Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
Στη Χώρα της Τήνου πριν από μερικά χρόνια ρωμαιοκαθολικός κληρικός μου είπε ότι ήταν λάθος των Ελλήνων να αρνηθούν να υποταγούν στον Πάπα και να εκδυτικισθούν. Τον ερώτησα: «Δηλαδή να γινόμασταν Βησσαρίωνες;» και με φυσικότητα μου απάντησε: «Ναι, ακριβώς. Άσχημα πέρασε ο Βησσαρίωνας και όσοι Έλληνες τον ακολούθησαν;...».
Θυμήθηκα τα λόγια του παπικού κληρικού διαβάζοντας σε καθημερινή εφημερίδα άρθρο του άγγλου καθηγητού κ. Ρόντρικ Μπίτον. Σε αυτό συνέδεσε τους Έλληνες, που κάνουν το λάθος να αρνούνται να εμβολιασθούν, με τους προγόνους τους, που θεωρεί ότι έκαμαν «λάθος» να αρνηθούν, το 1438-39 να υποχωρήσουν στον Πάπα και να απαρνηθούν την ιδιοπροσωπία τους. Με τον συλλογισμό του ο κ. Μπίτον, ασφαλώς ακουσίως, ηρωοποιεί τους ανεμβολίαστους Έλληνες και εκδηλώνει και αυτός την πεποίθηση ότι ο Ελληνισμός θα σωζόταν από τους Οθωμανούς αν υποτασσόταν στον Πάπα...
Ο Ελληνισμός είχε πικρή εμπειρία της κατοχής των Φράγκων, από το 1204 και μετά. Ο Γάλλος πολιτικός και ιστορικός Εντουάρ Μπινιόν (1771-1841) στη μελέτη του «Οι κυβερνήσεις και οι λαοί από το 1814 μέχρι σήμερον (1823)» γράφει μεταξύ άλλων: «Η αιχμαλωσία του ελληνικού έθνους δεν αρχίζει από την άλωσιν της Κωνσταντινουπόλεως παρά των Οθωμανών.... Οι αληθείς ολετήρες του ελληνικού κράτους είναι οι σταυροφόροι και όχι οι Μουσουλμάνοι».
Στην άποψη του παπικού ιερωμένου, του κ. Μπίτον και κατ΄ επέκταση της Δύσης και του ελληνικού δυτικόφρονος εποικοδομήματος απαντά ο ιδιοφυής ιστορικός μας Σπυρίδων Ζαμπέλιος. Στη μελέτη του περί του μεσαιωνικού Ελληνισμού, που περιλαμβάνεται στο σύγγραμμά του «Άσματα Δημοτικά της Ελλάδος» (Εκδ. 1852), γράφει ότι το Γένος των Ελλήνων βρέθηκε μπρος στο δίλημμα: Να στρέψει όμμα συνδιαλλακτικό προς τη Δύση, να παραδεχθεί τον Παπισμό, να συγχωνευθεί μετά των εσπερίων εθνών, να απολέσει την αρχαιόγονη φύση του, να εξουθενηθεί στον ωκεανόν των δυτικών εθνικοτήτων, να αποταχθεί από την αυθεντία του παρελθόντος, χωρίς πάντως τη βεβαιότητα ότι θέλει σωθεί από την βαρβαρική πλημμύρα, ή να παραχωρήσει τον βυζαντινό θρόνο και την πολιτεία και να διατηρήσει την ταυτότητά του «ως παλλάδιο εντός του οποίου ήθελε καταφύγει και κρυφτεί ο σπόρος της ελευθερίας»;
Με άλλες λέξεις, γράφει ο Ζαμπέλιος, τι έπρεπε να δώσει βορά στον αδυσώπητο δράκοντα της ανάγκης; Τελικά οι Έλληνες διατηρήσαμε την ιδιοπροσωπία μας ακολουθώντας το «Μη μέταιρε (μεταθέτεις) όρια αιώνια τα οποία έθεντο οι πατέρες σου!». Και σχολιάζει ο ιστορικός μας: «Οι Ευρωπαίοι δεν εννόησαν και δεν εξετίμησαν δεόντως την αληθινή φύση του περί Ενώσεως ζητήματος, διότι δεν γνώρισαν καλώς τη φύση και την αποστολή της Ορθοδοξίας. Διότι δεν εννόησαν ότι δόγμα θρησκευτικό, όπως το ελληνικό είναι όρος της του έθνους ατελευτησίας, είναι αυτό τούτο το Έθνος».
