Αλεξάντρ Σολζενίτσιν, ένας προφήτης των ημερών μας: Μείνετε σταθεροί στον αγώνα κατά του κακού. Ποτέ μην δεχτείτε να κάνετε συμβιβασμό. Προτιμήστε να χάσετε τα πάντα, τη ζωή, το μισθό, τις συνθήκες, αντί να θυσιάσετε τη συνείδησή σας.

 

 

Αλεξάντρ Σολζενίτσιν

«Για μένα η πίστη είναι το θεμέλιο και το στήριγμα της ζωής»

Εξουσιάζετε τους ανθρώπους μέχρι τη στιγμή που θα τους πάρετε τα πάντα.
Όταν όμως τους αφήσετε χωρίς τίποτα, τους χάσατε!
Είναι ελεύθεροι.

Πριν από μισό αιώνα περίπου, ενώ ήμουν ακόμα παιδί, θυμάμαι ότι άκουγα αρκετούς ηλικιωμένους να δίνουν την ακόλουθη εξήγηση για τις μεγάλες καταστροφές που είχαν πλήξει τη Ρωσία: «Οι άνθρωποι ξέχασαν τον Θεό. Γι’ αυτό και συνέβη όλο αυτό».
Από τότε έχω περάσει σχεδόν πενήντα χρόνια που εργάζομαι για την ιστορία της Επανάστασής μας. Όλα αυτά τα χρόνια έχω διαβάσει εκατοντάδες βιβλία, έχω συγκεντρώσει εκατοντάδες προσωπικές μαρτυρίες, και έχω ήδη συνεισφέρει οκτώ τόμους δικούς μου στην προσπάθεια της εκκαθάρισης από τα συντρίμμια που άφησε πίσω η αναταραχή. Αλλά αν μου ζητούσαν σήμερα να διατυπώσω όσο πιο συνοπτικά γίνεται την κύρια αιτία της καταστροφικής επανάστασης που κατάπιε περίπου εξήντα εκατομμύρια του λαού μας, δεν θα μπορούσα να το θέσω με μεγαλύτερη ακρίβεια από ό, τι να επαναλάβω: «Οι άνθρωποι ξέχασαν τον Θεό. Γι’ αυτό και συνέβη όλο αυτό».

Οι αδυναμίες της ανθρώπινης συνείδησης, που έχει στερηθεί της θείας της διάστασης, ήταν ένας καθοριστικός παράγοντας σε όλα τα μεγάλα εγκλήματα αυτού του αιώνα…. Το ίδιο ελάττωμα, το ελάττωμα μιας συνείδησης που δεν έχει τη θεϊκή διάσταση, εκδηλώθηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Δύση ενέδωσε στον σατανικό πειρασμό της «πυρηνικής ομπρέλας». Ο σημερινός κόσμος έχει φτάσει σε μια φάση που, σε προηγούμενους αιώνες, θα είχε περιγραφεί με την κραυγή: “Αυτή είναι η Αποκάλυψη!”
Ο Ντοστογιέφσκι προειδοποίησε ότι «μεγάλα γεγονότα θα μπορούσαν να έρθουν επάνω μας και να μας βρουν πνευματικά απροετοίμαστους». Αυτό ακριβώς συνέβη. Και προέβλεψε ότι “ο κόσμος θα σωθεί μόνο αφού έχει καταληφθεί από τον δαίμονα του κακού”…

Ήταν ο Ντοστογιέφσκι, και πάλι, ο οποίος άντλησε από τη Γαλλική Επανάσταση και το ολοφάνερο μίσος για την Εκκλησία το δίδαγμα ότι «η επανάσταση πρέπει κατ’ ανάγκην να αρχίσει με τον αθεϊσμό». Αυτό είναι απολύτως αληθινό. Αλλά ο κόσμος δεν είχε γνωρίσει ποτέ πριν, μια τόσο μεγάλη ασέβεια οργανωμένη, στρατιωτικοποιημένη και επίμονα κακόβουλη…

Στην δεκαετία του 1920 στην ΕΣΣΔ είδαμε μια αδιάσπαστη πομπή θυμάτων και μαρτύρων μεταξύ του Ορθοδόξου κλήρου. Δύο μητροπολίτες εκτελέστηκαν, ένας από τους οποίους, ο Βενιαμίν της Αγ. Πετρούπολης, εξελέγη με τη λαϊκή ψήφο της μητρόπολής του. Ο ίδιος ο πατριάρχης Τύχων πέρασε από τα χέρια της GPU Cheka και πέθανε ύστερα κάτω από ύποπτες συνθήκες. Αρχιεπίσκοποι και Επίσκοποι έχασαν τη ζωή τους. Δεκάδες χιλιάδες ιερείς, μοναχοί και μοναχές, οι οποίοι πιέστηκαν από τους Τσεκιστές να αρνηθούν το Λόγο του Θεού, βασανίστηκαν, εκτελέστηκαν σε κελιά, στάλθηκαν σε στρατόπεδα, εξορίστηκαν στην έρημη τούνδρα του απώτατου βορρά ή βρέθηκαν να τριγυρνάνε στους δρόμους σε μεγάλη ηλικία χωρίς φαγητό ή καταφύγιο. Όλοι αυτοί οι Χριστιανοί μάρτυρες πέθαναν για την πίστη. Οι περιπτώσεις αποστασίας ήταν λίγες. Σε δεκάδες εκατομμύρια λαϊκών, εμποδίστηκε η πρόσβαση στην Εκκλησία και τους απαγορεύθηκε να αναθρέψουν τα παιδιά τους στην πίστη: πιστοί γονείς αποξενώθηκαν από τα παιδιά τους και ρίχτηκαν στη φυλακή, ενώ τα παιδιά αρνήθηκαν την πίστη με απειλές και ψέματα …

Τώρα, βέβαια, οι αθεϊστές δάσκαλοι στη Δύση φέρνουν στη νεότερη γενιά ένα πνεύμα μίσους. Και εδώ πάλι βλέπουμε το αποτέλεσμα μιας παγκόσμιας διαδικασίας να δίνει τα ίδια αποτελέσματα, και για άλλη μια φορά για τον ίδιο λόγο: Οι άνθρωποι έχουν ξεχάσει τον Θεό.
Στις αδικαιολόγητες ελπίδες των δύο τελευταίων αιώνων, οι οποίες μας έφεραν στο χείλος του πυρηνικού και μη πυρηνικού θανάτου, μπορούμε να προτείνουμε μόνο μια στερεά αναζήτηση για το στοργικό χέρι του Θεού, το οποίο απαρνηθήκαμε..

***

Να μη ζούμε με ψέματα
Αλεξάντρ Σολζενιτσιν

Άλλοτε δε τολμούσαμε μήτε καν να ψιθυρίσουμε. Τώρα πια γράφουμε, διαβάζουμε κι όταν τύχει να βρεθούμε σε κανένα καπνιστήριο ή σε άλλο δημόσιο χώρο, αρχίζουμε να παραπονιόμαστε με τη ψυχή μας: Τί βλακείες κάναν εκείνοι και που πάνε να μας μπλέξουνε. Κι οι περιττές ξιπασιές για τα διαστημικά επιτεύγματα, ενώ στα ρημαγμένα σπίτια μας βασιλεύει ο κίνδυνος, η φτώχεια, η αμάθεια κι η στήριξη μακρινών αγρίων καθεστώτων, η υποκίνηση εμφυλίων πολέμων. Σε περίπτωση πολέμου, θα βάλουν εμάς να σκοτωθούμε και θα πάμε θέλουμε-δε θέλουμε, γιατί τί άλλο μπορούμε να κάνουμε; Και δικάζουν όποιους θέλουνε και τους λογικούς τους λένε τρελούς και πνίγουνε κάθε αντίδραση… Όλ’ αυτά τα κάνουν εκείνοι, οι δυνατοί, ενώ μεις είμαστε ανίσχυροι.
Τώρα πια έχουμε φτάσει στο απροχώρητο, ο πνευματικός μας χαμός μας πρόλαβε κιόλας κι ο φυσικός θα ξεσπάσει από στιγμή σε στιγμή και θα κάψει κι εμάς και τα παιδιά μας, εμείς όμως χαμογελάμε ολοένα φοβισμένα όπως και πριν και ψελλίζουμε:
-“Και πώς να τους εμποδίσουμε; Μας λείπει η δύναμη”!

Έχουμε χάσει τόσον απελπιστικά την ανθρωπιά μας, ώστε για τις σημερινές υλικές αξίες, παραδίνουμε όλες τις αρχές μας, τη ψυχή μας, όλες τις προσπάθειες των προγόνων μας, όλες τις δυνατότητες για τους απογόνους μας, φτάνει μόνο να μη χαλάσουμε τη κακομοιριασμένη μας ζωή. Δε μας έχει απομείνει μήτε σταθερότητα, μήτε περηφάνεια, μήτε φλόγα στη καρδιά. Δε φοβόμαστε καν τον γενικό θάνατο από την ατομική ενέργεια, δε φοβόμαστε τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο (μπορεί και να τα καταφέρουμε να κρυφτούμε σε καμμιά χαραμάδα), το μόνο που φοβόμαστε είναι οι θαρραλέες πολιτικές πράξεις. Φτάνει μόνο να μη μας ξεμοναχιάσουν από το κοπάδι, φτάνει μόνο να μη κάνουμε κανένα βήμα μόνοι μας και βρεθούμε ξαφνικά χωρίς την άσπρη μας φρατζόλα. Είναι ωραία λοιπόν να ζεις βολικά σ’ όλη σου τη ζωή, δε μπορείς να ξεφύγεις από το περιβάλλον, από τις κοινωνικές συνθήκες, το “είναι” καθορίζει τη συνείδηση. Εμείς τί ρόλο παίζουμε; Εμείς δε μπορούμε να κάνουμε τίποτε!

Κι όμως μπορούμε τα πάντα! αλλά αραδιάζουμε ψέμματα στον εαυτό μας, για να τονε καθησυχάσουμε. Δε φταίνε κείνοι για όλα. Φταίμε μεις οι ίδιοι, μόνον εμείς! Θα πείτε: “Ναι, πραγματικά τίποτα δε μπορούμε να σοφιστούμε! Μας φιμώσανε το στόμα, δε μας ακούνε, μήτε καν μας ρωτάνε. Πώς να τους αναγκάσουμε να μας ακούσουνε λοιπόν”; Ώστε λοιπόν ο κύκλος έκλεισε; Και διέξοδος δεν υπάρχει στ’ αλήθεια; Δε μένει λοιπόν παρά να περιμένουμε άπραγοι μήπως και γίνει κάτι από μόνο του;

Αυτό όμως δε θα ξεκολλήσει ποτέ από πάνω μας μόνο του, αν όλοι το παραδεχόμαστε κάθε μέρα, το υμνούμε και το εδραιώνουμε συνέχεια, αν δεν απομακρυνθούμε τουλάχιστον από το πιο ευαίσθητο σημείο του. Από το ΨΕΜΜΑ!

Όταν η βία εισβάλει στην ειρηνική ζωή των ανθρώπων, το πρόσωπό της φλέγεται από αυτοπεποίθηση, το γράφει καθαρά στη σημαία της και κραυγάζει: “Εγώ είμαι η ΒΙΑ! Φύγετε, παραμερίστε, θα σας κάνω λυώμα”! Η βία όμως γερνά γρήγορα, ύστερα από μερικά χρόνια δεν είναι πια σίγουρη για τον εαυτό της και για να κρατηθεί, για να ‘χει μούτρα να εμφανίζεται, καλεί για σύμμαχό της το ΨΕΜΜΑ. Γιατί δεν έχει τίποτ’ άλλο να τη καλύψει και το ΨΕΜΜΑ, για να στηριχτεί έχει ανάγκη από τη ΒΙΑ. Αλλά η ΒΙΑ δεν ακουμπά κάθε μέρα, μήτε σε κάθε ώμο το βαρύ της χέρι. Το μόνο που ζητά είναι υποταγή και καθημερινή υποταγή στο ΨΕΜΜΑ. Κι αυτό είναι καθαρή δουλοπρέπεια.

Εδώ ακριβώς είναι το πιο απλό, το πιο προσιτό, το πιο περιφρονημένο από μας, κλειδί για τη λύτρωση μας: Η ΑΤΟΜΙΚΗ ΜΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΜΑΣ ΣΤΟ ΨΕΜΜΑ! Τί κι αν σκέπασε τα πάντα, τί κι αν κυριαρχεί παντού το ψέμμα; Εμείς θα στηριχτούμε σε τούτο το ελάχιστο: ΔΕ ΘΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΕ ΤΗ ΔΙΚΗ ΜΟΥ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ! Αυτό είναι το πρώτο άνοιγμα στον δήθεν κρίκο της απραξίας μας. Εύκολο για μας, καταστρεπτικό για το ΨΕΜΜΑ. Όταν οι άνθρωποι ξεκόβουν απ’ αυτό, απλούστατα παύει να υπάρχει. Σαν τη ψώρα, το ΨΕΜΜΑ, μπορεί να υπάρχει μόνο στους ανθρώπους!

Δε μας καλούν, δεν έχουμε ωριμάσει ακόμα τόσο, ώστε να βγούμε στη πλατεία και να βροντοφωνάξουμε την αλήθεια. Δε μας ρωτούν να πούμε φωναχτά τις σκέψεις μας, ίσως δε ξέρουμε ποια είναι η πραγματική αλήθεια. Ξέρουμε όμως ποιο είναι το ΨΕΜΜΑ. Εξάλλου μπορούμε ν’ αρνηθούμε να λέμε αυτό που δεν σκεφτόμαστε! Εύκολος δρόμος για τη διαμορφωμένη μας οργανική δειλία και πιο προσιτός.

Ο δρόμος είναι: Να μην υποστηρίξουμε συνειδητά σε τίποτε το ΨΕΜΜΑ! Αφού συνειδητοποιήσουμε τα γαγγραινιασμένα σύνορά του, ας αποτραβηχτούμε απ’ αυτά. Δε θα συγκολλήσουμε τα νεκρά κοκκαλάκια και τα λέπια της Κυρίαρχης Ιδεολογίας, δε θα μπαλώσουμε τα σάπια κουρέλια. Τότε θ’ απορήσουμε πόσο γρήγορα κι ανήμπορα θα καταρρεύσει το ΨΕΜΜΑ. Το γυμνό, θα φανεί επιτέλους γυμνό στον κόσμο.

Μένει λοιπόν να διαλέξει ο καθείς μας μέσα στη δειλία του: Θα μείνει συνειδητά υπηρέτης του ψέμματος (φυσικά όχι από συμπάθεια), για να βγάλει το ψωμάκι της οικογένειάς του και ν’ αναθρέψει τα παιδιά του στο πνεύμα της ψευτιάς ή ήρθε η ώρα να τ’ αποτινάξει πάνωθέ του και να γίνει άνθρωπος τίμιος, άξιος σεβασμού και των παιδιών του και των συγχρόνων του; Αν δεχτεί το δεύτερο τότε από κείνη τη μέρα:

* δε θα γράψει ποτέ, δε θα υπογράψει ποτέ, δε θα δημοσιεύσει ποτέ, με κανένα τρόπο, μήτε μια φράση που διαστρεβλώνει την αλήθεια.
* δε θα προφέρει καμμιά τέτοια φράση ούτε σε ιδιαίτερη συζήτηση, ούτε μπροστά σε κόσμο, ούτε από δική του προαίρεση, ούτε όταν του το υπαγορεύουν άλλοι, ούτε όταν κάνει τον διαφωτιστή, τον δάσκαλο, τον καθηγητή, τον παιδαγωγό ή όταν υποδύεται κάποιο θεατρικό ρόλο.
* δε θ’ απεικονίσει, δε θα ενισχύσει, δε θα διαδώσει με τη ζωγραφική, τη γλυπτική, τη φωτογραφία, τη τεχνητή διαστρεβλωμένην αλήθεια, όταν την αντιλαμβάνεται.
* δε θ’ αναφέρει, ούτε προφορικά, ούτε γραπτά, κανένα “καθοδηγητικο” τσιτάτο για να γίνει αρεστός ή για να εξασφαλιστεί ή για να πετύχει μια δουλειά του, αν δε συμμερίζεται απόλυτα την αναφερόμενη σκέψη ή αν η σκέψη αυτή είναι εντελώς άσχετη με τη συγκεκριμένη περίπτωση.
* δε θα επιτρέψει να τον αναγκάσουν να πάει σε διαδήλωση ή συγκέντρωση, αν αυτές είναι αντίθετες προς τις αρχές της αλήθειας, δε θ’ αγγίξει στα χέρια του πανό ή σύνθημα με τ’ οποίο δε θα συμφωνεί απόλυτα.
* δε θα σηκώσει το χέρι ψηφίζοντας μια πρόταση που δε συμμερίζεται απόλυτα, δε θα ψηφίσει μήτε φανερά, μήτε κρυφά, πρόσωπα που τα θεωρεί ανάξια ή ύποπτα.
* δε θα επιτρέψει να τον αναγκάσουν να πάρει μέρος σε συνέλευση, όπου είναι βέβαιο πως θα γίνει αναγκαστική και διαστρεβλωμένη συζήτηση της υπόθεσης.
* θα εγκαταλείψει αμέσως τη συνεδρίαση, τη συνέλευση, τη διάλεξη, τη παράσταση, θεατρική ή κινηματογραφική, μόλις ακούσει από τον ρήτορα ή τον ηθοποιό, ένα ψέμμα, ιδεολογικές ανοησίες ή ξεδιάντροπη προπαγάνδα.
* δε θα γίνει συνδρομητής, ούτε θ’ αγοράσει ποτέ μιαν εφημερίδα ή ένα περιοδικό, όπου διαστρεβλώνονται οι πληροφορίες κι αποκρύπτονται τα βασικά γεγονότα.

Με μια λέξη, δε θα δεχτεί ν’ αρκεστεί σε ημίμετρα, σε μιαν εποχή διαστημική, τη στιγμή που μπορεί να ‘χει τα πρότυπά τους.

Δεν απαρίθμησα εδώ φυσικά όλες τις δυνατές κι απαραίτητες αρνήσεις ψέμματος. Εκείνος όμως που θ’ αρχίσει να καθαρίζει τον εαυτό του με το καθαρό του βλέμμα θα μπορέσει εύκολα να ξεχωρίσει κι άλλες τέτοιες περιπτώσεις.

Ναι, στις αρχές τα πράγματα δε θα πάνε καλά. Κάποιοι ίσως χάσουνε προσωρινά τις δουλειές τους. Για τους νέους που θα θελήσουν να ζήσουν ακολουθώντας την αλήθεια, -αυτή θα κάνει τη νέα τους ζωή πιο δύσκολη στην αρχή, αφού και τα μαθήματα που διδάσκονται είναι γεμάτα ψέμματα-, πρέπει να διαλέξουν. Όποιος όμως θέλει να ‘ναι τίμιος, δε θα πρέπει να θέσει θέμα επιλογής. Γιατί δε περνά μέρα που ο καθείς μας ακόμα και στις πιο ακίνδυνες τεχνικές επιστήμες, πρέπει να κάνει ένα τουλάχιστον βήμα απ’ αυτά που προαναφέραμε, προς όφελος της αλήθειας ή προς το ψέμμα, προς το μέρος της πνευματικής ανεξαρτησίας ή της πνευματικής δουλοπρέπειας. Εκείνος που δεν θα ‘χει το θάρρος να υπερασπιστεί τη ψυχή του, ας μη περηφανεύεται για τις προοδευτικές του ιδέες, ας μη καυχιέται πως είναι ακαδημαϊκός ή καλλιτέχνης του λαού, τιμημένος κοινωνικός παράγων ή στρατηγός. Ας πει μόνο στον εαυτό του: “Είμαι δειλός, υποζύγιο, μου φτάνει μόνο να ‘μαι χορτάτος και να μη κρυώνω”!

Αλήθεια είναι πως ο δρόμος αυτός θα ‘ναι δύσκολος! Μα είναι πιο εύκολος από την αυτοπυρπόληση, τις απεργίες πείνας, τις απεργιακές κινητοποιήσεις, τη βία πάνω στη βία, τα ναρκωτικά, τη μέθη, τη φυγή, τη παθητικήν αντίδραση. Τί να φοβηθείς εξάλλου πιότερο από ένα πυρηνικόν ολοκαύτωμα ή τη καταστροφή του περιβάλλοντος -ακόμα κι αν επιζήσεις.

Οι λαοί του Βιετ-Ναμ του Αφγανιστάν, της Τσεχοσλοβακίας, της Καμπότζης, μας δείξανε πόσο μπορούνε και δαγκώνουνε κι οι μικροί τους μεγάλους. Πως το λιοντάρι χρειάζεται το ποντίκι, αλλά και πρέπει να το φοβάται. Μπορεί κανείς ν’ αντιμετωπίσει και τα τανκς με στήθος γυμνό, αρκεί να ‘χει καρδιά.

Ο δρόμος δε θα ‘ναι εύκολος μα θα ‘ναι ο ευκολότερος δυνατός. Δεν είναι εύκολη η εκλογή για το σώμα μα είναι η μοναδική εκλογή για τη ψυχή. Εξάλλου υπάρχουνε μερικές δεκάδες ανθρώπων σ’ όλο τον κόσμο που ζούνε μ’ αυτές τις αρχές. αν θα γίνουμε δεκάδες, εκατοντάδες, χιλιάδες, δε θ’ αναγνωρίζουμε πια τις χώρες μας.

Αν δειλιάσουμε, ας μη παραπονιόμαστε πια πως δε μας αφήνουν ν’ ανασάνουμε, -εμείς οι ίδιοι δεν αφήνουμε τον εαυτό μας ν’ ανασάνει! Ας σκύψουμε κι άλλο τα κεφάλια μας, ας περιμένουμε και τ’ αδέλφια μας οι βιολόγοι θα βοηθήσουν εκείνους να πετύχουνε το διάβασμα των σκέψεών μας και τη τροποποίηση των γονιδίων μας. Ίσως να κάνουνε σε λίγο και “μάρκετινγκ” πάνω στα συναισθήματά μας και στο πως θα μας “κοιμίζουνε” καλύτερα.

Αν δειλιάσουμε και σ’ αυτό, τότε είμαστε τιποτένιοι, δεν έχουμεν ελπίδα σωτηρίας και για μας ταιριάζουν οι γεμάτοι περιφρόνηση στίχοι του Πούσκιν:

“Τί να τα κάνουν τα κοπάδια, τα δώρα της λευτεριάς;
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
Από γενιά σε γενιά, κληρονομιά τους είναι
ο ζυγός με τα κουδουνάκια και το μαστίγιο!”

12-2-1974

http://trelogiannis.blogspot.com/