἴμεθα
ὄργανα μόνο τῆς ῾Ελλάδος καὶ τοῦ Χριστοῦ μας· καὶ αὐτὰ τὰ δύο κηρύττουμε
καὶ διασαλπίζουμε παντοῦ ὅπου βρεθήκαμε ἐπὶ πενήντα τώρα χρόνια,
τελευταίως δέ, γέρων πλέον ἐπίσκοπος, ἐδῶ στὴν ἱερὰ μητρόπολι Φλωρίνης.
᾿Εδῶ σ’ αὐτὴ τὴν ἀκρόπολι, σ’ αὐτὸ τὸ μετερίζι θὰ σταθοῦμε καὶ πάλι,
ἀγαπητοί μου. ῞Ολοι, γύρω ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο, νὰ δώσουμε τὴ μάχη χέρι μὲ
χέρι, στῆθος μὲ στῆθος. Μείνετε πιστοί. Θὰ δώσουμε πνευματικὴ μάχη·
ὄχι μὲ ὅπλα πυρηνικὰ οὔτε μὲ βόμβες νετρονίου· θὰ δώσουμε τὴ μάχη μὲ
ὅπλο τὸν τίμιο σταυρό. Δὲν θὰ μπορέσουν ποτέ νὰ ξερριζώσουν ἀπ᾿ τὶς
καρδιές μας τὸν τίμιο σταυρό. Θὰ τὸν κρατήσουμε τὸ σταυρὸ ὡς κειμήλιο,
ὡς θησαυρό, ὡς ὄασι, ὡς σύμβολο ἀθανάτων ἰδεῶν. Ἔτσι θὰ
προχωρήσουμε πρὸς τὰ ἐμπρός. Καί, εἰς πεῖσμα τῶν δαιμόνων τῆς
κολάσεως, θὰ σταθοῦμε καὶ ὡς πρόσωπα καὶ ὡς οἰκογένειες καὶ ὡς ἔθνος
καὶ ὡς κοινωνία. Τότε θὰ αἰσθανθοῦμε τὴ δύναμι ποὺ ἔχει τὸ «ἐν τούτῳ
νίκᾳ» καὶ θὰ ψάλουμε ἀπὸ τὰ βάθη τῆς ψυχῆς μας· «Τὸν σταυρόν σου
προσκυνοῦμεν, Δέσποτα, καὶ τὴν ἁγίαν σου ἀνάστασιν δοξάζομεν».
Καὶ πέντε νὰ μείνετε, καὶ ἕνας νὰ μείνῃς, μὴ ὑποστείλῃς τὴ σημαία τῆς
πίστεως. Παρακαλῶ τὸ Θεὸ νὰ σᾶς προστατεύῃ ἀπὸ παντὸς κακοῦ, ἐσᾶς καὶ
τὶς οἰκογένειές σας· ἀμήν.
† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
(Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου στον ιερό ναό του Ἁγίου Παντελεήμονος Φλωρίνης ἑσπέρας 21-3-1982)