«Εἶπαν δέ παραπονούμενοι πρός τόν
Μωυσῆν· Μήπως ἐπειδή δέν ὑπῆρχον
μνήματα ἐν Αἰγύπτω, μᾶς ἔβγαλες
νά μᾶς θανατώσης καί θάψης εἰς
τήν ἔρημον; (Ἔξοδος 14,11)
α´. Η έρημος του Θεού
Στον Ιορδάνη ο ουράνιος Πατέρας, ομολόγησε τον Χριστό Υιό του. Εκεί στον Ιορδάνη έδωσε και την εντολή στους ανθρώπους να ακούουν την διδασκαλία του. Από εκεί, μετά το βάπτισμα στο ποταμό, οδηγήθηκε ο Υιός από το Άγιο Πνεύμα στην έρημο, για να δοκιμαστεί από το Σατανά. Μόνος του, χωρίς ακολουθία, χωρίς στρατό, σ’ ένα άκρως επικίνδυνο μέρος, εγκαθίσταται ο Χριστός αντιμέτωπος με εκείνον, που σαν ιδιαίτερο γνώρισμα έχει, να διαιρεί τους ανθρώπους, να τους απομονώνει, να τους αλυσοδένει, να τους αφανίζει. Όμως ο Χριστός είναι ο καθαρόαιμος αγωνιστής, που προχωρεί ακάθεκτος προς εκτέλεση της θεϊκής αποστολής του. Αποδεσμευμένος από το εγώ του, από το προσωπικό του συμφέρον, εξασφαλίζει την μεγάλη δύναμη να αντισταθεί στις πιέσεις της ζωής, που ασκούνται, υποκινούμενες από τον Σατανά, ξεσκεπάζοντας ανάλογα τις δαιμονικές δυνάμεις και ειδικά τις κρυμμένες μέσα στις ενέργειες των ατόμων και των συνόλων.
Κάποιος άλλος, ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, ο τελευταίος και μεγαλύτερος προφήτης της Π. Διαθήκης, ο όμοιος με τον Προφήτη Ηλία, φορώντας ένδυμα από τρίχες καμήλας και πέτσινη ζώνη γύρω από την μέση του, τρεφόμενος δε με ακρίδες και μέλι, ζούσε και ασκήτευε μέσα στην έρημο, κηρύσσοντας μετάνοια και προσδιορίζοντας με τον μοναδικό–ιδιότυπο τρόπο του, ότι πόλος της παγκόσμιας αναφοράς είναι η βασιλεία του Θεού. Όμως για να την απολαύσουμε και να ενταχθούμε σ’ αυτήν σαν ουράνιοι πολίτες, απαιτείται μετάνοια. Αυτό ήταν το συνοπτικό, αλλά μεστό περιεχομένου κήρυγμα του. «Μετανοείτε» (Ματ. 3,2). Με λίγα λόγια η έρημος, όπως την θωρούμε μέχρι του σημείου αυτού, είναι η έκφραση και η παράλληλη συνωνυμία της μετανοίας, της κάθαρσης, του εξαγνισμού, μέσω των οποίων έπεται η ηρωική διέλευση «τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης».
Αλλά η έρημος συμβολίζει και την έσχατη ταπείνωση για τον Ιησού, που αποτελούσε μία μόνιμη κατάσταση μέσα στην επί γης πορεία του. Γιατί η έρημος εν πνευματική εννοία εμφανίστηκε μέσα στην εν τῷ κόσμῳ μοναξιά και εγκατάλειψη του, μέσα στις ποικίλες αντιδράσεις και εναντιώσεις, μέσα στις παρανοήσεις των λόγων του, μέσα στην Γεθσημανή –με μόνη στήριξή του την προσευχή του και την επικοινωνία του με τον Θεό πατέρα– και τέλος η αποκορύφωση της ερημικής εγκατάλειψης ολοκληρώθηκε πάνω στον σταυρό, με μοναδική συντροφιά τον Ιωάννη τον Θεολόγο, την Παναγία, τις μυροφόρες και τον ευγνώμονα ληστή.
β´. Η έρημος του κόσμου
Μέσα σε μια ανάλογη άνυδρη και αφιλόξενη ερήμο εντυγχάνει η σύγχρονη τάλαινα κοινωνία. Εγκαταβιώνει χωρίς όμως την ελπίδα ευρέσεως κάποιας λυτρωτικής όασης. Ο άνθρωπος ξεκομμένος απόλυτα από τον Θεό, γιατί έτσι επέλεξε, βρίσκεται χωρίς ελπίδα, άπελπις, μπροστά στα θανατηφόρα στενά περάσματα της Σκύλλας και της Χάρυβδης της ιδιομόρφου αθεΐας. Αποζητά παράφορα να απελευθερωθεί από την άγνοια, τον φόβο, την ψυχική καταδυνάστευση, την αδικία, την μιζέρια. Αποζητά να ζήσει! Να ζήσει ελεύθερος, γιατί αντελήφθη ότι είναι σκλάβος. Όμως χωρίς την θεϊκή πυξίδα ταλανίζεται στα κακόφημα στέκια της άνομης φυγής, των ναρκωτικών, του μονότονου–ψυχοκτόνου ξενυχτιού, της ξέφρενης σεξουαλικότητος και πάσης μορφής σοδομισμού, στον εγκλεισμό σε ομάδες περίεργες, που αποτελούν σατανικές γιάφκες. Έτσι ο άνθρωπος αβοήθητος μέσα στην μοναξιά της ερημικής παραλυσίας του κραυγάζει «οὐκ ἔχω ἄνθρωπον». Μία περίεργη και ανυπόφορη μοναξιά υπάρχει μέσα στις απέραντες πολύκοσμες και πολύβουες μεγαλουπόλεις. Μοναξιά μέσα στην οικογένεια. Μοναξιά ανάμεσα στις γενιές που αγνοούνται μεταξύ τους. Μοναξιά από το υπαρξιακό κενό. Από το χάσιμο της ζωής. Μοναξιά λόγω αποχωρισμού από τον έναν και μοναδικό ειλικρινή φίλο, τον Θεό. Μοναξιά μέσα στην αφόρητη σιωπή του. Μέσα στην βουβαμάρα του, λόγω επιβολής της φωνασκίας των τεχνοκρατικών φερεφώνων. Μοναξιά μέσα στην συντροφιά με όλα τα υποκατάστατα. Έμψυχα και άψυχα. Είναι ιδιόσημη η εξάρτηση από τα άψυχα υποκατάστατα στις μέρες μας. Κάποια νέα είχε χάσει το κινητό της, χάνοντας παράλληλα τα λογικά της. Ήταν το μόνο στήριγμά της στην ζωή, το οποίο παραδόξως απωλέσθη και μαζί με αυτό πλέον οδηγούνταν στην απώλεια και η ταλαίπωρη νέα. Ήταν η συντροφιά της μέσα στην άτονη μοναξιά της, το αποκούμπι της μέσα στην έρημη ζωή της, όπου πληκτρολογούσε μηχανικά την ψευδαίσθηση της ευτυχίας της και της ρομποτικής συντροφιάς της.
Μία πνευματική έρημος λοιπόν απλώνεται στα ασύνορα πλάτη της άψυχης κοινωνίας. Έναν τέτοιο κόσμο περιγράφει ο ευαγγελιστής Μάρκος στο ευαγγέλιό του. Έναν κόσμο γεμάτο από ανθρώπους, άνδρες, γυναίκες, παιδιά, κυριευμένους από τα πονηρά πνεύματα και αλωμένους από τις πολυπληθείς αρρώστιες. Ένας κόσμος δυστυχισμένος. Ένας κόσμος ξένος προς τον Θεό. Όπως και σήμερα. Κόσμος άρρωστος και δαιμονισμένος, που όμως δεν ζητά βοήθεια από τον Θεό. Δεν ζητάει βοήθεια από «τόν ξένον, ὅν ὁμόφυλοι, μισοῦντες, θανατοῦσιν ὡς ξένον».
Κι όμως σ’ αυτόν τον κόσμο έρχεται ο Χριστός, παραμερίζοντας την θεία δόξα του, σαν ένας από εμάς, σαν ένας διαφορετικός ξένος, ξένος ως προς την αμαρτία και την χτυπάει στη ρίζα της. Δεν ξεκινάει συζητήσεις ατελείωτες και λογοπλόκες με τους ανθρώπους, όπως θα έκαναν οι εν λόγω σοφιστές, για την ευθύνη που έχουν και δυστυχούν. Δεν είναι αυτό το θεϊκό επίκεντρο. Το κύριο νόημα εκφράζεται μέσα στην σωτηρία τους, στην εξυγίανσή τους, οπότε τους λέγει επιγραμματικά. «Πάντα δυνατά τῷ πιστεύοντι» (Μαρ. 9,23). Πίστη είναι αυτό που απουσιάζει από την άρρωστη κοινωνία. Πίστη είναι αυτό που χρειάζεται ο πεινασμένος άνθρωπος. Πίστη είναι η μόνη δημιουργική δύναμη, που ισοδυναμεί με την γνήσια ζωή, την απελευθέρωση από τα δεσμά της αμαρτίας και την πορεία προς την ποθητή νίκη. Οι άνθρωποι έφτιαξαν έναν κόσμο που προσιδιάζει με τα σύγχρονα ξόανα που περιφέρουν οι ανεγκέφαλοι. Ο Θεός όμως δεν τον εγκρίνει. Δεν τον θέλει. Παρ’ όλα αυτά δεν εγκαταλείπει τον άνθρωπο στην πλάνη του. Στην ασθένειά του. Έρχεται ο μέγας ιατρός προσφερόμενος ο ίδιος και αποκαλύπτεται πρώτα στους περιφρονημένους και ενδεείς, μέσω των θαυμάτων του και της παράλληλης ηθικής υποστήριξης.
Να αναφερθούμε σ’ ένα γεγονός που συνοδεύτηκε από την αφωνία ιχθύος των εξαγορασμένων ραδιοτηλεοπτικών μέσων παραπληροφόρησης, στο οποίο όμως εμφαίνεται περίτρανα το θαύμα του Κυρίου, όπου επεμβαίνει δυναμικά η ηθική θεία υποστήριξη. Σήμερα· στις μέρες μας· μέσα στην πλάνη των πλανεμένων.
Ο ιερέας του ναού του αγίου Ιωάννου του Ρώσσου στην κοινότητα Προκοπίου Ευβοίας, την 6η Αυγούστου 2021, δέχεται τηλεφώνημα από τον προϊστάμενό του, επίσκοπο Χαλκίδος, που του δίνει την ευλογία να περιφέρει μαζί με τον λαό την εικόνα του αγίου προς καταστολή του πυρίνου ολέθρου. Την ίδια ώρα η αστυνομία επιτάσσει εκκένωση της κοινότητος. Την ίδια όμως «ώρα» μετά από δίωρο ο Θεός στέλνει βροχή, «δροσίζοντας» τους διψασμένους πιστούς και «θρέφοντας» τους πεινασμένους προσευχομένους, οι οποίοι δακρύβρεχτοι γονατίζουν και ευχαριστούν τον άγιο.
Την ίδια ώρα όμως επιτελείται ένα άλλο μέγιστο θαύμα· αυτό του ξεσκεπάσματος των δαιμόνων, προστάζοντάς τους κυριαρχικά ο Κύριος «φιμώθητι» (Μαρκ. 1,26). Παύστε πλέον· αρκετά φλυαρήσατε δαιμονιζόμενοι δύο χρόνια τώρα εκμεταλλευόμενοι την έντεχνη απάτη σας, όλοι εσείς που απαρτίζετε την ευρύτερη άρχουσα τάξη. Ασχοληθείτε με τους συνωστισμούς τους δικούς σας, τους ειδωλολατρικούς των ξοάνων και των σοδομικών παρελάσεων και αφήστε τον συνωστισμό στο λιμάνι της Σμύρνης και τους συνωστισμούς των ιερών λιτανειών. …
Να γιατί απαγορεύουν τις λιτανείες, οι ειδωλολάτρες ταγοί της πολιτικής και θρησκευτικής εξουσίας. Γνωρίζουν την άμεση επέμβαση του Θεού και τρέμουν να μην ξευτελιστούν στον λαό και χάσουν κάτω από τα πόδια τους, τις πατερίτσες της νοσούσης και παραλυμένης διεφθαρμένης εξουσίας τους.
Όπως λοιπόν αποδεικνύεται, ο Θεός θέλει το καλό μας και το σπέρνει απλόχερα, αρκεί να το ζητήσουμε. Τα λόγια του καθαρά, απλά, έντιμα, σταράτα. «Ο αιτών λαμβάνει και ο ζητών ευρίσκει». «Αιτείτε και δοθήσεται υμίν». Όμως ο άνθρωπος, από μόνος του επιδιώκει την διαίρεση, την καταστροφή του θανάτου και μέσα σ’ αυτά αναζητάει την ζωή, την αγάπη. Μάλλον την διαστροφή. Μόνος του ο άνθρωπος δημιουργεί το κενό στην ζωή του, την έρημο της μοναξιάς του, γιατί αποζητά με πάθος την αυτοκτονία του, την κόλασή του. Γιατί; Γιατί δεν προσπάθησε να γνωρίσει τον παράδεισο. Αυτόν που ήλθε και έρχεται ακατάπαυστα ο Χριστός να γνωρίσει στον άνθρωπο, επιτελώντας το ασταμάτητο έργο της σωτηρίας του.
Έτσι λοιπόν η έννοια της ερήμου εμπεριέχει μια δισυπόστατης έκφραση. Της ερήμου του θανάτου και της ερήμου της ζωής.
Γιατί μπορεί κάποιος να πάει στην έρημο για να αυτοκτονήσει εκεί.
Μπορεί όμως να πάει και από μία αποστολή. Το να εκδιωχθεί κανείς στην
έρημο, αυτό είναι τιμωρία. Το να οδηγηθεί όμως εκεί από την χάρη του
Θεού είναι ευλογία. Ο άνθρωπος στην έρημο έρχεται αντιμέτωπος με το
εσωτερικό κενό του. Αν αντιδράσει μέσω πανικού, υποκύπτει στην
απελπισία. Όμως αν αποδεχθεί την έρημο (μοναξιά), μπορεί να του γίνει
σχολείο, όπου θα ξαναβρεί το φως, την μόρφωση και τον μέγα σχόλαρχο, τον
Θεό. Θα τον βρει ο ίδιος ο Χριστός στα πρόθυρα του θανάτου του, εξ’
αιτίας της πείνας και της δίψας του. Έτσι θα τον θρέψει με το θείο μάνα
και θα τον δροσίσει με το ύδωρ το ζων, όπως συνηθίζει στις παντοειδείς
ερήμους χρόνια τώρα και θα τον επαναφέρει στη ζωή ξαναδίνοντάς τον
οντότητα. Θα τον επαναφέρει στην ζωή κάνοντάς τον δικό του μάρτυρα, για
να μαρτυρεί ενώπιον αρχόντων και λαού περί αυτού. Ότι αυτός τον
γιάτρεψε. «Εγώ γνωρίζω ότι ήμουν τυφλός και ανέβλεψα» «ἕν οἶδα, ὅτι
τυφλός ὤν, ἄρτι βλέπω» (Ιω. 9,25)
Τοιουτοτρόπως, η έρημος πρέπει να αποτελεί έναν τόπο άσκησης των θείων αθλητών. Η έρημος δεν είναι όμως το τέρμα των πειρασμών. Είναι ένα ιερό δοκιμαστήριο που προετοιμάζει τον μαχητή για τον σκληρό και αδυσώπητο πόλεμο, ανάμεσα στην ειδωλολατρία και τον αληθινό Θεό, στο πεδίο μάχης της ανίερης κοινωνίας. Με αυτή την έννοια εκφράζεται και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος λέγοντας: «Η ερημία και η ησυχία, είναι καλό πράγμα και αυτό μας το διδάσκει ο Κάρμηλος του Ηλία, η έρημος του Ιωάννη και το όρος του Ιησού, στο οποίο φαίνεται ότι πήγαινε συχνά για να ησυχάσει και να συγκεντρωθεί στον εαυτό του».
