των Μιχαήλ Α. Βιδάλη και Αντωνίου Σ. Ανδρεάτου*
Η κινηματογραφική ταινία «Ο Άνθρωπος του Θεού» που παρουσιάζει τη ζωή του Νεκτάριου Κεφαλά, ευρύτερα γνωστού ως Αγίου Νεκταρίου, με πρωταγωνιστή τον Άρη Σερβετάλη, τη συμμετοχή του Μίκυ Ρούρκ και άλλων σπουδαίων ηθοποιών, έχει αναστατώσει κάποιους κριτικούς κινηματογράφου της χώρας μας, γιατί γνώρισε εισπρακτική επιτυχία παρά τα πολύ δυσμενή σχόλια που έγραψαν (1).
Η αποδόμηση μίας ταινίας βάσει ιδεοληψιών δηλοί δύο πράγματα. Πρώτον, παντελή έλλειψη αντικειμενικότητας και ψυχραιμίας. Και δεύτερον, εμπάθεια και μικροψυχία. Αμφότερα, αποδομούν όποια απόπειρα σύνταξης κριτικής ενός έργου τέχνης.
Τέτοιες κριτικές στάζουν αριστερό ή αθεϊστικό μένος αφού αδυνατούν να αξιολογήσουν αντικειμενικά μία ταινία ως δημιουργία, επειδή πιθανώς αντίκειται στην εμμονική κοσμοθεωρία που επιθυμούν να μας επιβάλουν. Οι ίδιοι άνθρωποι είναι προφανώς θιασώτες της συλλογιστικής τύπου «ο Μάρξ και οι άλλοι», «οι ΛΑΟΤΚΙ και οι άλλοι», κ.ο.κ. Είναι η μειοψηφία που επιβιώνει και παραδόξως αναδεικνύεται χάριν του διχασμού, της ντουντούκας, ή της κουκούλας.
Από πότε πανανθρώπινες αξίες όπως η αγάπη και αδελφοσύνη, ακυρώνονται όταν διαφωνούμε μόνο με την ταυτότητα του ανθρώπου που τις διατύπωσε ή την πηγή του μηνύματος; Τουλάχιστον υποκριτική η στάση τους.
Είναι συνταγματικό δικαίωμα του κάθε πολίτη να είναι πολιτικά συνειδητοποιημένος, άθεος ή αγνωστικιστής. Όταν όμως αυτά έχουν καταστεί «καλύπτρες» των αισθητηρίων ή πνευματικών οργάνων, προφανώς τον εμποδίζουν να αξιολογήσει αντικειμενικά μία σχετική ταινία. Είναι σαν να καλείται ένας χορτοφάγος να αξιολογήσει την καλύτερη μοσχαρίσια μπριζόλα Black Angus που μαγείρεψαν τρεις υποψήφιοι σεφ… Η ειλικρινής στάση θα ήταν να αγνοήσουν ή να μην αξιολογήσουν μία ταινία που αδυνατούν να χειριστούν διανοητικά και δημοκρατικά.
Αντί να αξιολογήσουν την ταινία ως πράξη δημιουργίας, εστιάζοντας στο σενάριο, φωτογραφία, μουσική επένδυση, φωτισμό και υποκριτικές ερμηνείες, καταφεύγουν απαξιωτικά κατά των… 270.000 «αφελών» ή «συντηρητικών» που καταδέχτηκαν να την παρακολουθήσουν. Άλλη μία φορά, ειρωνική και υποκριτική η στάση τους. Εμμέσως επιτίθενται κατά της συγκεκριμένης θρησκείας, αντισυνταγματική και ρατσιστική πράξη, που δεν θα αποτολμούσαν για τον Ιουδαϊσμό ή τον Μωαμεθανισμό. Ο αριστερόστροφος θρασύδειλος φασισμός σε όλο του το μεγαλείο.
Δυστυχώς, ανάλογης αντιμετώπισης έτυχε και η Ρωσική αριστουργηματική ταινία «Το νησί» (2006), την οποίαν λόγω του status quo των «κριτικών» μας, λίγοι γνωρίζουν. Απέσπασε μερικά βραβεία αλλά γνώρισε περιορισμένη εισπρακτική επιτυχία λόγω των μετρίων κριτικών που δέχτηκε. Ουσιαστικά, πρόκειται περί ενός καθεστώτος άτυπης λογοκρισίας.
Ειρωνικά, πολλοί κριτικοί κινηματογράφου αυτοπροβάλλονται ή προσλαμβάνονται ως «διανοούμενοι». Όμως, με τα δικά μας κριτήρια, «διανοούμενος» είναι ένας άνθρωπος παντελώς ελεύθερος, συνήθως επαρκώς μορφωμένος, μα κυρίως, μη δέσμιος πολιτικών ή άλλων φίλτρων. Συνακόλουθα, ένας «διανοούμενος» έχει μία αντικειμενική, ρηξικέλευθη ή ευφυή θεώρηση των πραγμάτων.
Ουσιαστικά, η ταινία έχει ένα ενδιαφέρον ρετρό φως εποχής, αξιόλογες ερμηνείες, και στο τέλος αφήνει στον θεατή ένα γλυκύ αίσθημα. Και ναι, είχε μία ασήμαντη σκηνοθετική αστοχία που οι συγκεκριμένοι κριτικοί αδυνάτησαν να συλλάβουν λόγω της ταραχής τους. Σε αντιδιαστολή, οι ταινίες που συχνά επιβραβεύουν οι «κριτικοί» κινηματογράφου βρίθουν μυστικισμού, βίας, σεξ και ειδικά διαστροφής, ενώ οι θεατές αποχωρούν με νευρική και σεξουαλική υπερδιέγερση.
Η Ελλάδα διαθέτει αφθονία «ειδικών» πάσης φύσεως, αλλά, όπως αποδείχθηκε, και «κριτικών» της έβδομης τέχνης. Μία κριτική αμφισβήτηση των «κριτικών» ήταν η απελευθερωτική ενέργεια που ώθησε τον κόσμο να παρακολουθήσει και να επιδοκιμάσει τη συγκεκριμένη ταινία…
Υ.Γ: Αν μη τι άλλο, το μήνυμα της ταινίας είναι η καθολική και άνευ όρων αγάπη, ιδέα που προφανώς απωθεί τους «διανοούμενους» κριτικούς κινηματογράφου της χώρας μας…
* Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας και Αρχιτέκτων Μηχανικός, MΑrch.
Διδάκτωρ Πληροφορικής
(1) Πρωτιά στο ελληνικό box-office για 4 συνεχόμενες εβδομάδες.
