Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς ο Χρυσόστομος της Σερβίας
Ο φωτισμένος και χαριτωμένος λόγος ενός μεγάλου αγίου της οικουμενικής Ορθοδοξίας, που δεν δειλιάζει να πει την αλήθεια υπονοώντας ότι και ο κομμουνισμός και ο ναζισμός είναι μεγέθη ασυμβίβαστα με το χριστιανικό ήθος. Και αυτό διότι περιορίζουν και καταργούν την ελευθερία, την δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τον ύψιστο αναφαίρετο σεβασμό στην αξία της προσωπικότητας του ανθρώπου, ακυρώνουν το μήνυμα της θεανθρώπινης, αναστάσιμης εν Χριστώ ελπίδος και είναι υπόλογοι για γενοκτονίες με εκατομμύρια θύματα.
Αυτό που έχει μεγάλη σημασία είναι ότι ο άγιος Νικόλαος ακολουθώντας με μέγιστη ακρίβεια τη θεολογία, την εμπειρία, τη μεθοδολογία, την φιλάνθρωπη κατά Θεόν Αγάπη των φίλων του Θεού των Αγίων, των θεούμενων, μισεί απύθμενα την πλάνη, την αίρεση, την αμαρτία την αρρώστια. Και αυτό γιατί αν αυτά ταυτιστούν με την Αλήθεια και την υγεία αυτομάτως διακυβεύεται η σωτηρία της υπάρξεως που είναι υπερπολύτιμη από την άπειρη αξία που της έδωσε η άπειρη φιλανθρωπία της θείας οικονομίας του Σαρκωμένου Λόγου. Ενώ υπάρχει από τη μία άπειρο μίσος για την αίρεση, την πλάνη υπάρχει από την άλλη άπειρη αγάπη για τον αιρετικό, το πλανώμενο πρόσωπο το οποίο είναι φορέας της πλάνης (χωρίς ποτέ να παύει συγχρόνως να είναι φορέας και εικόνα της δόξης του Θεού), και δυστυχεί κάτω από την ανελευθερία ενός φαντασιακού υποκατάστατου που αναζητά όλο και περισσότερο χώρο στην καρδία του για να τον υποδουλώσει ολοκληρωτικά και να τον αποστερήσει από την αναφαίρετο δικαίωμά του να ζήσει αληθινά και να πραγματώσει το σκοπό για τον οποίο πλάσθηκε, την θέωση, την αγιότητα της υπάρξεώς του. «Η ορθόδοξη πίστη μας δείχνει τον τρόπο της θεραπείας για να φθάσουμε στην πνευματική υγεία, όπως θα λατρεύουμε πραγματικά τον Θεό. Όταν αλλοιώνεται η πίστη, τότε αλλοιώνεται και ο τρόπος και η μέθοδος της θεραπείας. Αυτό το βλέπουμε σε διάφορες ομολογίες και άλλες θρησκείες. Πιστεύουμε ότι η διαφορά της Ορθοδοξίας από άλλες ομολογίες και άλλες θρησκείες βρίσκεται, κυρίως, στο θέμα της θεραπείας. Η Ορθοδοξία έχει τέλειο θεραπευτικό σύστημα. Γνωρίζει την υγεία, βλέπει με ειλικρίνεια τα τραύματα του ανθρώπου και συνιστά τέλειο θεραπευτικό τρόπο αγωγής. Έτσι ισχυριζόμαστε ότι, όταν αλλοιώνεται η πίστη, τότε αλλοιώνεται και η θεραπεία του ανθρώπου. Τότε ο άνθρωπος δεν μπορεί να θεραπευθεί και έτσι δεν μπορεί να αποκτήσει πραγματική σχέση και κοινωνία με τον Θεό. Οι άγιοι Πατέρες υποδεικνύουν και παρουσιάζουν αυτήν την θεραπευτική αγωγή. Και οι αγώνες για την διαφύλαξη της πίστεως έγιναν για να διασωθεί η μέθοδος θεραπείας». Αυτό το τέλειο θεραπευτικό σύστημα με το καλύτερο δυνατό τρόπο εκφράζει στο βίο του ο άγιος Νικόλαος.
Το πρώτο ντοκουμέντο αφορά μια επιστολή του αγίου Νικολάου που περιγράφει με έναν λίαν συνοπτικό τρόπο τα διαρκή και αιμοσταγή εγκλήματα και την επάρατη φιλοσοφία του κομμουνισμού που έπληττε την αγιασμένη με αίμα πλήθους μαρτύρων ρώσικη γη. Η Γιουγκοσλαβία ακόμη δεν είχε δοκιμάσει την μάχαιρα του κομμουνισμού και του ναζισμού.
Εδώ φαίνεται η ξεχειλείζουσα από αγάπη καρδιά του αγίου να τολμήσει να τοποθετηθεί όχι μόνο για τα διαρκή πρωτόγνωρα εγκλήματα της οικουμενικής ανθρωπότητας αλλά και διότι συγχρόνως ήταν και απηνής αιμοσταγής διωγμός με πληθώρα βασανιστηρίων κληρικών και λαϊκών της χριστιανικής πίστεως. Παρόλο που καταδικάζει αβίαστα την κοσμοθεωρία του κομμουνισμού και την εγκληματική εφαρμογή της πάνω σε εκατομμύρια αθώα θύματα (κάτι το οποίο αδυνατούν σήμερα να το πράξουν και για τον ναζισμό και για τον κομμουνισμό οι σημερινοί θεσμικοί και μη, εκκλησιαστικοί και πολιτειακοί θεσμοί), από την άλλη στην σκέψη, στο μυαλό του, στην καρδιά του αλλά και στη συνείδηση και στις προσευχές ολόκληρου του πληρώματος της Εκκλησίας βρίσκονται οι υποστηρικτές του κομμουνισμού, θύματα και αυτοί αυτού του μισάνθρωπου μορφώματος.
Το σώμα της Εκκλησίας έχει ως κεφαλή την Ενυπόστατη Αλήθεια για αυτό και η θεολογία της είναι αλάνθαστη. Επειδή υπάρχει η θεολογική διάκριση μεταξύ ουσίας – ενεργείας και φύσεως – υποστάσεως για αυτό είναι αδύνατο στην ορθή εφαρμογή της να ταυτιστεί ο αιρετικός με την αίρεση και έτσι διασώζεται η ελευθερία του ανθρώπου και δίνεται η δυνατότητα σε όποιον αστοχήσει στην πορεία της ζωής του διά της έμπρακτης μετανοίας να σημειώσει εκπληκτικά σημεία πνευματικής προόδου.
|
Προσευχή για τους διώκτες μας
Μου γράφεις: «Γιατί η Εκκλησία μισεί τους κομμουνιστές;» Ποιος σου το είπε αυτό; Την Εκκλησία ίσως την μισούν, μα Εκείνη δεν μισεί τους εχθρούς της. Η Εκκλησία καταδικάζει τις δραστηριότητες των κομμουνιστών, αλλ’ όχι τους κομμουνιστές ως άτομα. Η Εκκλησία καταδικάζει τις βιαιότητες των κομμουνιστών, τη δολοφονία του τσάρου και της οικογένειάς του, τη δολοφονία πολλών ιεραρχών και ιερέων, τη φυλάκιση και τους διωγμούς των χριστιανών, τον εμπαιγμό της πίστης, τη βεβήλωση των Ιερών κειμηλίων, το ξεπούλημα των εικόνων, την τυμβωρυχία των αγίων ανθρώπων, τον εμπαιγμό των Ιερών λειψάνων, τη μετατροπή των ναών σε θέατρα, τη βλασφημία εναντίον του Χριστού, την Απαγόρευση συνάξεων για προσευχή, την εξύμνηση του Ιούδα και του σατανά, τον υποβιβασμό των ανθρώπων σε πιθήκους, την μετατροπή του ανθρώπου σε εξάρτημα μιας μηχανής, την υλιστική τυφλότητα που δε βλέπει Θεό, ψυχή ή κάθε άλλη πνευματική πραγματικότητα. Η Εκκλησία απαρνείται ανέκαθεν αυτά τα πράγματα και θα συνεχίσει να το κάνει. Ο Θεός δεν τ’ αγαπάει αυτά, και το ίδιο κάνει κι η Εκκλησία Του. Δεν είναι αλήθεια όμως πως η Εκκλησία μισεί τους Ρώσους κομμουνιστές ως άτομα. Η Εκκλησία όχι μόνο δεν τους μισεί, αλλά και δεν έχει πάψει να προσεύχεται γι’ αυτούς. Με πιστεύεις όταν λέω πως η Εκκλησία προσεύχεται για τους Ρώσους κομμουνιστές; Η Εκκλησία δεν έχει ξεχάσει την εντολή του Χριστού: «Προσεύχεσθε υπέρ των… Διωκόντων υμάς» (Ματθ. ε’ 44). Η Εκκλησία νιώθει απερίγραπτη θλίψη για τις πράξεις των διωκτών της και προσεύχεται στο Χριστό γι’ αυτούς. Νιώθει απέραντη θλίψη για τους ανθρώπους αυτούς, μερικοί από τους οποίους είναι και βαφτισμένοι, και προσεύχεται μ’ αναστεναγμούς για εκείνους. Πως προσεύχεται γι’ αυτούς; Όπως έκανε ο Χριστός: «Πάτερ, άφες αυτοίς, ου γαρ οίδασι τι ποιούσι» (Λουκ. κγ’34). Πατέρα, άνοιξέ τους τα πνευματικά μάτια για να δουν Εσένα, το Δημιουργό τους. Φέρε τους στα λογικά τους, Χριστέ. Δεν ξέρουν πως δεν μπορούν να κάνουν τίποτα χωρίς Εσένα. Σοβάρεψέ τους, Πατέρα, ξύπνησέ τους, απάλλαξέ τους από το μίσος που τρέφουν για Σένα και το λαό Σου. Έτσι προσεύχεται η Εκκλησία, πιστεύοντας πως θ’ ακούσει ο Θεός, για το καλό των διωκτών της μα και της ανθρωπότητας ολόκληρης.
“Η τραγωδία της πίστεως. Οι επτά αιτίες που μαραίνουν την πίστη”: Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς, μετάφραση- επιμέλεια: Πέτρος Μπότσης, 2009, σελ. 119-121 |
Λίγα βιογραφικά: ..Αμέσως μετά τη γερμανική εισβολή στη Σερβία, οι κατακτητές (Ναζί) έφτασαν στη Ζίτσα και έθεσαν τον επίσκοπο Νικόλαο σε περιορισμό. Στην εορτή των αποστόλων Πέτρου και Παύλου του 1941 τον συνέλαβαν και τον τον μετέφεραν στη μονή έκλεισαν στη μονή Λιουμπόστινια. Εκεί υπό αυστηρή γερμανική επιτήρηση έμεινε μέχρι τις 3 Δεκεμβρίου του 1942 από όπου τον μετέφεραν στη μονή Βόϊλοβατς κοντά στο Πάντσεβο.
Ύστερα από μερικούς μήνες, στα τέλη του 1943 οι Γερμανοί μετέφεραν στο Βόϊλοβατς και τον πατριάρχη Σερβίας Γαβριήλ. Λίγο πριν το τέλος του πολέμου στις 15 Σεπτεμβρίου 1944 οι Γερμανοί μετέφεραν τον πατριάρχη Γαβριήλ και τον επίσκοπο Νικόλαο στο γνωστό στρατόπεδο του Νταχάου στη Γερμανία… Απελευθερώθηκαν στις 8 Μαΐου 1945 από τον αμερικάνικο στρατό.
Το δεύτερο ντοκουμέντο αφορά ένα ποίημα – προσευχή του αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς που σαν άλλος Απόστολος Παύλος στη φυλακή μαρτυρεί αυθεντικά το ήθος Χριστού που οφείλει να μας εμπνέει όλους και να μας δείχνει που πρέπει να προσπαθούμε να φτάσουμε. Είναι μια προσευχητική έμπονη μαρτυρία που το πνεύμα της συνοψίζει και παρουσιάζει με σαφήνεια τις πολλαπλές θεολογικές αλήθειες του Ευαγγελίου και παράλληλα φανερώνει αποκαλυπτικά την Εσταυρωμένη Αγάπη που αντανακλάται από τον λαμπρό και καθαρό καθρέπτη της καρδιάς του αγίου μας προς εμάς.
Τα βασανιστήρια στην φυλακή, ο περιορισμός της ελευθερίας, οι αναρίθμητες κακουχίες των συγκρατούμενών του αντί να τον λυγίζουν και να του δημιουργούν μίσος, παράπονο, γογγυσμό για αυτά που έχασε και αυτά που θα μπορούσε να είχε, του δίνει τη δυνατότητα να παγιώσει τις προτεραιότητες πού είχε βάλει στην ζωή του και να δει πιο καθαρά, πιο δυνατά, πιο φωτεινά, πιο ξάστερα την παρουσία και ολοζώντανη δράση του Χριστού να διακονεί με τα πληγωμένα χέρια Του τις ανάγκες και τις καρδιές των ευρισκόμενων εν ανάγκη ανθρώπων, μαζί με την Παναγία Μητέρα Του, την Πλατυτέρα των Ουρανών και το πλήθος Αγίων που τους ακολουθούν.
Και η φυλακή ενίοτε μετατρέπεται από κολαστήριο και χώρος βασανιστηρίων σε πύλη εισόδου της Βασιλείας του Θεού στην καρδιά των κρατουμένων, είτε στη στρατευομένη, είτε στη θριαμβεύουσα Εκκλησία. Απαραίτητο εφόδιο η τέλεια θεραπευτική αγωγή, η ορθόδοξη πίστη. Για τους υπολοίπους που είναι άγευστοι αυτού του ήθους, έχει σίγουρα τη δική Του Πρόνοια ο Καλός Θεός και για αυτούς.
|
Ἁγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Ἐπισκόπου Ἀχρίδος Εὐλόγησε τοὺς ἐχθρούς μου, ὦ Κύριε! (Προσευχή) Εὐλόγησε τοὺς ἐχθρούς μου, ὦ Κύριε! Ἀκόμη κι ἐγὼ τοὺς εὐλογῶ καὶ δὲν τοὺς καταριέμαι. Οἱ ἐχθροὶ μὲ ἔχουν ὁδηγήσει μέσα στὴν ἀγκάλη Σου περισσότερο ἀπὸ ὅτι οἱ φίλοι μου. Οἱ φίλοι μὲ ἔχουν προσδέσει στὴν γῆ, ἐνῷ οἱ ἐχθροὶ μὲ ἔχουν λύσει ἀπὸ τὴν γῆ καὶ ἔχουν συντρίψει ὅλες τὶς φιλοδοξίες μου στὸν κόσμο. Οἱ ἐχθροὶ μὲ ἀποξένωσαν ἀπὸ τὶς ἐγκόσμιες πραγματικότητες καὶ μὲ ἔκαναν ἕναν ξένο καὶ ἄσχετο κάτοικο τοῦ κόσμου. Ὅπως ἀκριβῶς ἕνα κυνηγημένο ζῷο βρίσκει ἀσφαλέστερο καταφύγιο ἀπὸ ἕνα μὴ κυνηγημένο, ἔτσι καὶ ἐγὼ καταδιωγμένος ἀπὸ τοὺς ἐχθρούς, ἔχω εὔρει τὸ ἀσφαλέστερο καταφύγιο προφυλασσόμενος ὑπὸ τὸ σκήνωμά Σου, ὁποῦ οὔτε φίλοι, οὔτε ἐχθροὶ μποροῦν ν᾿ ἀπωλέσουν τὴν ψυχή μου. Εὐλόγησε τοὺς ἐχθρούς μου, ὦ Κύριε! Ἀκόμη κι ἐγὼ τοὺς εὐλογῶ καὶ δὲν τοὺς καταριέμαι. Αυτοὶ μᾶλλον παρὰ ἐγώ, ἔχουν ὁμολογήσει τὶς ἁμαρτίες μου ἐνώπιον τοῦ κόσμου. Αὐτοὶ μὲ ἔχουν μαστιγώσει κάθε φορὰ ποὺ ἐγὼ εἶχα διστάσει νὰ μαστιγωθῶ. Μὲ ἔχουν βασανίσει κάθε φορὰ ποὺ ἐγὼ εἶχα προσπαθήσει ν᾿ ἀποφύγω τὰ βάσανα. Αὐτοὶ μὲ ἔχουν ἐπιπλήξει κάθε φορὰ ποὺ ἐγὼ εἶχα κολακεύσει τὸν ἑαυτό μου. Αὐτοὶ μὲ ἔχουν κτυπήσει κάθε φορὰ ποὺ ἐγὼ εἶχα παραφουσκώσει μὲ ἀλαζονεία.
Εὐλόγησε τοὺς ἐχθρούς μου, ὦ Κύριε! Ἀκόμη κι ἐγὼ τοὺς εὐλογῶ καὶ δὲν τοὺς καταριέμαι. Κάθε φορὰ ποὺ εἶχα κάνει τὸν ἑαυτό μου σοφό, αὐτοὶ μὲ ἀποκάλεσαν ἀνόητο. Κάθε φορὰ ποὺ εἶχα κάνει τὸν ἑαυτό μου δυνατό, αὐτοὶ μὲ περιγέλασαν σὰν νὰ ἤμουν νᾶνος. Κάθε φορὰ ποὺ θέλησα νὰ καθοδηγήσω ἄλλους, αὐτοὶ μὲ ἔσπρωξαν στὸ περιθώριο. Κάθε φορὰ ποὺ εἶχα σκεφθεῖ ὅτι θὰ κοιμόμουν εἰρηνικά, αὐτοὶ μὲ ξύπνησαν ἀπὸ τὸν ὕπνο. Κάθε φορὰ ποὺ προσπάθησα νὰ κτίσω σπίτι γιὰ μία μακρὰ καὶ ἤρεμη ζωή, αὐτοὶ τὸ κατεδάφισαν καὶ μὲ ἔβγαλαν ἔξω. Στ᾿ ἀλήθεια οἱ ἐχθροί μου μὲ ἔχουν ἀποσυνδέσει ἀπὸ τὸν κόσμο καὶ ἅπλωσαν τὰ χέρια μου στὸ κράσπεδο τοῦ ἱματίου Σου. Εὐλόγησε τοὺς ἐχθρούς μου, ὦ Κύριε! Πλήθυνέ τους καὶ κᾶνε τους ἀκόμη πιὸ σκληροὺς ἐναντίον μου. Ὥστε ἡ καταφυγή μου σὲ σένα νὰ μὴ ἔχει ἐπιστροφή, ὥστε καὶ κάθε ἐλπίδα μου στοὺς ἀνθρώπους νὰ διαλυθεῖ ὡς ἱστὸς ἀράχνης, ὥστε ἀπόλυτη εἰρήνη ν᾿ ἀρχίσει νὰ βασιλεύει στὴν ψυχή μου, ὥστε ἡ καρδιά μου νὰ γίνει ὁ τάφος τῶν δυὸ κακῶν διδύμων μου ἀδελφῶν τῆς ἀλαζονείας καὶ τοῦ θυμοῦ. Ὥστε νὰ μπορέσω νὰ ἀποθηκεύσω ὅλους τοὺς θησαυρούς μου ἐν οὐρανοῖς ὥστε νὰ μπορέσω γιὰ πάντα νὰ ἐλευθερωθῶ ἀπὸ τὴν αὐταπάτη, ἡ ὁποία μὲ περιέπλεξε στὸ θανατηφόρο δίχτυ τῆς ἀπατηλῆς ζωῆς. Εὐλόγησε τοὺς ἐχθρούς μου, ὦ Κύριε! Ἀκόμη κι ἐγὼ τοὺς εὐλογῶ καὶ δὲν τοὺς καταριέμαι. Οἱ ἐχθροὶ μὲ δίδαξαν νὰ μάθω – αὐτὸ ποὺ δύσκολα μαθαίνει κανεὶς – ὅτι ὁ ἄνθρωπος δὲν ἔχει ἐχθροὺς στὸν κόσμο ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἑαυτό του. Μισεῖ κάποιος τοὺς ἐχθρούς του μόνον ὅταν ἀποτυγχάνει ν᾿ ἀναγνωρίσει ὅτι δὲν εἶναι ἐχθροὶ ἀλλὰ σκληροὶ καὶ ἄσπλαχνοι φίλοι. Εἶναι πράγματι δύσκολο γιὰ μένα νὰ πῶ ποιὸς μοῦ ἔκανε περισσότερο καλὸ καὶ ποιὸς μοῦ ἔκανε περισσότερο κακὸ στὸν κόσμο- οἱ ἐχθροὶ ἢ οἱ φίλοι; Γι᾿ αὐτὸ εὐλόγησε, ὦ Κύριε, καὶ τοὺς φίλους μου καὶ τοὺς ἐχθρούς μου… Το κείμενο έχει κυκλοφορήσει σε πολλές ιστοσελίδες του διαδικτύου και όπως συνήθως χωρίς αναφορά στην πηγής προέλευσής του. Μετά από ψάξιμο ανακαλύψαμε ότι η πρώτη δημοσίευση έγινε στο περιοδικό “Άγιος Κυπριανός”, αριθ. 295/Μάρτιος-Απρίλιος 2000, σελ. 286-287. «Prayers by the Lake», LXXV. |
Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ιεροθέου, «Θεραπευτική αγωγή – 2», εκδ. Ιεράς Μονής Γενεθλίου της Θεοτόκου (Πελαγίας), δ΄ έκδ. 1998, σελ. 17.
Η επιστολή αυτή γράφτηκε οταν οί κομμουνιστές είχαν καταλάβει τη Ρωσία, η Γιουγκοσλαβία όμως δεν είχε πέσει ακόμα στην κυριαρχία τους.
Βελιμίροβιτς αγίου Νικολάου, επισκόπου Αχρίδος (+1956), «Εμπνευσμένα κείμενα Ορθοδόξου Πνευματικότητας», εκδ. Ορθοδόξου Κυψέλης, σ.13.
